Các dấu hiệu của u não lành tính có thể đến từ áp lực nội sọ hoặc vị trí của khối u như đau đầu, co giật, khó nói, giảm thị lực.
U não lành tính chiếm khoảng 70% tổng số ca u não theo ThS.BS.CKII Chu Tấn Sĩ - Trưởng khoa Ngoại Thần kinh, Trung tâm Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi và giới tính. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở người trên 80 tuổi và thấp nhất ở trẻ em 0-19 tuổi. Nữ giới thường bị u não lành tính nhiều hơn nam giới.
U não lành tính không phải ung thư, thường có đường kính từ 2-3 cm, có xu hướng nằm yên một chỗ và tăng trưởng chậm với tốc độ phát triển từ 1-2 mm mỗi năm. U não lành tính thường không xâm lấn quá nhanh vào mô não khỏe mạnh hay di căn đến cơ quan khác. Hiếm khi một khối u lành tính trở thành ác tính. Song, bác sĩ Tấn Sĩ lưu ý, các khối u não lành tính vẫn có thể nguy hiểm. Chúng có thể làm tổn thương các bộ phận của não, gây rối loạn chức năng và để lại dị tật nghiêm trọng. Các khối u não lành tính nằm ở khu vực quan trọng của não có thể đe dọa tính mạng.
Các dấu hiệu u não lành tính thường khác nhau ở mỗi bệnh nhân. Chúng thường được chia thành 2 nhóm gồm nhóm dấu hiệu do áp lực nội sọ và nhóm dấu hiệu do vị trí của khối u.
Dấu hiệu do tăng áp lực nội sọ: Bác sĩ Tấn Sĩ cho biết, khối u não lành tính dù phát triển ở phần nào của não cũng gây tăng áp lực bên trong hộp sọ [áp lực nội sọ]. Tăng áp lực nội sọ có thể dẫn đến hàng loạt các triệu chứng như đau đầu [xuất hiện ở khoảng 50% người bị u não], co giật [thường là co giật khu trú, co giật cục bộ một phần của cơ thể], buồn nôn và nôn mửa [thường xảy ra vào buổi sáng], hoa mắt, lãng tai [xuất hiện ở khoảng 25% bệnh nhân u não], khó khăn trong phối hợp hoạt động [giảm khả năng giữ thăng bằng, cảm giác chao đảo, mất phương hướng do hệ thần kinh tiền đình bị ảnh hưởng]...
Người bệnh cũng có thể thay đổi hành vi và nhận thức bao gồm thay đổi tính nết, cách ứng xử, suy giảm trí nhớ, khó tập trung, nói hoặc làm những điều không phù hợp với hoàn cảnh.
Đau đầu, chóng mặt là những dấu hiệu thường gặp của khối u não. Ảnh: Freepik
Dấu hiệu từ vị trí khối u: Các bộ phận khác nhau của não kiểm soát các chức năng khác nhau. Do đó, các triệu chứng u não lành tính sẽ khác nhau tùy thuộc vào vị trí của khối u. Ví dụ, các khối u ở thùy trán [vùng kiểm soát chuyển động và cảm giác của cơ thể] có thể khiến bạn bị yếu hoặc tê một phần cơ thể, một bên tay hoặc chân. Khối u ở thùy thái dương [vùng chịu trách nhiệm về thính giác, ngôn ngữ, trí nhớ] có thể gây ra các vấn đề chậm hiểu từ ngữ, quên gương mặt của người khác, ảnh hưởng đến suy nghĩ, tính cách và giao tiếp. Các khối u ở thùy chẩm hoặc xung quanh tuyến yên, dây thần kinh thị giác có thể dẫn đến các vấn đề về thị lực.
