QUY TRÌNH KỸ THUẬT TRỒNG DƯA LEO
[Cucumis sativus]
A. Giới thiệu
Dưa leohay dưa chuột [Cucumis sativus] là một cây trồng phổ biến trong họbầu bíCucurbitaceae, là loạirauăn quả quan trọng, nó được trồng lâu đời trênthế giớivà trở thànhthực phẩmcủa nhiều nước.
Ở Việt Nam dưa leo được trồng quanh năm ở những vùng có khi hậu mát mẻ như Lâm Đồng, Mộc Châu. Những vùng khác trồng được quanh năm chỉ trừ những tháng quá lạnh hoặc quá nóng.
Dưa leo được sử dụng như một loại rau ăn quả, trong các món salad, có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe cũng như làm đẹp. Một số tác dụng của dưa leo như: Bù nước và vitamin bổ sung cho cơ thể, hỗ trợ tim mạch, bổ xung kali, phục hồi thị giác, ngăn ngừa ung thư, ổn đinh huyết áp, tốt cho tiêu hóa, tốt cho thận, hỗ trợ giảm cân, giảm cholesterol
Thành phần dinh dưỡng có trong 100 g dưa leo:
| Giá trị dinh dưỡng trong 100 g quả tươi, có vỏ | |||||
| Thành phần | Lượng | Đơn vị | Thành phần | Lượng | Đơn vị |
| Calo [kcal] | 65 | K.cal | Chất đạm | 0.65 | g |
| Lipid [chất béo] | 0.11 | g | Vitamin C | 2.8 | mg |
| Canxi | 16 | mg | Sắt | 0.28 | mg |
| Kali | 147 | mg | Vitamin B6 | 0.3 | mg |
| Cacbohydrat | 3.63 | g | Folate[B9] | 7 | μg |
| Phốt pho | 24 | mg | Phốt pho | 24 | mg |
| Chất xơ | 0.5 | g | Kali | 147 | mg |
| Chất đạm | 0.65 | g | Kẽm | 0.20 | mg |
| Đường thực phẩm | 1.67 | g | Magie | 13 | mg |
| Niacin[B3] | 0.098 | mg | Thiamine[B1] | 0.027 | mg |
| Pantothenic acid[B5] | 0.259 | mg | Riboflavin[B2] | 0.033 | mg |
| Nguồn:Từ USDA [U.S. Department of Agriculture] |
Cây dưa leo cho năng suất lớn và thu hoạch hàng ngày trong thời gian dài. Năng suất dưa leo có thể đạt 55-80 tấn/ha/vụ, cho hiệu quả kinh tế từ 200-270 triệu/ha/vụ tùy vào, giống, điều kiện thâm canh và thời điểm gieo trồng. Được mùa, được giá sẽ cho hiệu quả rất cao.
B. Quy trình kỹ thuật
I. Biện pháp kỹ thuật
1. Giống
Hiện nay Công ty TNHH Phát triển Nông nghiệp Việt Á có đầy đủ, đa dạng và phong phú các giống dưa từ chịu lạnh, chịu mát và chịu nóng, kháng bệnh tốt, thích nghi rộng đáp ứng nhu cầu trồng sớm, trồng chính vụ hoặc có thể trồng muộn cho nông dân lựa chọn.
Nhóm giống dưa leo có khả năng chịu lạnh: Dưa chuột ta VA.77, Dưa nếp lai F1 VA.67, Dưa nếp lai F1 VA.69, Dưa leo siêu trái F1 VA.34.
Nhóm giống dưa leo có khả năng chịu từ mát đến lạnh: Dưa leo lai F1 Xuân Yên VA.68, Dưa leo siêu trái F1 VA.868, Dưa leo siêu trái F1 VA.848, Dưa leo xanh F1 VA.765, Dưa leo F1 NAPOLI G7 VA.7, Dưa leo siêu trái F1 VA.886.
Nhóm dưa leo có khả năng chịu nóng: Dưa leo xanh F1 VA.103, Dưa leo xanh F1 VA.108, Dưa leo xanh F1 VA.118.
Nhóm dưa leo có khả năng tự thụ phấn phù hợp trồng nhà màng, nhà kính:Dưa leo lưỡng tính F1 Omachi VA.32, Dưa leo lai F1 lưỡng tính VA.33, Dưa leo F1 Baby Osaka VA.31
2. Thời vụ
Ở Việt Nam dưa leo có thể trồng hầu như quanh năm, tùy từng thời điểm trồng chọn giống dưa leo sao cho phù hợp.
3. Kỹ thuật trồng
Chọn đất: Dưa leo có thể sinh trưởng trên nhiều loại đất khác nhau. Tuy nhiên khi trồng dưa cần chọn đất chủ động tưới tiêu; đất có tầng canh tác dày, tơi xốp, tốt nhất là đất thịt nhẹ, đất cát pha
Làm đất:Do dưa leo có bộ rễ chùm phát triển kém, không ăn sâu nên cần làm đất kỹ, tơi xốp, sạch cỏ dại, lên luống cao 30 cm, rộng 1 1,2 m, rãnh luống rộng 30 60 cm.
Lượng hạt giống để gieo cho 1000 m²: 35 70 g thời vụ và tùy giống. Tùy vào đặc tính cụ thể của từng giống mà mật độ và khoảng cách trồng sẽ thay đổi.
Gieo ươm hạt: Có thể gieo ươm hạt trên khay bầu hoặc gieo trực tiếp trên ruộng với 1 2 hạt/hốc.
Hạt trước khi gieo cho ngâm nước ấm, thời gian ngâm khoảng 3 4 tiếng, sau đó vớt ra đãi sạch rồi đem ủ bằng khăn ẩm. Khi hạt đã nứt nanh, nảy mầm 70-75% thì đem gieo. Gieo trên khay bầu 1 hạt/bầu. Gieo trực tiếp trên đồng ruộng gieo 1-2 hạt/hốc, sau này để lại 1 2 cây. Giống lai F1 để 1 cây. Hạt gieo 2 hàng trên luống với khoảng cách 70 80 cm, tùy vào đặc tính giống và thời vụ mà khoảng cách cây cách cây khác nhau. Phân bón lót được bỏ vào hốc trước khi gieo/trồng, đảo đều và lấp một lớp đất nhẹ. Hạt gieo sâu 1 1,5 cm, rắc một lớp đất mịn lên trên sau đó phủ một lớp trấu hoặc rơm dạ lên trên trước khi tưới ẩm lên hạt.
Lưu ý: Nếu phủ rơm rạ, khi hạt mọc lên thì bóc bỏ rơm ra. Nếu gieo ươm cây con bằng khay bầu thì khi cây được 2-3 lá thật có thể trồng trên đồng ruộng vào ngày mát hoặc chiều mát.
4. Phân bón và chất phụ gia
Lượng phân bón sử dụng cho 1 sào Bắc Bộ:Phân chuồng hoai mục: 400 kg; Đạm Urê: 12 -15 kg; Lân super: 15 20 kg; Kali: 7 8 kg; Vôi bột:20 kg/sào.
Cách bón:
Bón lót: Vôi bột rắc đều lên mặt ruộng trước khi lên luống. Toàn bộ phân chuồng + lân, bón tập trung theo rạch, trước khi gieo trồng phủ đất kín phân chuồng rồi đặt hạt hoặc bầu lên trên.
Bón thúc: Phân đạm + kali chia làm 3 lần:
Lần 1: Khi cây có 3 4 lá thật [sau mọc 7 ngày] bón 3 kg đạm urê hoà với nước phân chuồng tưới cho cây.
Lần 2: Khi cây sinh trưởng mạnh đến trước khi ra hoa [lúc này có 9 10 lá thật tức là sau gieo trồng 18 20 ngày] bón: 5 kg đạm urê + 4 kg kali trộn đều bón theo rạch cách gốc 6 10 cm kết hợp xới xáo, làm cỏ, vun gốc cho cây.
Lần 3: Khi cây bắt đầu ra quả [lúc này có từ 12 14 lá thật là thời kỳ thu lứa quả đầu tiên tức là sau trồng 36 38 ngày], tiến hành bón 3 kg đạm urê + 2 kg kali trộn đều bón theo gốc, bón cách gốc 7 10 cm rồi xới xáo, vét rãnh vun cao cho cây.
Sau lần bón thúc 3 cứ mỗi lần thu quả tưới nước phân chuồng có hoà 0,5 1 kg phân đạm/sào và cứ tưới như vậy cho đến lúc thu quả xong.
5. Chăm sóc
Tiả dặm:Khi cây mọc được từ 2 3 lá thí tiến hành tỉa, dặm những chỗ mất khoảng.
Xới xáo làm cỏ: 3 lần kết hợp cùng các đợt bón phân.
Lần 1: Khi cây có 3 4 lá thật tiến hành xới xáo nhẹ và vun gốc nhẹ.
Lần 2: Khi cây có 9 10 lá thật sau khi bón thúc tiến hành xới xáo, làm cỏ kết hợp vét rãnh, vun cao cho cây.
Lần 3: Khi cây có quả tiến hành bón phân kết hợp với xới, làm cỏ, vun gốc.
Tưới nước: Dưa leo là cây đòi hỏi tương đối nhiều nước, từ sau khi cây mọc đã phải tưới nước cho cây.
Cách tưới: Giai đoạn cây con có 3 4 lá thật đến 9 10 lá thật tưới bằng thùng ô doa hoặc gánh nước tưới, nếu trời nắng, khô hanh tưới một ngày 2 lần vào sáng sớm và chiều mát.
Giai đoạn từ bắt đầu ra hoa đến có quả: Nên sử dụng phương pháp tưới ngấm nước theo rãnh. Cứ mỗi tuần tháo nước vào rãnh cho ngập lưng rãnh 1 lần để đất luôn đủ ẩm cung cấp nước cho cây.
Làm giàn: Việc làm giàn đối với cây dưa leo góp phần tăng năng suất, tăng phẩm chất quả, giảm bệnh hại Làm giàn khi cây cao khoảng 30-35 cm, làm giàn kiểu chữ A cao. Một sào cần từ 1400 1600 cây dèo cao 2 m. Cứ mỗi gốc cây cắm 1 cây dèo đứng, 1 giàn có từ 2 3 nẹp ngang. Do thân dưa leo vươn lên rất nhanh nên phải buộc cây vào giàn dọc theo cây dèo, cứ 2 3 ngày buộc 1 lần. Làm giàn tốt góp phần làm tăng năng suất từ 20 30%.
6. Phòng trừ sâu bệnh
Sâu hại và biện pháp phòng trừSâu xám:Biện pháp phòng trừ: Bắt thủ công hoặc phòng trừ bằng Basudin 10H, Vibam 5H, 10G rắc xung quanh gốc hoặc xử lý trước khi gieo.
Sâu vẽ bùa [Ruồi đục lá]:Sử dụng các loại thuốc như: Altach 5EC, Cyper 25EC, Vertimex 1.8EC, Trigard 100SL. Nên thường xuyên thay đổi loại thuốc để tránh làm cho sâu nhanh quen thuốc. Nếu ruộng dưa đã bị sâu gây hại nặng thì sau khi có phun thuốc nên bón bổ xung thêm phân để bồi dưỡng sức cho cây. Để hạn chế độc hại cho người sử dụng, nông dân chỉ thu hoạch khi đã đủ thời gian cách ly của thuốc.
Bọ trĩ, bọ rùa vàng:Sử dụng các loại thuốc như: Confidor 100SL, Actara, Regent.
Bệnh hại:Ápdụng biện pháp phòng là chính.
Dưa leo thường bị nhiễm một số bệnh như: Bệnh héo xanh vi khuẩn, lở cổ rễ, sương mai, phấn trắng, đốm lá [vàng lá] Để phòng trừ các loại bệnh hại cho cây dưa leo cần chú ý:
Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để phát hiện bệnh kịp thời
Tiến hành chăm sóc cây đầy đủ để cây sinh trưởng, phát triển tốt đủ sức kháng bệnh.
Thực hiện chế độ luân canh cây trồng hợp lý, không trồng cây dưa leo trên đất trồng cây bầu bí hoặc cây họ cà nhiều vụ liên tiếp.
Thực hiện vệ sinh đồng ruộng, làm sạch cỏ dại và tàn dư cây vụ trước.
Dùng thuốc phun phòng: Dùng hỗn hợp 20 ml Kasumin + 15 gr Arygreen pha với 10 12 lít nước phun trên một sào.
Cách phun: Phun lần 1 sau trồng 3 5 ngày. Lần 2: Sau lần thứ nhất 7 ngày. Xử lý đất bằng thuốc Somix T2 có tác dụng: Bổ xung các chất thiết yếu cho cây trồng, đưa vào đất hệ vi sinh vật có lợi, phân hủy các chất dễ tiêu, phòng chống một số bệnh hại có nguồn gốc từ đất.
Bệnh héo xanh [chết ẻo]: Sử dụng các loại thuốc như: Kasumin, AryGreen, Kasuran 50 WP, Kasumin 2SL,
Bệnh lở cổ rễ:Phun bằng thuốc trừ nấm như: Validacine, Ridomil gold 68WP.
Bệnh sương mai:Dùng Boocđô 1% hoặc Zineb 80% pha loãng với nước theo nồng độ 0,4% [400g thuốc cho 100 lít nước lã] phun phòng và trừ bệnh. Ngoài ra, có thể dùng Ridomil gold 68WP.
phun 1 lần, lượng 1,5 kg/ha hoặc Allette 80WP phun 2 lần, lượng 2,0 kg/ha/1 lần phun.
Bệnh héo vàng:Sử dụng các loại thuốc như: Kasumin, AryGreen, Ridomil gold 68WP.
7. Thu hoạch, sơ chế, bảo quản
Quả , nếu để quả già sẽ ảnh hưởng tới sự ra hoa, đậu quả của các lứa tiếp theo, năng suất, chất lượng sẽ giảm. Quả nên thu vào buổi sáng. Thời kỳ rộ quả nên thu hoạch quả thường xuyên không để quá lứa hoặc quả già có thể thu mỗi ngày một đợt.
Quả sau khi thu hoạch cần được rửa sạch, để ráo nước, đóng gói và đưa đến nơi tiêu thụ.