Phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo
Xuất bản ngày 26/05/2019 - Tác giả: Tâm Phương
[Văn mẫu 11] Phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo để làm rõ sự bế tắc của người nông dân trước Cách mạng, qua đó thể hiện sâu sắc ý nghĩa nhân văn và giá trị nhân đạo của tác phẩm
Mục lục nội dung
- 1. Hướng dẫn phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo
- 1.1. Phân tích đề
- 1.2. Hệ thống luận điểm
- 1.3. Lập dàn ý chi tiết
- 1.4. Sơ đồ tư duy
- 2. Một số bài văn hay
- 2.1. bài số 1
- 2.2. bài số 2
- 2.3. bài số 3
- 2.4. bài số 4
Mục lục bài viết
Phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo để thấy đượcnhững nỗi khổ đau, bị đày đọa và sự bế tắc của những khát vọng của người nông dân, qua đó tố cáo tội ác của chế độ thực dân nửa phong kiến đã đàn áp và bóc lột nhân dân lao động. Đồng thời nhà văn cũng kịp thời phát hiện và trân trọng trước vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật và khao khát thay đổi thực tại để mang đến một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo hay nhất
- Dàn ý quá trình tha hóa của Chí Phèo ngắn gọn
- Dàn ý quá trình tha hóa của Chí Phèo đầy đủ
- Phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 1
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 2
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 3
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 4
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 5
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 6
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 7
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 8
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 9
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 10
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 11
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 12
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 13
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo - Mẫu 14
Dàn ý quá trình tha hóa của Chí Phèo
I. Mở bài
- Đôi nét về tác giả Nam Cao và tác phẩm Chí Phèo.
- Trong tác phẩm, quá trình bị tha hóa của Chí Phèo từ một nông dân hiền lành, chất phác thành con người tha hóa cả tâm hồn lẫn ngoại hình, mặc dù vậy anh vẫn còn nhân tính được ngòi bút Nam Cao tập trung khắc họa một cách chân thực và rõ nét.
II. Thân bài
1. Sơ lược về nhân vật Chí Phèo - một nông dân hiền lành, chất phác
- Hoàn cảnh xuất thân: không cha, không mẹ, không nhà, không cửa, một tấc đất cắm dùi cũng không có.
- Tuy vậy, Chí vẫn giữ những phẩm chất tốt đẹp:
- Là một con người lương thiện: đi ở hết nhà này đến nhà khác, cày thuê cuốc mướn để kiếm sống làm ăn chân chính.
- Từng mơ ước giản dị về cuộc sống gia đình: có một ngôi nhà nho nhỏ, cày thuê cuốc mướn Chí Phèo là một người lương thiện.
- Có lòng tự trọng: Bà ba Bá Kiến gọi lên đấm lưng, bóp chân, Chí cảm thấy nhục. Là người có ý thức về nhân phẩm.
2. Quá trình bị tha hóa về cả tâm hồn lẫn ngoại hình
- Sự kiện Chí Phèo bị bắt vào tù:
- Vì Bá Kiến ghen với vợ hắn.
- Chế độ nhà tù thực dân đã biến Chí trở thành “con quỷ dữ của làng Vũ Đại”.
- Hậu quả của những ngày ở tù:
+ Hình dạng: “Cái đầu trọc lốc, hàm răng cạo trắng hớn, cái mặt thì câng câng đầy những vết sứt sẹo, hai con mắt gườm gườm”.
⇒ Sự tha hóa về nhân hình.
+ Nhân tính: du côn, du đãng, triền miên trong cơn say, đập đầu, chửi bới, phá phách và làm công cụ cho Bá Kiến.
⇒ Sự tha hóa về nhân tính.
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo: Đến nhà Bá Kiến trả thù ⇒ Chí mắc mưu, trở thành tay sai cho Bá Kiến.
⇒ Chí đã bị cướp đi cả nhân hình lẫn nhân tính, là điển hình cho hình ảnh người nông dân bị đè nén đến cùng cực.
3. Tuy vậy, Chí Phèo vẫn còn nhân tính
- Nhân tính: Tính người.
- Chí Phèo vẫn còn tình người, tính người sau cuộc gặp gỡ và mấy ngày chung sống ngắn ngủi với Thị Nở.
- Sau cuộc gặp gỡ với Thị Nở, nhân tính của Chí Phèo quay trở lại.
- Bâng khuâng như tỉnh dậy sau một cơn say rất dài.
- Tỉnh để cảm thấy miệng đắng và “lòng mơ hồ buồn”.
- Cảm thấy “sợ rượu” ⇒ dấu hiệu của sự thức tỉnh rõ ràng nhất.
- Cảm nhận những thanh âm của cuộc sống: âm thanh của tiếng chim hót, tiếng người cười nói…
- Hắn đủ tỉnh để nhận thức hoàn cảnh của mình, để thấy mình cô độc.
⇒ Cuộc gặp với Thị Nở đã làm Chí Phèo thực sự tỉnh táo sau những cơn say triền miên.
- Niềm hi vọng của thời trẻ quay trở lại: mong muốn một gia đình nho nhỏ, chồng cuốc mướn, cày thuê, vợ dệt vải; nuôi lợn, khá giả thì mua dăm ba sào ruộng.
- Tình yêu với Thị Nở khiến hắn đủ hy vọng và mong ước có một gia đình: “Hay là mình sang ở với tớ một nhà cho vui”.
⇒ Gặp Thị Nở, Chí Phèo đã trải qua những cảm xúc chưa hề có trong đời, đã thực sự “tỉnh” để yêu, để hi vọng, để mong ước.
- Ngay cả khi bị từ chối, chính bởi Chí Phèo còn nhân tính, còn nhân tính để đau đớn, tuyệt vọng cho số phận mình:
+ Tình yêu bị ngăn cấm bởi bà cô Thị Nở, nói vậy, khi Thị Nở từ chối, Chí Phèo thất vọng và đau đớn: Hắn tìm đến rượu rồi “ôm mặt khóc rưng rức”.
⇒ Mong muốn trở về làm người lương thiện không còn nữa, Chí đau đớn, tuyệt vọng.
- Hắn quyết định đến nhà thị Nở “để đâm chết cả nhà nó, đâm chết cái con khọm già nhà nó”.
- Nhưng “hắn không rẽ vào nhà Thị Nở mà thẳng đường đến nhà Bá Kiến và nói thẳng với Bá Kiến: Chí Phèo xác định đúng kẻ thù của mình.
- Câu hỏi “Ai cho tao lương thiện”: thể hiện sự ý thức trỗi dậy mạnh mẽ nhất của nhân tính nhưng cũng là đau đớn nhất, Chí Phèo nhận ra rằng mình mong muốn trở về thành người lương thiện nhưng không thể nào được nữa.
III. Kết bài
- Khái quát những nét đặc sắc nghệ thuật góp phần thể hiện quá trình bị tha hóa nhưng nhân tính vẫn còn của Chí Phèo: nghệ thuật khắc họa tâm lí, bút pháp hiện thực…
- Liên hệ trình bày cảm nhận bản thân.
