Nếu bạn cảm thấy trong người đột nhiên mệt mỏi, chóng mặt hay hoa mắt, choáng váng mà không biết rõ nguyên nhân thì đầu tiên cần nghĩ đến khả năng bị tụt huyết áp. Tình trạng này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như sốc, đột quỵ, suy thận… và đôi khi nguy hiểm đến tính mạng.
Thông thường, tình trạng tụt huyết áp mức độ nhẹ có thể hồi phục sau khi điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi và sinh hoạt hợp lý. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, người bệnh cần được chỉ định sử dụng thuốc kê đơn hoặc can thiệp y tế [phẫu thuật] để ổn định huyết áp về mức cần thiết.
Tình trạng tụt huyết áp là gì?
Huyết áp là áp lực trong lòng mạch cần thiết để tim có thể bơm máu qua hệ thống tuần hoàn tới các cơ quan của cơ thể. Huyết áp được đo bằng đơn vị milimet thủy ngân [mmHg]. Huyết áp bao gồm hai chỉ số là huyết áp tâm thu, bình thường trong khoảng 90 đến dưới 130 mmHg, và huyết áp tâm trương, bình thường trong khoảng 60 đến dưới 90 mmHg
Tụt huyết áp hay hạ huyết áp là tình trạng huyết áp giảm xuống dưới 90/60 mmHg, cụ thể là huyết áp tâm thu dưới 90 mmHg và huyết áp tâm trương dưới 60 mmHg. Tình trạng này thường xảy ra do mạch máu giãn ra một cách bất thường hay thể tích máu trong lòng mạch giảm đột ngột.
Huyết áp thấp sẽ không phải là mối quan tâm lớn nếu đây là đặc điểm theo cơ địa và có khả năng dung nạp, tức là chưa xuất hiện của các triệu chứng của tụt huyết áp. Nếu diễn ra trong thời gian dài, tụt huyết áp có thể gây nên một số vấn đề sau:
- Sốc
- Đột quỵ
- Đau tim
- Suy thận
- Tổn thương não
Triệu chứng hạ huyết áp thường gặp
Hạ huyết áp làm cho lượng máu lưu thông từ tim đến các cơ quan [đặc biệt là não] không đủ và người bệnh có thể gặp những triệu chứng sau:
- Chóng mặt hoặc choáng váng
- Ngất xỉu
- Mất khả năng tập trung
- Nhìn mờ hoặc bị hoa mắt
- Buồn nôn
- Mệt mỏi
Tuy nhiên, chỉ số huyết áp của mỗi người là không giống nhau. Vì vậy, nếu huyết áp của bạn thấp nhưng không gây ra bất kỳ triệu chứng đáng ngại nào cho cơ thể thì có thể được cân nhắc là một chỉ số huyết áp bình thường.
Nguyên nhân gây hạ huyết áp
Một số nguyên nhân gây tụt huyết áp phổ biến nhất là:
- Thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết
- Nghỉ ngơi, nằm trên giường quá lâu
- Mang thai
- Uống một số loại thuốc, nhất là các thuốc gây hạ áp
- Nhiễm trùng nặng
- Phản ứng dị ứng nghiêm trọng
- Giảm thể tích máu
- Vấn đề về tim, bệnh tim mạch
- Mất nước hoặc mất máu
- Các vấn đề về nội tiết
Khi bị tụt huyết áp nên làm gì?
Xử trí người bị tụt huyết áp cần phải nhanh chóng, đúng cách để tránh dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khác như nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực, hay thậm chí là tử vong. Trước tiên cần xác định người bị tụt huyết áp có bệnh tiểu đường hay không để loại trừ nguy cơ hạ đường huyết. Sau đó, xử trí theo quy trình như sau:
- Người thực hiện sơ cứu cho bệnh nhân cần giữ bình tĩnh, từ từ đặt bệnh nhân ngồi hay nằm xuống bề mặt phẳng, dùng gối kê đầu và chân, nên kê chân cao hơn so với đầu.
- Cho bệnh nhân uống một cốc nước sâm, trà gừng, cafe, chè đặc,… hoặc thức ăn mặn hay một chút socola sẽ giúp cơ thể dễ chịu trở lại. Nếu không có sẵn những thức ăn đồ uống như vậy thì cho bệnh nhân uống nhiều nước lọc để giúp kích thích nhịp tim, nâng chỉ số huyết áp tạm thời.
- Cho bệnh nhân uống thuốc điều trị tụt huyết áp nếu có sẵn thuốc do bác sĩ kê đơn.
- Nếu tình trạng bệnh nhân được cải thiện, đỡ bệnh nhân ngồi dậy từ từ, nhắc họ cử động chân tay trước khi ngồi dậy.
- Nếu bệnh nhân không thấy cải thiện thì cần nhanh chóng đưa vào cơ sở y tế gần nhất để được khám chữa kịp thời.
Mách bạn các mẹo chữa tụt huyết áp tại nhà
Hầu hết những người bị tụt huyết áp không có triệu chứng hoặc chỉ gây ra các triệu chứng nhẹ không cần dùng thuốc hoặc can thiệp y tế chuyên biệt để giúp nâng mức huyết áp. Thay vào đó, bạn hãy lưu ý những điều nên và không nên làm như sau.
