Gà Đông Tảo thuần cũng cả triệu đồng một con vì chậm lớn, sinh sản kém [mỗi chu kỳ chỉ đẻ 9 - 10 quả, tính ấp bóng cao, tỷ lệ phôi kém, giá gà con 150.000 đ/1 ngày tuổi]. Điều đặc biệt là giống gà Đông Tảo thuần cực hiếu chiến, nhốt chung chuồng chúng đánh nhau suốt ngày. Đánh đến trụi lông, mù mắt. Đánh đến loét thịt, trợt da. Đánh đến khi con nào có vết thương là cả đàn xông vào thi nhau mổ đến chết, dứt ruột ra ăn....
Gà Đông Tảo là giống gà nội địa của Việt Nam, đã có từ xa xưa ở tỉnh miền Bắc nước ta – Hưng Yên. Hiện nay có nhiều người muốn tìm mua, hoặc đơn giản là tìm hiểu về gà Đông Tảo lai. Bài viết sẽ trình bày với bà con hai vấn đề chính:
- Gà Đông Tảo lai F1, F2… Fn là gì?
- Giá các giống gà Đông Tảo lai
Giống gà Đông Tảo có những đặc điểm nổi bật khác lạ so với những giống gà khác: “đầu hình gộc tre, thân giống con cóc, cánh giống như hai con trai úp vào thân, đuôi như nơm úp cá, mào mâm xôi, da đỏ chót, chân to sần sùi như chân voi, màu đỏ, lại có lớp vẩy nhìn như những lốm đốm trên quả dâu”.
Theo dân gian truyền tụng, Đông Tảo là một trong năm giống gà “tiến vua” [gồm gà chín cựa Phú Thọ, gà Đông Tảo, gà Hồ, gà mía Đường Lâm, gà Tò Thái Bình]. Ngày nay, gà Đông Tảo vẫn được “sủng ái” như tự ngàn xưa, là giống gà được đại gia săn lùng, được nông dân chăm bẵm, là con đường làm giàu của họ.
Gà Đông Tảo F1, F2… là gì?
Trong sinh học, người ta dùng các ký hiệu F1, F2…Fn là quy ước để chỉ các thế hệ con được sinh ra từ các đời cha mẹ trước. Theo đó, F1 là lứa đầu tiên, là sản phẩm đầu tay của hai cha mẹ thuộc hai dòng/giống cùng hoặc khác nhau [ví dụ: lợn Lạc Hồng lai với một giống lợn nhập ngoại, hai cá thể gà Đông Tảo thuần chủng giao phối với nhau]; F2, F3… là những thế hệ con cái, cháu chắt… của đời F1.
Như vậy, giả sử bà con mua gà Đông Tảo về gây đàn, toàn bộ các con giống là gà thuần chủng và chăm sóc để việc phối giống chỉ xảy ra giữa những cá thể gà thuần chủng này với nhau thì thế hệ F1 là thế hệ con cái đầu tiên của những cặp bố mẹ thuần chủng. Những đời con cái sau này được gọi là F2, F3… Tuy nhiên, khi bà con muốn có đàn gà lai [lai Đông Tảo với gà ri chẳng hạn] và cho gà bố Đông Tảo giao phối với gà mẹ ri thì thế hệ đầu tiên của cặp bố mẹ này là thế hệ gà lai F1. Tiếp theo, khi gà của thế hệ F1 sinh sản [bằng cách tiếp tục cho lai với Đông Tảo thuần chủng hoặc lai với gà ri…], bà con sẽ có thế hệ F2 theo chủ định. Tương tự như vậy, thế hệ F3 là con của F2.
Nói là vậy, nhưng trong trao đổi mua bán hàng ngày, nhiều người vẫn có thói quen gọi gà Đông Tảo F1 là gà thuần chủng, gà F2, F3… là gà lai. Do đó, để chắc chắn nhất, khi hỏi mua con giống hoặc đặt mua gà thịt, bà con nên nêu kỹ nhu cầu của mình hoặc hỏi rõ gà thuần chủng hay gà lai để tránh có sự hiểu nhầm giữa đôi bên.
Giá Gà Đông Tảo lai
Theo nhiều người nuôi giàu kinh nghiệm và có thâm niên ở chính địa phương là quê hương của giống gà Đông Tảo, số lượng gà Đông Tảo thuần chủng không nhiều [có khi chỉ 5 – 10%] vì nhiều lý do [có người hỏi mua giá cao nên chủ nuôi bán kiếm lời, chăm sóc khó khăn, dễ mắc bệnh, gà vụng ấp trứng và nuôi con, thời gian nuôi dài, giá bán thương phẩm thì lại cao [400.000 – 500.000 đồng/kg] nên khó cung cấp được với số lượng lớn ra thị trường].
Vì thế có nhiều bà con chọn giải pháp nuôi gà Đông Tảo lai, bởi theo lời nhiều người tiêu dùng: gà Đông Tảo lai thịt vẫn ngon mà giá lại hợp lý; mẫu mã không đẹp bằng gà thuần chủng nhưng vẫn có nhiều người ưa chuộng; việc nuôi gà Đông Tảo lai không khó khăn; các thế hệ sau được thừa hưởng đặc tính tốt của cả hai giống.
Tại Hưng Yên, giá thịt gà Đông Tảo lai xuất tại trang trại là 100.000 -120.000 đồng/kg [có thể thay đổi tùy năm nhưng mức dao động không cao]. Giá thịt gà thương phẩm tại các chợ thường dao động trong khoảng 150.000 – 350.000 đồng/kg, dịp lễ, tết có thể nhỉnh hơn.
Về con giống gà Đông Tảo lai có thể có nhiều mức giá [ có khi 16.000 – 17.000 đồng/ con, cũng có lúc khoảng trên dưới 50.000 đồng/con tùy vào độ tuổi, mức độ thuần chủng.v.v].
Để tăng khả năng cho trứng, bà con có thể lai gà Đông Tảo thuần chủng với gà ri để phần thịt được mềm hơn, và năng suất cho trứng cũng nhiều hơn. Giống gà Đông Tảo lai cũng biết cách chăm con hơn nên tỷ lệ ấp trứng thành công cao, xây dựng đàn lớn nhanh chóng.
“Chúng tôi tuổi đã 55-60, muốn đi ra ngoài lao động cũng khó nên còn phải cố duy trì chứ những người tuổi trẻ tốt nhất hãy đi tìm công việc khác phù hợp chứ nghề nuôi gà lai Đông Tảo đang gặp rất nhiều khó khăn”. Anh Bùi Văn Thát - chủ trại gà giống 2.000 con ở thôn Thái Hòa, xã Yên Hòa, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên mở đầu cuộc chuyện trò với tôi giữa những tiếng quác quác huyên náo cả một vùng.
Khó khăn mà anh nói không phải do dịch bệnh mà do thị trường đang quá bão hòa. 7 năm nuôi gà lai Đông Tảo, những năm đầu giá giống anh bán thấp nhất cũng 6.000đ/con về sau có lúc cao nhất được 15.000đ/con, còn trên dưới 10.000đ/con thì duy trì khá đều đặn.
Từ đầu năm nay đến tháng 5-6 giá bán bỗng nhiên tụt xuống chỉ còn 3.500đ/con. Hiện tại tuy đã ngóc lên được 7.000-8.000đ nhưng theo phép tính của anh bình quân 1.000 gà giống nếu nhà nào kỹ thuật nuôi tốt cũng lỗ 20-30 triệu còn không lỗ 50-60 triệu.
Đó là chưa kể, chẳng may mà bị dính dịch thì có thể mất tới 200 triệu. Với quy mô 2.000 gà giống anh dự kiến năm nay gia đình mình sẽ lỗ khoảng 50-60 triệu trong khi cùng số lượng như thế năm 2018 lãi được tới 400 triệu, 2017 lãi được 300 triệu.