.............
Xem thêm: Dàn ý phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo
Phân tích nhân vật Chí Phèo siêu hay
- Dàn ý phân tích Chí phèo
- Phân tích nhân vật Chí Phèo - Mẫu 1
- Phân tích nhân vật Chí Phèo - Mẫu 2
- Phân tích nhân vật Chí Phèo - Mẫu 3
- Phân tích Chí Phèo - Mẫu 4
- Phân tích Chí Phèo - Mẫu 5
- Phân tích Chí Phèo - Mẫu 6
- Phân tích Chí Phèo - Mẫu 7
- Phân tích Chí Phèo - Mẫu 8
- Phân tích Chí Phèo - Mẫu 9
- Phân tích Chí Phèo - Mẫu 10
- Phân tích Chí Phèo - Mẫu 11
- Phân tích Chí Phèo - Mẫu 12
- Phân tích Chí Phèo - Mẫu 13
Dàn ý phân tích Chí phèo
I. Mở bài
– “Chí Phèo” thật sự là một kiệt tác trong văn xuôi đương thời, là đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác của nhà văn Nam Cao.
– Ngòi bút Nam Cao có những quan tâm, những khám phá riêng về số phận người lao động bị chà đạp. Hình tượng nhân vật Chí Phèo-một điển hình nghệ thuật bất hủ trong văn xuôi Việt Nam-đã thể hiện cái nhìn đầy đủ mới mẻ, độc đáo có chiều sâu trong thể hiện nỗi khổ con người đó của Nam Cao.
II. Thân bài.
A. CON NGƯỜI CHÍ PHÈO CHẲNG NHỮNG BỊ TƯỚC ĐOẠT NHÂN TÍNH MÀ CÒN BỊ HỦY HOẠI CẢ NHÂN HÌNH NỮA.
1. Chí Phèo bị hủy hoại nhân hình.
Ngay từ khi chào đời, Chí Phèo là một đứa con hoang, bị bỏ rơi bên một lò gạch cũ. Được dân làng nuôi, Chí Phèo, lớn lên như cây cỏ, tuổi thơ hết đi ở nhà này lại đi ở nhà nọ, tuổi thanh niên ra sức làm thân trâu ngựa cho nhà lí Kiến. Vì một chuyện ghen tuông vớ vẩn, lí Kiến đã nhẫn tâm đẩy Chí Phèo vào tù. Sau bảy, tám năm biệt tích trở về làng, Chí Phèo đã hoàn toàn biến đổi. Ngoại hình thật kinh tởm, cái đầu thì trọc lóc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen và rất cơng cơng, hai mắt gờm gườm trông gớm chết.
Chí Phèo chuyên đập đầu, rạch mặt và đâm chém người cho nên cúi mặt hắn vàng mà lại muốn xạm màu gio, nó vằn dọc vằn ngang, không thứ tự, biết bao nhiêu là sẹo.
Người cố nông ấy hoàn toàn bị tước đoạt nhân hình, biến thành nửa người nửa vật: nó không còn phải là mặt người: nó là mặt của một con vật lạ.
2. Chí Phèo bị tước đoạt nhân tính.
Từ lúc về làng, Chí Phèo hoàn toàn không kiểm soát được hành động của mình. Khi mua chịu rượu, bà hàng ngần ngừ không muốn đưa thì hắn rút bao diêm, đánh cái xòe, châm lên mái lều của mụ. Mụ hoảng hốt kêu gọi om sòm, vội dập tắt được ngọn lửa mới chạy, rồi khóc lóc mêu mêu, mụ đưa ra chai rượu.
Chí Phèo hoàn toàn bị tha hóa, hành động như người mất trí. Bao nhiêu việc ức hiếp, phá phách, đâm chém, mưu hại, người ta giao cho hắn làm. Trong cơn say, Chí Phèo hành động tàn bạo như một con quỷ dữ, hoàn toàn mất nhân tính. Những cơn say của hắn tràn cơn này sang cơn khác, thành một cơn say, mênh mông, hắn ăn trong lúc say, uống rượu trong lúc say, để rồi say nữa, say vô tận […]. Hắn biết đâu đã phá bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao nhiêu cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc, làm chảy máu và nước mắt của bao nhiêu người lương thiện!.
B. NGƯỜI NÔNG DÂN BỊ LƯU MANH HÓA ẤY CUỐI CÙNG ĐÃ THỨC TỈNH.
1. Người nông dân bị tha hóa.
Trong tâm hồn tưởng chừng như chai đá, thậm chí bị huỷ hoại hoàn toàn của Chí Phèo, bản chất lương thiện ngày thường bị che lấp đi, vẫn le lói một ánh lương tri, sẽ bừng sáng khi gặp được cơ hội. Lúc được thị Nở chăm sóc, Chí Phèo rất ngạc nhiên vì xưa nay, nào hắn có thấy ai tự nhiên cho cái gì. Hắn phải dọa nạt hay giật cướp mới có.
Tình cảm chân thật của thị Nở đã khơi dậy ý thức và lương tâm của Chí Phèo. Từ lúc này, Chí mới ý thức tình trạng tha hóa của mình và bi kịch bắt đầu diễn ra trong đời sống nội tâm.
2. Cuối cùng đã thức tỉnh
Sau khi được thị Nở chăm sóc, lần đầu tiên khi tỉnh giấc, Chí Phèo bâng khuâng nghe tiếng chim hót, tiếng cười nói của những người đi chợ thì niềm ao ước có một gia đình nho nhỏ bừng lên. Hắn có thể tìm bạn được, sao lại chỉ gây kẻ thù?.
Bản chất tốt đẹp của người lao động thức tỉnh trong lòng Chí: Trời ơi. Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết bao!… Người ta sẽ nhận hắn vào cái xã hội bằng phẳng, thân thiện của những người lương thiện .
C. ĐIỀU BI THẢM LÀ ANH TA CHỈ MUỐN TRỞ LẠI LÀM NGƯỜI MÀ KHÔNG ĐƯỢC
1. Chí Phèo lại rơi vào bế tắc
Chí Phèo tha thiết muốn trở về sống lương thiện với mọi người, nhưng tất cả làng Vũ Đại đều sợ hãi, xa lánh anh ta. Thị Nở lại “cắt đứt” với Chí Phèo. Chí lại rơi vào tình thế hoàn toàn tuyệt vọng: Sống lương thiện thì không được chấp nhận, làm lưu manh như cũ thì không thể và cũng không muốn.
Những lời lẽ cuối cùng của Chí Phèo bộc lộ tất cả bi kịch nội tâm đó: “Tao muốn làm người lương thiện […]. Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những mảnh chai trên mặt này! Tao không thể là người lương thiện được nữa. Biết không!”.
2. Bi kịch biến thành thảm kịch
Chí Phèo đã đâm chết Bá Kiến, kẻ đã gây ra bi kịch đời Chí, rồi tự sát.
