[khoahocdoisong.vn] - Đây là hiện tượng rất bình thường. Trước khi chết bao giờ gián cũng giẫy, do cấu tạo của cơ thể, chân ngắn và trơn nên khi giẫy thì chúng bị lật ngửa.
Hỏi: Vì sao khi chết, các con gián đều nằm ngửa?
Nguyễn Hương Ly [Hà Nội]
GS Bùi Công Hiển, Trung tâm Ứng dụng côn trùng học: Đây là hiện tượng rất bình thường. Trước khi chết bao giờ gián cũng giẫy, do cấu tạo của cơ thể, chân ngắn và trơn nên khi giẫy thì chúng bị lật ngửa. Tuy nhiên, lúc này do sức đã cạn nên chúng không có khả năng tự lật lại mình được. Và cứ thế, gián sẽ nằm ngửa như vậy, giẫy cho đến khi chết với tư thế lưng áp xuống đất, bụng ngửa lên trời, chân cẳng cứng đơ. Không chỉ có loài gián mà một số loài côn trùng khi chết cũng có hiện tượng này.
Hơn nữa, do tỷtrọng cơ thể, gián không có khả năng tự lật mình lại sau khi ngã, hoặc bị mắc kẹt ở một xó nào đó nên không thể chết nằm sấp, hoặc một cách nào đó mà không phải nằm ngửa. Ngoài ra, một số loại thuốc diệt gián làm co thắt cơ, khiến gián không thể điều khiển được cơ bắpvà chết ngửa.
Ông Coby Schal, giáo sư chuyên nghiên cứu về côn trùng học của trường Đại học Bắc Carolina, đã có lời giải thích về hiện tượng này.
Lý do gián nằm ngửa khi chết
Khi gián đã già và chết đi, trọng tâm sẽ kéo lưng của nó quay xuống sàn nhà và làm nó lật ngửa.
Giáo sư Coby Schal cho rằng có hai lý do cơ bản:
- Thứ nhất, gián có phần lưng hơi tròn, trơn và phần thân dẹt giúp chúng có thể co lại, trốn trong các khe hẹp và đường nứt.
- Thứ hai, gián có trọng lực cơ thể lớn nhờ 6 chân dài, như vậy hầu hết sức nặng của chúng tập trung xung quanh lưng. Khi gián đã già và chết đi, trọng tâm sẽ kéo lưng của nó quay xuống sàn nhà và làm nó lật ngửa. Cái lưng trơn tròn và các cơ đang yếu dần làm cho nó không thể lật lại được, đặc biệt là khi nó đang nằm trên bề mặt trơn. Sống trên các bề mặt gạch bóng, gián rất khó để tự di chuyển nếu chúng bị mất phương hướng hoặc lật ngửa. Trường hợp xấu nhất là ngã ngửa trên một bề mặt nhẵn bóng, chúng không có bất cứ thứ gì để bám lấy bằng chân và lật lại, không giống như trong tự nhiên, nơi được bao quanh bởi cỏ, bụi bẩn, cành cây, mảnh vụn hữu cơ, v.v.
Có phải gián chết luôn nằm ngửa?
Không phải con gián nào cũng nằm ngửa trong những khoảnh khắc cuối cùng của nó. Ví dụ: trong môi trường hoang dã, có rất ít gián nằm ngửa khi đã chết. Điều này là do kẻ thù chính của chúng lúc này là những kẻ săn mồi [ví dụ: tắc kè, dơi, nhện, bọ cạp, v.v.], chứ không phải là con người với thuốc diệt côn trùng.
Hơn nữa, trong môi trường hoang dã có rất nhiều thứ nằm trên mặt đất [ví dụ như lá cây, cành cây, mảnh vụn hữu cơ, v.v.]. Một khi bị ngã ngửa, gián có thể bám vào những thứ này và trở lại tư thế bình thường.
Theo Newsobserver, các loại thuốc trừ sâu chúng ta sử dụng để diệt gián có thể có tác dụng tương tự. Hầu hết các thuốc trừ sâu có chứa độc tố thần kinh - chất độc có thể gây chấn động và co thắt cơ bắp, cuối cùng khiến cho gián phải nằm bật ngửa. Một con gián khỏe mạnh có thể dễ dàng lật trở lại, nhưng với những con gián dính phải chất độc thì điều đó là không thể do các cơ đã yếu dần, cộng với cái lưng trơn bóng và trọng lực cơ thể lớn.
Gián vẫn luôn là kẻ thù đối với chúng ta, nhất là trong phòng bếp. Một con gián cái có thể đẻ được 40 - 60 con trong mỗi kỳ sinh nở. Chúng không cần đến con đực để sinh sản. Không những thế, gián có thể sống được 2 năm trong điều kiện sống lý tưởng. Tuổi thọ của gián cũng tuỳ vào thức ăn và môi trường sống.
Cập nhật: 05/07/2021
Hiện tượng co cơ khiến gián nằm ngửa khi chết. Ảnh minh họa: Reuters
Vì sao gián chết thường nằm ngửa là một chủ đề gây tranh cãi trên mạng xã hội, khi có nhiều ý kiến cho rằng gián không có khả năng lật người lại khi ở tư thế nằm ngửa nên bị chết, trong khi một số người cho rằng gián chết nằm ngửa là do hệ thần kinh của chúng.
Theo các chuyên gia về động vật, loài gián có cơ thể khá kềnh càng, được kết hợp từ ba phần gồm đầu, ngực và bụng. Nâng đỡ cơ thể nặng nề đó là ba cặp chân nhỏ có lông,ngoài nhiệm vụ nâng đỡ cơ thể còn giúp gián cảm nhận môi trường xung quanh,theo Dengarden.
