Cặp cơ quan nào sau đây là bằng chứng chứng tỏ sinh vật tiến hoá theo hướng đồng quy tính trạng?
- Cánh chim và cánh bướm.
- Ruột thừa của người và ruột tịt ở động vật.
- Tuyến nọc độc của rắn và tuyến nước bọt của người.
- Chân trước của mèo và cánh dơi.
Đáp án A
- Cơ quan tương đồng là bằng chứng chứng tỏ sinh vật tiến hóa theo hướng phân li còn cơ quan tương tự là bằng chứng chứng tỏ sinh vật tiến hóa theo hướng đồng quy tính trạng. - Trong 4 cặp cơ quan nói trên thì cặp cơ quan cánh chim và cánh bướm là cặp cơ quan tương tự → Cặp cơ quan này là bằng chứng chứng tỏ sinh vật tiến hóa theo hướng đồng quy tính trạng. - Đồng quy tính trạng có nghĩa là các loài có nguồn gốc khác xa nhau nhưng do có điều kiện môi trường sống giống nhau nên được chọn lọc tự nhiên tiến hành theo cùng một hướng, dẫn tới hình thành các đặc điểm thích nghi giống nhau → Tạo nên sự đồng quy tính trạng. → Đáp án A đúng.
- Cơ quan tương đồng là những cơ quan tương ứng trên cơ thế, có cùng nguồn gốc từ một cơ quan ở loài tổ tiên, ở các loài khác nhau có thể thực hiện những chức năng khác nhau.
- Cơ quan thoái hóa cũng là cơ quan tương đồng, nhưng nay không còn chức năng hay chức năng bị tiêu giảm. Ví dụ: Ruột thừa, xương cùng ở người.
→ Sự tương đồng về đặc điểm giải phẫu giữa các loài là bằng chứng gián tiếp cho thấy các loài sinh vật hiện nay đều được tiến hóa từ một tổ tiên chung.
II. BẰNG CHỨNG PHÔI SINH HỌC
- Các loài có các đặc điểm ở giai đoạn trưởng thành rất khác nhau, nhưng lại có các giai đoạn phát triển phôi rất giống nhau:
+ 18 - 20 ngày: còn dấu vết khe mang ở phần cổ.
+ Phôi 1 tháng: não chia năm phần giống não cá.
+ Được 2 tháng: phôi vẫn còn đuôi dài.
+ Phôi 3 tháng: các ngón chân đối diện các ngón khác.
+ 5 - 6 tháng: có 1 lớp lông mịn bao phủ.
→ Kết luận: Sự giống nhau trong phôi chứng tỏ các loài có chung nguồn gốc. Các loài có họ hàng gần gũi thì sự phát triển phôi càng giống nhau và ngược lại.
III. BẰNG CHỨNG ĐỊA LÍ SINH VẬT HỌC
1. Khái niệm
- Địa lí sinh vật học là môn khoa học nghiên cứu về sự phân bố của các loài trên trái đất.
2. Bằng chứng địa lí sinh vật học
- Nhiều loài phân bố ở các vùng địa lí khác nhau nhưng lại giống nhau về một số đặc điểm đã được chứng minh là chúng bắt nguồn từ một loài tổ tiên, sau đó phát tán sang các vùng khác.
- Điều này cũng cho thấy sự giống nhau giữa các loài chủ yếu là do có chung nguồn gốc hơn là do chịu sự tác động của môi trường.
IV. BẰNG CHỨNG TẾ BÀO HỌC VÀ SINH HỌC PHÂN TỬ
1. Bằng chứng sinh học phân tử
- Những loài có quan hệ họ hàng càng gần thì trình tự các axit amin của cùng một loại prôtêin càng giống nhau.
- Các loài có quan hệ họ hàng càng gần thì sự sai khác về trình tự các nuclêôtit càng ít.
→ Nguyên nhân: Các loài vừa mới tách nhau ra từ một tổ tiên chung nên chưa đủ thời gian để chọn lọc tự nhiên có thể phân hóa làm nên sự sai khác lớn về cấu trúc phân tử.
2. Bằng chứng tế bào học
- Mọi cơ thể sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào. Các tế bào đều có thành phần hóa học và nhiều đặc điểm cấu trúc giống nhau.
- Các tế bào của tất cả sinh vật hiện nay đều dùng chung một loại mã di truyền, đều dùng 20 loại axit amin để cấu tạo prôtêin.
Các bằng chứng tiến hoá
- Bằng chứng tiến hoá gồm:
.png]
2.1. Bằng chứng giải phẫu so sánh
- Bằng chứng giải phẫu so sánh là bằng chứng dựa trên sự giống nhau về các đặc điểm giải phẫu giữa các loài.
- Các loài có cấu tạo giải phẫu càng giống nhau thì có quan hệ họ hàng càng thân thuộc.
- Sự tương đồng về nhiều đặc điểm giải phẫu giữa các loài là những bằng chứng gián tiếp cho thấy các loài sinh vật hiện nay được tiến hoá từ một tổ tiên chung.
- Một số loại bằng chứng giải phẫu so sánh
- Cơ quan tương đồng:là những cơ quan nằm ở những vị trí tương ứng trên cơ thể, có cùng nguồn gốc trong quá trình phát triển phôi nên có kiểu cấu tạo giống nhau.
- Cơ quan tương đồng phản ánh sự tiến hoá phân li
.jpg]
- Cơ quan tương tự: là những cơ quan khác nhau về nguồn gốc nhưng đảm nhiệm những chức năng giống nhau nên có kiểu hình thái tương tự.
+ Cơ quan tương tự phản ánh sự tiến hoá đồng quy.
.PNG]
- Cơ quan thoái hoá: là những cơ quan phát triển không đầy đủ ở cơ thể trưởng thành. Do điều kiện sống của loài đã thay đổi, các cơ quan này mất dần chức năng ban đầu, tiêu giảm dần và hiện chỉ để lại một vài vết tích xưa kia của chúng.
2.2. Bằng chứng phôi sinh học
- Sự giống nhau về quá trình phát triển phôi của nhiều loài động vật có xương sống chứng tỏ rằng chúng đều được tiến hoá từ 1 nguồn gốc chung. Các loài càng có họ hàng gần gũi thì sự phát triển phôi của chúng càng giống nhau.
- Quá trình phất triển phôi của một số động vật có xương sống
.PNG]
2.3. Bằng chứng địa lý sinh học
- Địa lí sinh học là môn khoa học nghiên cứu về sự phân bố địa lí của các loài trên trái đất, cho chúng ta những bằng chứng rằng các loài sinh vật đều bắt nguồn từ 1 tổ tiên chung.
- Khi nghiên cứu về sự phân bố địa lí các loài, Dacwin rút ra kết luận:
+ Sự giống nhau giữa các sinh vật chủ yếu là do chúng có chung nguồn gốc hơn là do chúng sống trong môi trường giống nhau.
+ Do điều kiện môi trường ở mỗi đảo khác nhau và do các sinh vật sống trên đảo cách li sinh sản với nhau àxuất hiện các loài khác nhau [có nhiều đảo có các loài đặc hữu, TD: Ở Úc có các loài thú có túi]
2.4. Bằng chứng tế bào học và sinh học phân tử
- Bằng chứng tế bào học
- Mọi cơ thể sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào.
- Các tế bào đều có thành phần hoá học và nhiều đặc điểm cấu trúc giống nhau.
- Tất cả các tế bào đều cấu tạo từ phân tử prôtêin – lipit.
- Mọi sinh vật đều có ADN.
- Cấu tạo điển hình của các nhóm sinh vật
- Tế bào nhân sơ và tế bào nhân chuẩn đều có các thành phần cơ bản: Màng sinh chất, tế bào chất và nhân [hoặc vùng nhân].
⇒ Phản ánh nguồn gốc chung của sinh giới.
- Bằng chứng sinh học phân tử
- Xác định quan hệ họ hàng giữa các loài dựa trên mức độ tương đồng của prôtêin:
+ Phân tích trình tự axit amin của cùng 1 loại prôtêin hay trình tự các nu của cùng 1 gen ở các loài khác nhau → mối quan hệ họ hàng giữa các loài.
+ Những loài có quan hệ họ hàng gần gũi thì trình tự các axit amin hay trình tự các nu càng giống nhau và ngược lại: vì các loài vừa tách nhau ra từ 1 tổ tiên chung nên chưa đủ thời gian để chọn lọc tự nhiên làm nên sự sai khác lớn về cấu trúc phân tử
- Xác định quan hệ họ hàng giữa các loài dựa trên mức độ tương đồng về ADN:
+ Dùng phương pháp lai phân tử: lai các phân tử ADN của các loài với nhau và đánh giá mức độ tương đồng về trình tự nu giữa các loài qua khả năng bắt cặp bổ sung giữa các sợi ADN đơn thuộc 2 loài khác nhau.
+ Nếu 2 loài có họ hàng gần có nhiều đoạn bắt cặp bổ sung nhau, “phân tử lai” càng bền vững với nhiệt [mức độ tương đồng được đánh giá qua nhiệt độ làm “nóng chảy phân tử lai”]