Nhân vật Chí Phèo được xây dựng thành công: vừa có nét khái quát, vừa có cá tính. Người cố nông đó đã vừa bị hủy hoại nhân hình, vừa bị tước đoạt cả nhân tính. Nhân vật được miêu tả sâu sắc từ chân dung đến tính cách, từ bộ mặt đến những diễn biến tâm lí.
III. Kết bài.
Tác phẩm Chí Phèo mang giá trị nhân đạo sâu sắc, thể hiện ở tấm lòng yêu thương trân trọng của Nam Cao đối với những người khốn khổ. Tác giả phát hiện những phần sâu kín nhất trong tâm hồn của họ, những gì còn lại của tình người, sự khát khao hạnh phúc, ước muốn yêu thương, nhất là quyền được làm người lương thiện.
Chí Phèo là tiếng kêu cứu thiết tha của những người bất hạnh: Hãy bảo vệ và đấu tranh cho quyền được làm người của những con người lương thiện, để họ được sống và sống hạnh phúc, không còn những thế lực đen tối của xã hội đẩy họ vào chỗ mất cả nhân hình lẫn nhân tính đầy bi kịch xót xa.
I. Dàn ý Phân tích nhân vật Chí Phèo [Chuẩn]
* Dàn ý 1:
1. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả Nam Cao và truyện ngắn Chí Phèo
- Nhân vật Chí Phèo là nhân vật tư tưởng của tác phẩm
2. Thân bài
a. Hoàn cảnh và nguồn gốc xuất thân:
- Một đứa trẻ không cha mẹ, bỏ rơi nơi lò gạch bỏ hoang.
- Được một người câu lươn nhặt về cho bà goá mù rồi đem bán cho bác phó côi
- Sống một thân một mình bơ vơ, làm thuê kiếm sống
- Có ước mơ bình dị bên ngôi nhà nhỏ cùng vợ con
b. Cuộc đời đầy bi kịch:
- Bị Bá Kiến ghen tuông bỏ tù 7, 8 năm
- Chế độ tù thực dân khiến Chí ra tù thay đổi cả nhân hình lẫn nhân dạng
- Say rượu cả ngày lẫn đêm
- Bị Bá Kiến xúi giục lao vào cảnh đâm thuê, chém mướn
- Người ta sợ hãi, xa lánh Chí, xem Chí là "con quỷ dữ của làng Vũ Đại"
- Gặp gỡ Thị Nở đã thức tỉnh lương tri trong Chí, hắn muốn quay lại làm người lương thiện
- Xã hội cự tuyệt quyền làm người của Chí
- Chí giết Bá Kiến, tự kết thúc cuộc đời mình
3. Kết bài
Qua nhân vật Chí Phèo ta hiểu hơn được những khốn khổ của người nông dân trước cách mạng, thêm căm phẫn một xã hội mà ngay chính cả quyền được sống, được làm người của con người cũng bị tước đoạt.
* Dàn ý 2:
1. Mở bài
- Giới thiệu về truyện ngắn Chí Phèo.
- Giới thiệu về nhân vật Chí Phèo [điển hình của người nông dân nghèo Việt Nam trước Cách mạng].
2. Thân bài:
a. Hoàn cảnh xuất hiện của Chí Phèo:
- Xuất hiện thông qua miêu tả hình dáng mà là qua tiếng chửi "Hắn vừa đi … chửi".
- Tiếng chửi làm nổi bật hình ảnh của một kẻ nghiện rượu và luôn triền miên trong say sưa.
- Qua tiếng chửi, hình dung ra một kẻ nghiện rượu, lưu manh, khố rách áo ôm và không ai thèm để ý.
b. Chí Phèo ngày xưa – một con người từng lương thiện
- Xuất thân của Chí: Là kẻ mồ côi, không nhà cửa, được người ta nhặt được ở lò gạch cũ và được dân làng truyền tay nhau nuôi "Một người đi thả …bỏ không".
- Lớn lên, hắn là một người nông dân hiền lành, chăm chỉ làm ăn:
+ Hắn là người lương thiện: đi làm thuê cho Bá Kiến, kiếm ăn bằng sự lương thiện, chăm chỉ, bằng sức lao động của mình.
+ Hắn từng có mơ ước giản dị "Hắn đã … ruộng làm" => Ước giản dị và chính đáng.
+ Là một người đàn ông có lòng tự trọng tự tôn: Khi bị bà ba gọi bóp chân "hắn thấy nhục …lại sợ" => Hắn có ý thức về nhân phẩm, lòng tự trọng của mình.
=> Chí Phèo từng là người nông dân lương thiện, sống giản dị, bằng sức lao động của mình, có lòng tự trọng.
c. Chí Phèo sau khi ra tù: Thay đổi cả nhân hình, nhân tính:
- Nguyên nhân bị đi tù: Do Bá Kiến gien đẩy vào tù
- Sự biến đổi của Chí Phèo về nhân hình:
+ Hình dạng: thay đổi hẳn "Hắn về … chùy" => không còn hình ảnh của anh canh điền khỏe mạnh, hiền lành mà "trông đặc …đá"
- Sự biến đổi về nhân tính:
+ Trở thành một kẻ nghiện rượu, luôn triền miên say "hắn về hôm trước … chiều" khác hẳn với anh canh điền chăm chỉ làm ăn ngày xưa.
+ Trở thành kẻ lưu manh, chuyên sống bằng giật cướp và dọa nạt, bằng nghề ăn vạ
+ Hắn còn trở thành tay sai chuyên đi đòi nợ cho Bá Kiến, đốt nhà, đâm thuê chém mướn
=> Sự tha hóa về đạo đức của Chí Phèo
=> Chí Phèo bị tha hóa từ một người dân lương thiện biến thành một con quỷ, đánh mất cả nhân hình nhân tính, bị xã hội xa lánh.
=> Hắn là nạn nhân trực tiếp của nhà tù thực dân, của xã hội đương thời và bọn cường hào.
=> Hắn là điển hình cho người nông dân bị áp bức, bị đẩy vào đường cùng phải bán đi linh hồn cho quỷ dữ.
d. Cuộc gặp gỡ định mệnh với Thị Nở khiến hắn thức tỉnh:
- Hoàn cảnh: Chí uống say, gặp Thị Nở đi gánh nước ngủ quên bên bờ sông.
- Sự thức tỉnh của Chí:
+ Lần đầu tiên hắn tỉnh và nhận ra "trời đã sáng từ lâu" [Sự nhận biết về thời gian]
+ Hắn nhận thức được những thanh âm quen thuộc của sự sống: tiếng chim hót, tiếng gõ mái chèo, tiếng cười nói "tiếng chim … chả có".
+ Nhận ra hắn cũng đã từng có mơ ước giản dị về một gia đình nhỏ.
+ Hắn nhận biết được bi kịch của cuộc đời mình: Bi kịch của sự cô độc và gia nua "Tinh dậy …cô độc", "ngoài … của đời".
=> Chí Phèo có những nỗi sợ rất đời, của một con người, sợ đói rét, ốm đau, bệnh tật đối lập với hình ảnh con quỷ không có cảm xúc. Thâm tâm hắn có mơ ước về gia đình, về quãng đường còn lại => Biểu hiện của một con người.