Các cặp chân này khá linh hoạt, cho phép gián luồn lách ở những khe kẽ rất hẹp để kiếm ăn và lẩn trốn. Tuy nhiên, khi gián chết, nó mất khả năng kiểm soát cơ, gây ra tình trạng co rút ở cơ chân. Các chân bị co rút gập vào, khiến cơ thể gián mất trọng tâm và ngã ngửa dưới sức nặng của bụng.
Đây cũng là lý do gián bị rơi khỏi tường ngay lập tức khi bị xịt thuốc diệt côn trùng. Thuốc làm các cơ chân của gián bị co rút, khiến gián mất khả năng bám và rơi khỏi bề mặt.
Vẫn có trường hợp gián chết không nằm ngửa, giơ chân lên trời mà nằm úp sấp, tuy nhiên chết theo tư thế nằm ngửa là thuộc tính cố hữu của loài gián do hiện tượng co rút cơ.
Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng loài gián có nhiều đặc tính khá thú vị khác, chẳng hạn như chúng có thể sống tiếp mà không có đầu. Cả phần thân và phần đầu dù bị tách rời vẫn có thể phản ứng với các kích thích bằng cách ngọ nguậy râu và chân. Phần đầu chỉ có thể tồn tại trong vài giờ sau khi bị cắt rời, trong khi phần thân có thể sống tiếp đến vài tuần.
Vũ Phong
Hãy nói thử xem, có phải là khi nhìn thấy lũ gián đáng ghét chết ở quanh nhà, chúng luôn nằm "phơi bụng" ra phải không?
Và thế là bạn cứ thắc mắc mãi rằng vì sao chúng lại chết ở tư thế "không được đẹp cho lắm" này phải không?Các nhà khoa học đã có câu trả lời cho bạn.
Theo các chuyên gia nghiên cứu về động vật thì việc gián nằm ưỡn bụng khi về với thiên thu là 1 chuyện hết sức bình thường.
Giáo sư côn trùng học Coby Schal thuộc trường Đại học Bắc Carolina, cơ thể gián khá kềnh càng, lưng tròn, trơn, thân hình dẹt... Phần nâng đỡ cơ thể gián chính là những cặp chân nhỏ có lông xù xì.
Những cặp chân này không chỉ thực hiện nhiệm vụ chính - nâng đỡ cơ thể mà còn giúp gián cảm nhận được môi trường xung quanh, phát hiện mối hiểm nguy để "chạy trốn".
Cặp chân này của gián cực kỳ linh hoạt, cho phép chúng luồn lách ở những khe rất hẹp để kiếm ăn và lẩn trốn.
Ngoài thuật ẩn thân - dùng 2 chân sau để đu bám vào rìa dưới vật thể để lộn vòng tròn, trốn nhanh đến mức người không thể thấy, chúng cũng sở hữu tốc độ di chuyển kinh hoàng - gấp 50 lần chiều dài cơ thể mỗi giây. Con số này tương đương với tốc độ di chuyển 320km/giờ ở người [nếu lấy kích thước cơ thể để tính toán].
Dẫu vậy, trước khi chết, gián bao giờ cũng sẽ giẫy giụa. Do cấu tạo cơ thể chân ngắn, trơn nên khi giẫy chúng thường bị lật ngửa lại.
Khi gần cửa tử, "sức đã cùng, lực đã kiệt" - gián không còn hơi sức để lật mình lại được nữa. Vì thế, chúng cứ vẫn nằm ngửa, áp lưng xuống đất, phưỡn cái bụng lên và giẫy, đạp cho đến khi chết hẳn.
Trong trường hợp bị hạ gục dưới thiên địch "bình xịt côn trùng", những chất trong thuốc khiến chúng bị co giật mạnh.
Những chất độc thần kinh này gây ức chế, làmtê liệt các chức năng của màng tế bào thần kinh trung ương, dẫn đến cơn co thắt, cản trở sự phối hợp cơ, khiến côn trùng mắc kẹt trong thế nằm ngửa đến khi tử vong.
Nguồn:Huffington Post, How Stuff Works
theo kinh nghiệm em, các bác quan sát trước, nếu thấy bụng gián chạm sàn, lấy dép ra đập gấp. Còn nếu thấy bụng nó không nằm sàn, chúng nó nâng người bằng chân, mặc gấp áo giáp, cái vỉ đập ruồi và bình xịt, boss đấy, chúng nó bay được đấy...Tương tự như vậy, còn nào ko bò tường, lấy dép đập. con nào bám vô tường như spiderman, dùng bình xịt. còn con nào còn đập được cánh của nó, dùng bình xịt đi, ko cần vỉ, chúng nó bay như vận tốc ánh sáng. à bình xịt éo giết được gián đâu, nhưng có thể làm chúng nó bị tê liệt ko bay đc, lúc đó đập chúng nó ra bã và lau sàn lại thôi. điều cuối cùng. khi nó đã nằm ngửa rồi, cấm tuyệt đối lấy cây, lấy giấy gì chạm vào nó, vì chỉ cần nó còn sống, thì bất kì cái gì nó chạm được đều có thể khiến nó trở mình lại trong 1 tích tắc [em bị mấy lần rồi]. Tốt nhất đập trước đã rồi tính sao, đập 2 lần cho chắc. Có đập hãy lấy dép, vỉ hay sách, chứ đừng lấy chổi, vì khả năng nó chết thấp, mà có khi phản ngược đòn, chúng nó bám vào lông chổi và đợi mình sơ hở sẽ bay vào mặt...chút ít kinh nghiệm của em, các bác tham khảo.