F1 âm tính lần mấy thì f2 hết cách ly

Hiện nay, số ca mắc trong cộng đồng nhiều nên số lượng F1 cách ly tập trung và F2 cách ly tại nhà là rất lớn.

Trao đổi với PGS.TS Nguyễn Huy Nga, Nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng Việt Nam về việc F1 âm tính lần 1, F2 đã an toàn hay chưa?

Vị chuyên gia dịch tễ khẳng định, F1 có kết quả âm tính lần 1 không ít người đã chủ quan cho rằng đã an toàn. F1 chỉ an toàn khi đã có đủ 3 lần xét nghiệm âm tính và đủ 14 ngày cách ly (hiện Việt Nam đã nâng lên 21 ngày).

Virus SARS-CoV-2 có thời gian ủ bệnh từ 01-14 ngày, thông thường thời gian phát bệnh là từ 05-08 ngày. Vì vậy, nếu F1 mới tiếp xúc với F0, sau đó được lấy mẫu xét nghiệm trong thời gian ủ bệnh, tải lượng virus chưa đủ để phát hiện qua xét nghiệm.

Do vậy, lúc này F1 xét nghiệm sẽ cho kết quả âm tính. Khi lượng virus phát triển nhân lên trong cơ thể với số lượng lớn đủ để gây bệnh, lúc đó xét nghiệm bệnh nhân sẽ dương tính.

Khả năng thứ 2 có thể xảy ra, đó là F1 nhiễm virus nhưng có sức đề kháng tốt vì vậy virus chưa có cơ hội nhân lên trong cơ thể cho nên xét nghiệm có thể âm tính lần 1, lần 2. Nhưng khi xét nghiệm lần 3 lại cho kết quả dương tính, đây là điều rất bình thường.

"Trên thực tế Việt Nam đã yêu cầu cách ly tập trung bắt buộc với các trường hợp F1 trong 21 ngày. Bởi vì, để F1 ngoài cộng đồng nguy cơ trở thành ổ dịch khi trở thành F0 rất cao. Do vậy F1 mới âm tính lần 1, F2 đừng vội ăn mừng đi tung tăng khắp nơi". PGS.Huy Nga nói.

Đối với F2, Theo quy định của Bộ Y tế hiện nay phải tự cách ly tại nhà trong 21 ngày hạn chế tiếp xúc.

Trước câu hỏi vì sao có trường hợp F1 âm tính, F2 dương tính, PGS.Huy Nga lý giải sẽ có 2 trường hợp xảy ra:

Trường hợp thứ nhất, người nhiễm virus đã mắc bệnh và khỏi do vậy khi xét nghiệm sẽ không tìm thấy virus, kết quả xét nghiệm sẽ âm tính. Trường hợp này, nếu muốn khẳng định có nhiễm hay chưa thì cần phải xét nghiệm lại kháng thể.

Trường hợp thứ 2, do dịch bệnh đang ở trong cộng đồng vì vậy bất cứ ai cũng có thể là F0, F1. Do vậy rất có thể trường hợp F2 này có thể bị lây bệnh từ 1 ổ dịch khác chứ không phải ổ dịch F1 được xác định đã tiếp xúc trước đó.

Trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 phức tạp như hiện nay, chuyên gia lưu ý cách phòng bệnh duy nhất hiện nay là hạn chế đi lại, tuân thủ thực hiện 5K một cách nghiêm túc.

 Hiện nay, việc áp dụng biện pháp cách ly y tế tại nhà đối với các trường hợp F2 vẫn chưa được triển khai thống nhất ở một số địa phương, đơn vị. Có rất nhiều trường hợp F2 đủ điều kiện kết thúc áp dụng biện pháp cách ly trước thời gian quy định (14 ngày) nhưng vẫn bị cách ly đến hết 14 ngày.  Thực hiện Quyết định số 3638/QĐ-BYT, ngày 30/7/2021, của Bộ Y tế ban hành “Hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng, chống COVID-19” và căn cứ diễn biến tình hình dịch bệnh trên địa bàn, Sở Y tế đề nghị các địa phương, đơn vị thống nhất thực hiện như sau: 

1. F2 là người tiếp xúc gần trong vòng 2 mét với F1 trong khoảng thời gian từ khi F1 có khả năng lây nhiễm từ ca bệnh (F0) cho đến khi F1 được cách ly y tế. 

