Ảnh minh họa. Nguồn: telegraph.co.uk
Việc cho bé ăn quả là một nghệ thuật thực sự: Hẳn không ít lần bạn đã trổ đủ "ngón nghề" chỉ cốt sao cho bé ăn được một vài thìa cơm hay mẩu thịt. Hẳn không chỉ một lần bạn băn khoăn, tại sao con người ta thì ăn uống dễ dàng thế kia, còn với con mình phải dùng đủ các biện pháp…
Bạn không hề đơn độc: Có 20% các ông bố bà mẹ của trẻ 3 tuổi và 42% bố mẹ các bé 4 tuổi phàn nàn về sự biếng ăn của con mình.
Nếu con bạn ăn ít hơn những đứa trẻ khác, bạn đừng bận tâm. Nếu con bạn vẫn phát triển bình thường thì bạn không có gì phải lo lắng.
Con bạn hầu như không đói. Thật vậy! Bọn trẻ sinh ra với bản năng sinh tồn, điều đó khiến cho nếu như có thể thì chúng chỉ ăn đúng cái và đúng lượng mà cơ thể chúng cần. Do đó nên chấm dứt chế độ độc tài bên bàn ăn nhà bạn. Hãy để cho trẻ được quyết định nó sẽ ăn gì. Ngoài ra, dạ dày của trẻ nhỏ hơn của người lớn rất nhiều nên khẩu phần ăn của chúng nhiều nhất chỉ bằng một nửa của người lớn.
"Chiến tranh" bên bát ăn thường hay xảy ra nhất khi bé lên 2 hay lên 3 tuổi và rất hiếm khi thực sự liên quan đến sự ăn uống. Bởi trẻ ở tuổi này đã bắt đầu muốn khẳng định mình. Bé đã để ý thấy những gì nó làm, nó nói đều có tác động đến những người xung quanh. Giờ đây bé muốn thử "tự vệ". Bạn hãy cố gắng đừng để lộ ra là bạn muốn bát ăn của bé phải sạch trơn. Dần dần rồi bé sẽ hiểu ra rằng nó ăn không chỉ để mẹ vui, mà vì để không bị đói. Sự biếng ăn của trẻ đôi khi lại xuất phát từ những nguyên nhân khác. Thông thường khi nấu nướng, bạn chế biến món ăn theo khẩu vị của mình. Nghĩa là bạn nấu món ăn mà chính bạn thích. Nhưng biết đâu, bé lại có khẩu vị hoàn toàn khác và cái món "chủ lực" của bạn thì bé lại ghét cay ghét đắng?
Làm thế nào để trẻ thích ăn hay chí ít thì cũng không sợ ăn?
1- Bạn chỉ nên gợi ý cho bé ăn khi nó đã đói. Trẻ em thường chối bỏ thức ăn chẳng qua vì chúng chưa kịp đói. Thằng bé lười ăn của bạn hình như không bao giờ thấy đói? Cũng có thể do bạn đã không cho bé cơ hội ấy? Bạn hãy thử trong vài ngày liền không liên tục ép bé ăn. Hãy đợi để tự bé phải nhắc đến bữa ăn.
2- Khi đã quan sát được lúc nào bé thường thấy đói, bạn hãy cho bé ăn vào những giờ cố định. Trẻ em thích cuộc sống điều độ.
3- Hãy giảm số bữa ăn. Một đứa trẻ 3 tuổi thực sự không cần đến 5 bữa ăn mỗi ngày. Giữa bữa sáng và bữa trưa, thay vì cho bé ăn cháo hay một lưng cơm, bạn hãy cho bé ăn một quả chuối hay miếng đu đủ, có thể sau đó bé sẽ ăn trưa một cách ngon lành.
4- Hãy giảm những bữa ăn vặt. Bạn thử xem liệu bé có hay ăn vặt không? Vài cái kẹo, một gói bim bim, tưởng như không là gì cả nhưng lại ảnh hưởng rất nhiều đến sự ngon miệng của trẻ.
5- Hãy giảm khẩu phần ăn của bé. Một bát cơm đầy có ngọn quả không kích thích sự thèm ăn của bé chút nào. Trái lại là đằng khác - nó khiến trẻ sợ và ngán. Sẽ hoàn toàn khác nếu trước mặt bé là một miếng thịt nho nhỏ, một chút xíu cơm và vài thìa canh. Ngần này thì có thể ăn được. Mà ngần ấy cũng đủ để một đứa trẻ hai tuổi no bụng.
6- Hãy quan tâm đến tính đa dạng của các món ăn. Nếu ngày nào bạn cũng dọn cho bé món trứng đúc thịt, thì chẳng có gì ngạc nhiên khi nó không muốn ăn. Nếu bữa sau, bạn cho bé một khúc cá rán hay một bát súp sườn hầm khoai tây, củ cải, bạn sẽ thấy là ít ra thì bé cũng thử.
7- Bạn hãy cố gắng để các món ăn bày lên bàn trông thật màu sắc và ngon lành. Bên cạnh những búp súp lơ trắng là những cánh hoa cà rốt màu cam rực, bên cạnh những khúc đậu đũa xanh có cà chua đỏ… Một sáng kiến rất hay là món salad thập cẩm: Cà rốt, ớt ngọt, giá đỗ, khoai tây, dưa chuột…
8- Hãy để cho bé tự chọn. Trước khi nấu ăn, bạn hãy hỏi bé: "Con thích ăn gì nào?" và đưa ra một thực đơn mà bạn có thể làm để bé chọn. Có thể bé sẽ chẳng chọn gì cả, biết làm sao được! Nhưng cũng có thể bé sẽ thích một món nào đó.
9- Hãy chấp nhận một số ý thích trái khoáy của bé. Nếu bé nhất định đòi uống sinh tố cà chua với cam, bạn đừng lấy đó làm điều bực mình, hãy làm cho bé. Đó chẳng qua là khẩu vị. Nếu bé chỉ thích bánh mỳ kẹp hình tam giác hay uống sữa bằng ống hút, bạn cứ chiều theo ý thích của bé, chắc chắn rồi đến lúc bé sẽ chán.
10- Đừng ép bé ăn cái mà nó không thích. Thay vì thịt, bạn có thể cho bé ăn trứng, cá hoặc giò, xúc xích. Nếu bé sợ rau, thì thay vì bực bội, bạn hãy cho bé ăn thêm trái cây.
11- Bạn đừng cố giấu những thứ bé không thích ăn vào các món ăn. Vì chắc chắn bé sẽ phát hiện ra và sẽ không chịu ăn gì nữa. Và nguy nhất là bạn đã làm nó ghét cái món mà đến nay nó vẫn thích.
12- Bạn có thể dùng chiến thuật "bình mới rượu cũ". Thay vì cho bé ăn thịt với cơm, bạn kẹp thịt vào bánh mỳ. Bạn có thể cho canh vào cốc như một thứ đồ uống thay vì để ở bát như thường lệ. Bạn thử xay trái cây rồi cho vào ngăn đá cho đông sệt lại, có thể bé sẽ thích hơn?
13- Chỉ có bé uống sau bữa ăn, chứ không để vừa ăn vừa uống, đặc biệt là trước bữa ăn. Nếu trước bữa ăn, dạ dày bé tẹo của bé đã được làm đầy bằng nước ngọt thì đương nhiên là suất ăn trưa không còn quyền cư trú trong đó nữa.
14- Cứ để cho bé ăn lâu như nó thích. Việc bé nhẩn nha cả buổi trưa không có nghĩa là bé biếng ăn. Có thể việc tự ăn vẫn là quá khó đối với bé. Thậm chí cả khi bạn thấy bữa ăn dường như không bao giờ kết thúc, thì cũng đừng tỏ ra sốt ruột. Bé chỉ cần biết là bạn muốn nó kết thúc bữa ăn, nó sẽ đẩy bát cơm ra xa ngay. Vì điều đó dễ hơn so với việc xúc cơm cho vào miệng, rồi phải ngậm, nhai, nuốt!
15- Các bạn hãy ngồi ăn cùng bé bên bàn ăn gia đình. Ngồi ăn một mình thật buồn chán. Nếu bố kể chuyện có một con chim đến làm tổ trong vườn nhà thế nào, mẹ thì kể một chuyện vui khi đi chợ… Thế là bé vừa ăn vừa giỏng tai nghe, quên khuấy cái bát cơm đáng ghét.
16- Bạn đừng bón cho bé, hãy để nó tự ăn. Phần lớn trẻ 2, 3 tuổi sẽ ăn nhiều hơn nếu mẹ để chúng tự ăn. Nếu mẹ cứ bón mãi, dần dần bé nhận thấy rằng ăn đúng là một việc khó chịu, chẳng khác gì gội đầu hay uống thuốc, cũng là mẹ làm cho bé. Hãy làm sao để bé thấy rằng được ăn là niềm vui, giống như chơi một trò chơi vậy.