Người bị tụt huyết áp nên làm gì?
Hãy thực hiện những cách chữa tụt huyết áp tại nhà đơn giản sau đây và theo dõi sự cải thiện triệu chứng của bản thân.
- Ăn mặn hơn bình thường: Chế độ ăn nhạt [ít muối] không tốt cho những người có huyết áp thấp. Bạn nên cân nhắc tăng lượng muối dung nạp vào cơ thể để giúp huyết áp tăng lên. Lưu ý, không nên lạm dụng muối trong chế độ ăn vì ăn mặn là một con dao hai lưỡi, ẩn chứa nguy cơ dẫn đến suy tim, suy thận, đặc biệt ở người lớn tuổi. Vì vậy, trước khi tăng lượng muối trong chế độ ăn, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ về nhu cầu muối cần thiết hằng ngày.
- Ngồi ở tư thế vắt chéo chân: Vắt chéo chân khi ngồi đã được chứng minh là có khả năng giúp tăng huyết áp. Đối với những người bị huyết áp cao, tư thế ngồi này có thể không tốt. Ngược lại, đối với những người bị tụt huyết áp, ngồi vắt chéo chân là cách làm tăng huyết áp nhanh nhất, đơn giản nhất, giúp hạn chế lượng máu ứ đọng ở ngoại biên và đưa máu về trung tâm.
- Uống nhiều nước: Nhiều người thắc mắc không biết tụt huyết áp nên uống gì. Thực tế, uống nhiều nước là một cách nhanh chóng làm tăng thể tích máu, nhờ đó giúp giảm bớt một trong những nguy cơ gây hạ huyết áp. Uống nhiều nước cũng giúp cơ thể tránh mất nước. Theo đó, bạn nên uống nhiều nước lọc, có thể uống dung dịch điện giải khi mất nước qua tiêu chảy, mồ hôi; hạn chế caffeine và rượu bia.
- Chia nhỏ bữa ăn: Ăn nhiều bữa nhỏ hơn trong ngày có thể giúp bạn cải thiện và ngăn ngừa tình trạng này.
- Mang vớ ép y khoa: Các loại vớ ép y khoa giúp làm giảm lượng máu bị dồn ứ xuống chân, thay vào đó sẽ tăng khả năng hồi lưu máu tĩnh mạch, giúp tham gia vòng tuần hoàn phần trên cơ thể một cách hiệu quả, đặc biệt là tim và não bộ. Vớ ép còn giúp cải thiện tình trạng đau và áp lực do chứng giãn tĩnh mạch.
Ngoài ra, nhiều loại thuốc điều trị bệnh có tác dụng phụ gây giảm huyết áp. Nếu các triệu chứng hạ huyết áp xuất hiện sau khi uống thuốc, bạn cần trao đổi với bác sĩ về các triệu chứng này và tìm cách điều chỉnh.
Người bị tụt huyết áp nên tránh làm gì?
Dưới đây là một số việc bạn cần tránh khi bị giảm huyết áp:
- Không nâng những vật nặng
- Không đứng yên trong một thời gian dài
- Tránh ở lâu trong môi trường nóng nực, đặc biệt là xông hơi
- Tránh các loại thức uống có cồn như rượu bia
- Tránh chuyển đổi tư thế đột ngột
Nếu cơ thể không đáp ứng với các mẹo chữa tụt huyết áp tại nhà như trên hay khi các triệu chứng huyết áp thấp gây ảnh hưởng tới sức khỏe, bạn nên đến gặp bác sĩ để được kê đơn thuốc điều trị. Trong trường hợp bị giảm huyết áp có xuất hiện các dấu hiệu bị sốc, bạn và gia đình cần đặc biệt chú ý và đi cấp cứu ngay lập tức để tránh nguy hiểm đến tính mạng.
Các loại thuốc thường dùng để trị huyết áp thấp
Nếu những mẹo chữa tụt huyết áp tại nhà như trên không giúp cải thiện tình trạng, bạn có thể sẽ tự hỏi “Vậy tụt huyết áp có chữa được hay không?”. Câu trả lời đơn giản nhất đó chính là sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Vậy, tụt huyết áp uống thuốc gì? Bác sĩ có thể kê một số loại thuốc thường được dùng để trị chứng huyết áp thấp như sau:
- Fludrocortisone: Thuốc hoạt động thông qua việc thúc đẩy khả năng giữ muối của thận, nhờ đó gián tiếp giúp giữ nước. Điều này giúp cải thiện tình trạng tụt huyết áp. Khi sử dụng thuốc fludrocortisone, người bệnh cần đảm bảo bổ sung đủ muối cho cơ thể mỗi ngày.
- Midodrine: Midodrine kích hoạt thụ thể trên các vi mạch máu để giúp tăng huyết áp. Thuốc này được sử dụng cho những người bị hạ huyết áp do các nguyên nhân liên quan đến rối loạn chức năng hệ thần kinh tự chủ.
Như vậy, bạn có thể kiểm soát tình trạng tụt huyết áp bằng cách áp dụng các mẹo đơn giản nêu trên. Nếu tình trạng ngày càng diễn tiến trở nặng, bạn nên đến bác sĩ để được tư vấn và kê đơn thuốc nhé!
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.