Những ngày gần đây nhiều trẻ bệnh viêm kết mạc mắt hay đau mắt đỏ đến khám bệnh viện nhi đồng thành phố. Để giúp quí phụ huynh biết cách chăm sóc trẻ, phòng ngừa lây nhiễm, chúng tôi xin cung cấp một số kiến thức y học thường thức về bệnh này.
Bệnh đau mắt đỏ là gì?
Bệnh đau mắt đỏ hay còn gọi là viêm kết mạc mắt thường do siêu vi gây ra. Kết mạc mắt là lớp màng niêm mạc lót bên trong mí mắt trên và dưới và nhãn cầu phía trước, bình thường có màu trắng trong, khi bị viêm nhiễm, kết mạc mắt sung huyết, đỏ.
Triệu chứng của viêm kết mạc mắt là gì ?
- Trẻ có cảm giác cộm, xốn, đau, nóng, ngứa hay nặng mi, sợ ánh sáng và chảy nước mắt, mắt đổ ghèn nhầy có thể gây dính mi, nhất là lúc thức dậy vào buổi sáng. Chất tiết ghèn có thể là mủ trắng sữa, vàng nhạt hay xanh nhạt; có thể đặc hay lỏng; sau khi lau sẽ xuất hiện lại rất nhanh. Trẻ nhỏ quấy khóc, khó chịu
- Kết mạc mắt mất tính trong bóng bình thường, sung huyết, sưng phù đỏ, nặng có thể kết mạc nhãn cầu bị phù nề ra ngoài hoặc sưng phù 2 mí mắt trên, dưới.
- Thường xảy ra ở một bên, vài ngày sau lan sang mắt bên kia, cũng có thể ở hai mắt cùng một lúc.
- Thị lực không giảm nếu viêm kết mạc đơn thuần, nếu xuất tiết tập trung ở giác mạc và chảy nước mắt làm cho bệnh nhân có cảm giác sương mù.
- Đau và sợ ánh sáng: cần nghĩ đến biến chứng viêm giác mạc hay màng bồ đào.
- Ngoài ra trẻ có thể nổi hạch trước tai
Chăm sóc trẻ bị đau mắt đỏ tại nhà như thế nào ?
- Khi trẻ bị đau mắt đỏ, cần phải đưa trẻ đến cơ sở y tế để được các bác sĩ thăm khám chẩn đoán và điều trị. Phần lớn các trường hợp là điều trị ngoại trú, phụ huynh lưu ý:
- Cho trẻ uống thuốc theo toa bác sĩ [hạ sốt, giảm đau, giảm ngứa]
- Thuốc nhỏ mắt an toàn cho trẻ thường là neomycin hay tobramycin [không được sử dụng thuốc nhỏ mắt có corticoid vì nguy cơ bội nhiễm và tăng nhãn áp].
- Cách nhỏ mắt: đối với trẻ lớn hợp tác, chỉ cần bảo trẻ nằm yên, mở mắt, phụ huynh có thể dùng một tay cái tỳ kéo mí mắt dưới xuống, tay kia nhỏ thuốc nhỏ mắt, thường 2 giọt mỗi bên, trung bình một ngày 6-8 lần. Đối với trẻ nhỏ, phải giữ yên đầu trẻ, kéo mí mắt dưới xuống để nhỏ thuốc nhỏ mắt [thường cần có người phụ giúp].
- Mắt thứ hai thường bị bệnh sau 48 giờ nên phải nhỏ cả hai mắt.
- Vệ sinh rửa mắt bằng dung dịch nước muối sinh lý Natri Chlorua 0,9%
- Cho trẻ ăn chế độ dinh dưỡng bình thường và nâng đỡ thể trạng.
- Tránh các yếu tố kích ứng: bụi, lông thú,… Cách ly tương đối trẻ và giữ vệ sinh chung. Trẻ lớn có thể cho mang kính bảo vệ mắt, ngăn ngừa lây bệnh cho các thành viên khác trong gia đình.