U não ở thùy đỉnh có thể khiến người bệnh khó đọc, khó viết, không thể tính toán, đếm số, khó khăn với nhận thức không gian và đánh giá khoảng cách. Các khối u tủy sống có thể gây tê, yếu hoặc thiếu phối hợp ở tay và chân [thường ở cả hai bên cơ thể], cũng như các vấn đề về bàng quang và ruột. Khối u não nằm trong tiểu não ở phía sau đầu có thể khiến khó khăn trong việc phối hợp vận động, gặp rắc rối với các cử động chính xác của bàn tay, cánh tay, chân và bàn chân; các vấn đề về thăng bằng, yếu một số cơ mặt, tê hoặc đau mặt, chứng khó nuốt.
Khối u cũng có thể xuất hiện ở vùng thân não dẫn đến tình trạng khó nuốt, khó thở, rối loạn nhịp tim và huyết áp. Nếu khối u ở tuyến yên nằm ở đáy não [là nơi tiết ra hormone điều chỉnh nhiều quá trình trong cơ thể] có thể làm tăng hoặc giảm sản xuất hormone dẫn đến những thay đổi như giảm hoặc tăng cân, rối loạn chức năng tình dục, cảm thấy lạnh, đổ mồ hôi nhiều...
Bác sĩ Tấn Sĩ giải thích thêm, một người có một hoặc nhiều dấu hiệu kể trên không có nghĩa người đó đang mắc bệnh u não. Tất cả các triệu chứng này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy vậy, nếu người bệnh có bất kỳ triệu chứng nào trong số này cần đi khám, tầm soát u não càng sớm càng tốt.
Khối u não lành tính [không phải ung thư] là một khối tế bào phát triển tương đối chậm trong não. Các khối u não không phải ung thư có xu hướng nằm yên một chỗ và không di căn. Nó thường sẽ không tái phát nếu tất cả khối u có thể được loại bỏ một cách an toàn trong khi phẫu thuật.
Nếu khối u không thể được loại bỏ hoàn toàn, có nguy cơ nó có thể phát triển trở lại. Trong trường hợp này, nó sẽ được theo dõi chặt chẽ bằng cách quét hoặc điều trị bằng xạ trị.
Ảnh minh họa: A.L.
Các loại u não lành tính
Theo NHS, có nhiều loại khối u não không phải ung thư khác nhau, có liên quan đến loại tế bào não bị ảnh hưởng.
Những ví dụ về u não lành tính bao gồm:
- U thần kinh đệm - khối u của mô thần kinh đệm, giữ và hỗ trợ các tế bào và sợi thần kinh.
- U màng não - khối u của màng bao bọc não.
- U dây thần kinh âm thanh - khối u của dây thần kinh âm thanh [còn được gọi là u tế bào tiền đình].
- Craniopharyngiomas - khối u gần đáy não thường được chẩn đoán ở trẻ em, thanh thiếu niên và thanh niên.
- Haemangioblastomas - khối u của mạch máu não.
- U tuyến yên - khối u của tuyến yên, một tuyến có kích thước bằng hạt đậu trên bề mặt dưới của não.
Các khối u não được phân loại từ 1 đến 4 tùy theo tốc độ phát triển và lây lan của chúng cũng như khả năng chúng phát triển trở lại sau khi điều trị.
Các khối u não không phải ung thư là loại 1 hoặc 2 vì chúng có xu hướng phát triển chậm và không có khả năng lây lan. Chúng không phải là ung thư và thường có thể được điều trị thành công, nhưng chúng vẫn nghiêm trọng và có thể đe dọa tính mạng.
Các triệu chứng u não lành tĩnh
Các triệu chứng của u não lành tính thư phụ thuộc vào kích thước của nó và vị trí của nó trong não. Một số khối u phát triển chậm có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào lúc đầu.
Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Nhức đầu dai dẳng.
- Co giật [cơn động kinh].
- Luôn cảm thấy buồn nôn, ốm yếu và buồn ngủ.
- Những thay đổi về tinh thần hoặc hành vi, chẳng hạn như những thay đổi về tính cách.
- Điểm yếu hoặc tê liệt, các vấn đề về thị lực hoặc các vấn đề về giọng nói.
