Thanh Thảo
[QNĐT]- Ngày còn sống, ông cụ thân sinh của tôi thường kể chuyện về những nhà yêu nước chống thực dân Pháp trên quê mình. Trong những câu chuyện đó, bao giờ cũng có tên Cụ Trần Du. Theo lời ông cụ tôi, thì Cụ Trần Du đồng hương quê làng Thi Phổ xã Đức Tân huyện Mộ Đức tỉnh Quảng Ngãi có danh xưng là “Bình Tây đại tướng quân”, gần giống với danh xưng “Bình Tây đại nguyên soái” của người anh hùng chống Pháp Trương Định, cũng là người quê gốc Quảng Ngãi.
Xin nói rõ, đây là danh xưng của nhân dân phong tặng, chứ không phải chức tước của triều đình ban thưởng. Nhân dân có thể rất hào phóng phong tặng những danh xưng hoành tráng như thế cho những người con yêu nước và cứu nước của mình, bất kể triều đình hay nhà nước có ban tặng hay không. Cụ Trần Du, năm sinh chưa rõ, nhưng năm Cụ hy sinh bên bờ sông Trà Khúc thì người Quảng Ngãi đều biết: đó là năm 1896. Đó cũng là năm mà cuộc vận động yêu nước và cứu nước cuối cùng mang danh nghĩa “Cuộc khởi nghĩa Cần Vương” bị thực dân Pháp và bè lũ tay sai Nguyễn Thân dập tắt. Nói chính xác là “dập nhưng không tắt”, bởi vì sau đó, qua đầu thế kỷ 20, phong trào yêu nước và cách mạng ở Quảng Ngãi lại bùng lên mạnh mẽ với nhiều tên tuổi khác. Cụ Trần Du xuất thân là một nhà nho không khoa bảng, một người thân dân và yêu nước. Ngày đó, sau khi phong trào Cần Vương bị đàn áp dữ dội khắp Trung kỳ, thực dân Pháp cứ ngỡ sẽ được yên thân để khai thác thuộc địa ở Việt Nam. Họ không ngờ, ngọn lửa Cần Vương từ Phan Đình Phùng vĩ đại đã âm thầm nhen nhóm nơi một số làng quê Quảng Ngãi, và địa danh này đã nổi lên như một trong những ổ đề kháng cuối cùng của phong trào Cần Vương ở Việt Nam. Khẩu hiệu vận động khởi nghĩa của Cụ Trần Du là “Cứu quốc, Hộ dân”, một khẩu hiệu đã đẩy xa hơn ý nghĩa của phong trào “Cần Vương”, và đã mang ý nghĩa dân chủ dân quyền nhiều hơn các phong trào vận động khởi nghĩa mà nó thừa kế. Đó là một điểm đặc biệt của phong trào Cách mạng Quảng Ngãi từ cuối thế kỷ 19, khi chữ “Dân” được đặt ngay sau chữ “Quốc”, và từ bấy giờ, Nước và Dân đã là hai thực thể cao nhất, hai mục tiêu lớn nhất của mọi phong trào vận động cứu quốc. Có một điểm đặc biệt của cuộc khởi nghĩa Trần Du, là nó đã liên kết, quy tụ những người yêu nước của hai địa phương Quảng Ngãi và Bình Định, lại còn lan tỏa tới cả Phú Yên. Chiến khu của cuộc khởi nghĩa Trần Du kéo dài từ miền Tây Trà Bồng của Quảng Ngãi tới An Lão của Bình Định. Nếu sau này chúng ta cảm nhận sự liên kết đặc biệt giữa Quảng Ngãi và Bình Định, thì không chỉ vì Bình Định có Trường thi mà sĩ tử Quảng Ngãi vẫn vào ứng thí, mà còn vì giữa những người yêu nước Quảng Ngãi và Bình Định đã có những liên kết bằng máu, máu của những người yêu nước. Từ ngày ấy, những sĩ phu Quảng Ngãi và Bình Định đã giao du với nhau qua “kênh” cứu nước, đã đồng tâm đồng chí đồng lòng với nhau trong những cuộc vận động yêu nước, và đã cùng đổ máu trên hai mảnh đất mà mình sinh thành. Tương truyền, khi thực dân Pháp và bè lũ Nguyễn Thân, nhờ những kẻ phản bội cuộc khởi nghĩa, bắt được lãnh tụ Trần Du, chúng đã hành hình ông tại bãi chém bến Tam Thương bên sông Trà Khúc. Nếu có ai đó nói bến Tam Thương nghĩa gốc là bến “Tạm Thương” thì chúng tôi xin nói, nghĩa gốc của bến sông-bãi chém này là “bến Đau Thương”, và không chỉ đau thương có ba lần. Bao tiên liệt nghĩa sĩ cách mạng Quảng Ngãi đã bị kẻ thù xử chém trên bến sông này, suốt từ cuối thế kỷ 19 tới thế kỷ 20.
Tương truyền, khi lũ giặc đang chuẩn bị hành quyết Cụ Trần Du, thì bỗng mây đen kéo về tối sầm cả một vùng trời đất. Lúc đao phủ ra tay, đầu Cụ Trần Du rơi xuống, người vợ của Cụ đã nhân lúc trời sầm tối lấy chăn quấn đầu Cụ lén ra khỏi đám đông dự hành quyết, và mang đầu Cụ về quê nhà [xã Đức Tân, huyện Mộ Đức] an táng. Nhưng phần mộ của Cụ Trần Du ở dông Gò Sắt-xã Đức Tân chỉ là nơi an táng phần đầu của Cụ. Còn phần thân của Cụ, nhiều ngày sau vụ hành quyết, thực dân Pháp mới cho gia đình mang về an táng, nhưng bắt phải an táng ở sông Vệ-cách nơi an táng đầu Cụ hơn 10 cây số.
Lý do, nghe có vẻ hơi kỳ lạ, là kẻ thù của Cụ Trần Du không muốn đầu và thân Cụ cùng an táng một nơi, sợ sau này vong hồn Cụ sẽ nổi dậy cùng nhân dân tiếp tục khởi nghĩa. Thực tế sau này không như bọn cướp nước và bán nước suy nghĩ: khi bị chúng phân thân, linh hồn bất khuất của Cụ Trần Du đã nhân rộng lòng yêu nước và ý chí phản kháng ra nhiều vùng đất, và kết quả thế nào tất cả chúng ta đều biết. Từ năm 1998, phần mộ Cụ Trần Du ở dông Sắt-xã Đức Tân đã được UBND tỉnh Quảng Ngãi tôn tạo. Hàng năm, tôi được nhiều lần về viếng và thắp hương trước mộ Cụ, do mộ Cụ rất gần phần mộ bà má trước của tôi-bà Trần Thị Minh-cũng là một liệt nữ họ Trần hy sinh năm mới tròn 20 tuổi. Ngày Cụ Trần Du bị Pháp xử chém bên sông Trà Khúc là ngày 4-2-1896 tính theo âm lịch. Như thế, hôm nay, ngày 4/2 năm Nhâm Thìn [tức ngày 25/2/2012] là ngày giỗ Cụ, đúng 116 năm sau ngày Cụ hy sinh.
Xin dâng một nén tâm hương trước anh hồn một người yêu nước ít được hậu thế biết đến nhưng thật sự vĩ đại. Chúng con tự hào vì Người-Bình Tây đại tướng quân Trần Du!
//baoquangngai.com.vn/channel/2047/201202/Binh-tay-dai-tuong-quan-Tran-du-2133732/
,
Chuyện ly kì về Miếu cây Dầu thờ Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong
Từ trung tâm thành phố Nha Trang đi theo đường 23/10 về hướng ngã ba Thành [thuộc xã Diên An, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa], ai cũng có thể đến miếu thờ Bình Tây đại tướng Trịnh Phong của phong trào Cần Vương cạnh cây Dầu đôi cổ thụ. Cây Dầu đôi uy nghi hàng trăm năm tuổi đó đã chứng kiến bao thăng trầm lịch sử của vùng đất này.