Bệnh đau mắt đỏ đang có xu hướng gia tăng tại một số tỉnh, thành. Đau mắt đỏ tuy xuất hiện trong thời gian ngắn nhưng do lây lan nhanh nên số người mắc bệnh tăng cao, nhất là trẻ mầm non và tiểu học.
Tại Bệnh viện Mắt Đà Nẵng, chỉ tính trong 10 ngày đầu tháng 9 đã có 22.444 trường hợp đau mắt đỏ đến khám và điều trị tại bệnh viện; trong đó có 11.572 trẻ em.
Tại Bến Tre, theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, từ ngày 11 - 16/9, toàn tỉnh ghi nhận 1.870 ca mắc đau mắt đỏ tại 146 cơ sở giáo dục thuộc 9 huyện, thành phố trên địa bàn.
Tại tỉnh Đắk Lắk, bệnh đau mắt đỏ cũng đang tăng nhanh và diễn biến hết sức phức tạp. Chỉ trong ngày 16/9, đã ghi nhận số ca mắc mới là 2.947 ca; trong đó có đến 2.781 ca trong trường học [chiếm 94,3%].
Theo thống kê sơ bộ của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Gia Lai, toàn tỉnh hiện có khoảng 3.000 người mắc bệnh đau mắt đỏ, tập trung chủ yếu tại thành phố Pleiku.
Bệnh đau mắt đỏ hay còn gọi là viêm kết mạc thường xảy ra ở những nơi có điều kiện sống thấp, ẩm ướt. Cơ thể con người không sản sinh ra miễn dịch trọn đời với bệnh viêm kết mạc, vì thế mỗi người có thể bị viêm kết mạc nhiều lần.
Ở trẻ em, đau mắt đỏ chủ yếu do virus Adenovirus hoặc do vi khuẩn như liên cầu, tụ cầu, phế cầu gây ra. Bệnh gây đau, sưng, ngứa, đỏ mắt, chảy nước mắt, mắt nhiều gỉ, có thể giảm thị lực...
Bất cứ ai cũng có thể mắc đau mắt đỏ do bệnh dễ lây lan, đặc biệt là vào mùa hè, có thể bùng phát thành ổ dịch lớn trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, trẻ em dễ mắc đau mắt đỏ hơn do trẻ rất hay có thói quen dụi mắt [khi tiếp xúc với đồ vật không đảm bảo vệ sinh, sau đó đưa tay dụi mắt].
Nếu trẻ tiếp xúc hay chơi chung với trẻ bị đau mắt đỏ khác thì khả năng lây nhiễm sẽ rất cao. Vì thế cha mẹ phải thường xuyên để ý trẻ, thường xuyên vệ sinh tay chân sạch sẽ cho trẻ.
Người nghi bị đau mắt đỏ cần hạn chế tiếp xúc với người khác và đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn, điều trị kịp thời.
Ngoài ra bệnh đau mắt đỏ có thể lây qua:
- Tiếp xúc trực tiếp với người bệnh.
- Chạm vào những đồ vật của người bệnh như tay nằm cửa, bàn ghế. Sử dụng chung vật dụng cá nhân với người bệnh như khăn mặt, gối, chậu rửa mặt.
- Dùng chung nguồn nước nhiễm bệnh. Tiếp xúc chung nguồn nước với người bị bệnh như ở hồ bơi.
- Hay dụi mắt.
- Những nơi đông người như bệnh viện, nơi công cộng, trường học là môi trường rất dễ khiến bệnh lây lan.
2. Diễn biến của bệnh đau mắt đỏ ở trẻ
Biểu hiện rõ nhất của bệnh đau mắt đỏ là mắt đổ ghèn và lòng trắng mắt dần chuyển sang màu đỏ. Bé sẽ có cảm giác cộm xốn, khó chịu vì thế hay quấy khóc, khi ngủ dậy ghèn thường dính chặt vào 2 mi mắt. Ghèn có thể màu vàng hoặc màu xanh lá cây.
Một số trường hợp viêm kết mạc có giả mạc [lớp màng trắng trong suốt nằm dưới mi] thường lâu khỏi hơn các trường hợp khác. Khi bị bệnh trẻ cũng thường có những biểu hiện như sốt nhẹ, ho khan, có hạch…
Ở trẻ em đau mắt đỏ chủ yếu do virus Adenovirus hoặc do vi khuẩn như liên cầu, tụ cầu, phế cầu gây ra.
3. Cha mẹ tuyệt đối không tự điều trị khi trẻ đau mắt đỏ
Khi trẻ có triệu chứng bất thường ở mắt, bố mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt ngay để kịp thời điều trị, tránh biến chứng.
Tuyệt đối cha mẹ không được tự điều trị theo cách truyền miệng, hoặc theo trên mạng như: xông các loại lá trầu không, lá dâu tằm; đắp hành củ; nhỏ sữa mẹ vào mắt trẻ…
Cha mẹ không tự mua thuốc điều trị khi không có chỉ định của bác sĩ vì có thể sẽ làm tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn.
Việc điều trị không đúng bệnh, không đúng thuốc sẽ dẫn tới những hậu quả nặng nề, đáng tiếc như: mắt trẻ sẽ bị giảm thị lực, viêm loét giác mạc, thậm chí mù lòa....
4. Cách chăm sóc khi trẻ bị đau mắt đỏ đúng cách
Trẻ bị đau mắt đỏ thường quấy khóc, vì thế cần có những biện pháp chăm sóc mắt giúp trẻ dễ chịu hơn. Dưới đây là những cách giúp mắt trẻ dễ chịu hơn khi bị đau mắt đỏ.
- Vệ sinh mắt
Khi trẻ bị đau mắt đỏ, cha mẹ có thể nhỏ nước muối sinh lý [NaCl 0,9%] cho trẻ khoảng 6-7 lần một ngày. Ngoài ra khi trẻ bị bệnh, cha mẹ hay người thân trong nhà cũng cần nhỏ mỗi ngày 4-5 lần để phòng ngừa đau mắt đỏ lây lan.
Lưu ý: Mỗi thành viên dùng riêng một lọ nước muối sinh lý khác nhau, không dùng chung kể cả những người không có bệnh.
Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, sử dụng nước sạch; không đưa tay lên dụi mắt, mũi.
- Cần ăn uống đủ chất để tăng cường sức đề kháng.
Các loại bệnh do virus gây ra như đau mắt đỏ ở trẻ em, sốt phát ban… đều không có thuốc đặc trị. Khi sức đề kháng yếu cơ thể sẽ mệt mỏi, uể oải tạo điều kiện cho virus phát triển mạnh. Vì thế, các mẹ nên cho bé ăn nhiều rau củ quả để nâng cao sức đề kháng cho bé. Đối với trẻ lớn cần bổ sung rau củ quả chứa nhiều vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng, xoa dịu những cảm giác nóng rát khi bị đau mắt đỏ. Vitamin C có nhiều trong quả dâu tây, cam và quýt.
Các thực phẩm bổ sung vitamin A, B12, D như rau cải xanh, rau bina… hoặc những thực phẩm chứa beta-carotene như đu đủ, bí đỏ… cũng rất tốt cho bé đau mắt đỏ. Bởi lẽ Bera-carotene sẽ được chuyển hóa thành vitamin A khi đi vào cơ thể trẻ, giúp sáng mắt, tăng cường sức đề kháng ngăn bệnh phát triển. Thịt nạc, lòng đỏ trứng gà, gan đều là những chất bổ sung vitamin cho mắt.
Đối với trẻ đang bú mẹ, khi con bị đau mắt đỏ hay các bệnh do virus thì mẹ nên cho con bú càng nhiều càng tốt. Ngoài ra nếu bé đang trong thời gian bú, mẹ nên ăn nhiều thực phẩm giúp gia tăng sức đề kháng cho bản thân. Qua đó gián tiếp tăng sức đề kháng cho bé qua sữa mẹ.
- Đảm bảo vệ sinh nơi ở khi trẻ đau mắt đỏ
Để tránh lây lan và bệnh đau mắt đỏ nhanh khỏi cha mẹ cần vệ sinh nơi ở đảm bảo sạch sẽ như: Giặt sạch và phơi khô mọi vật dụng của bé như chăn ga gối, khăn mặt. Nếu bé đang đi học, cần xin cho bé nghỉ học để tránh trường hợp bệnh lây thành dịch. Ngoài ra nên hạn chế cho bé ra đường để tránh khói bụi vào mắt.
Dùng bông gòn và nước muối sinh lý rửa mắt hàng ngày cho bé bằng cách cho bé nằm nghiêng, dùng nước muối rửa ghèn trong mắt, sau đó lấy bông lau sạch. Không để ghèn bám nhiều lên mắt sẽ gây khó chịu, cộm ngứa cho bé.
Nên lấy ghèn lúc ướt, tránh để ghèn khô mới lấy sẽ gây khó chịu và đau rát cho trẻ. Không cho con tiếp xúc với các loại màn hình điện tử, đọc sách báo để giúp mắt bé nghỉ ngơi.
5. Phòng ngừa đau mắt đỏ ở trẻ
Để chủ động phòng, chống bệnh đau mắt đỏ, Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện tốt 5 biện pháp sau:
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, sử dụng nước sạch; không đưa tay lên dụi mắt, mũi, miệng; không dùng chung vật dụng cá nhân như: lọ thuốc nhỏ mắt, khăn mặt, kính mắt, khẩu trang…
- Vệ sinh mắt, mũi, họng hàng ngày bằng nước muối sinh lý, các thuốc nhỏ mắt, nhỏ mũi thông thường.
- Sử dụng xà phòng hoặc các chất sát khuẩn thông thường sát trùng các đồ dùng, vật dụng của người bệnh.
- Hạn chế tiếp xúc với người bệnh hoặc nghi bị bệnh đau mắt đỏ.
Người bệnh hoặc người nghi bị đau mắt đỏ cần hạn chế tiếp xúc với người khác và đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn, điều trị kịp thời. Không tự ý điều trị khi chưa có hướng dẫn của cán bộ y tế.
Làm sao để biết bé bị đau mắt đỏ?
Biểu hiện rõ ràng nhất của bệnh đau mắt đỏ là mắt đổ ghèn và lòng trắng mắt dần chuyển sang màu đỏ. Bé sẽ có cảm giác cộm xốn, khó chịu, do đó hay quấy khóc, khi ngủ dậy ghèn thường dính chặt vào 2 mi mắt. Ghèn có thể màu vàng hoặc màu xanh lá cây.
Tại sao trẻ em bị đau mắt đỏ?
Đau mắt đỏ hay còn gọi là viêm kết mạc là một bệnh lý phổ biến ở trẻ nhỏ. Tác nhân gây bệnh thường gặp là do nhiễm virus liên quan đến chứng cảm lạnh thông thường. Tình trạng này cũng có thể gây ra bởi nhiễm trùng hoặc dị ứng.
Bệnh đau mắt đỏ ở trẻ em bao lâu thì khỏi?
Mặc dù bệnh thường cải thiện sau 2 đến 5 ngày mà không cần điều trị, nhưng để khỏi bệnh hoàn toàn thì thường cần đến khoảng 2 tuần. Nếu bé được sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị bệnh đau mắt đỏ do vi khuẩn, thuốc kháng sinh sẽ bắt đầu loại bỏ tình trạng nhiễm trùng trong vòng 24 giờ.
Bé bị đau mắt đỏ có ảnh hưởng gì không?
Bệnh đau mắt đỏ ở trẻ em tuy lành tính nhưng không phải không có biến chứng nguy hiểm. Một số biến chứng có thể gặp của đau mắt đỏ là: Viêm giác mạc sợi, viêm giác mạc đốm, viêm giác mạc sâu, viêm mủ túi lệ,... Thậm chí, nguy hiểm hơn có thể gây sẹo giác mạc, suy giảm thị lực.