Yên Hòa là một trong những vựa giống gà lai Đông Tảo không chỉ của Hưng Yên mà còn cả miền Bắc. Khác với gà Đông Tảo thuần chân rất to, trọng lượng rất lớn nhưng sinh sản kém, nuôi con vụng về, gà lai chân nhỏ hơn, trọng lượng con trống đạt khoảng 3 kg, con mái chỉ hơn 2 kg, đẻ trứng nhiều và nuôi con khá khéo. Nhờ có dòng máu Đông Tảo chiếm khoảng ¾ nên giống gà này khi còn bé rất khó phân biệt với gà thuần.
Quãng năm 2000, một vài hộ dân trong xã Yên Hòa đã đưa gà lai Đông Tảo về nuôi thử nghiệm. Dần dà mọi người phát triển lên có lúc đến trên 500 hộ vì hiệu quả khá rõ so với nhiều giống gà khác như dễ chăn, thích ứng cả với điều kiện nuôi công nghiệp lẫn bán công nghiệp, lớn nhanh, sức đề kháng cao, thịt thơm ngon hợp thị hiếu…
20 năm nuôi, chưa khi nào người dân ở đây lại chứng kiến cảnh giá gà giống rẻ mạt đến thế trong một khoảng thời gian lâu kỷ lục như năm 2019 này. Anh Nguyễn Văn Thuần - Phó Chủ tịch xã giải thích: Mọi năm tổng đàn gà lai Đông Tảo cả giống lẫn thịt của địa phương khoảng 80.000-90.000 con nhưng do hai năm nay được giá, tổng thu ước đạt 50-60 tỉ, nhiều hộ lãi hàng trăm triệu nên người dân tự mở rộng quy mô lên thành 130.000 con trong đó cỡ 50.000 là gà giống.
Với mức trung bình 1 gà mẹ 1 năm sản xuất ra được 60 gà con thì công suất của đàn gà giống cả xã sẽ vào khoảng 3 triệu con/năm. Đó chỉ là 1 xã, còn rất nhiều địa phương khác trong và ngoài tỉnh đều ào ạt phát triển đàn gà giống lai Đông Tảo như vậy khiến cung vượt quá nhiều cầu.
Gà thịt đang rất ế
Không chỉ là gà giống, giá gà thịt lai Đông Tảo cũng đang xuống dốc rất nhanh. Anh Đinh Văn Đạt - chủ trại gà ở xã Đặng Lễ, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên than phiền với tôi rằng cũng đang đau đầu vì khó tìm nơi tiêu thụ. Trại của nhà anh có 1,5 vạn con nuôi kiểu luân phiên 5.000 con một lứa gối nhau để xuất bán đều đều. Sau Tết giá gà còn được 100.000 đ/kg nhưng rồi cứ giảm dần về mốc 70.000-75.000đ/kg trong khi giá thành đã là 75.000đ/kg, khiến cho anh dự tính lỗ mất vài trăm triệu.
Gà thịt đã rẻ lại còn ế. Lượng tiêu thụ rất chậm, trước đây đến kỳ xuất bán mỗi tối trại của anh đẩy đi được cả tấn nay chỉ bán cỡ 1 tạ mà cũng là mời mọc đến mỏi mồm. Nhiều đàn gà quá lứa 1-2 tháng nhưng vẫn phải giữ lại nuôi vừa tốn kém tiền thức ăn, thuốc uống [mỗi ngày khoảng 15 triệu] vừa suốt ngày đánh nhau, mổ nhau đến chết khiến cho tỷ lệ hao hụt tăng vọt, mã gà thêm xác xơ.
Anh Đạt giải thích nguyên nhân tiêu thụ chậm phần bởi quá nhiều nơi cùng nuôi một giống gà, phần bởi dù rẻ hơn nhiều so với trước đây nhưng gà lai Đông Tảo vẫn đắt hơn các loại gà khác. Hơn nữa chúng lại có trọng lượng khá lớn, không phù hợp với bữa ăn gia đình mà chủ yếu phục vụ chủ yếu cho nhà hàng hay cỗ bàn đình đám.