2. Tổ chức cách ly F2 tại nhà trong khi chờ kết quả xét nghiệm Real time RTPCR của F1:  

2.1. Nếu kết quả xét nghiệm Real time RT-PCR lần 1 của F1 dương tính với SARS-CoV-2 thì chuyển cấp cách ly F2 lên thành F1.  

2.2. Nếu kết quả xét nghiệm Real time RT-PCR lần 2 của F1 âm tính và F2 có kết quả xét nghiệm (test nhanh hoặc PCR gộp mẫu) âm tính: F2 được kết thúc cách ly y tế tại nhà và tiếp tục tự theo dõi sức khỏe trong 14 ngày, nếu xuất hiện triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh phải thông báo ngay cho cơ quan y tế và Tổ COVID cộng đồng.  

Lưu ý: trường hợp F2 đủ điều kiện và đã được kết thúc cách ly trước 14 ngày, nhưng sau đó F1 trở thành F0 ở những lần xét nghiệm sau thì F2 này cũng không trở thành F1, không phải cách ly y tế. 

Hiện nay thành phố đã phát hiện 4 trường hợp nhiễm mới với Covid – 19. Để ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng, các biện pháp phòng dịch đã được triển khai trong đó quan trọng nhất là việc khẩn trương truy vết tiếp xúc, xét nghiệm nhanh các trường hợp tiếp xúc gần. Hiện nay tâm lý hoang mang dẫn đến những phản ưng chưa phù hợp cũng đã xuất hiện. Trong cuộc chiến với COVID-19, bình tĩnh để xử trí đúng chính là chìa khóa của thành công trong kiểm soát dịch bệnh.

Tiếp xúc gần (F1) là gì?

Bằng chứng hiện nay cho thấy COVID-19 lây nhiễm qua đường tiếp xúc trực tiếp (xúc gần với người nhiễm bệnh qua dịch tiết từ miệng và mũi), gián tiếp (qua các vật dụng hoặc bề mặt bị nhiễm mầm bệnh). Dịch tiết này bao gồm nước bọt, dịch tiết hô hấp hoặc các giọt bắn. Dịch tiết được phát xuất từ miệng hoặc mũi của người nhiễm bệnh khi họ ho, hắt hơi, nói hoặc hát. Người tiếp xúc gần với người đã nhiễm bệnh có thể mắc bệnh COVID-19 khi các giọt bắn nhiễm bệnh này thâm nhập vào miệng, mũi hoặc mắt của người tiếp xúc.

Do đó Bộ Y tế đã quy định tiếp xúc gần F1 là người có tiếp xúc gần trong vòng 2 mét với ca bệnh xác định trong khoảng thời gian từ 3 ngày trước khi khởi phát của ca bệnh cho đến khi ca bệnh được cách ly y tế. Khởi phát của ca bệnh được tính là ngày có triệu chứng bất thường đầu tiên về sức khỏe mà bệnh nhân cảm nhận được, có thể là một trong các triệu chứng sau: sốt, mệt mỏi; đau người, gai người ớn lạnh; giảm hoặc mất vị giác, khứu giác; sốt; ho; đau họng ... Nếu là người lành mang trùng (người không có bất cứ triệu chứng gì) thì ngày khởi phát được tính là ngày lấy mẫu bệnh phẩm có xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2.

Tiếp xúc của tiếp xúc gần (F2) là gì?

Là người tiếp xúc gần trong vòng 2 mét với F1 trong khoảng thời gian từ ngày đầu tiên F1 tiếp xúc với ca bệnh (kể từ 3 ngày trước khi ca bệnh khởi phát) cho đến khi F1 được cách ly y tế.

Vì sao F2 được chỉ định cách ly tại nhà?

Khả năng nhiễm bệnh của F2 phụ thuộc rất lớn vào kết quả xét nghiệm của F1. Nếu F1 âm tính thì F2 sẽ được giải tỏa vì thời điểm F2 tiếp xúc gần với F1, F1 không có khả năng lây bệnh. Nếu F1 dương thì F2 sẽ trở thành F1 và tiến hành các biện pháp phòng bệnh dành cho F1. Trong lúc chờ kết quả xét nghiệm của F1, để hạn chế khả năng có thể lây bệnh cho cộng đồng nên F2 cần thực hiện đúng quy định cách ly tại nhà.

Các tiếp xúc xa hoặc tiếp xúc không rõ ràng là gì?