17- Bạn nên biết rằng "không" là một câu trả lời cần thiết. Không bao giờ ép bé ăn thêm thìa cơm cuối cùng. Nếu bé nói rằng nó đã no, hãy để bé đặt bát xuống, còn bạn không bình luận gì về chuyện đó.
18- Hãy để bé cùng tham gia nấu nướng. Bé sẽ thấy rau muống mà bé tự tay nhặt, hay món thịt mà bé tự tay trộn gia vị sẽ ngon hơn rất nhiều.
19- Bạn hãy quan tâm đến không khí của bữa ăn. Sự vội vã, lộn xộn, những xung khắc hàng ngày giữa bố và mẹ sẽ làm bé ăn mất ngon.
20- Bé không nhất thiết phải ăn hết khẩu phần ngay một lúc. Bạn hãy thử chia nhỏ khẩu phần của bé, ví dụ bé có thể ăn bữa giữa buổi sau lúc đi dạo, hoặc một bát cháo nhỏ trước lúc bé ra sân chơi với các bạn. Có thể không khí trong lành sẽ khiến cho món thịt bò xào mà bé rất ghét trở nên ngon hơn.
Nguồn: Bệnh viện Nhi Trung ương [Bộ Y tế]
Trẻ biếng ăn chậm lớn là nỗi lo của rất nhiều bố mẹ, đặc biệt khi các bé còn nhỏ tuổi. Làm sao tìm ra “cách trị trẻ biếng ăn” để giải quyết “vấn nạn” này để cho mỗi bữa ăn không biến thành một cuộc chiến?
TS.BS Phạm Thị Thu Hương, Bác sĩ Trưởng, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome miền Bắc hướng dẫn 4 cách giúp trẻ hết biếng ăn, các bậc phụ huynh nên biết.
Trẻ biếng ăn phải làm sao?
Tình trạng thiếu hụt các chất khoáng vi lượng, đặc biệt là sắt và kẽm chính là một trong những nguyên nhân quan trọng gây nên tình trạng biếng ăn chậm lớn ở trẻ. TS.BS Phạm Thị Thu Hương cho biết: biểu hiện của trẻ thiếu sắt là làn da hơi xanh, niêm mạc miệng, mắt nhợt nhạt. Trẻ lớn hơn có biểu hiện mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt còn trẻ nhỏ không chịu chơi, quấy khóc. Trẻ bị thiếu sắt sẽ dẫn đến thiếu máu kéo dài và thường biếng ăn, ăn không ngon, lâu ngày gây nên tình trạng chậm phát triển cả trí tuệ và thể chất.
Trong khi đó, kẽm chính là thành phần của các men tiêu hóa, do vậy, nếu thiếu nguyên tố vi lượng này sẽ khiến hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động không tốt và dẫn đến tình trạng biếng ăn. Bố mẹ có thể nhận biết trẻ thiếu kẽm nếu thấy bé chậm phát triển hoặc ăn không ngon miệng, tiêu chảy, rụng tóc, viêm da, rối loạn giấc ngủ,…
“Để xác định trẻ có thiếu sắt hay kẽm không và thiếu nhiều hay ít, các bác sĩ dinh dưỡng cần thăm khám và thực hiện các xét nghiệm cần thiết, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Bên cạnh đó, trẻ cần được xây dựng thực đơn hỗ trợ bổ sung sắt và kẽm thông qua thực phẩm”, TS.BS Phạm Thị Thu Hương nói.
Cha mẹ hay băn khoăn với câu hỏi bé biếng ăn phải làm sao nhưng thực tế họ lại chỉ chế biến món ăn theo thói quen hoặc lặp đi lặp lại một thực đơn từ ngày này qua ngày khác. TS.BS Phạm Thị Thu Hương gợi ý mẹ cần đa dạng bữa ăn cho trẻ, sử dụng nhiều nguyên liệu khác nhau từ thịt, cá, hải sản, trứng, nấm,… Ngoài ra, phụ huynh cũng nên để ý xem khẩu vị bé như thế nào, có những bé không thích ăn ngọt nhưng bố mẹ lại dùng quá nhiều các nguyên liệu có vị ngọt như bí đỏ, củ cải, cà rốt trong chế biến bữa ăn cho bé.