In dấu phong trào Cần Vương
Cây Dầu đôi này cao khoảng 30m, gốc to đến ba bốn người ôm và cành lá sum xuê tươi tốt. Dưới gốc Dầu, nhiều hàng quán ven đường cùng lữ khách đường xa đi qua được tán lá che nắng che mưa. Theo các vị cao niên ở huyện Diên Khánh, không ai biết rõ cây Dầu đôi bao nhiêu tuổi, nhưng khi xây dựng Thành Diên Khánh vào năm 1793 đã thấy cây Dầu đôi cao lớn vươn mình hiên ngang rồi.
Miếu Trịnh Phong [hay còn gọi là Miếu cây Dầu] được tạo dựng từ thập niên 90 của thế kỉ XIX
Từ năm 1653, chúa Nguyễn Phúc Tần cho cai cơ Hùng Ngọc Hầu vào khai hoang rừng, mở mang bờ cõi. Khi thấy cây Dầu đôi to lớn vượt trội giữa rừng già, cai cơ hạ lệnh không chặt phá để tạo bóng mát. Trải bao thăng trầm lịch sử, cây Dầu đôi không biết từ bao giờ đã trở thành tên của cả vùng đất này. Ngôi miếu thờ thủ lĩnh Trịnh Phong [người lãnh đạo nghĩa quân Khánh Hòa hưởng ứng phong trào Cần Vương chống thực dân Pháp xâm lược do vua Hàm Nghi khởi xướng] cạnh đó cũng hay được người dân gọi với cái tên: Miếu cây Dầu.
Cây Dầu đôi cao khoảng 30m, gốc to đến ba bốn người ôm không xuể
Ông Nguyễn Đức [thủ từ Miếu cây Dầu] từng nhiều lần được các cao niên trong vùng kể nhiều câu chuyện về phong trào Cần Vương ở huyện Diên Khánh. Ông Đức kể: “Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong là người làng Phú Vinh, nay thuộc xã Vĩnh Thạnh, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà. Ông xuất thân trong một gia đình có truyền thống võ nghệ, từng đỗ võ cử dưới triều Tự Đức nhà Nguyễn và làm quan đến chức Đề đốc. Năm 1885, ông Trịnh Phong tham gia hưởng ứng phong trào Cần Vương chống giặc Pháp xâm lược và được nhân dân suy tôn làm Bình Tây Đại tướng quân trực tiếp chỉ huy Quân khu Nam, đóng quân tại Thành cổ Diên Khánh”.
Nhờ có rừng dầu bạt ngàn trong vùng bao bọc, Bình Tây đại tướng Trịnh Phong đã nhiều lần lãnh đạo nhân dân Khánh Hòa mai phục đánh địch, chiếm được thành Diên Khánh. Nhưng do lực lượng quá mỏng, thủ lĩnh Trịnh Phong buộc phải cho quân lui vào vùng rừng Diên Khánh để bảo toàn quân số, sau đó rút quân ra Ninh Hòa [huyện phía Bắc Khánh Hòa] hợp quân với hai thủ lĩnh khác của phong trào Cần Vương Khánh Hòa là Trần Đường và Nguyễn Khanh. “Trước thế mạnh của địch, đại tướng Trịnh Phong bị địch bắt và sát hại, nên phong trào Cần Vương tại Khánh Hòa cũng bị dập tắt từ đó. Để tưởng nhớ người anh hùng này, nhân dân Khánh Hòa đã lập Miếu thờ Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong bên cây Dầu đôi”, ông Đức cho hay.
Chuyện ly kì về Miếu cây Dầu
Vì sao Miếu thờ Đại tướng Trịnh Phong không đặt tại Ninh Hòa - nơi ông bị giặc sát hại, mà lại được lập bên cạnh cây Dầu đôi, đó cũng là một câu chuyện ly kì được nhiều cao niên trong vùng kể lại. Miếu cây Dầu thờ Đại tướng Trịnh Phong được tạo dựng từ thập niên 90 của thế kỉ XIX, lúc đầu chỉ được biết đến là một thảo am nhỏ thờ vong linh của một người xấu số.
Ông Nguyễn Văn Tròn [một vị cao niên trong vùng, thuở nhỏ nghe cha ông kể chuyện về Miếu cây Dầu], cho biết: Vào thời gian Bình Tây Đại tướng Trịnh Phong bị sát hại, một buổi chiều nọ bà Trần Thị Đãi [ở ấp Phật Tĩnh, làng Phú Ân Nam, xã Diên An] bỗng hốt hoảng vì thấy một túi vải đựng đầu người treo lơ lửng trên một cành cây bên cạnh cây Dầu đôi. Nhân dân chẳng biết đó là ai, nhưng xót thương cho người xấu số nên họ đem đi chôn cất và lập am để thờ.
“Nhân dân trong vùng tin rằng cái đầu trong túi vải kia chính là Đại tướng Trịnh Phong. Từ đó, am nhỏ bên cây Dầu đôi được nhân dân truyền gọi là Miếu Trịnh Phong”, ông Tròn nói.
Một câu chuyện khác không kém phần ly kì mà ngày nay một số cụ già trên 70 tuổi sống ở vùng làng Phú Ân Nam, xã Diên An vẫn hay kể. Vào thời Pháp thuộc, tại Khánh Hòa có Viện Pasteur ở Nha Trang và Viện vaccine tại Suối Dầu [huyện Diên Khánh] để nghiên cứu, chế tạo thuốc. Một ngày nọ, các nhà khoa học đưa chuột bạch thí nghiệm từ huyện Diên Khánh về thành phố Nha Trang nghiên cứu, thì chuột xổng ra ngoài, chạy vào vùng dân cư gây bệnh dịch hạch cho cả vùng. Bệnh lan rộng làm nhiều người chết nhưng không có cách nào chữa trị. Lúc này, nhân dân cử các bô lão lập đàn cúng tế tại cây Dầu đôi và sau một thời gian ngắn thì bệnh dịch hết hẳn. Từ đó, nhân dân làng Phú Ân Nam tin rằng Bình Tây Đại tướng quân Trịnh Phong đã hiển linh phù hộ cho dân làng “tai qua nạn khỏi”.
Đó là những câu chuyện ly kì được lưu truyền trong dân gian giải thích về nguồn gốc sự linh thiêng của Miếu thờ Đại tướng Trịnh Phong bên cây Dầu đôi hàng trăm năm tuổi. Cũng có thể nhân dân thông qua những câu chuyện ấy để che giấu chính quyền thực dân Pháp, hợp thức hoá miếu thờ Trịnh Phong để tưởng nhớ người anh hùng này. Trải qua bao thăng trầm, cây Dầu đôi vẫn cứ hiên ngang vươn mình giữa đất trời Diên Khánh như một chứng nhân lịch sử một thời nhân dân ta anh dũng chống giặc ngoại xâm.
Nguồn: //tienphong.vn/chuyen-ly-ki-ve-mieu-cay-dau-tho-binh-tay-dai-tuong-trinh-phong-post1434249...Nguồn: //tienphong.vn/chuyen-ly-ki-ve-mieu-cay-dau-tho-binh-tay-dai-tuong-trinh-phong-post1434249.tpo
Ly kỳ chuyện ”thần” giữ đảo ở Hòn Dấu
Đảo Hòn Dấu [phường Vạn Hương, quận Đồ Sơn] chứa đựng biết bao nhiêu kỳ bí của thiên nhiên và những câu chuyện ly kỳ của người dân miền biển.
Bấm xem >>