Lí luận văn học trần đình sử pdf

• Explore Documents

  Categories

  • Academic Papers
  • Business Templates
  • Court Filings
  • All documents
  • Sports & Recreation
    • Bodybuilding & Weight Training
    • Boxing
    • Martial Arts
  • Religion & Spirituality
    • Christianity
    • Judaism
    • New Age & Spirituality
    • Buddhism
    • Islam
  • Art
    • Music
    • Performing Arts
  • Wellness
    • Body, Mind, & Spirit
    • Weight Loss
  • Self-Improvement
  • Technology & Engineering
  • Politics
    • Political Science All categories

0% found this document useful [0 votes]

1 views

6 pages

Copyright

© © All Rights Reserved

Available Formats

DOCX, PDF, TXT or read online from Scribd

Share this document

Did you find this document useful?

0% found this document useful [0 votes]

1 views6 pages

Trần Đình Sử

Tr

ầ

n Đình S

ử

S

ự

ý th

ứ

c v

ề

ng

ườ

i đ

ọ

c

Văn h

ọ

c là m

ộ

t b

ộ

ph

ậ

n c

ủ

a th

ế

gi

ớ

i kí hi

ệ

u mang nghĩa do con ng

ườ

i t

ạ

o ra, s

ự

sáng t

ạ

o văn b

ả

n đ

ồ

ng hành cùng sáng t

ạ

o ra ng

ườ

i đ

ọ

c và ng

ườ

i hi

ể

1. Không có ng

ườ

i đ

ọ

c thì m

ọ

isáng t

ạ

o kí hi

ệ

u tr

ở

thành vô nghĩa, gi

ố

ng nh

ư

ng

ườ

i nói mà không có ng

ườ

i nghe. Trong văn h

ọ

c c

ổ

s

ơ

cũng nh

ư

trong th

ự

c hành nghi l

ễ

, cúng bái th

ầ

n linh, t

ổ

tiên, sinh ho

ạ

t văn hóa dân gian ng

ườ

i bi

ể

u di

ễ

n và ng

ườ

i xem ch

ư

a phân bi

ệ

t nhau. H

ọ

v

ừ

a là di

ễ

n viên v

ừ

a là ng

ườ

ì xem. Nh

ư

ng khi đã có văn b

ả

n vi

ế

t, có sân kh

ấ

u, thì ng

ườ

i sáng tác và ng

ườ

i xemđã phân bi

ệ

t nhau rõ r

ệ

1. Văn b

ả

n có tác d

ụ

ng gián cách con ng

ườ

i v

ớ

i l

ờ

i nói mi

ệ

ng. Vì th

ế

các b

ậ

c trí gi

ả

nh

ư

Platon, khi suy nghĩ v

ề

ch

ứ

c năng c

ủ

a thi ca ông đã nghĩ đ

ế

n ng

ườ

i xem và ng

ườ

i nghe, ng

ườ

i đ

ọ

1. Trong

Thi pháp h

ọ

c

khi nói đ

ế

n tác d

ụ

ng “catharsis” là Aristote đã suy nghĩ đ

ế

n ng

ườ

i xem. Horace trong

Ngh

ệ

thu

ậ

t thi ca

cũng nói nhà th

ơ

ph

ả

i tìm cách lung l

ạ

c ng

ườ

i đ

ọ

1. “Anh ph

ả

i c

ườ

i thì m

ớ

i khêu g

ợ

i cho ng

ườ

i khác c

ườ

i theo, cũng nh

ư

v

ậ

y, anh ph

ả

i khóc, thì m

ớ

i b

ắ

t ng

ườ

i khác có ph

ả

n

ứ

ng. Tr

ướ

c h

ế

t anh ph

ả

i c

ả

m th

ấ

y đau kh

ổ

, lúc đó b

ấ

t h

ạ

nh c

ủ

a anh m

ớ

i khi

ế

n tôi đau lòng. N

ế

u l

ờ

i c

ủ

a anh không t

ươ

ng h

ợ

p, thì ch

ỉ

khi

ế

n tôi bu

ồ

n ng

ủ

, khi

ế

n tôi b

ậ

t c

ườ

i.” Ng

ườ

i đ

ọ

c, ng

ườ

i xem là đ

ố

i tác c

ủ

a tác gi

ả

.[1]

T

ừ

đ

ọ

c thành ti

ế

ng đ

ế

n đ

ọ

c th

ầ

m

.Ngày nay ai cũng bi

ế

t ng

ườ

i đ

ọ

c là th

ế

nào, nh

ư

ng trong l

ị

ch s

ử

s

ự

hình thành ng

ườ

i đ

ọ

c đòi h

ỏ

i m

ộ

t quá trình lâu dài hàng nghìn năm. Th

ờ

i nguyên th

ủ

y trong ngh

ệ

thu

ậ

t nguyên h

ợ

p, ch

ư

a có ch

ữ

vi

ế

t t

ấ

t nhiên là ch

ư

a có ng

ườ

i đ

ọ

1. Có b

ằ

ng ch

ứ

ng ch

ữ

vi

ế

t đã xu

ấ

t hi

ệ

n đ

ầ

u tiên kho

ả

ng 3100 năm TCN

ở

vùng L

ưỡ

ng Hà. Đ

ờ

i s

ố

ng con ng

ườ

i lúc

ấ

y cũng đang d

ự

a vào hái l

ượ

Ở

ph

ươ

ng Tây, ngay c

ả

khi đã có ch

ữ

vi

ế

t và văn b

ả

n r

ồ

i, thì ch

ữ

vi

ế

t là kí hi

ệ

u đ

ể

ghi l

ạ

i l

ờ

i nói, ti

ế

ng nói, cho nên ng

ườ

i đ

ọ

c đ

ầ

u tiên là ng

ườ

i đ

ọ

c đ

ể

nghe b

ằ

ng tai. Moise, Ph

ậ

t Đà, Giêsu đ

ề

u thu

ộ

c nh

ữ

ng ng

ườ

i truy

ề

n mi

ệ

ng. Thích Ca thuy

ế

t pháp b

ằ

ng mi

ệ

ng, lúc đ

ầ

u nói cho hai tì kheo, sau cho b

ố

n hành gi

ả

, r

ồ

i sau s

ố

ng

ườ

i tăng lên, năm ch

ụ

c, năm trăm, hàng nghìn. Cách t

ụ

ng ni

ệ

m kinh Ph

ậ

t thành ti

ế

ng to ho

ặ

c nh

ỏ

v

ẫ

n đang truy

ề

n đ

ế

n ngày nay trong các chùa

ở

Vi

ệ

t Nam là m

ộ

t minh ch

ứ

ng.Trong

Kinh Thánh

chúa Kitô có l

ầ

n l

ấ

y ngón tay vi

ế

t m

ấ

y ch

ữ

trên cát, sau đó ng

ườ

i xóa di, ngoài ra ngài ch

ỉ

nói, không vi

ế

t ch

ữ

nào. Socrates cũng không s

ử

d

ụ

ng sách v

ở

. Ông là b

ậ

c th

ầ

y c

ủ

a l

ờ

i nói mi

ệ

ng, ông không đánh giá cao đ

ố

i v

ớ

i văn b

ả

1. M

ộ

t th

ế

k

ỉ

sau Platon và Aristote m

ớ

i s

ư

u t

ậ

p t

ư

li

ệ

u và vi

ế

t v

ề

ông.

Ở

Trung Qu

ố

c Kh

ổ

ng T

ử

và M

ạ

nh T

ử

cũng đ

ề

u b

ậ

c th

ầ

y nói mi

ệ

ng. Các ngh

ệ

nhân bi

ể

u di

ễ

n th

ơ

s

ử

thi, th

ơ

bi k

ị

ch, ngâm th

ơ

tr

ữ

tình [nh

ư

sau này các ngh

ệ

sĩ hát rong troubadour] ch

ỉ

dùng b

ả

n ghi đ

ể

nh

ớ

mà bi

ể

u di

ễ

n thành ti

ế

ng, ch

ứ

không đ

ọ

c th

ầ

1. B

ở

i vì hình th

ứ

c âm thanh là quan tr

ọ

ng nh

ấ

t, nó th

ể

hi

ệ

n c

ụ

th

ể

, chân th

ự

c ti

ế

ng nói. M

ọ

i s

ự

đ

ọ

c đ

ề

u đ

ọ

c thành ti

ế

ng, có âm thanh, âm thanh nh

ư

đôi cánh giúp tinh th

ầ

n bay cao, ch

ữ

vi

ế

t thì im l

ặ

ng nh

ư

ch

ế

1. Các văn b

ả

n b

ằ

ng đ

ấ

t sét, b

ằ

ng da dê ho

ặ

c b

ằ

ng gi

ấ

y cu

ộ

n, r

ồ

i sau, b

ỏ

cu

ộ

n, s

ắ

p x

ế

p thành t

ậ

p sách theo t

ừ

ng trang đ

ề

u đ

ọ

c thành ti

ế

ng t

ừ

trái sang ph

ả

i, t

ừ

trên xu

ố

ng d

ướ

i [ho

ặ

c theo th

ứ

t

ự

khác, tùy theo ki

ể

u văn t

ự

]. Đ

ố

i v

ớ

i Ciceron “đ

ọ

c là m

ộ

t kĩ năng b

ằ

ng mi

ệ

ng”, “đ

ọ

c” thu

ộ

c ph

ạ

m trù c

ủ

a thu

ậ

t hùng bi

ệ

n, đ

ố

i v

ớ

i St. Augustine là thu

ộ

c ph

ạ

m trù gi

ả

ng đ

ạ

1. Nhà nghiên c

ứ

u Nguy

ễ

n Văn Kh

ỏ

a cho bi

ế

t: “… Công chúng Hy L

ạ

p x

ư

a kia không ng

ồ

i

ở

nhà đ

ọ

c anh hùng ca, đ

ọ

c k

ị

ch nh

ư

chúng ta ngày nay. Ngay đ

ế

n môn tri

ế

t h

ọ

c khô khan, văn ngh

ị

lu

ậ

n [hùng bi

ệ

1. c

ứ

ng r

ắ

n, đanh thép

ở

Hy L

ạ

p x

ư

a kia ng

ườ

i ta cũng gi

ả

ng và đ

ọ

c

ở

qu

ả

ng tr

ườ

ng, ngã t

ư

đ

ườ

ng ph

ố

. Gi

ấ

y và máy in ch

ư

a ra đ

ờ

i, vi

ệ

c ph

ổ

bi

ế

n tác ph

ẩ

m văn h

ọ

c r

ấ

t khó khăn. Ch

ỉ

m

ộ

t s

ố

r

ấ

t ít ng

ườ

i có đi

ề

u ki

ệ

n m

ớ

i có th

ể

đ

ọ

c, “sách”

đ

ượ

c đ

ọ

c trên nh

ữ

ng t

ấ

m da bò ho

ặ

c v

ỏ

cây. Vì th

ế

công chúng Hy L

ạ

p x

ư

a kia đi nghe các ngh

ệ

sĩ k

ể

anh hùng ca, nghe đ

ọ

c th

ơ

, ngâm th

ơ

, di

ễ

n k

ị

ch”[2]

Ở

Vi

ệ

t Nam, đ

ọ

c kinh Ph

ậ

t là “t

ụ

ng kinh”, nghĩa là đ

ọ

c ngân nga có kèm theo ti

ế

ng gõ mõ đánh nh

ị

p, h

ế

t đo

ạ

n còn đánh chuông đ

ể

đánh d

ấ

1. Gi

ả

ng kinh ph

ả

i đ

ọ

c thành ti

ế

ng cho m

ọ

i ng

ườ

i nghe và gi

ả

i thích nh

ữ

ng ch

ỗ

h

ọ

nghe không hi

ể

1. Đó là hành đ

ộ

ng công khai. S

ự

đ

ọ

c nh

ư

th

ế

đã góp ph

ầ

n c

ả

i ti

ế

n văn b

ả

1. Lúc đ

ầ

u văn b

ả

n vi

ế

t li

ề

n tù tì các ch

ữ

cái v

ớ

i nhau, ch

ư

a tách t

ừ

ra kh

ỏ

i t

ừ

, ch

ư

a tách câu ra kh

ỏ

i câu, ch

ư

a có các d

ấ

u câu, khi

ế

n đ

ọ

c nh

ầ

m ch

ữ

này v

ớ

i ch

ữ

khác, do liên k

ế

t ch

ữ

cái cu

ố

i c

ủ

a t

ừ

tr

ướ

c v

ớ

i ch

ữ

đ

ầ

u c

ủ

a ti

ế

ng sau, ti

ế

ng sau c

ủ

a câu tr

ướ

c v

ớ

i ti

ế

ng tr

ướ

c c

ủ

a câu sau. S

ự

b

ấ

t ti

ệ

n đó giúp hoàn thi

ệ

n các d

ấ

u câu c

ủ

a văn b

ả

n vào th

ế

k

ỉ

9 – 10. Văn b

ả

n văn ngôn Trung Qu

ố

c, Vi

ệ

t Nam cũng hoàn toàn không có d

ấ

ucâu, mãi cho đ

ế

n th

ờ

i c

ậ

n đ

ạ

i m

ớ

i tham kh

ả

o ph

ươ

ng Tây mà t

ạ

o ra và đánh d

ấ

u câu các văn b

ả

n c

ổ

ho

ặ

c phiên âm. Tr

ướ

c đó, ng

ườ

i đ

ọ

c ph

ả

i t

ự

h

ọ

c cách ng

ắ

t câu, ng

ắ

t đo

ạ

n, g

ọ

i là “cú đ

ậ

u”. Khi đã thành th

ạ

o “cú đ

ậ

u” r

ồ

i thì m

ớ

i hình thành năng l

ự

c đ

ọ

c hi

ể

u văn b

ả

n.

Ở

ph

ươ

ng Tây, ít nh

ấ

t cho đ

ế

n kho

ả

ng th

ế

k

ỉ

th

ứ

4 – 5, th

ứ

8, 9 CN tình hình nhìn chung v

ẫ

n là nh

ư

th

ế

. M

ộ

t ng

ườ

i ngh

ệ

nhân sao chép kinh sách trong tu vi

ệ

n than phi

ề

n: “Không ai bi

ế

t n

ỗ

i khó nh

ọ

c c

ủ

a chúng tôi, ba ngón tay c

ầ

m bút, hai m

ắ

t b

ậ

n nhìn ch

ữ

, chi

ế

c l

ưỡ

i u

ố

n đ

ể

đ

ọ

c, toàn thân đ

ề

u lao đ

ộ

ng”, ch

ứ

ng t

ỏ

ngay khi sao chép, đ

ọ

c đ

ế

n ch

ữ

nào ng

ườ

i chép ph

ả

i đ

ọ

c thành ti

ế

ng ch

ữ

ấ

y [ph

ả

i chăng là đánh v

ầ

n?].[3] M

ọ

i ng

ườ

i vào các th

ư

vi

ệ

n th

ờ

i

ấ

y th

ấ

y m

ộ

t c

ả

nh t

ượ

ng

ồ

n ào, ti

ế

ng đ

ọ

c sách rào rào nh

ư

cái ch

ợ

, nh

ư

ngai lo đ

ọ

c c

ủ

a ng

ườ

i

ấ

1. Tuy nhiên, t

ừ

th

ế

k

ỉ

th

ứ

4-5, vào m

ộ

t bu

ổ

i chi

ề

u, thánh Augustine nhìn th

ấ

y St. Ambrose ng

ồ

i đ

ọ

c th

ầ

m kinh sách, lúc đ

ầ

u nghi r

ằ

ng ông s

ợ

đ

ọ

c to, g

ặ

p nh

ữ

ng ch

ỗ

khó hi

ể

u, ch

ư

a bi

ế

t chia s

ẽ

cho m

ọ

i ng

ườ

i chăm chú nghe nh

ư

th

ế

nào. Sau m

ớ

i ng

ộ

ra r

ằ

ng, khi đ

ọ

c thành ti

ế

ng, âm thanh tr

ở

ng

ạ

i cho ghi nh

ớ

và t

ư

duy, và ông b

ắ

tđ

ầ

u đ

ọ

c th

ầ

1. Khi đ

ọ

c th

ầ

m đã thành quy ph

ạ

m trong các tu vi

ệ

n, s

ự

đ

ọ

c không còn b

ị

văn t

ự

gò bó, đ

ồ

ng th

ờ

i, ng

ườ

i khác không bi

ế

t mình đang đ

ọ

c gì, và nh

ư

v

ậ

y gi

ữ

a ng

ườ

i đ

ọ

c và văn b

ả

n có đ

ượ

c m

ộ

t m

ố

i quan h

ệ

m

ớ

i, t

ừ

ng

ữ

, hình

ả

nh âm thanh và ý nghĩa c

ủ

a văn b

ả

n vang lên trong tâm trí, mà không b

ị

ng

ườ

i ngoài can thi

ệ

1. V

ấ

n đ

ề

không ch

ỉ

có th

ế

. Khi ch

ỉ

đ

ọ

c thành ti

ế

ng ho

ặ

c nghe đ

ọ

c, con ng

ườ

i ch

ủ

y

ế

u làm vi

ệ

c b

ằ

ng tai, còn khi đ

ọ

c th

ầ

m, con ng

ườ

i chuy

ể

n tr

ọ

ng tâm sang đôi m

ắ

t và làm vi

ệ

c tr

ướ

c h

ế

t v

ớ

i h

ệ

th

ố

ng kí hi

ệ

u th

ị

giác. Đ

ọ

c ch

ữ

có tác d

ụ

ng đ

ặ

c bi

ệ

t v

ớ

i trí não. Bác sĩ Brasil Andrei Roch Lecours cho r

ằ

ng, n

ế

u ch

ỉ

nói mà không đ

ọ

c, không làm quen v

ớ

i h

ệ

th

ố

ng kí hi

ệ

u ch

ữ

vi

ế

t, thì không cách gì có th

ể

giúp phát tri

ể

n năng l

ự

c ngôn ng

ữ

t

ạ

i bán c

ầ

u đ

ạ

i não h

ế

t[4]. Cho nên đ

ọ

c tr

ầ

m phát huy trí tu

ệ

con ng

ườ

1. Đi

ề

u này là m

ộ

t ti

ế

n b

ộ

rõ r

ệ

t đ

ố

i v

ớ

i con ng

ườ

i, nh

ư

ng đem l

ạ

i nguy h

ạ

i cho các cha đ

ạ

o, b

ở

i vì h

ọ

không th

ể

ki

ể

m soát vi

ệ

c đ

ọ

c c

ủ

a con chiên. Vi

ệ

c đ

ọ

c th

ầ

m bi

ế

n ho

ạ

t đ

ộ

ng đ

ọ

c thành m

ộ

t ho

ạ

t đ

ộ

ng t

ư

nhân, hoàn toàn cá nhân, ph

ụ

thu

ộ

c vào th

ị

hi

ế

1. Ng

ườ

i đ

ọ

c có th

ể

tìm ki

ế

m nh

ữ

ng n

ơ

i v

ắ

ng v

ẻ

, cách xa ho

ặ

c kín đáo đ

ể

đ

ọ

c các sách b

ị

h

ạ

n ch

ế

đ

ể

t

ự

th

ỏ

a mãn. Tuy nhiên đ

ọ

c thành ti

ế

ng v

ẫ

n duy trì,ph

ả

i đ

ế

n th

ế

k

ỉ

XVII vi

ệ

c đ

ọ

c m

ớ

i tr

ở

thành vi

ệ

c c

ủ

a cá nhân, m

ộ

t hành vi cô đ

ộ

1. Vi

ệ

c đ

ọ

c tr

ầ

m m

ở

ra kh

ả

năng t

ư

duy, tìm hi

ể

u, suy lu

ậ

n, liên h

ệ

, phát hi

ệ

n, nói chung là s

ự

sáng t

ạ

o c

ủ

a ng

ườ

i đ

ọ

c.

T

ừ

ng

ườ

i đ

ọ

c đ

ặ

c quy

ề

n đ

ế

n ng

ườ

i đ

ọ

c đ

ạ

i chúng

Ch

ữ

vi

ế

t ban đ

ầ

u ch

ỉ

l

ư

u hành trong m

ộ

t ph

ạ

m vi nh

ỏ

c

ủ

a m

ộ

t s

ố

ng

ườ

i qu

ả

n lí qu

ố

c gia, v

ươ

ng h

ầ

u, quan l

ạ

i, th

ầ

y cúng n

ắ

m gi

ữ

các bí m

ậ

t, s

ử

sách, h

ộ

t

ị

ch, sách cúng l

ễ

, bùa chú,sau là các nhà quý t

ộ

c, coi nh

ư

m

ộ

t đ

ặ

c quy

ề

1. S

ự

phát mình ngh

ề

làm gi

ấ

y đã phát tri

ể

n s

ự

vi

ế

t và s

ự

đ

ọ

1. Trung Qu

ố

c phát mình ra gi

ấ

y t

ừ

đ

ầ

u công nguyên t

ừ

th

ế

k

ỉ

1 -2, truy

ề

n sang Vi

ệ

t Nam th

ế

k

ỉ

3, sang Tri

ề

u Tiên th

ế

k

ỉ

4, truy

ề

n sang Nh

ậ

t B

ả

n th

ế

k

ỉ

5, sang

châu Âu th

ế

k

ỉ

8. Tr

ướ

c đó châu Âu, Ai C

ậ

p dùng gi

ấ

y làm b

ằ

ng lá sa th

ả

o [paperus] ho

ặ

cgi

ấ

y b

ằ

ng da dê. Lúc đ

ầ

u do ph

ả

i kh

ắ

c ch

ữ

, chép tay, s

ố

văn b

ả

n r

ấ

t ít, m

ặ

c dù đã có nh

ữ

ng làng ngh

ề

chép sách v

ớ

i nh

ữ

ng ngh

ệ

nhân vi

ế

t ch

ữ

đ

ẹ

p, nh

ư

ng không tránh kh

ỏ

i vi

ế

t sai vi

ế

t thi

ế

1. Do nhu c

ầ

u in kinh Ph

ậ

t, Trung Qu

ố

c phát minh kĩ thu

ậ

t in kh

ắ

c ván t

ừ

đ

ờ

i Đ

ườ

ng, th

ế

k

ỉ

VII, r

ồ

i nhanh chóng lan ra c

ả

n

ướ

c và các n

ướ

c lân bang. Ngh

ề

kh

ắ

c ván in kinh b

ắ

t đ

ầ

u

ở

n

ướ

c Vi

ệ

t t

ừ

cu

ố

i th

ế

k

ỉ

XII. Có thuy

ế

t nói th

ế

k

ỉ

XV [5]. Đ

ế

n đ

ờ

i T

ố

ng , th

ế

k

ỉ

IX thì phát minh thu

ậ

t in ch

ữ

r

ờ

1. Cho dù th

ế

, văn b

ả

n chép tay v

ẫ

n là ch

ủ

y

ế

u, đ

ế

n khi kh

ắ

c ván s

ố

văn b

ả

n v

ẫ

n r

ấ

t h

ạ

n ch

ế

, l

ạ

i thêm giao thông v

ậ

n chuy

ể

n khó khăn. Chép tay v

ẫ

n nhanh h

ơ

1. Tô Th

ứ

c cho bi

ế

t, ông thích

S

ử

kí

và

Hán th

ư

, t

ấ

t c

ả

đ

ề

u do ông m

ượ

n v

ề

chép tay và đ

ọ

1. Có nhà tàng th

ư

hàng v

ạ

n b

ả

n đ

ề

u do ch

ủ

nhân sao chép và ghi chú[6]. Đ

ờ

i Đ

ườ

ng do nhà n

ướ

c m

ở

khoa thi l

ấ

y ti

ế

n sĩ, bài thi cho làm th

ơ

phú, cho nên ngoài kinh đi

ể

n nho gia, các sách nh

ư

Văn tuy

ể

n

c

ủ

a Tiêu Th

ố

ng đ

ờ

i T

ấ

n đ

ượ

c in bán ph

ổ

bi

ế

n, khi

ế

n ng

ườ

i h

ọ

c, ng

ườ

i thi đông h

ẳ

n lên. Tr

ườ

ng h

ọ

c đã có t

ừ

r

ấ

t s

ớ

m, nhi

ề

u n

ơ

i

ở

ph

ươ

ng Tây sau công nguyên ba b

ố

n h

ọ

c trò đ

ọ

c chung nhau m

ộ

t cu

ố

n sách, b

ở

i sách r

ấ

t ít, và không đ

ủ

ti

ề

n mua. R

ồ

i đ

ế

n năm 1440 Johannes Gutenberg phát minh ra máy in, ch

ữ

r

ờ

i, m

ự

c in d

ầ

1. Ngày 3 – 2 năm 1468 l

ầ

n đ

ầ

u in đ

ượ

c 250 b

ả

n tuy

ể

n

Kinh Thánh

, đem tri

ể

n lãm. Th

ế

k

ỉ

16 máy in lan ra toàn châu Âu. M

ặ

c dù b

ị

gi

ớ

i sao chép th

ủ

công đ

ố

k

ị

, nh

ư

ng s

ự

ki

ệ

n đó đã đem văn b

ả

n đ

ế

n cho m

ọ

i ng

ườ

i v

ớ

i giá r

ẻ

, và thúc đ

ẩ

y s

ự

hình thành ng

ườ

i đ

ọ

c trên quy mô r

ộ

ng l

ớ

n, hình thành ng

ườ

i đ

ọ

c đ

ạ

i chúng. Đ

ế

n l

ượ

t mình, ng

ườ

i đ

ọ

c đ

ạ

i chúng là tác nhân thúc đ

ẩ

y văn h

ọ

c ngo

ạ

i biên nh

ư

ti

ể

u thuy

ế

t đ

ượ

c phát tri

ể

n[7]. B

ở

i m

ộ

t khi sách tr

ở

thành tài s

ả

n nhà n

ướ

c ho

ặ

c cá nhân, s

ẽ

xu

ấ

t hi

ệ

n nh

ữ

ng ng

ườ

i kinh doanh sách, s

ư

u t

ậ

p sách, mê đ

ọ

c sách, thành m

ọ

t sách, xu

ấ

t hi

ệ

n sách“ngoài lu

ồ

ng”, sách b

ị

c

ấ

m, b

ị

t

ị

ch thu, b

ị

tiêu h

ủ

y, đ

ọ

c sách c

ấ

1. Xu

ấ

t hi

ệ

n c

ơ

quan ki

ể

mduy

ệ

1. T

ừ

năm Gia Tĩnh tri

ề

u Minh đã có r

ấ

t nhi

ề

u ph

ườ

ng sách xu

ấ

t hi

ệ

n,

ở

Hàng Châu, Tô châu có đ

ế

n 30 ph

ườ

ng sách, m

ỗ

i ph

ườ

ng có đ

ế

n hai trăm ngh

ệ

nhân chép sách[8]. Nhi

ề

u ng

ườ

i làm sách gi

ả

, gi

ả

sách c

ổ

, sách hi

ế

1. L

ị

ch s

ử

n

ướ

c nào cũng có danh sách nh

ữ

ng sách b

ị

c

ấ

1. Sách

Bàn v

ề

chân lí

,

Bàn v

ề

th

ầ

n

c

ủ

a Protagoras b

ị

tiêu h

ủ

y và năm 411 tr

ướ

c CN. T

ầ

n Th

ủ

y Hoàng TCN là v

ị

vua Trung Qu

ố

c k

ế

theo đ

ố

t sách, chôn nho. Đ

ờ

iMinh Thanh

ở

Trung Qu

ố

c có 140 b

ộ

ti

ể

u thuy

ế

t b

ị

c

ấ

m và b

ị

h

ủ

y [9]. Sau này phát xít Đ

ứ

c đ

ố

t sách năm 1933 t

ạ

i Berlin và nhi

ề

u v

ụ

đ

ố

t sách khác. T

ấ

t nhiên vi

ệ

c c

ấ

m sách không ngăn c

ả

n đ

ượ

c vi

ệ

c đ

ọ

c sách, mà càng kích thích thêm trí tò mò khám phá, và r

ồ

i các sách c

ấ

m đ

ề

u đ

ượ

c đ

ọ

c b

ằ

ng m

ọ

i cách và m

ọ

i n

ơ

i thích h

ợ

p.Khi qu

ầ

n chúng bi

ế

t đ

ọ

c thì b

ọ

n th

ố

ng tr

ị

r

ấ

t s

ợ

hãi h

ọ

s

ẽ

tiêm nhi

ễ

m t

ư

t

ưở

ng t

ự

do và ph

ả

n kháng, nhà vua Anh đã ra l

ệ

nh c

ấ

m ng

ườ

i lao đ

ộ

ng thu

ộ

c đ

ế

qu

ố

c Anh, đ

ặ

c bi

ệ

t ng

ườ

i da đen không đ

ượ

c h

ọ

c đ

ọ

1. L

ệ

nh đó kéo dài t

ớ

i gi

ữ

a th

ế

k

ỉ

XIX. Nhà Khai sáng Pháp Voltaire đã có bài văn châm bi

ế

m n

ỗ

i s

ợ

c

ủ

a b

ọ

n th

ố

ng tr

ị

đ

ố

i v

ớ

i phát minh máy innhan đ

ề

V

ề

s

ự

nguy h

ạ

i kinh kh

ủ

ng c

ủ

a vi

ệ

c đ

ọ

c sách

[De l’Horrible Danger de la Lecture].

Ở

Trung Qu

ố

c ng

ườ

i đ

ọ

c ch

ủ

y

ế

u là t

ầ

ng l

ớ

p t

ầ

ng l

ớ

p trí th

ứ

c, quan l

ạ

i, tăng l

ữ

, th

ầ

y cúng, quý t

ộ

c, h

ọ

c trò, trí th

ứ

c bình dân. Đ

ế

n đ

ờ

i T

ố

ng, đ

ặ

c bi

ệ

t đ

ờ

i Minh đông đ

ả

o qu

ầ

n chúngkhông bi

ế

t ch

ữ

v

ẫ

n là ng

ườ

i say mê nghe k

ể

chuy

ệ

n do ngh

ệ

nhân chuyên nghi

ệ

p th

ể

hi

ệ

1. Đ

ồ

ng th

ờ

i các nhà tàng th

ư

đ

ề

u s

ử

d

ụ

ng các b

ả

n chép tay là chính.

C

ậ

n đ

ộ

c gi

ả

hay đ

ộ

c gi

ả

đ

ạ

i chúng

Ng

ườ

i đ

ọ

c đ

ạ

i chúng là ng

ườ

i đ

ọ

c tùy theo h

ứ

ng thú, không chuyên nghi

ệ

p, ng

ườ

i đ

ọ

c tiêu dùng, ch

ủ

y

ế

u đ

ể

gi

ả

i trí, mua vui, tìm thú vui tao nhã. Có th

ể

g

ọ

i h

ọ

là

c

ậ

n đ

ộ

c gi

ả

.