Xuất huyết tiêu hóa dưới là cụm từ để chỉ tình trạng chảy máu trong lòng ống tiêu hóa tính từ cấu trúc giải phẫu là góc Treitz tới hậu môn. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này như lạm dụng thuốc giảm đau, chống viêm, do bệnh lý đường tiêu hóa hoặc chế độ ăn uống không lành mạnh. Bởi vậy, để phòng ngừa bệnh cần thay đổi chế độ sinh hoạt hợp lý, khoa học cũng như tuân thủ hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ.
Triệu chứng xuất huyết tiêu hóa dưới
Xuất huyết tiêu hóa dưới là một tình trạng mà có sự chảy máu từ các phần dưới của hệ tiêu hóa tính từ góc Treitz đến hậu môn. Tình trạng xuất huyết có thể có nhiều triệu chứng khác nhau với mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến mà người bệnh có thể gặp phải, bao gồm:
- Phân có màu đen: Một trong những triệu chứng quan trọng của xuất huyết tiêu hóa dưới là phân có màu đen như bã cà phê hoặc có lẫn máu tươi. Đây là dấu hiệu của sự chảy máu trong ruột non, đại tràng, hậu môn.
- Đau bụng: Xuất huyết tiêu hóa dưới cũng có thể gây đau bụng. Đau có thể được cảm nhận ở vùng thượng vị hoặc khu vực bụng dưới.
- Biểu hiện thiếu máu: Bệnh nhân có thể biểu hiện triệu chứng mệt mỏi, da nhợt nhạt xanh xao và dễ bị hoa mắt chóng mặt. Trong trường hợp bệnh nhân bị xuất huyết nặng, chảy máu nhiều thì có thể biểu hiện sốc mất máu với triệu chứng mạch đập nhanh, huyết áp giảm mạnh. Đây là tình trạng cấp cứu, bệnh nhân cần được xử trí sớm.
Khi gặp phải bất kỳ triệu chứng xuất huyết tiêu hóa dưới, người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Chuyên gia sẽ tìm nguyên nhân gốc rễ để tìm hướng điều trị thích hợp.
Nguyên nhân xuất huyết tiêu hoá dưới là gì?
Nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa dưới có thể là do nhiều yếu tố khác nhau, cụ thể:
- Các vấn đề về đường tiêu hóa: Một số vấn đề liên quan đến đường tiêu hóa có thể gây ra xuất huyết tiêu hóa dưới, bao gồm bệnh Crohn, viêm ruột non hoặc do bệnh lý vùng trực tràng, hậu môn.
- Các bệnh lý về mạch máu: Các vấn đề về mạch máu cũng có thể gây xuất huyết tiêu hóa dưới. Bao gồm những vấn đề như dò hẹp động mạch chủ ruột non, rối loạn đông máu, giảm chức năng tiểu cầu, vỡ phình động mạch chủ bụng.
- Tác động chấn thương: Tổn thương, chấn thương trực tiếp vào hệ tiêu hóa có thể gây xuất huyết tiêu hóa dưới như tổn thương do tai nạn, thực hiện các thủ thuật phẫu thuật hoặc các tác động cơ học khác.
- Thuốc: Một số thuốc và các chất khác có thể gây ra xuất huyết tiêu hóa dưới. Ví dụ, việc sử dụng các loại thuốc chống viêm không steroid [NSAIDs] thường xuyên có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày, ruột non, dẫn đến xuất huyết.
Lạm dụng thuốc giảm đau, chống viêm có thể là nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa dưới
Chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa dưới theo nguyên nhân
Để chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa dưới, bác sĩ sẽ tiến hành khai thác thông tin cá nhân bao gồm nghề nghiệp, môi trường sống, thói quen sinh hoạt cũng như tiền sử gia đình hoặc bệnh lý đã từng mắc, trong đó có bệnh án xuất huyết tiêu hóa dưới trong quá khứ.
Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ thăm khám tổng quát, đồng thời khám thực thể vùng bụng để phát hiện triệu chứng bất thường. Kết hợp với kết quả cận lâm sàng sẽ giúp chuyên gia chẩn đoán chính xác bệnh cũng như nguyên nhân.