+ Chí Phèo mơ ước được trở lại làm người lương thiện, được hòa nhập cuộc đồng: "Trời ơi, … lương thiện".
+ Hình ảnh giọt nước mắt của Chí "hắn thấy … ướt": Sự thức tỉnh về lương tri, giọt nước mắt của hạnh phúc, mong muốn được sống làm người lương thiện
=> Chí đã thực sự thức tỉnh về lương tri và khao khát được sống bình yên, giản dị, yêu thương trong cuộc sống của con người.
e. Bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người
- Nguyên nhân: Do bà cô Thị Nở không cho Thị Nở lấy Chí Phèo + định kiến của xã hội [Chí không cha mẹ, và chuyên làm nghề rách mặt => là một kẻ xấu].
- Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo khi bị Thị Nở từ chối:
+ Đầu tiên là Chí ngạc nhiên "thắng này …nhiên" không hiểu lý do Thị Nở cự tuyệt hắn "hắn sửng sốt".
+ Sau đó "hắn ngẩn … hiểu"
+ Trong cơn tuyệt vọng, Chí tìm đến rượu để trở lại làm kẻ mạnh, nhưng càng uống càng tình "hắn …rức".
=> Giọt nước mắt của Chí Phèo là giọt nước mắt tận cùng đau khổ, khi con đường duy nhất để trở lại làm người bị chặn đứng.
+ Chí Phèo trong cơn tuyệt vọng đã cầm dao đi và đến nhà Bá Kiến, đâm chết Bá Kiến – nguồn cơn gây ra khổ đau cho hắn.
=> Chí Phèo chết bên ngưỡng cửa để trở thành con người lương thiện.
- Ý nghĩa của hành động giết Bá Kiến và tự tử của Chí:
+ Giết chết lũ cường hào đã đẩy người nông dân xuống bùn lầy tăm tối => Hành động trả thù bằng máu khi người nông dân bị đẩy tới ngõ cụt, và lấy lại được ý thức về quyền sống của mình.
+ Cái chết của Chí là sự kết thúc bi kịch của một con người mong muốn được sống lương thiện nhưng bị xã hội cự tuyệt.
f. Nghệ thuật xây dựng nhân vật của Nam Cao:
- Khắc họa thành công hình ảnh Chí Phèo trong quá trình tha hóa từ người nông dân hiền lành thành một con quỷ dữ.
- Xây dựng câu chuyện với những mâu thuẫn gay gắt giữa các tầng lớp trong xã hội và đặt nhân vật vào trong tình huống ấy làm nổi bật tính cách và tâm lý của nhân vật.
=> Nam Cao đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật Chí Phèo trở thành điển hình cho lớp người nông dân trước Cách mạng, bị dồn ép phải tha hóa. Nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật với những giằng xé, mâu thuẫn hết sức chân thật và tinh tế.
g. Kết luận chung:
- Nam Cao xây dựng Chí Phèo là người nông dân nghèo, hiền lành bị những định kiến của xã hội, bị nhà tù thực dân và lũ cường hào áp bức mà trở thành một con quỷ dữ.
- Phản ánh nỗi đau khổ, bi kịch của con người và lý giải những nguyên nhân làm nên bi kịch ấy.
- Lên án chế độ thực dân nửa phong kiến với những định kiến bức con người ta tới đường cùng.
- Bênh vực cho những số phận đau khổ, mong muốn họ có được cuộc sống an yên, hạnh phúc.
=> Tư tưởng nhân đạo mới mẻ của Nam Cao
3. Kết bài
- Khẳng định lại hình tượng nhân vật Chí Phèo:
Phân tích truyện Chí Phèo của Nam Cao
THPT Sóc Trăng Send an email
0 34 phút
Phân tích tác phẩm Chí Phèo lớp 11 của Nam Cao để làm sáng tỏ nội dungnhân đạo sâu sắc mà Nam Cao muốn gửi gắm vào tác phẩm, nói lên những kiếp lầm than, không có chỗ đứng và tiếng nói trong chính cuộc sống của mình trong cái xã hội phong kiến đầy sự áp bức nhưng vẫn luôn khao khát muốn được trở thành người lương thiện.
Cùng tham khảo hướng dẫn chi tiết dưới đây để nắm được cách làm dạng bài phân tích Chí Phèo em nhé!
Bài viết gần đây
Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu
Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu [Thu điếu] của Nguyễn Khuyến
Bình giảng đoạn trích Tình yêu và thù hận
Phân tích đoạn trích Tình yêu và thù hận của Sếch-xpia
Bạn đang xem: Phân tích truyện Chí Phèo của Nam Cao
Đề bài: Em hãy viết một bài văn phân tích truyện Chí Phèo của nhà văn Nam Cao
Nội dung
- 0.1 Hướng dẫn làm bài phân tích tác phẩm Chí Phèo củaNam Cao
- 1 Lập dàn ýphân tích truyện Chí Phèo
- 1.1 1. Mở bài phân tích Chí Phèo
- 1.2 2. Thânbài phân tích Chí Phèo
- 1.3 3. Kếtbài phân tích Chí Phèo
- 2 Top 3 bài văn mẫu hay phân tích truyện ngắnChí Phèo củaNam Cao
- 2.1 Bài của học sinh chuyên vănphân tích tác phẩm Chí Phèo được đánh giá cao
- 2.2 Phân tích truyện Chí Phèo lớp 11 để thấy bức tranh xã hội phong kiến nhiều ám ảnh
- 2.3 Phân tích truyện Chí Phèo – Bức tranh về đời sống xã hội phong kiến nông thôn Việt Nam
- 2.4 Sơ đồ tư duy phân tích Chí Phèo
Hướng dẫn làm bài phân tích tác phẩm Chí Phèo củaNam Cao
1. Phân tích đề
– Yêu cầu đề bài: Phân tích nội dung, nghệ thuật thể hiện trong truyện ngắn Chí Phèo
– Phạm vi tư liệu, dẫn chứng: các từ ngữ, chi tiết, hình ảnhtrong tác phẩm Chí Phèo của nhà văn Nam Cao.
– Phương pháp lập luận chính: phân tích.
2. Các luận điểm cần triển khai
– Luận điểm 1: Làng Vũ Đại – không gian nghệ thuật của truyện ngắn
– Luận điểm 2: Nhân vật Bá Kiến – điển hình cho loại địa chủ cường hào ở nông thôn Việt Nam trước cách mạng
– Luận điểm 3: Hình tượng nhân vật Chí Phèo
Phân tích bi kịch Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên
THPT Sóc Trăng Send an email
0 24 phút
Đề bài:Phân tích số phận đây bi kịch của nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao.
Để thực hiện một bài văn phân tích bi kịch Chí Phèo thì THPT Sóc Trăng muốn hướng dẫn tới các em mẫu lập dàn ý cùng 2 bài văn mẫu dưới đây.
Bài viết gần đây
Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu
Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu [Thu điếu] của Nguyễn Khuyến
Bình giảng đoạn trích Tình yêu và thù hận
Phân tích đoạn trích Tình yêu và thù hận của Sếch-xpia
Nội dung
- 0.1 Mẫudàn ý phân tích bi kịch Chí Phèo
- 1 Top 2 bài văn phân tích bi kịch Chí Phèo chi tiết
- 1.1 Bài số 1
- 1.1.1 Mở bài phân tích bi kịch Chí Phèo mẫu 1
- 1.1.2 Thân bài phân tích bi kịch Chí Phèo mẫu 1
- 1.1.3 Kết bài phân tích bi kịch Chí Phèo mẫu 1
- 1.2 Bài số 2
- 1.2.1 Mở bài phân tích bi kịch Chí Phèo mẫu 2
- 1.2.2 Thân bài phân tích bi kịch Chí Phèo mẫu 2
- 1.2.3 Kết bài phân tích bi kịch Chí Phèo mẫu 2
- 1.1 Bài số 1
Mẫudàn ý phân tích bi kịch Chí Phèo
a. Mở bài
Bạn đang xem: Phân tích bi kịch Chí Phèo trong truyện ngắn cùng tên
Giới thiệu về tác giảNam Cao và truyện ngắn Chí Phèo
Dẫn dắt vào vấn đề: bi kịch của nhân vật Chí Phèo
b. Thân bài
*Khái quát chung:
– Truyện ngắn Chí Phèo được Nam Cao sáng tác năm 1941. Năm 1946, tác phẩm này được in lại trong tập Luống Cày [Hội Văn hóa Cứu quốc, NXB Hà Nội]. Chí Phèo được tác giả viết nên dựa trên cơ sở người thật việc thật. Đó là làng Đại Hoàng – quê hương của nhà Văn Nam Cao. Dựa trên cơ sở đó, Nam Cao hư cấu, sáng tạo nên câu chuyện về cuộc đời của Chí Phèo, tạo nên một bức tranh hiện thực sinh động về xã hội nông thôn Việt Nam trước cách mạng Tháng Tám 1945.
– Định nghĩa về bi kịch: Bi kịch là sự mâu thuẫn giữa hiện thực đời sống và khát vọng cá nhân. Hiện thực đời sống không đủ điều kiện để cá nhân thực hiện được khát vọng của mình dẫn đến cá nhân rơi vào hoàn cảnh bi đát.
*Phân tích [Những bi kịch của Chí Phèo]
Bi kịch 1. Tiếng chửi – cách giao tiếp duy nhất của Chí Phèo với mọi người Nam Cao mở đầu tác phẩm không bằng việc giới thiệu nhân vật mà đi ngay vào khắc họa hình ảnh một kẻ say đang khập khiễng bước qua cánh cửa cuộc đời mà đi vào trang văn –> Chí Phèo bị chối bỏ làm người, chính sự chối bỏ này khiến hắn không thể nào quay trở về đúng nghĩa một con người.
Bi kịch 2. Bi kịch một của đứa trẻ mồ côi:
Sinh ra đã bị bỏ rơi trong lò gạch cũ, được bác thả lươn đem về cho bà góa mù, bà này bán Chí cho vợ chồng bác phó cối tốt bụng, nhưng chỉ ít lâu hai vợ chồng mất, Chí Phèo phải đi ở đợ cho hết nhà này đến nhà khác trong làng để kiếm miếng cơm. Chí Phèo làm thuê cho nhà Bá Kiến và bị Bá Kiến đổ tội oan vì ghen tức. Chí đi tù suốt 7,8 năm trở về làng trong nhân hình, nhân tính bị tha hóa. Không nhà, không cửa, không cha, không mẹ lại không họ hàng thân thiết, kể cả người để trò chuyện cũng không.
Bi kịch 3. Bi kịch bị tha hóa về nhân hình lẫn nhân tính:
– Nhà tù thực dân có một sự tàn phá ghê gớm đối với con người, biến một anh nông dân lương thiện thành một con quỷ dữ. Chí phèo ra tù với bộ dạng hoàn toàn mới “cái đầu thì trọc lóc, cái mặt thì đen lại rất cơng cơng, hai mắt gườm gườm…”
– Về nhân tính: Ra tù hôm trước hôm sau hắn đã ra chợ uống rượu và ăn thịt chó, hắn xách chai đến nhà Bá Kiến rạch mặt, ăn vạ. Bị lão gian hùng dụ dỗ, hắn trở thành tay sai đắc lực chuyên đòi nợ cho nhà Bá Kiến.
–> Cuộc sống của hắn chỉ là phá phách, cướp giật, dọa nạt, đập đầu ăn vạ và chửi đời trong cơn say triền miên Cái xã hội tù túng của thực dân phong kiến đã bóp nghẹt con người, vùi dập ước mơ chính đáng của họ.
Bi kịch 4: Mơ ước được hoàn lương và bi kịch từ chối quyền làm người:
– Thị Nở và bát cháo hành là tình cảm nhân đạo mà Nam Cao đã dành cho nhân vật của mình. Chuyện tình năm ngày hạnh phúc và bát cháo hành đã giúp Chí tỉnh giấc sau những năm tháng say triền miên và khao khát được là người lương thiện.
– Nhưng bi kịch cuối cùng, cũng là bi kịch lớn nhất của Chí, đó là bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người. Bà cô Thị Nở dè bỉu, không cho Thị lấy Chí Phèo bởi hắn chỉ là một thằng “người không ra người, ngợm không ra ngợm”. => Đó chính là định kiến của xã hội về những người như hắn.
– Hắn tuyệt vọng, tìm đến hơi men rồi xách dao đến nhà Bá Kiến. Tại đây, Chí đòi làm người, muốn “làm người lương thiện” nhưng “ai cho tao lương thiện?”.
– Chí đã đi đến tận cùng của sự bế tắc, chỉ còn có thể lựa chọn đâm chết Bá Kiến và tự sát.
=> Nỗi đau đớn tận cùng của con người không phải là chết mà là sống không có quyền làm một con người. Chính vì thế có thể khẳng định đây chính là bi kịch lớn nhất của Chí Phèo. Cái chết của Chí Phèo và kết cục của Bá Kiến là tiếng nói thức tỉnh cũng là tấm lòng nhân đạo của nhà văn dành cho những kiếp người thấp bé.
Nhận xét:
– Thông qua tấn bi kịch của Chí Phèo, Nam Cao muốn tố cáo hiện thực xã hội thực dân, phong kiến
– Đồng thời, tác giả đã đặt niềm tin vào bản chất lương thiện của con người.
– Ta thấy được một Nam Cao tài giỏi trong cách sử dụng chi tiết nghệ thuật đắt giá và phong cách viết truyện tiêu biểu của một nhà văn giàu lòng trắc ẩn.
c. Kết bài
– Nêu cảm nhận, đánh giá về bi kịch của nhân vật Chí Phèo
– Mở rộng vấn đề sự liên tưởng và cảm xúc riêng của mỗi cá nhân.