>> Xem thêm: Cách nấu 8 món cháo cho trẻ biếng ăn giàu dinh dưỡng
Đa dạng bữa ăn là cách để ba mẹ cải thiện tình trạng trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng
Theo TS.BS Phạm Thị Thu Hương, bố mẹ nên sắp xếp các bữa ăn chính và phụ cách nhau 2-3 giờ, giữa các bữa ăn chỉ cho trẻ uống nước. Nên hạn chế việc cho trẻ ăn vặt và uống sữa thay nước trong ngày vì điều này sẽ làm bé “ngang dạ” và không có cảm giác thèm ăn khi đến bữa, đồng thời cũng dẫn đến tình trạng trẻ biếng ăn hay ngậm. Tối đa chỉ nên cho ăn vặt một lần mỗi ngày và sau khi đã ăn xong bữa chính. Đồng thời, hãy khuyến khích trẻ tăng cường các hoạt động thể chất sẽ giúp trẻ ăn ngon miệng hơn.
Khi con không chịu ăn, bố mẹ thường hay cho con vừa ăn vừa chơi hoặc đi rong để cố ép con ăn hết khẩu phần, thời gian thường kéo dài. Điều này vừa làm thức ăn không còn ngon, vừa khiến bé thêm chán ăn và khiến khoảng cách giữa các bữa ăn của bé bị thu hẹp lại, bé còn chưa kịp cảm thấy đói đã phải ăn bữa tiếp theo.
“Một bữa ăn chỉ nên kéo dài tối đa là 30 phút, nếu bé không ăn được nhiều cũng nên kết thúc và cố gắng cho bé ăn ở bữa kế tiếp hoặc tăng thêm bữa ăn cho bé”,Theo TS.BS Phạm Thị Thu Hương nói thêm.
Khi thấy trẻ biếng ăn, bố mẹ thường có tâm lý tìm đủ mọi cách để con ăn được nhiều như cho con xem hoạt hình, đi ăn rong và thậm chí là ép buộc, dọa nạt. Tuy nhiên, cách này khiến trẻ sợ hãi, nảy sinh sự chống đối và không muốn ăn.
Phụ huynh chỉ nên đóng vai trò hướng dẫn, khuyến khích con ăn. Nếu bé không muốn ăn và đã thấy no, bạn hãy tôn trọng quyết định của bé. Khi bé ăn ngoan, bố mẹ cũng nên khuyến khích và khen ngợi để bé có thêm sự hào hứng trong việc ăn uống.
Từ 7 – 9 tháng tuổi, cha mẹ có thể tập cho bé bốc ăn để tăng vận động của bàn tay. Khi bé tròn 1 tuổi trở lên, bạn nên tập cho bé cầm thìa để con tự khám phá bữa ăn. Cách này rèn cho bé tính tự lập cao.
>> Xem thêm: Sữa dành cho bé biếng ăn chậm tăng cân
Để bé chủ động ăn uống là một trong những lời giải cho câu hỏi trẻ biếng ăn phải làm sao?
Ngoài ra, tùy theo độ tuổi, bố mẹ có thể phân công con làm những việc nho nhỏ trong bếp, cho bé cùng tham gia chuẩn bị bữa ăn. Điều này sẽ giúp con hào hứng và thấy được vai trò quan trọng của mình trong việc tổ chức bữa cơm cho gia đình. Kết quả là con sẽ ăn ngon miệng hơn.
Với các bé biếng ăn lâu ngày mà phụ huynh chưa tìm ra giải pháp cho trẻ biếng ăn hữu hiệu, nên đưa con đến khám tại các trung tâm dinh dưỡng để các bác sĩ tìm nguyên nhân trẻ biếng ăn. Từ đó, bác sĩ sẽ có giải pháp cải thiện tình trạng biếng ăn của trẻ.
Tại Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome, quy trình khám, tư vấn và điều trị được xây dựng khoa học từ việc thăm khám, xét nghiệm chẩn đoán, xây dựng khẩu phần đến lên thực đơn cá thể hóa và hướng dẫn lựa chọn thực phẩm, chế biến món ăn đơn giản, giúp bé ăn ngon và ăn nhiều góp phần cải thiện tình trạng trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng và giúp bố mẹ tìm ra cách trị trẻ biếng ăn hiệu quả.