Trong các biện pháp cận lâm sàng, giá trị nhất phải kể tới thăm dò nội soi đại tràng. Đây là thủ thuật được chỉ định cho hầu hết tất cả bệnh nhân nghi ngờ xuất huyết đường tiêu hóa dưới để tìm căn nguyên, đánh giá tổn thương nếu có và định hướng điều trị.
Thông qua nội soi, bác sĩ có thể đánh giá tình trạng vết thương gây chảy máu, vị trí chính xác và lượng máu mất. Đồng thời, phương pháp giúp phát hiện túi thừa, khối u hoặc ổ viêm loét ở đường tiêu hóa.
Ngoài ra, với trường hợp tổn thương do loạn sản mạch máu thường khó phân biệt qua nội soi. Bác sĩ có thể chỉ định chụp mạch máu chọn lọc ở động mạch mạc treo tràng trên, dưới. Kỹ thuật này còn giúp bác sĩ trực tiếp can thiệp cầm máu với thuốc gây co mạch hoặc thực hiện thuyên tắc mạch máu.
Mặt khác, một số trường hợp cụ thể có thể thực hiện kỹ thuật cận lâm sàng khác như chụp đồng vị phóng xạ, nội soi bằng camera không dây, nội soi ruột non. Trong các bệnh lý khó xác định, bệnh nhân có thể được chỉ định nội soi ruột trong khi mổ để xác định cụ thể nguyên nhân cũng như vị trí chảy máu, đồng thời xử trí phẫu thuật can thiệp điều trị.
Biện pháp phòng ngừa xuất huyết đường tiêu hóa
Biện pháp phòng ngừa xuất huyết đường tiêu hóa là một phần quan trọng của việc bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa. Dưới đây là một số cách bạn có thể áp dụng, bao gồm:
- Chăm sóc sức khỏe đường tiêu hóa: Điều này bao gồm duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ và dinh dưỡng, tránh các thực phẩm gây kích thích, tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa như thức ăn cay, rượu và thuốc lá.
- Tránh lạm dụng thuốc: Các loại thuốc chống viêm không steroid có thể gây tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa, làm tăng nguy cơ xuất huyết. Nếu không cần thiết, hạn chế sử dụng các loại thuốc này hoặc tuân thủ chỉ định của bác sĩ để giảm nguy cơ xuất huyết đường tiêu hóa.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Bao gồm thăm khám tổng quát, kiểm tra tình trạng của hệ tiêu hóa, thực hiện xét nghiệm phát hiện vi khuẩn Helicobacter pylori nếu cần thiết.
- Tránh căng thẳng, quản lý stress: Căng thẳng, stress có thể góp phần gây xuất huyết đường tiêu hóa bằng cách ảnh hưởng đến chức năng dạ dày. Hãy tìm cách giảm căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày bằng cách thực hiện các hoạt động giải trí như yoga, thiền định, tập thể dục hoặc massage.
- Tuân thủ lịch kiểm tra, theo dõi: Với người trong thời gian điều trị xuất huyết tiêu hóa dưới cần tuân thủ hướng dẫn dùng thuốc và lịch tái khám với bác sĩ. Đối với những người có nguy cơ cao mắc bệnh đường tiêu hóa như có tiền sử viêm loét dạ dày hoặc ung thư đường tiêu hóa trong gia đình, cần thường xuyên khám sức khỏe định kỳ. Chuyên gia sẽ giúp phát hiện sớm bất kỳ vấn đề liên quan đến đường tiêu hóa, ngăn chặn xuất huyết.
Một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng giúp bảo vệ sức khỏe đường tiêu hóa
Thông qua bài viết trên, Nhà thuốc Long Châu xin gửi tới quý độc giả thông tin về tình trạng xuất huyết tiêu hoá dưới bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và cách phòng tránh. Hãy tiếp tục đón xem những bài viết với nhiều chủ đề phong phú của Nhà thuốc Long Châu nhé!