Xem thêm các bài văn mẫuphân tích nhân vật Chí Phèocũng do THPT Sóc Trăng tổng hợp.
Hình tượng nhân vật chí phèo
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây [145.27 KB, 7 trang ]
PHÂN TÍCH NHÂN VẬT CHÍ PHÈO
Nhan đề tác phẩm
- Đầu tiên, Nam Cao đặt nhan đề : Cái lò gạch cũ. Sau đó – năm 1941- NXB tự ý đổi tên
thành Đôi lứa xứng đôi. Năm 1946, khi in lại trong tập Luống cày, Nam Cao đã đặt lại
tên là Chí Phèo - Ý nghĩa của nhan đề: Chí Phèo, vẽ nên một con người cụ thể, một số
phận cụ thể, cô đơn, cô độc…
1. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
a, Sự xuất hiện của hình tượng Chí Phèo
• Mở đầu truyện là một Chí Phèo say rượu và chửi bới:
+ “Hắn vừa đi vừa chửi”
+ Hắn chửi tất cả : từ trời, đời ,cả làng Vũ Đại , “Chửii cha đứa nào không chửi nhau với
hắn” “đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn”=> đối tượng chửi đã được xác định : xã hội thực
dân nửa phong kiến đã sinh ra cái thằng Chí Phèo, đối tượng chửi qua đó cũng thu hẹp
dần > chứng tỏ Chí đang rơi vào ngõ cụt của sự bế tắc.
• Cái mà Chí nhận được là : “ trời có của riêng nhà nào”,“đời là tất cả nhưng chẳng là ai”
, “không ai lên tiếng cả” ,“không ai ra điều” , “nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí
Phèo”. Đáp lại tiếng chửi ấy trớ trêu thay lại là “ tiếng chó cắn lao xao”.
• Ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo:
Chí đã bị đánh bât ra khỏi xã hội loài người, tiếng chửi trở nên vật vã, tuyệt vọng.ƒ+
Chí chửi tức là Chí muốn giao tiếp với mọi người nhưng tất cả đều im lặng, chỉ có “ba
con chó dữ với một thằng say rượu”]
+ Tiếng chửi của Chí là tiếng nói đau thương của một con người ý thức về bi kịch của
mình: sống giữa cuộc đời nhưng đã mất quyền làm người. Đó chính là sự đau xót của
nhà văn đối với nhân vật của mình.
b. Sự ra đời và quá trình tha hoá của Chí Phèo.
•
Khi mới sinh ra Chí bị bỏ rơi bên cạnh chiếc lò gạch cũ, được dân làng nhặt về nuôi
nấng. Tuổi thơ bất hạnh, tủi cực “ hết lang thang đi ở cho nhà người này lại đi ở cho nhà
người khác, năm 20 tuổi thì làm canh điền cho nhà Bá Kiến”
•
Chí là một nông dân hiền lành, lương thiện:
1
+ Bà ba sai bóp đùi, hắn: “vừa làm vừa run” “ thấy nhục chứ yêu đương gì”
+ Chí là một con người có lòng tự trọng: khi bị bà ba sai bóp chân, Chí “thấy nhục hơn
là thích” trước một việc làm mà Chí cho là “không chính đáng”.
+ Có ước mơ giản dị: “ có một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc muốn cày thuê, vợ dệt vải.
Chúng lại bỏ một con lợn nuôi để làm vốn liếng. Khá giả thì mua dăm ba sào ruộng
làm”
• Xã hội thực dân nửa phong kiến không để yên cho con người tội nghiệp ấy được sống
với những ước mơ và khát vọng, Bá Kiến ngấm ngầm đẩy Chí vào tù. Nhà tù thực dân
đã tiếp tay cho lão cáo già Bá Kiến biến Chí Phèo từ một người nông dân hiền lành
lương thiện thành một kẻ lưu manh, côn đồ khét tiếng . Sau 7, 8 năm tù ra, Chí đã bị cái
xã hội ấy vằm nát cả nhân hình lẫn nhân tính, trở thành một kẻ lưu manh, một con quỷ
dữ.
+ Nhân hình: Bị xã hội lưu manh vằm nát bộ mặt người.
•Gương mặt: “cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng
cơng, hai mắt gườm gườm trông gớm chết”
•Trang phục: “mặc quần nái đen với cái áo tây vàng”
•Thân thể: “cái ngực phanh, đầy những nét chạm trổ rồng phượng với một ông tướng
cầm chuỳ, cả hai cánh tay cũng thế”.
+ Nhân tính: Hành động và lời nói thể hiện tính cách của một kẻ liều lĩnh, hung hăng:
• “Hắn về hôm trước, hôm sau đã thấy ngồi uống rượu với thịt chó suốt từ trưa đến xế
chiều…Rồi say khướt, hắn xách một cái vỏ chai đến cổng nhà Bá Kiến gọi tận tên tục ra
mà chửi”. Chí bộc lộ tính lưu manh cùng đường: “đập cái chai vào cột cổng”, lăn lộn
dưới đất…cào vào mặt”
• Nói với Bá Kiến: “Tao chỉ liều chết với bố con nhà mày đấy thôi”. Trong câu nói ấy của
Chí chất chứa hận thù. Chí vẫn đang còn tỉnh táo để nhận ra kẻ thù của mình. Đó là ý
thức hệ của tầng lớp bị thống trị đối với giai cấp thống trị. Thế nhưng trước một Bá
Kiến cáo già với châm ngôn sống “ Thứ nhất sợ kẻ anh hùng/ Thứ hai sợ kẻ cố cùng
liều thân” “con quỷ dữ của làng Vũ Đại”. Từ đây chí sống bằng rượu và máu và nước mắt
của biết bao nhiêu người dân lương thiện: “Hắn đã đập nát biết bao nhiêu cảnh yên vui,
làm chảy máu và nước mắt của biết bao nhiêu người dân lương thiện”. Hắn làm những
việc ấy trong lúc say “ ăn trong lúc say, ngủ trong lúc say, thức dậy vẫn còn say… đập
đầu, rạch mặt, giết người trong lúc say để rồi say nữa say vô tận”. Chưa bao giờ hắn tỉnh
2
để thấy mình tồn tại trên đời bởi vì “ những cơn say của hắn từ cơn này sang cơn khác
thành những cơn dài mênh mang”. . Chí phèo đã sa vào bẫy của tên cáo già ấymột cách
thật dễ dàng. Để rồi sau đó hắn trở thành tay sai của BK, đối lập với nhân dân lao động
cần lao. Từ một người nông dân hiền lành lương thiện Chí trở thành thằng lưu manh
Giữa lúc Chí đang rơi vào ngõ thẳm đêm đen của tội lỗi thì Nam Cao bằng tấm lòng
nhân đạo sâu sắc đã xuất hiện đúng lúc. Ông mang đến cho Chí một “thiên sứ” – Thị Nở
với hi vọng cữu vãn linh hồn Chí Phèo.
c. Chí Phèo gặp Thị Nở
Cuộc gặp gỡ với Thị Nở trong một đêm trăng bên bờ suối đã thức tỉnh phần người của
Chí giúp hắn trở về kiếp người. Sự quan tâm, chăm sóc của Thị Nở đã giúp Chí cởi bỏ
phần “quỷ” để sống lại làm người, khát khao hoàn lương, làm người lương thiện.
- Diễn biến tâm lí, tình cảm của Chí Phèo
+ Từ tỉnh rượu đến tỉnh ngộ
• Tỉnh rượu: lần đầu tiên – từ khi mãn hạn tù – Chí hết say và cảm nhận được thời gian
và âm thanh hằng ngày của cuộc sống. Âm thanh cuộc sống đang từng tiếng một gõ
nhịp vận hành cùng với sự thức tỉnh của Chí Phèo. * “Ở đây [căn lều] người ta thấy
chiều lúc xế trưa và gặp đêm khi bên ngoài vẫn sáng” * “Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ
quá! Tiếng mấy bà đi chợ về, tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá trên sông” .
Những âm thanh này ngày nào mà chẳng có, nhưng đây lại là lần đầu tiên chí mới nhận
ra: chao ôi là buồn!
• Tỉnh ngộ : nhận thức và nhìn lại cuộc đời mình trong quá khứ, hiện tại và cả tương lai
* Qúa khứ :“Hắn nao nao buồn” nhớ về một thời hắn đã từng ước mơ “có một gia đình
nho nhỏ, chồng cuốc mướn,…” * Hiện tại: “Hắn thấy hắn già mà vẫn còn cô độc”, “hắn
“đã tới cái dốc bên kia của cuộc đời”, “cơ thể đã hư hỏng nhiều” * Tương lai: đáng buồn
và lo sợ vì nghĩ đến nhiều điều bất hạnh: “tuổi già”, “đói rét và ốm đau, và cô độc”. Tỉnh
ngộ, Chí muốn khóc… Chí Phèo đang thức tỉnh và bắt đầu hồi sinh về kiếp người.
+ Khát khao hoàn lương và mong ước hạnh phúc
• Chí ngạc nhiên và xúc động “mắt hình như ươn ướt” khi Thị Nở mang “một nồi cháo
hành còn nóng nguyên” vì đây là lần đầu tiên “hắn được một người đàn bà cho”, “đời
hắn chưa bao giờ được săn sóc bởi một bàn tay “đàn bà”. Chí lại nghĩ đến con mụ Bà Ba
và lấy làm kinh tởm vì những trò dâm đãng “nó chỉ mong cho thỏa nó chứ yêu đương
gì”.
• Chí “ăn năn”, “thấy lòng thành trẻ con” và “muốn làm nũng với thị như với mẹ” khi
3
được Thị Nở chăm sóc bằng tình cảm thương yêu.
• Chí trở nên hiền lành đến khó tin: “Ôi sao mà hắn hiền, ai dám bảo đó vẫn là cái
thằng Chí Phèo vẫn đập đầu, rạch mặt đâm chém người?”, “cái bản tính của hắn, ngày
thường bị lấp đi” đã trỗi dậy mạnh mẽ, Chí sống đúng với con người thật của mình,
giống như anh canh điền hiền lành trước đây.
• Chí mong muốn trở lại làm người lương thiện: “Trời ơi ! Hắn thèm lương thiện, hắn
muốn làm hoà với mọi người biết bao ! Họ sẽ lại nhận hắn vào cái xã hội bằng phẳng,
thân thiện của những người lương thiện”
• Chí khát khao hạnh phúc và có một mái ấm gia đình: “Gía cứ thế này mãi thì thích
nhỉ?”, “Hay là mình sang đây ở với tớ một nhà cho vui.” giống như lời cầu hôn chất
phác, giản dị. Qua miêu tả tâm lí hồi sinh của nhân vật Chí Phèo, Nam Cao cho cho ta
thấy được bản tính tốt của con người có ngay trong con người bị tha hoá. Bản tính ấy sẽ
trỗi dậy khi có chất xúc tác. Đó là sự thương yêu, quan tâm. Từ đó nhà văn kêu gọi
chúng ta cần tin vào con người, tin vào bản chất tốt đẹp của mỗi con người và cần giúp
đỡ họ tìm lại những cái tốt đẹp nhất của phần “người” * Bài học nhân sinh: Con người
cần phải quan tâm , chia sẻ tình thương giữa người với người. Tình thương có khả năng
cảm hoá được con người.ƒ
d. Bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của Chí Phèo
- Nguyên nhân cả làng Vũ Đại, cả xã hội ko ai đón nhận linh hồn người vừa trở về của
Chí. Định kiến của bà cô cũng là định kiến của cả xã hội đương thời. - Chí đau đớn và
tuyệt vọng: : Thị Nở đã cắt đứt với Chí Phèovì bị bà cô cấm đoán
+ Uống rượu cho thật say nhưng “càng uống lại càng tỉnh ra. Tỉnh ra, chao ôi, buồn!”
+ “Hắn ôm mặt khóc rưng rức” càng thấm thía nỗi đau khôn cùng của thân phận. -
Phẫn uất, Chí xách dao đi, định đến nhà Thị Nở. Trong ý định, Chí định đến nhà đam
chết con “khọm già”, con “đĩ nở” nhưng sự thức tỉnh ý thức về thân phận và bi kịch đã
đẩy chệch hướng đi của CP dẫn Chí đến thẳng nhà Bá Kiến. Hơn ai hết lúc này Chí hiểu
ra rằng: kẻ đã làm cho mình phải mang lốt quỷ, kẻ đã làm mình ra nỗng nỗi khốn cùng
này chính là BK.
+ Lòng căm thù đã âm ỉ bấy lâu trong con người của Chí càng thấm thía tội ác kẻ đã
cướp đi quyến làm người, cướp đi cả bộ mặt và linh hồn của mình. - Chí Phèo đến nhà
Bá Kiến với tư cách là một nô lệ thức tỉnh, đòi quyền làm người:
+ “ Tao muốn làm người lương thiện”
+ “ Ai cho tao lương thiện?” Đó là những câu hỏi vút lên đầy cay đắng và không lời giải
đáp. Câu hỏi chất chứa nỗi đau của một con người thấm thía được nỗi đau khôn cùng
4
của bi kịch cá nhân.
• Chí giết Bá Kiến và tự sát. Cái chết của Chí Phèo là bản án tố cáo xã hội thực dân nửa
phong , một cuộc sống mà trong đó, con người muốn sống lương thiện cũng không
được.
III. Tổng kết Nghệ thuật:
- Xây dựng và điển hình hoá nhân vật.
- Miêu tả , phân tích tâm lí nhân vật.
- Trần thuật. - Ngôn ngữ sống động, gắn với lời ăn tiếng nói hằng ngày.
- Giọng điệu phong phú, có sự đan xen lẫn nhau.
- Cốt truyện hấp dẫn, kịch tính và đầy bất ngờ.
- Kết cấu truyện độc đáo.
Thầy Phan Danh Hiếu
HƯỚNG DẪN PHÂN TÍCH:
1.a. Chí Phèo là một nông dân lương thiện:
Dẫn chứng 1: "Lại một thằng hiền lành như đất, tội nghiệp cho hắn, có lần Lí Kiến thấy
5
hắn bóp đùi cho bà ba, vừa run run" [Phân tích để thấy "hắn thấy nhục hơn là thích"].
Dẫn chứng 2: "Hắn lại nao nao buồn, là vì mẩu chuyện ấy nhắc cho hắn một cái gì rất xa
xôi. Hình như có một thời gian hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc
mướn, cày thuê, vợ dệt vải, chúng lại bỏ một con lợn để làm vốn liếng. Khá giả thì mua
năm ba sào ruộng" [Phân tích để thấy ước mơ hiền lành của Chí Phèo là một ước mơ
bình thường, trong sáng của một nông dân chân chất, hiền hòa]. Lương thiện, đó là bản
chất của Chí Phèo, là chất người của nhân vật.
b. Chí Phèo bị tha hóa
Dẫn chứng 1: "Hắn về lần này trông khác hẳn, mới đầu chẳng ai biết hắn là ai. Trông
đặc như thằng săng đá! Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen và
rất cơng cơng, hai mắt gờm gờm trông gớm chết [Phân tích để thấy Chí Phèo đã biến
thành "người khác": một tay anh chị, một kẻ lưu manh]
Dẫn chứng 2: "Cái mặt hắn không trẻ cũng không già; nó không phải còn là mặt người;
nó là mặt một con vật lạ, nhìn mặt những con vật đó có bao giờ biết tuổi? Cái mặt hắn
vàng vàng mà lại muốn xạm màu tro; nó vằn dọc, vằn ngang, không thứ tự biết bao
nhiêu là vết sẹo". [Phân tích để thấy Chí Phèo đã biến thành một con vật].
Dân chứng 3: "Hôm nay không có tiền, nhà mày bán chịu cho ông một chai ". Mụ hàng
rượu hơi ngần ngừ. Thế là hắn "rút bao diêm, đánh cái xòe, châm lên mái lều của mụ".
[Phân tích chi tiết này hành động mang tính chất thú vật của Chí Phèo. Từ một nông
dân hiền lành như cục đất, Chí Phèo trở về từ nhà tù và trở thành một con quỷ dữ. Chú
ý cách so sánh của Nam Cao "Trông đặc như thằng săng đá" tức là đọc trại chữ soldat -
có nghĩa là lính. Điều này phải chăng là một ngụ ý của Nam Cao: Chí Phèo là một sản
phẩm của nhà tù, của xã hội ấy].
c. Chí Phèo bừng tỉnh và đòi quyền làm người
Dẫn chứng 1: Tình yêu cảu Chí Phèo "Hắn thấy lòng thành trẻ con. Hắn muốn làm nũng
với thị như với mẹ. Ôi sao mà hắn hiền " [Phân tích chi tiết này để thấy chất con người
của Chí Phèo. Bởi vì sau bát cháo hành ấy, thoáng một cái, hắn lại như hít hơi cháo
hành đó là cái hơi của tình yêu].
Dẫn chứng 2: "Trời ơi! Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết
bao! Thị Nở sẽ mở đường cho hắn. Thị có thể sống yên ổn với hắn thì sao người khác
không thể được". Và hắn nói: "Giá như cứ thế này mãi thì thích nhỉ?" [Phân tích chi tiết
này để thấy nội tâm Chí Phèo đã bừng tỉnh, cái bản chất con người, cái thật của Chí
Phèo đã trỗi dậy, đã thôi thúc tình cảm Chí Phèo. Chí Phèo thật sự muốn "thế này" mãi
nghĩa là muốn sống như một con người].
Dẫn chứng 3: Chí Phèo tới nhà và giết bá Kiến rồi tự sát.
6
- Phân tích chi tiết Chí Phèo định tới nhà giết bà cô thị Nở, nhưng rồi lại đến nhà bá
Kiến [ý thức và vô thức].
- Phân tích câu nói của Chí Phèo "Tao muốn làm người lương thiện".
- Lý giải hành động của Chí Phèo giết bá Kiến với ý nghĩa "Làm thế nào cho mất được
những vết mảnh chai trên mặt này?" [Chí Phèo đã xác định được kẻ thù của mình và có
một hành động quyết liệt và dữ dội - đây là hành động tích cực so với các tác phẩm hiện
thực phê phán đương thời].
2. Hợp
Chí Phèo là một nhân vật điển hình xuất sắc của Nam Cao, và của dòng văn học hiện
thực phê phán 1930 - 1945.
Nam Cao đã xây dựng nhân vật này rất chu đáo [tất cả những Năm Thọ, binh Chức với
hàng loạt chi tiết về những tên "du côn" ấy là để chuẩn bị làm nổi bật tính cách của Chí
Phèo].
Kết luận
Vì vậy, có thể nói Chí Phèo là tất cả tác phẩm.
Từ cuộc đời của nhân vật ấy, nhà văn đã phản ánh sâu sắc những hiện thực của xã hội,
đã tố cáo mạnh mẽ sự vô nhân đạo của xã hội ấy. Và nhất là, qua nhân vật ấy, nhà văn
đã lên tiếng bảo vệ cho quyền làm người của con người.
Theo Trần Phò* .
7
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
– Nam Cao đặc biệt sắc sảo trong việc phân tích và diễn tả những trạng thái, những quá trình tâm lí phức tạp.
– Tác phẩm của Nam Cao đã đặt ra những vấn đề xã hội có ý nghĩa to lớn, thể hiện những triết lí sâu sắc về con người, về cuộc sống và nghệ thuật.
– Nam Cao là nhà văn có giọng điệu riêng: buồn thương chua chát; dửng dưng lạnh lùng mà đầy thương cảm, đằm thắm yêu thương.
2. Tác phẩm
2.1. Nhan đề
– Cái lò gạch cũ: chi tiết độc đáo, gợi vòng đời luẩn quẩn, bế tắc của người nông dân nghèo trước CMT8. Nhan đề này thể hiện cái nhìn bi quan về cuộc sống của người nông dân, đồng thời khiến độc giả nghĩ rằng quá trình tha hóa mới là mạch vận động chính của tác phẩm chứ không phải quá trình thức tỉnh.
– Đôi lứa xứng đôi: nhan đề do nhà xuất bản đặt, gây sự tò mò phù hợp với thị hiếu một bộ phận độc giả lúc bấy giờ, không khái quát được toàn bộ nội dung của câu chuyện.
– Chí Phèo: nhan đề này không chỉ xác định được nhân vật chính mà còn khái quát được tư tưởng nghệ thuật của nhà văn.
2.2 Chủ đề
– Tố cáo mạnh mẽ xã hội thực dân phong kiến tàn bạo đã cướp đi cả nhân hình lẫn nhân tính của người nông dân lương thiện.
– Phát hiện và khẳng định bản chất tốt đẹp của họ ngay cả khi họ đã biến thành quỷ dữ.