Các tác phẩm văn học của Trần Quốc Tuấn

Hướng dẫn soạn bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn ngắn gọn và đầy đủ nội dung.

Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn hay còn được mệnh danh là Trần Hưng Đạo là một vị anh hùng tài ba, là một nhà chính trị, quân sự kiệt xuất của dân tộc, có công lớn trong việc đánh bại quân Mông - Nguyên

Phần Soạn bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

I. Tìm hiểu chung về tác giả - tác phẩm

1. Tác giả Ngô Sĩ Liên

– Ngô Sĩ Liên (? - ?)

– Quê quán cua ông là làng Chúc Lí - huyện Chương Đức. Nay là xã Chúc Sơn - huyện Chương Mĩ - Hà Nội

– Ông đỗ Tiến sĩ năm 1442 triều Lê Thái Tông, được cử vào làm việc ở Viện Hàn lâm.

– Đời vua Lê Thánh Tông, ông kiêm nhiệm chức Hữu thị lang bộ lễ, Triều liệt đại phu kiêm Tư nghiệp Quốc Tử Giám và  Tu soạn Quốc sử quán.

2. Tác phẩm 

a. Hoàn cảnh sáng tác

 “Đại Việt sử kí toàn thư” là bộ chính sử lớn của Việt Nam nhưng đậm chất văn học.

Mỗi nhân vật và sự kiện lịch sử được đề cập đến thường kèm theo những câu chuyện kể sinh động, để lại những ấn tượng khó quên. Đoạn trích về Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn là một đoạn trích tiêu biểu cho cách viết này.

b. Bố cục 

– Phần 1 (từ đầu đến “thượng sách giữ nước vậy”): nội dung của đoạn này là lời khuyên vua Trần về kế sách giữ nước của Trần Quốc Tuấn.

– Phần 2 (tiếp theo đến “Quốc Tảng vào viếng”): kể lại các tình huống lúc Trần Quốc Tuấn với lời trăn trối của cha, sau đó là câu chuyện với gia nô và hai con trai.

– Phần 3 (còn lại): Những công trạng lớn của Trần Quốc Tuấn.

c. Nội dung bài Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn

Đoạn trích này khiến chúng ta hiểu thêm về tài năng xuất chúng cũng như sự đức độ của một nhân vật lịch sử, một nhà chính trị quân sự xuất chúng Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn.

Nguồn: Internet

d. Nghệ thuật

– Khắc hoạ chân dung nhân vật

– Cách kể chuyện linh hoạt, chi tiết chọn lọc.

II. Hướng dẫn Soạn bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

Câu 1: Qua lời trình bày về kế sách giữ nước của Trần Quốc Tuấn với vua, chúng ta có thể thấy được:

- Nên tùy thời thế mà có sách lược phù hợp, binh pháp chống giặc cần vận dụng một cách linh hoạt, không nên theo khuôn mẫu nhất định nào.

- Nhưng điều kiện quan trọng nhất để thắng được giặc là toàn dân đoàn kết, một lòng chống giặc xâm lược

- Thượng sách giữ nước vẫn là cần phải "khoan thư sức dân" như giảm thuế khóa, bớt hình phạt, không phiền nhiễu dân...

Câu 2: Ý nghĩa chi tiết Trần Quốc Tuấn đem lời cha dặn ra hỏi gia nô cũng như hai người con, và phản ứng của ông trước những câu trả lời

Đối với lời cha dặn thì Trần Quốc Tuấn có suy nghĩ của riêng mình, ông "để điều đó trong lòng nhưng không cho là phải". Ông hỏi ý kiến để thử lòng gia nô và hai đứa con

- Trước câu trả lời của Yết Kiêu và Dã Tượng, ông "cảm phục đến khóc, khen ngợi hai người".

- Trước lời nói của Hưng Vũ Vương, ông "ngầm cho là phải"

- Trước lời nói của Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng, ông nổi giận rút gươm định trị tội và sau này không muốn Quốc Tảng nhìn mặt ông lần cuối.

=> Từ đó có thể thấy Trần Quốc Tuấn là một người hết lòng với vua, với nước, không mảy may ý định chiếm đoạt vương quyền. Ông cũng là một người thẳng thắn và rất nghiêm trong vấn đề giáo dục con.

Hướng dẫn soạn bài hưng đạo vương Trần Quốc Tuấn

Câu 3: Hướng dẫn giải

a. Những đặc điểm nổi bật về nhân cách của Trần Quốc Tuấn:

- Ông là một người trung quân ái quốc, thể hiện ở việc ông có một tình yêu nước sâu sắc và ý thức được trách nhiệm của mình phải bảo vệ nền độc lập dân tộc.

- Đặt lợi ích quốc gian dân tộc lên đầu, sẵn sàng từ bỏ máu mủ ruột thịt khi họ có ý phản nghịch

- Hơn nữa ông còn là một tấm gương sáng về đạo đức làm người: khiêm tốn, kính cẩn giữ mình làm tôi, thương yêu dân, tận tình với tướng sĩ...)

b. Sự khéo léo trong nghệ thuật khắc họa chân dung nhân vật

Nhân vật Trần Quốc Tuấn được xây dựng trong nhiều mối quan hệ và đặt trong nhiều tình huống thử thách, nhờ đó đã nổi bật những phẩm chất cao quý ở nhiều phương diện.

Ngô Sĩ Liên đã thành công trong việc khắc họa nhân vật lịch sử sống động bằng những chi tiết đặc sắc, chọn lọc để lại ấn tượng sâu đậm.

Nguồn: Internet

Câu 4:  Nghệ thuật kể chuyện trong đoạn trích:

Cách kể chuyện không đơn điệu theo trình tự thời gian:

Đầu tiên xuất hiện một sự kiện tạo nên một mốc đáng nhớ, là điềm báo Hưng Đạo Đại Vương lâm bệnh

Sau đó tác giả ngược dòng thời gian kể chuyện về cuộc đời Trần Quốc Tuấn.

Sau thông tin này, tác giả nhắc lại những công lại và đức độ của Hưng Đạo Đại Vương để gián tiếp giải thích cho những danh hiệu tôn quý mà ông được vua phong tặng

Cách kể chuyện mạch lạc khúc chiết, vừa giải quyết được nhiều vấn đề then chốt: nhân vật là ai, có những đặc điểm gì để lưu danh sử sách? vừa giữ được mạch chuyện logic với những câu chuyện sinh động

Kĩ thuật kể chuyện còn thể hiện ở các nhận xét khéo léo đan lồng vào câu chuyện để định hướng người độc.

=> Nghệ thuật kể chuyện trong đoạn trích điêu luyện và đạt hiệu quả cao, giúp người đọc tiếp nhận một cách hứng thú những gì mà nhà viết sử Ngô Sĩ Liên muốn truyền tải.

Câu 5: Đáp án trắc nghiệm

Câu trả lời là d

Xem thêm các bài soạn văn lớp 10:

Soạn Bình Ngô Đại Cáo Phần 2 Dễ Hiểu Nhất

Hướng Dẫn Phân ích Chuyện chức Phán Sự Đền Tản Viên

Soạn Bình Ngô Đại Cáo phần 1 đầy đủ nhất

Trên đây là tất cả nội dung hướng dẫn soạn bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn khá ngắn gọn nhưng đầy đủ nội dung trọng tâm.

Các em học sinh có thể dựa vào những thông tin này để chuẩn bị bài soạn một cách tốt nhất. Ngoài ra nếu các em muốn hiểu sâu sắc hơn về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm này thì có thể tải Ứng dụng học tập Kiến Guru về điện thoại để có thêm tư liệu học tập cho mình.

Các em cũng có thể tham khảo các bài hướng dẫn soạn văn và dàn ý phân tích tại đây

Các tác phẩm văn học của Trần Quốc Tuấn

Nhằm mục đích giúp học sinh nắm vững kiến thức tác phẩm Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn Ngữ văn lớp 10, bài học tác giả - tác phẩm Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn trình bày đầy đủ nội dung, bố cục, tóm tắt, dàn ý phân tích, sơ đồ tư duy và bài văn phân tích tác phẩm.

A. Nội dung tác phẩm Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

Trần Quốc Tuấn là con An Sinh Vương, lúc mới sinh được dự báo sau có thể giúp nước cứu đời. Lớn lên, ông có dung mạo khôi ngô, thông minh hơn người, văn võ toàn tài. Vốn có hiềm khích với Trần Thái Tông, trước khi mất cha ông đã dặn phải vì cha mà lấy được thiên hạ. Ông ghi để điều đó trong lòng nhưng không cho là phải. Ông đem lời cha dặn hỏi hai gia nô và rất cảm phục trước sự khẳng khái quyết không làm điều bất trung của họ. Ông cũng vờ hỏi hai người con. Người con thứ nhất trả lời “không nên”, ông ngầm cho là phải. Người con thứ hai có ý nên thừa cơ để giành thiên hạ. Ông rút gươm định giết bởi tội loạn thần, bất hiếu, sau tha nhưng không cho nhìn mặt lần cuối.Có công lớn, ông được vua Trần phong là Thượng quốc công nhưng vẫn luôn “giữ tiết làm tôi”. Ông là vị tướng tài ba, luôn khích lệ, động viên tướng sĩ, tiến cử nhân tài, soạn sách Binh gia diệu lí yếu lược, Vạn Kiếp tông bí truyền thư cho đất nước, kiên quyết chống giặc ngoại xâm tới cùng. Tên tuổi của ông khiến quân giặc phải kinh sợ. Khi nằm trên giường bệnh, ông vẫn giúp vua lo tính kế sách giữ nước, an dân. Ngày 8 tháng 12, ông mất ở Vạn Kiếp, được tặng Thái sư Thượng phụ Thượng quốc công Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương.

B. Tìm hiểu tác phẩm Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

1. Tác giả

- Ngô Sĩ Liên chưa rõ năm sinh và năm mất.

- Quê quán: làng Chúc Lí, huyện Chương Đức, nay thuộc xã Chúc Sơn, huyện Chương Mĩ, Hà Nội.

- Ông đỗ Tiến sĩ năm 1442 dưới triều Lê Thái Tông, được cử vào Viện Hàn lâm.

- Đời Lê Thánh Tông, ông giữa chức Hữu thị lang bộ lễ, Triều liệt đại phu kiêm Tư nghiệp Quốc Tử Giám, Tu soạn Quốc sử quán.

2. Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác: Đại Việt sử kí toàn thư là bộ chính sử lớn của Việt Nam thời trung đại do Ngô Sĩ Liên biên soạn, hoàn tất năm 1479, gồm 15 quyển, ghi chép lịch sử từ thời Hồng Bàng cho đến khi Lê Thái Tổ lên ngôi (năm 1428).

b. Xuất xứ: Trích trong Đại Việt sử kí toàn thư.

c. Thể loại: Kí.

d. Phương thức biểu đạt: Tự sự

e. Bố cục: 3 phần

- Phần 1 (Từ đầu đến …thượng sách giữ nước vậy): Lời khuyên vua Trần về kế sách giữ nước của Trần Quốc Tuấn.

- Phần 2 (Tiếp theo đến …Quốc Tảng vào viếng): Trần Quốc Tuấn với lời trăng trối của cha, trong câu chuyện với gia nô và hai con trai.

- Phần 3 (Còn lại): Những công tích lớn Trần Quốc Tuấn.

f. Giá trị nội dung: Qua đoạn trích giúp chúng ta thêm cảm phục và tự hào về tài năng, đức độ của người anh hùng dân tộc Trần Quốc Tuấn, đồng thời hiểu được những bài học đạo lí quý báu mà ông để lại cho đời sau.

g. Giá trị nghệ thuật:

- Khắc hoạ chân dung nhân vật.

- Cách kể chuyện linh hoạt, chi tiết chọn lọc.

C. Sơ đồ tư duy Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

D. Đọc hiểu văn bản Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

*Chân dung Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn

1. Chuyện về kế sách giữ nước

- Nêu ra bài học giữ nước từ các triều đại:

+ Thời Triệu, Đinh, Lê, Lý

+ Thời Trần: Ba lần đánh bại giặc Nguyên - Mông, đế quốc hùng mạnh nhất thời Trung đại.

→ Từ bài học quá khứ, hiện tại, kinh nghiệm đúc kết trong cuộc đời cầm quân → Rút ra kế sách: "Tuỳ thời tạo thế”, khoan thư sức dân, lấy dân làm gốc.

Vị tướng tài năng, mưu lược, nhìn xa trông rộng, tư tưởng tiến bộ, trí tuệ uyên bác yêu nước, thương dân

2. Chuyện về lòng trung nghĩa

- Thái độ và việc làm trước lời di huấn của cha:

+ Trần Liễu trăng trối: vì cha mà lấy thiên hạ!

+ Thái độ của Trần Quốc Tuấn : Ghi để điều đó trong lòng, nhưng không cho là phải.

+ Hiếu >< Trung

→ Chọn chữ Trung, đặt quyền lợi của đất nước lên trên quyền lợi của cá nhân, gia đình.

- Đến khi có binh quyền trong tay, ông hỏi ý kiến để thử lòng hai người gia nô và hai người con:

+ Chuyện với Yết Kiêu, Dã Tượng: Cảm phục, khen ngợi sự thẳng thắn, trung thực, trung nghĩa của họ.

+ Chuyện với hai người con trai:

  • Với Quốc Hiến: ngầm cho là phải.
  • Với Quốc Tảng: Kết tội, định giết, đến lúc chết không cho gặp mặt.

→ Trần Quốc Tuấn là một người hết lòng trung nghĩa với vua, với nước, không mảy may tư lợi, công bằng, nghiêm khắc.

3. Công lao và đức độ

- Công lao giữ nước, xây dựng đất.

- Đức độ lớn lao:

+ Thiên tài quân sự lỗi lạc.

+ Được soạn văn bia ở sinh từ để ca ngợi. Khi chết được tặng nhiều tước hiệu cao quý. Nhân dân cảm phục ngưỡng mộ, tôn vinh là bậc thánh.

+ Kẻ thù nể phục, khiếp sợ.

Chân dung Trần Quốc Tuấn, một nhân cách vĩ đại, bất tử trong lòng dân tộc.