Khác với F1 được xác định rõ về tiếp xúc gần, các trường hợp này có sự tiếp xúc không rõ ràng về thời gian hoặc khoảng cách khi tiếp xúc bệnh nhân COVID – 19 ví dụ sống cùng trong một tầng nhà hay cùng 1 khu phố, đến cùng nơi mà bệnh nhân từng tới. Do COVID – 19 lây lan qua gián tiếp các vật dụng nên các trường hợp được đánh giá là có nguy cơ lây nhiễm nhưng không cao. Do đó để hạn chế tối đa nguy cơ lây lan, Thành phố thực hiện xét nghiệm tầm soát mở rộng cho những trường hợp này. Với trường hợp tiếp xúc không rõ ràng thì Ngành tế đánh giá nguy cơ của từng trường hợp để có những khuyến cáo phòng dịch phù hợp. Ví dụ nếu tiếp xúc trong một không gian mở sẽ có nguy cơ thấp hơn không gian kín. Do đó người từng đến phòng tập gym sẽ có nguy cơ cao hơn người đi ăn tại cùng một quán ăn có thông khí tốt.

Vì sao lấy mẫu xét nghiệm các trường học?

Thành phố chỉ đạo lấy mẫu mở rộng các học sinh, sinh viên tại các trường học có liên quan đến bệnh nhân Covid – 19. Điều này không có nghĩa là đã có sự lây lan trong trường học mà đây là xét nghiệm giám sát mở rộng để đánh giá nguy cơ.

Các F3, F4 và các F… và những phản ứng chưa phù hợp

Trong quy định của Bộ Y tế hiện nay về truy vết, xứ trí tiếp xúc chỉ dừng ở F1, F2. Một số trường hợp đang tự xếp mình là các F3, F4, F5 và F… là không phù hợp với quy định của Bộ Y tế. Điều nay cho thấy chúng ta đang hoang mang về đánh giá nguy cơ của mình dẫn đến cách xử trí chưa phù hợp trong giai đoạn có sự lây nhiễm COVID – 19 trong cộng đồng.

Ngành Y tế tập trung điều tra xử lý chính các trường hợp F1, F2 là vì chúng ta cần tập trung đến nhóm này. Xử lý tốt nhóm này là chúng ta cơ bản kiểm soát được chuỗi lây truyền. Khi thực hiện truy vết nhanh, xét nghiệm khẩn các F1 thì sẽ phát hiện sớm các trường hợp dương tính. Khi đó Ngành Y tế sẽ truy vết, khoanh vùng tiếp để cắt đứt nguồn lây. Nếu F1 âm tính thì đóng lại trường hợp này để tập trung cho hoạt động khác. Do đó việc quan trọng của người dân Thành phố là cùng thực hiện các biện pháp phòng bệnh, thực hiện thành một nếp sống mới thay vì hoang mang tự đánh giá mình là các loại F3,F4… rồi có những phản ứng chưa phù hợp.

Nguy cơ dịch bệnh luôn hiện hữu, chúng ta cần làm gì?

Phòng chống Covid – 19 trong tình hình mới quan trọng là chúng ta luôn phải cảnh giác cao độ, tránh tâm lý chủ quan nhưng cũng không nên hoang mang để có những phản ứng quá mức, chưa phù hợp. Cả nước đang thực hiện theo phương châm trạng thái bình thường mới để đạt mục tiêu kép. Khi có dịch xảy ra điều quan trọng là bình tĩnh, hợp tác, xứ trí đúng mức theo khuyến cáo Ngành Y tế, tránh làm xáo trộn lớn đến cuộc sống bình thường.

Người dân cần cập nhật thông tin từ các nguồn chính thống, tránh tiếp cận quá nhiều thông tin không chính xác dễ làm chính chúng ta loạn thông tin gây hoang mang dư luận. Điều này không tốt cho hoạt động phòng chống dịch vốn dĩ được ví như cuộc chiến với COVID– 19. Trong chiến tranh, chúng ta đều biết người chiến thắng là người bình tĩnh xử lý mọi tình huống. Nếu chúng ta rối loạn thì chúng ta thất bại vì chính mình chứ không phải vì COVID – 19.

Hãy nhớ luôn thực hiện các biện pháp phòng bệnh theo thông điệp 5K: “Khẩu trang – Khử khuẩn – Khoảng cách – Không tập trung – Khai báo y tế" để chung sống an toàn với dịch bệnh.

Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC)