Đường trong máu cao còn được gọi là tăng đường huyết, là khi mức đường [glucose] trong máu vượt quá mức bình thường. Đây là một dấu hiệu quan trọng của bệnh tiểu đường, một bệnh lý mãn tính mà cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin hiệu quả. Insulin là hormone giúp chuyển hóa glucose từ máu vào các tế bào để tạo năng lượng.
Tình trạng đường trong máu cao là gì?
Cơ thể hấp thụ đường từ các loại thực phẩm chứa đường và chuyển hóa thành glucose thông qua nhiều chu trình phản ứng hóa học khác nhau. Insulin được tiết ra từ tuyến tụy, đóng vai trò như một chất xúc tác giúp phân hủy đường và vận chuyển nó vào máu. Từ đó, các cơ quan trong cơ thể sử dụng glucose để chuyển đổi thành năng lượng, phục vụ cho các hoạt động sống.
Hàm lượng đường trong máu không cố định mà thay đổi dựa trên nhu cầu hoạt động hàng ngày của cơ thể, có lúc tăng, có lúc giảm để đáp ứng nhu cầu năng lượng. Tuy nhiên, nếu lượng đường trong máu tăng cao, gây dư thừa và cơ thể không tiêu thụ hết, sẽ không có lợi cho sức khỏe. Tình trạng đường huyết quá cao có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng, phổ biến nhất là bệnh tiểu đường.
Do đó, để chủ động kiểm soát các triệu chứng do đường huyết cao gây ra, người bệnh cần chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày.
Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường thường biểu hiện qua một số dấu hiệu và triệu chứng điển hình sau:
Đi tiểu nhiều:
Khi lượng đường trong máu cao, cơ thể sẽ cố gắng đào thải đường dư thừa qua nước tiểu. Thận phải làm việc nhiều hơn để loại bỏ đường, dẫn đến tình trạng đi tiểu nhiều. Nước trong cơ thể khuếch tán vào nước tiểu để pha loãng, khiến khối lượng nước tiểu tăng lên.
Thường xuyên khát nước:
Đây là một trong những dấu hiệu âm thầm của bệnh tiểu đường. Khi cơ thể mất nhiều nước qua nước tiểu, cảm giác khát nước tăng lên nhằm bù đắp lượng nước đã mất, khiến người bệnh luôn cảm thấy khát và cần uống nước liên tục.
Ăn nhiều hơn:
Do thiếu hụt insulin, glucose không được chuyển hóa thành năng lượng. Kết quả là người bệnh cảm thấy thèm ăn và nhanh đói, kích thích ăn nhiều hơn.
Giảm cân không kiểm soát:
Cơ thể không thể sử dụng glucose để tạo năng lượng nên phải phân hủy mô mỡ và mô cơ để bù đắp. Điều này dẫn đến giảm cân không kiểm soát, dù người bệnh ăn nhiều hơn bình thường. Triệu chứng này thường gặp ở bệnh nhân tiểu đường loại 1.
Một số triệu chứng khác:
- Buồn nôn và khô miệng: Cảm giác buồn nôn và miệng khô là triệu chứng thường gặp.
- Chậm lành vết thương: Vết thương lâu lành do cơ thể không sử dụng glucose hiệu quả.
- Mắt mờ: Thị lực giảm do lượng đường cao ảnh hưởng đến các mạch máu nhỏ trong mắt.
- Mệt mỏi và trầm cảm: Cảm giác mệt mỏi kéo dài và trạng thái tinh thần suy giảm.
- Tê ngứa ở các chi: Do tổn thương thần kinh do lượng đường cao kéo dài.
- Nhiễm nấm: Hệ miễn dịch suy yếu dẫn đến nhiễm nấm tái phát.
- Hơi thở có mùi khó chịu: Thường có mùi như acetone, đặc trưng của tình trạng tăng ceton trong máu.
Nhận biết sớm các triệu chứng này giúp quản lý và điều trị bệnh tiểu đường hiệu quả hơn, ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
Người bị đường trong máu cao nên ăn gì?
Nếu bạn bị đường trong máu cao, việc lựa chọn thực phẩm phù hợp là vô cùng quan trọng. Dưới đây là các nhóm thực phẩm bạn nên đưa vào thực đơn hàng ngày:
Thực phẩm làm chậm quá trình phân giải đường:
Chọn những thực phẩm giúp làm chậm quá trình phân giải đường để kiểm soát đường huyết tốt hơn, bao gồm:
- Ngũ cốc tự nhiên: Yến mạch, lúa mạch, và các loại ngũ cốc nguyên hạt.
- Rau quả: Bông cải xanh, cà rốt, và cải bó xôi.
- Trái cây: Các loại quả tươi như táo, cam, và dâu tây.
- Thịt nạc: Thịt gà, cá, và thịt bò nạc.
- Khoai sắn: Khoai lang, khoai tây, và sắn.
Chất xơ hòa tan:
Chất xơ hòa tan giúp cung cấp khoáng chất và vitamin cần thiết, đồng thời ngăn cản cơ thể hấp thụ quá nhiều carbohydrate. Các nguồn giàu chất xơ hòa tan bao gồm:
- Các loại đậu: Đậu lăng, đậu xanh, và đậu đen.
- Quả cam, quả táo: Chứa pectin, một loại chất xơ hòa tan.
- Rau xanh: Cải bó xôi, cải xoăn, và bông cải xanh.
Rau xanh cải xoăn cup cấp nhiều chất xơ hòa tan
Uống đủ nước:
Uống đủ nước mỗi ngày là rất quan trọng, đặc biệt là nước lọc. Nước giúp duy trì cân bằng dịch trong cơ thể và hỗ trợ quá trình chuyển hóa.
Thực phẩm giàu magie và crom:
Thiếu hụt một số chất dinh dưỡng quan trọng như magie và crom có thể làm tăng đường huyết. Bổ sung các loại thực phẩm giàu hai khoáng chất này sẽ giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả:
- Thực phẩm giàu crom: Đậu xanh, thịt nạc, súp lơ, và lòng đỏ trứng.
- Thực phẩm giàu magie: Socola đen, các loại đậu [đậu đen, đậu xanh], bơ, rau xanh, và chuối.
Lợi ích của từng nhóm thực phẩm:
- Ngũ cốc tự nhiên và rau quả: Cung cấp carbohydrate phức hợp, giúp duy trì mức đường huyết ổn định.
- Chất xơ hòa tan: Làm chậm quá trình tiêu hóa và hấp thụ đường, giúp kiểm soát mức đường huyết sau khi ăn.
- Nước lọc: Giữ cho cơ thể đủ nước, hỗ trợ các chức năng cơ bản và quá trình trao đổi chất.
- Magie và crom: Giúp cải thiện hiệu quả của insulin và hỗ trợ trong việc chuyển hóa carbohydrate, giúp duy trì mức đường huyết trong tầm kiểm soát.
Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin người bị đường trong máu cao nên ăn gì? Chọn lựa các thực phẩm phù hợp và duy trì chế độ ăn uống cân bằng, bạn có thể kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn và giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường.