Thân nhiệt của người bị sốt:
Thông thường, nhiệt độ cơ thể của người thay đổi khi vận động nhiều như chạy, nhảy hoặc trẻ em lúc đùa nghịch. Đặc biệt, trẻ em rất hay bị sốt nhưng không phải tất cả sốt đều nguy hiểm.
Ngoài ra, sốt không phải là bệnh. Đó là triệu chứng của nhiều nguyên nhân, chủ yếu là do vi rút, hoặc nhiễm khuẩn. Bên cạnh đó, sốt cũng có thể do dị ứng với thuốc, ở trẻ em còn có thể sốt do mọc răng hay sau chích ngừa vaccine…
Khi bị sốt, có thể gặp các triệu chứng sau:
- Rét run, gai lạnh.
- Khát nước.
- Da đỏ, nóng, ẩm.
- Rối loạn ý thức như mất định hướng, mê sảng.
- Co giật
Khi bệnh nhân bị sốt có thể điều trị tại nhà nếu:
Khi người bệnh sốt dưới hoặc bằng 39 độ C, ở trẻ em thì vẫn ăn và chơi bình thường, trong khoảng thời gian 2 ngày đầu, có thể điều trị cho người bệnh tại nhà bằng phương pháp vật lý như: Cho bệnh nhân ở nơi thoáng mát, có thể trong nhiệt độ điều hoà từ 25 đến 28 độ, mặc quần áo thoáng, thấm mồ hôi, uống nhiều nước, lau người, hoặc tắm bằng nước ấm…
Dùng thuốc hạ sốt khi người bệnh sốt >= 39 độ C. Thuốc thường được sử dụng an toàn là Paracetamol liều 10 đến 15 mg/ kg/ lần, có thể dùng lần tiếp theo sau 4 đến 6 giờ.
Khi nào cần đưa người bệnh bị sốt đến bệnh viện
Cần đưa người bệnh đến bệnh viện khi:
- Bệnh nhân sốt cao > 39 độ C không giảm được nhiệt độ khi điều trị bằng thuốc hạ sốt và các phương pháp vật lý phối hợp.
- Hoặc sốt rất cao >= 41 độ C.
- Ở trẻ em cần đặc biệt chú ý khi có các dấu hiệu bất thường như: bỏ bú, quấy khóc nhiều, không chơi, sốt li bì, co giật, sảng, thở nhanh, thở khó, tiêu chảy, phân có nhày máu….
- Bệnh nhân sốt trên 2 ngày.
Cách xử trí khi người bệnh bị sốt
Khi bệnh nhân đang lên cơn sốt:
- Để người bệnh nằm ở nơi thông thoáng khí, không có gió lùa và hạn chế nhiều người vây quanh.
- Cặp nhiệt độ: Có thể đặt nhiệt kế ở dưới nách hoặc ở hậu môn của bệnh nhân. Nhiệt kế phải được giữ trong nách ít nhất 3 phút, cánh tay của bệnh nhân áp sát vào ngực.
- Nếu thân nhiệt của người bệnh không quá 39 độ C: Bệnh nhân cần được cởi quần áo ấm, mặc thoáng mát, không đắp chăn. Đặc biệt, theo dõi nhiệt độ của người bệnh thường xuyên, cứ khoảng 1-2 giờ đo 1 lần.
Chườm mát để hạ sốt bằng cách: lau người, hoặc tắm cho người bệnh bằng nước ấm. Dùng khăn bông mềm, sạch, nhúng vào chậu nước ấm, vắt hơi ráo rồi lau lên khắp thân mình, nhất là các vị trí như nách, bẹn, chờ bốc hơi thì lau tiếp cho tới khi thân nhiệt hạ xuống dưới 38 độ C, mặc lại quần áo cho người bệnh. Cần phải theo dõi nếu thân nhiệt lại tăng thì lại chườm tiếp.
- Nếu thân nhiệt bệnh nhân từ 39 độ C trở lên: Cần uống thuốc hạ sốt paracetamol theo đúng liều lượng, cân nặng và khoảng cách giữ hai lần uống thuốc ghi trong hướng dẫn sử dụng. Nếu bệnh nhân buồn nôn không uống được thuốc thì có thể dùng viên đạn nhét hậu môn.
- Cho người bệnh uống nhiều nước, nếu ở trẻ còn bú thì cho bú nhiều hơn. Bù nước và điện giải cho bệnh nhân bằng Oresol theo đúng hướng dẫn sử dụng.
- Cho bệnh nhân ăn uống bình thường bằng các loại thức ăn lỏng, dễ tiêu như cháo, súp,… uống thêm các loại nước hoa quả như cam, chanh,… Khi thân nhiệt của người bệnh tăng cao đột ngột từ 40°C trở lên được xem là sốt cao, khi đó người bệnh sẽ rơi vào tình trạng nguy hiểm, cần được cấp cứu và xử trí ngay lập tức.
2. Nguyên nhân gây sốt cao ở người lớn
Khi cơ thể bị sốt rất có thể đang nhiễm một loại virus hoặc vi khuẩn nào đó. Khi miễn dịch của cơ thể phát hiện ra những tác nhân lạ trong cơ thể, nó sẽ giải phóng ra các tín hiệu để huy động bạch cầu chiến đấu chống lại những tác nhân này. Từ đó làm thay đổi thân nhiệt cơ thể gây ra những cơn sốt. Về bản chất, sốt là một dấu hiệu tốt chứng tỏ cơ thể có những phản ứng đối với những tác nhân gây hại.
Bên cạnh dùng thuốc, người bệnh cũng có thể chườm khăn để hạ sốt.
Các nguyên nhân gây sốt ở người lớn phổ biến là: Nhiễm virus [như cúm hoặc cảm lạnh]; Nhiễm khuẩn; Nhiễm trùng nấm; Ngộ độc thực phẩm; Sốc nhiệt, say nắng; Viêm; Khối u; Có cục máu đông...
Một số người lớn có nguy cơ cao bị sốt nghiêm trọng, chẳng hạn như mắc phải một số bệnh mạn tính: Hen suyễn; Viêm khớp dạng thấp; Bệnh tiểu đường; Bệnh Crohn; Bệnh tim; Bệnh hồng cầu hình liềm; Bại não…
Sốt cao [khoảng từ 38 đến dưới 40 độ C] nếu xác định được đúng nguyên nhân thì phần lớn người bệnh sẽ đáp ứng tốt với thuốc hạ sốt và thuốc điều trị bệnh chính. Sốt cao [trên 40 độ C] lại thường là biểu hiện của những bệnh nhiễm trùng nặng chẳng hạn như nhiễm trùng huyết, sốt rét, sốt xuất huyết, viêm màng não hay tác dụng phụ của một số loại thuốc nhất định.
3. Sốt cao ở người lớn khi nào nguy hiểm?
Những dấu hiệu đi kèm với sốt cao cảnh báo tình trạng rất nguy hiểm:
- Rối loạn chức năng tâm thần, mơ hồ nhầm lẫn, hôn mê.
- Nhức đầu, cứng cổ, xuất hiện những đốm nhỏ màu đỏ hoặc màu tím trên da.
- Cứng hàm, co thắt cơ, đau cổ, đổ mồ hôi.
- Đau bụng,
- Co giật.
- Tụt huyết áp, nhịp tim nhanh, thở gấp.
- Nhiệt độ cơ thể cao hơn 40 độ C hoặc thấp hơn 35 độ C.
- Chán ăn, người mệt mỏi, xanh xao trong nhiều ngày.
- Từng đến vùng có dịch bệnh: virus cúm, sốt xuất huyết...
Khi sốt cao kèm theo các dấu hiệu trên, người bệnh cần nhanh chóng tới các bệnh viện để được chăm sóc y tế tốt nhất.
4. Làm gì khi bị sốt cao ở người lớn?
Cách giảm đau hạ sốt nhanh cho người lớn:
Đối với trường hợp sốt < 39 độ C
- Cần mặc quần thoáng mát, bỏ bớt quần áo trên người, đặc biệt chú ý không đắp chăn dù có cảm thấy lạnh. Cần theo dõi thường xuyên sự thay đổi thân nhiệt.
- Chườm mát cho cơ thể: Lau cơ thể, đắp khăn hoặc tắm bằng nước ấm. Sử dụng 1 khăn nhúng nước ấm 40 – 50 độ C, vắt rồi lau thân mình cho bệnh nhân, chú ý những vị trí nách, bẹn… đến khi nước bốc hơi hết thì tiếp tục lặp lại đến khi thân nhiệt xuống. Theo dõi thân nhiệt liên tục, nếu sốt tăng trở lại thì tiếp tục chườm mát.
Uống nước để bù nước khi sốt cao.
Nếu sốt từ 39 độ C trở lên:
- Cần phải uống thuốc hạ sốt paracetamol theo đúng liều lượng/ cân nặng, giữa hai lần uống thuốc phải cách tối thiểu 4 – 6 giờ.
- Với người bệnh bị nôn, có thể sử dụng viên thuốc đạn nhét vào hậu môn để hạ sốt.
- Chú ý uống nhiều nước. Có thể sử dụng Oresol để bù nước và điện giải theo hướng dẫn cụ thể trên bao bì.
- Nên ăn các loại thức ăn dễ tiêu, lỏng như cháo, súp,… Bổ sung các loại trái cây giàu vitamin C như cam, bưởi… giúp tăng sức đề kháng, tăng cường hệ miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh.
- Bổ sung canxi thông qua khẩu phần ăn hằng ngày như cá, rau xanh, yến mạch…
- Tắm bằng nước ấm: Điều này không chỉ làm mát cơ thể mà còn giúp bạn cảm thấy sạch sẽ và thoải mái hơn.
- Chườm khăn mát lên trán.
5. Lời khuyên bác sĩ
- Không tự ý kết hợp nhiều loại thuốc hạ sốt nhằm giảm nhiệt độ nhanh vì có thể dẫn đến dùng thuốc quá liều và gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng.
- Không đắp chăn ấm, mặc nhiều áo khi bị sốt cao dễ khiến nhiệt độ cơ thể tăng cao và càng rét run. Mở cửa thoáng phòng.
- Không nên kết hợp cùng lúc nhiều cách hạ sốt: uống thuốc, ngâm người vào bồn nước ấm… có thể khiến nhiệt độ cơ thể giảm đột ngột, rất nguy hiểm.