Mẹ tròn con vuông là một thành ngữ được dùng khi người ta cầu mong cho sản phụ sinh đẻ thuận lợi, dễ dàng và em bé sinh ra được khỏe mạnh.
1.
Tôi chúc cô ấy mẹ tròn con vuông.
I wish her a healthy delivery.
2.
Hy vọng bạn sẽ được mẹ tròn con vuông.
Hope that you'll have a healthy delivery.
Thành ngữ mẹ tròn con vuông [healthy delivery] có ý nghĩa là lời chúc dành cho người mẹ và con đều an toàn, không gặp rủi to, biến cố vì “cửa sinh là cửa tử” [the door of birth is the door of death].
Chúng ta thường dùng thành ngữ “mẹ tròn con vuông” để chỉ việc sinh sản thuận lợi, sau khi sinh mẹ cũng khoẻ mà con cũng mạnh. Nhưng tại sao lại là “tròn” và “vuông” mà không phải bất cứ hình thù nào khác?
Thực tế, điều này xuất phát từ quan niệm của người xưa, cho rằng trời tròn, đất vuông. Con người do trời sinh ra, do đất nuôi dưỡng, nên cũng phải vuông tròn như trời đất thì mới trọn vẹn, an ổn. Điều này thấy rõ trong sự tích bánh chưng, bánh giày. Hoàng tử Lang Liêu nằm mộng được tiên ông hướng dẫn làm bánh giày tròn tượng trưng cho trời, bánh chưng vuông tượng chưng cho đất để chỉ sự hoà hợp với tạo hoá. Nhờ đem hai thứ bánh này lên dâng tổ tiên mà hoàng tử được vua khen và truyền ngôi cho.
Vậy tại sao nói “mẹ tròn con vuông” mà không nói “mẹ vuông con tròn”? Theo chúng tôi đây chỉ là cách sắp xếp sao cho có vần điệu, vì “tròn” cùng vần với “con”. Tuỳ theo cách đọc nào thuận miệng hơn, người ta cũng có thể đưa “vuông” đứng trước “tròn” như trong “làm sao để vuông tròn mọi việc”.
Nói thêm một chút về “vuông, tròn” thì “vuông” ở đây là âm cổ của chữ “phương” [方] còn để chỉ phương hướng, chúng ta vẫn thấy đường dùng trong “bình phương”, “hình lập phương”. Còn nói về “tròn”, trang Yêu tiếng Việt cho rằng từ này có nguồn gốc từ tiếng Khmer nhưng không dẫn được dữ liệu, và điều này khá vô lý vì sự giao thoa văn hoá của Việt và Khmer chỉ rõ nét ở các tỉnh miền Nam từ thế kỉ 17, trong khi Bắc Bộ đã dùng từ “tròn” từ rất lâu trước đó. Bằng chứng là truyện cười về ông thầy cúng đến nhà gia chủ tên Tròn, thời bấy giờ chưa có chữ Nôm mà chữ Hán không có “tròn” nên ông vẽ đại hình tròn để cúng. Từ “tròn” trong tiếng Khmer là moul, xét về âm cũng không gần gũi chút nào. Theo chúng tôi “tròn” ở đây xuất phát từ “tlõn” trong “tlõn wẽn” của tiếng Mường, nghĩa là “trọn vẹn”. Tiếng Việt và tiếng Mường vốn có liên hệ mật thiết nên giả thuyết này dễ chấp nhận hơn.
Ngoài ra, trong tiếng Việt còn có từ quy củ, Hán tự là 規矩, trong đó quy [規] chỉ cái khuôn hình tròn còn củ [矩] chỉ cái khuôn hình vuông của người thợ mộc. “Quy củ” nghĩa là “nề nếp”, như vậy cũng đủ thấy người xưa coi hình vuông và hình tròn là khuôn thước quan trọng thế nào.
Dưới đây sẽ giải thích ý nghĩa của câu mẹ tròn, con vuông trong tiếng Việt của chúng ta mà có thể bạn chưa nắm được. Và giải thích cách dùng từ mẹ tròn, con vuông trong Thành ngữ Tiếng Việt. Sau khi đọc xong nội dung này chắc chắn bạn sẽ biết từ mẹ tròn, con vuông nghĩa là gì.
Việc sinh nở dễ dàng, cả mẹ và con đều yên ổn khoẻ mạnh. Lời chúc đàn bà sinh con toàn vẹn, không bệnh tật, sức khỏe như trời tròn, như đất vuông
Thuật ngữ liên quan tới mẹ tròn, con vuông
- thần hồn nát thần tính là gì?
- nhi nữ thường tình là gì?
- khinh khỉnh như chĩnh mắm thối là gì?
- đục nước béo cò là gì?
- lưỡng long triều nguyệt là gì?
- lọng vàng che nải chuối xanh, tiếc con chim loan phượng đậu nhành tre khô là gì?
- bán thân bất toại là gì?
- dỗ ngon dỗ ngọt là gì?
- con hiền, dâu thảo là gì?
- khỉ ho cò gáy là gì?
- đi cúi mặt xuống đất, về cất mặt lên trời là gì?
- có gan ăn cắp, có gan chịu đòn là gì?
- chỉ đâu đánh đấy là gì?
- nói rã bọt mép là gì?
- trăm bó đuốc cũng vớ được con ếch là gì?
Tóm lại nội dung ý nghĩa của câu "mẹ tròn, con vuông" trong từ điển Thành ngữ Tiếng Việt
mẹ tròn, con vuông có nghĩa là: Việc sinh nở dễ dàng, cả mẹ và con đều yên ổn khoẻ mạnh.. Lời chúc đàn bà sinh con toàn vẹn, không bệnh tật, sức khỏe như trời tròn, như đất vuông
Đây là cách dùng câu mẹ tròn, con vuông. Thực chất, "mẹ tròn, con vuông" là một câu trong từ điển Thành ngữ Tiếng Việt được cập nhập mới nhất năm 2023.
Kết luận
Hôm nay bạn đã học được thành ngữ mẹ tròn, con vuông là gì? với Từ Điển Số rồi phải không? Hãy truy cập tudienso.com để tra cứu thông tin các thuật ngữ chuyên ngành tiếng Anh, Trung, Nhật, Hàn...liên tục được cập nhập. Từ Điển Số là một website giải thích ý nghĩa từ điển chuyên ngành thường dùng cho các ngôn ngữ chính trên thế giới.