Bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam có cơ cấu tổ chức phức tạp, bao gồm nhiều loại cơ quan, được hình thành bằng cách thức khác nhau, và được trao những nhiệm vụ, quyền hạn khác nhau để thực hiện chức năng riêng phù hợp với chức năng chung của Nhà nước. Vậy cơ quan nhà nước là gì? Đặc điểm của cơ quan nhà nước là gì? Hãy theo dõi bài viết sau đây để tìm hiểu nhé.
Cơ quan nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước. Thông thường, kết quả hoạt động của cơ quan nhà nước là các quyết định có tính bắt buộc thi hành đối với những người có liên quan. Trường hợp quyết định không được thi hành, hoặc thi hành không đầy đủ, người có trách nhiệm thi hành phải chịu trách nhiệm trước nhà nước, xã hội. Quyền lực của mỗi cơ quan Nhà nước tùy thuộc vào vị trí, chức năng của cơ quan đó trong hệ thống cơ quan nhà nước và được thể chế hóa thành nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể trong pháp luật. Tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước tùy thuộc vào tính chất, nhiệm vụ, chức năng của nó, nhưng đều theo những nguyên tắc chung, thống nhất.
Do đó, cơ quan nhà nước được định nghĩa: “là một bộ phận [cơ quan] cấu thành bộ máy nhà nước [bao gồm cán bộ, công chức và những công cụ, phương tiện hoạt động…] có tính độc lập tương đối, có thẩm quyền và thành lập theo quy định của pháp luật, nhân danh Nhà nước thực hiện chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước”.
Đặc điểm của cơ quan nhà nước bao gồm:
- Các cơ quan nhà nước được thành lập theo trình tự nhất định được quy định trong pháp luật;
- Cơ quan nhà nước có thẩm quyền do pháp luật quy định;
- Hoạt động của cơ quan nhà nước mang tính quyền lực và được đảm bảo bằng quyền lực nhà nước, hoạt động đó được tuân theo thủ tục do pháp luật quy định;
- Những người đảm nhiệm chức trách trong các cơ quan nhà nước phải là công dân Việt Nam.
Theo Hiến pháp năm 2013, ở nước ta có các loại cơ quan nhà nước sau:
- Các cơ quan quyền lực nhà nước [Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương];
- Các cơ quan hành chính nhà nước, bao gồm: Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan có chức năng quản lý nhà nước thuộc Chính phủ; Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã và các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân;
- Các cơ quan xét xử [Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án quân sự, các Tòa án nhân dân địa phương, Tòa án đặc biệt và các Tòa án khác do Luật định];
- Các cơ quan kiểm sát [Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện kiểm sát quân sự, Viện kiểm sát nhân dân địa phương].
- Chủ tịch nước là một chức vụ nhà nước, một cơ quan đặc biệt thể hiện sự thống nhất quyền lực, có những hoạt động thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp nên không xếp vào bất kỳ một loại cơ quan nào.
Ngoài ra, Hiến pháp 2013 còn lần đầu tiên hiến định hai cơ quan là Hội đồng bầu cử Quốc gia và Kiểm toán Nhà nước do Quốc hội thành lập.
Tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước tùy thuộc vào tính chất các nhiệm vụ được giao, nhưng đều theo nguyên tắc chung thống nhất như sau:
- Nguyên tắc Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo;
- Nguyên tắc nhân dân tham gia tổ chức nhà nước, quản lý nhà nước, thực hiện quyền lực nhà nước, tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, nòng cốt là công nhân, nông dân và trí thức;
- Nguyên tắc tập trung dân chủ;
- Nguyên tắc thống nhất quyền lực và phân công chức năng;
- Nguyên tắc quản lý xã hội bằng hiến pháp, pháp luật.
Trên đây là một số thông tin liên quan để tìm hiểu cơ quan nhà nước là gì. Nếu bạn cần hỗ trợ tư vấn pháp lý hoặc sử dụng các dịch vụ pháp lý khác từ Công ty Luật ACC, hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ nhanh chóng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.
- Email:
- Hotline: 1900 3330
- Zalo: 084 696 7979
Cơ quan nhà nước là một bộ phận quan trọng để cấu thành nhà nước. Hệ thống cơ quan nhà nước ở Việt Nam hết sức da dạng và được phân cấp quản lý theo ngành, lĩnh vực. Cơ quan nhà nước nhân danh nhà nước để thực hiện những chức năng phù hợp với thẩm quyền của mình. Vậy cơ quan hành chính nhà nước được hiểu là những cơ quan như thế nào? Cơ quan hành chính nhà nước đảm bảo thực hiện chức năng của mình như thế nào?
1. Khái niệm cơ quan hành chính nhà nước
Cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận của bộ máy nhà nước nên cũng có các dấu hiệu chung của các cơ quan nhà nước như sau: Cơ quan hành chính nhà nước có quyền nhân danh nhà nước khi tham gia vào các quan hệ pháp luật nhằm thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lý với mục đích hướng tới lợi ích công. Hệ thống cơ quan hành chính nhà nước có cơ cấu phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn do pháp luật quy định. Cơ quan hành chính nhà nước là cơ quan có chức năng quản lý hành chính nhà nước. Các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoạt động chấp hành – điều hành nhằm thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước
Ở Việt Nam, cơ quan hành chính nhà nước được hình thành từ các cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất và là cơ quan chấp hành của Quốc hội, Chính phủ do Quốc hội thành lập, Ủy ban nhân dân là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương và là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, do Hội đồng nhân dân và cơ quan cùng cấp bầu và miễn nhiệm. Chính phủ và Ủy ban nhân dân các cấp hợp thành hệ thống cơ quan hành chính nhà nước.
Hiện nay, chưa có một văn bản cụ thể nào quy định thế nào là cơ quan hành chính nhà nước nhưng dựa trên những phân tích trên ta có thể định nghĩa cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước, trực thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, có phượng diện hoạt động chủ yếu là hoạt động chấp hành – điều hành, có cơ cấu tổ chức và phạm vi thẩm quyền do pháp luật quy định.
2. Đặc điểm của cơ quan hành chính nhà nước
Cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận của bộ máy nhà nước và cũng có những dấu hiệu chung của các cơ quan hành chính nhà nước như sau:
- Cơ quan hành chính nhà nước có quyền nhân danh Nhà nước khi tham gia vào các quan hệ pháp luật nhằm thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lý với mục đích hướng tới lợi ích công.
- Hệ thống cơ quan hành chính nhà nước có cơ cấu tổ chức phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn do pháp luật quy định.
- Các cơ quan hành chính nhà nước được thành lập và hoạt động dựa trên những quy định của pháp luật, có chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền riêng và có những mối quan hệ phối hợp trong thực thi công việc được giao.
- Nguồn nhân sự chính của cơ quan hành chính nhà nước là đội ngũ cán bộ, công chức được hình thành từ tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc bầu cử theo quy định của Luật cán bộ, cồn chức.
- Hệ thống cơ quan hành chính nhà nước được thành lập từ trung ương đến cơ sở, đứng đầu là Chính phủ tạo thành một chỉnh thể thống nhất và được tổ chức theo hệ thống thứ bậc, có mối quan hệ mật thiết phụ thuộc vào nhau về tổ chức và hoạt động nhằm thực thi quyền quản lý hành chính nhà nước.
- Thẩm quyền của các cơ quan hành chính được pháp luật quy định trên cơ sở lãnh thổ, ngành hoặc lĩnh vực chuyên môn mang tính tổng hợp. Đó là những quyền và nghĩa vụ pháp lý hành chính chỉ giới hạn trong phạm vi hoạt động chấp hành – điều hành.
- Các cơ quan hành chính nhà nước đều trực tiếp hay gián tiếp trực thuộc cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, chịu sự giám sát và báo cáp công tác trước cơ quan quyền lực nhà nước.
- Các cơ quan hành chính nhà nước có hệ thống đơn vị cơ sở trực thuộc. Các đơn vị cơ sở của bộ máy hành chính nhà nước là nơi trực tiếp tạo ra của cải vật chất cho xã hội. Hầu hết các cơ quan có chức năng quản lý hành chính đều có các đơn vị cơ sở trực thuộc.
3. Cách phân loại cơ quan hành chính nhà nước
- Dựa vào phạm vi lãnh thổ:
+Cơ quan hành chính nhà nước ở TW: Chính phủ, các bộ và cơ quan ngang bộ
+Cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương: UBND các cấp, các sở, phòng,…
- Dựa vào thẩm quyền:
+Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung: Chính phủ và ủy ban nhân dân các cấp,…
+Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chuyên môn: Bộ và các cơ quan ngang bộ,…
- Dựa vào nguyên tắt tổ chức và giải quyết công việc:
+Cơ quan hành chính nhà nước tổ chức và hoạt động theo chế độ tập thể lãnh đạo: Chính phủ và UBND các cấp,…
+Cơ quan hành chính nhà nước tổ chức và hoạt động theo chế độ thủ trưởng một người: bộ và cơ quan ngang bộ,…
Trân trọng!
09:30, 22/07/2016
Cơ quan Nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy Nhà nước, là tổ chức [cá nhân] mang quyền lực Nhà nước được thành lập và có thẩm quyền theo quy định của Pháp luật nhằm thực hiện nhiệm vụ và chức năng của Nhà nước.
Cơ quan Nhà nước có những đặc điểm sau:
- Mang tính quyền lực Nhà nước;
- Nhân danh Nhà nước để thực thi quyền lực Nhà nước;
- Trong phạm vi thẩm quyền của mình, cơ quan Nhà nước có quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật hoặc văn bản áp dụng pháp luật;
- Giám sát thực hiện các văn bản mà mình ban hành
- Có quyền thực hiện biện pháp cưỡng chế khi cần thiết.
- Thẩm quyền của các cơ quan nhà nước có những giới hạn về không gian [lãnh thổ], về thời gian có hiệu lực, về đối tượng chịu sự tác động. Thẩm quyền của cơ quan phụ thuộc vào địa vị pháp lý của nó trong bộ máy nhà nước. Giới hạn thẩm quyền của cơ quan nhà nước là giới hạn pháp lý vì được pháp luật quy định.
- Mỗi cơ quan nhà nước có hình thức và phương pháp hoạt động riêng do pháp luật quy định.
Phân loại cơ quan Nhà nước:
- Căn cứ vào hình thức thực hiện quyền lực:
- Cơ quan quyền lực nhà nước: Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất; HĐND là cơ quan quyền lực ở địa phương;
- Cơ quan hành chính Nhà nước: Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc chính phủ, các UBND cấp tỉnh, huyện và các cơ quan chuyên môn thuộc UBND.
- Cơ quan tư pháp: Tòa án, Viện kiểm sát;
- Căn cứ vào trình tự thành lập:
- Cơ quan Nhà nước do dân bầu ra;
- Cơ quan Nhà nước không do dân bầu ra.
- Căn cứ vào tính chất thẩm quyền:
- Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chung;
- Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chuyên môn.
- Căn cứ vào cấp độ thẩm quyền:
- Cơ quan Nhà nước ở Trung ương;
- Cơ quan Nhà nước ở địa phương
- Từ khóa:
- Khái niệm pháp luật