Khi nào gặp bác sĩ đa khoa
Bạn hãy đến bác sĩ nếu bạn có các triệu chứng của khối u não. Mặc dù nó không chắc là một khối u, nhưng những triệu chứng này cần được bác sĩ đánh giá. Bác sĩ sẽ khám cho bạn và hỏi về các triệu chứng của bạn. Họ cũng có thể kiểm tra hệ thống thần kinh của bạn.
Nếu bác sĩ cho rằng bạn có thể bị u não hoặc họ không chắc điều gì gây ra các triệu chứng của bạn, họ sẽ giới thiệu bạn đến bác sĩ thần kinh.
Nguyên nhân u não lành tính
Nguyên nhân của hầu hết các khối u não không phải ung thư là không rõ, nhưng bạn có nhiều khả năng phát triển nếu:
- Trên 50 tuổi.
- Có tiền sử gia đình bị u não.
- Có tình trạng di truyền làm tăng nguy cơ phát triển khối u não không phải ung thư - chẳng hạn như u xơ thần kinh loại 1, u xơ thần kinh loại 2, bệnh xơ cứng củ, hội chứng Turcot, hội chứng ung thư Li-Fraumeni, hội chứng von Hippel-Lindau và hội chứng Gorlin.
- Từng xạ trị.
Điều trị các khối u não lành tính như thế nào?
Điều trị khối u não không phải ung thư tùy thuộc vào loại và vị trí của khối u.
Phẫu thuật được sử dụng để loại bỏ hầu hết các khối u não không phải ung thư và chúng thường không tái phát trở lại sau khi được cắt bỏ. Nhưng đôi khi các khối u phát triển trở lại hoặc trở thành ung thư.
Nếu không thể loại bỏ tất cả khối u, có thể cần đến các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như xạ trị và hóa trị để kiểm soát sự phát triển của các tế bào bất thường còn lại.
Sau khi điều trị, bạn có thể gặp các vấn đề dai dẳng, chẳng hạn như co giật, khó nói và đi lại. Bạn có thể cần điều trị hỗ trợ để hồi phục hoặc thích nghi với những vấn đề này.
Nhiều người cuối cùng có thể tiếp tục các hoạt động bình thường của họ, bao gồm cả công việc và thể thao, nhưng có thể mất thời gian.
Bị u não lành tính sống được bao lâu?
Tiên lượng sống: Theo Hiệp hội U não Quốc gia Hoa Kỳ [National Brain Tumor Society], u não lành tính có tỉ lệ sống sót sau 5 năm [kể từ lúc chẩn đoán] là rất cao, lên đến 91.8%. Nghĩa là cứ 100 người mắc bệnh u não lành tính thì có 92 người sẽ sống được từ 5 năm trở lên sau khi được chẩn đoán.
U ác tính và u lành tính khác nhau như thế não?
U ác tính khác u lành như thế nào? Khối u ác tính thường cứng ], có bờ không đều, cố định chặt vào da và khi chúng ta tác động lực vào thì nó vẫn không di chuyển. Ngược lại, khối u lành tính sờ vào thường mềm, bờ đều, khi tác động vào thì nó di chuyển.
U não ác tính giai đoạn 3 sống được bao lâu?
Giai đoạn 3: Khi bước sang độ III, tình trạng bệnh nhân trở nên nghiêm trọng hơn. Kích thước của khối u tăng mạnh, một số tế bào ác tính đã di căn sang các mô và cơ quan khác trong cơ thể. Dựa trên nghiên cứu và thống kê, tiên lượng thời gian sống của bệnh nhân ở giai đoạn này thường chỉ khoảng 45% sống trên 5 năm.
Xạ trị u não ác tính sống được bao lâu?
Xạ trị u não sống được bao lâu? Trong một số trường hợp, hóa trị và xạ trị mang lại kết quả tốt, có thể làm ngưng sự lan rộng của khối u và kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân lên đến 10-15 năm.