Nội dung chính
- I. Biến đổi hình thái nhiễm sắc thể trong chu kì tế bào
- II. Những diễn biến cơ bản của NST trong quá trình nguyên phân
- III. Ý nghĩa của nguyên phân
- IV. Một số dạng bài tập về nguyên phân
- Dạng 1: Tính số tế bào con sau nguyên phân:
- Dạng 2: Tính số NST môi trường cung cấp và số thoi vô sắc hình thành trong nguyên phân
- Dạng 3: Tính thời gian nguyên phân
- Video liên quan
Hay nhất
1]Kết quả của quá trình giảm phân:
-Từ 1 tế bào mẹ có 2n NST kép tạo ra 4 tế bào con có bộ NST n đơn.
Ở giới đực:+Không xảy ra hoán vị gen thì 1 tế bào sinh tinh giảm phân bình thường sẽ tạo ra 4 tinh trùng [n] trong đó có 2 loại tinh trùng có kiểu gen khác nhau.
+Hoán vị gen thì 1 tế bào sẽ tạo ra 4 loại tinh trùng có kiểu gen khác nhau.
Ở giới cái: Tế bào sinh trứng luôn chỉ tạo ra 1 tế bào trứng [n] và 3 thể định hướng [n]
2]Kết quả quá trình nguyên phân:
-Từ 1 tế bào mẹ ban đầu tạo ra 2 tế bào con giống nhau và giống hệt mẹ
Câu hỏi : Ý nghĩa cơ bản của quá trình nguyên phân là gì?
a. Sự phân chia đồng đều chất nhân của tế bào mẹ cho 2 tế bào con.
b. Sự sao chép nguyên vẹn bộ NST của tế bào mẹ cho 2 tế bào con.
c. Sự phân li đồng đều các cromatit về 2 tế bào con.
d. Sự phân chia đồng đều chất tế bào của tế bào mẹ cho 2 tế bào con.
Lời giải:
Đáp án đúng là B: Sự sao chép nguyên vẹn bộ NST của tế bào mẹ cho 2 tế bào con.
Cùng Top lời giải tìm hiểu về quá trình nguyên phân nhé.
I. Biến đổi hình thái nhiễm sắc thể trong chu kì tế bào
- Cơ thể lớn lên nhờ quá trình phân bào.
- Chu kì tế bào bao gồm: kì trung gian và thời gian phân bào hay nguyên phân.
- Nguyên phân gồm 4 kì: kì đầu, kì giữa. kì sau, kì cuối.
- NST có khả năng bắt màu khi nhuộm nên còn gọi là nhiễm sắc màu. Mỗi NST thường giữ vững cấu trúc riêng biệt của nó và duy trì liên tục qua các thế hệ.
- Biến đổi hình thái của NST diễn ra qua các kì của chu kì tế bào:
| Hình thái NST | Kì trung gian | Kì đầu | Kì giữa | Kì sau | Kì cuối |
| Mức độ xoắn | Nhiều | Ít | Nhiều | ||
| Mức độ đóng xoắn | Ít | Cực đại |
- Ở kì trung gian: NST nhân đôi
→ NST từ dạng đơn
→ dạng kép gồm hai sợi giống nhau và đính với nhau ở tâm động.
II. Những diễn biến cơ bản của NST trong quá trình nguyên phân
- Nguyên phân [phân bào nguyên nhiễm] là quá trình phân chia của tế bào nhân thực trong đó NST trong nhân tế bào được chia ra làm hai phần giống nhau và giống với tế bào mẹ, diễn raở tế bào sinh dưỡng và tế bào sinh dục sơ khai.
- Kì trung gian là thời kì sinh trưởng của tế bào, NSTở dạng dài sợi đơn duỗi xoắn và diễn ra sự nhân đôi. Kết thúc kì trung gian, tế bào tiến hành phân bào nguyên nhiễm [nguyên phân].
- Nguyên phân trải qua 2 giai đoạn là phân chia nhân và phân chia tế bào chất. Trong đó, phân chia nhân được chia thành 4 kì: kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối.
- Diễn biến của từng kì trong quá trình nguyên phân:
- Kết quả: Kết thúc quá trình nguyên phân từ 1 tế bào mẹ có bộ NST 2n → 2 tế bào con giống nhau và giống tế bào mẹ có bộ NST 2n.
III. Ý nghĩa của nguyên phân
Nguyên phân là phương thức sinh sản của tế bào và lớn lên của cơ thể, đồng thời duy trì ổn định NST đặc trưng của loài qua các thế hệ tế bào vào cơ thể.
IV. Một số dạng bài tập về nguyên phân
Dạng 1: Tính số tế bào con sau nguyên phân:
1. Nếu số lần nguyên phân của các tế bào bằng nhau:
Gọi: - a là số TB mẹ
- x là số lần nguyên phân
=> Tổng số tế bào con tạo ra = a. 2x
Vận dụng: Bốn hợp tử của cùng một loài nguyên phân liên tiếp 4 đợt bằng nhau. Tổng số tế bào con được tạo thành là bao nhiêu?
2. Nếu số lần nguyên phân của các tế bào không bằng nhau:
Giả sử có a tế bào có số lần nguyên phân lần lượt là: x1, x2, x3,....xa [ĐK: nguyên dương]
=> Tổng số TB con = 2x1+ 2x2 + 2x3 + ...+ 2xa
Vận dụng: Ba tế bào A, B, C có tổng số lần nguyên phân là 10 và tạo ra 36 tế bào con. Biết số lần nguyên phân của tế bào B gấp đôi số lần nguyên phân của tế bào A. Tìm số lần nguyên phân và số tế bào con tạ ra từ mỗi tế bào A, B, C.
Dạng 2: Tính số NST môi trường cung cấp và số thoi vô sắc hình thành trong nguyên phân
1. Số NST môi trường cung cấp cho quá trình nguyên phân:
Có a tế bào [mỗi tế bào chứa 2n NST] nguyên phân x lần bằng nhau, tạo ra a.2x tế bào con
- Số NST chứa trong a tế bào mẹ là: a. 2n
- Số NST chứa trong các tế bào con là: a.2x. 2n
- Do đó, số lượng NST tương đương với số nguyên liệu môi trường cung cấp là: a.2x. 2n - a. 2n
Vậy tổng số NST môi trường = a. 2n [2x – 1]
2. Tính số thoi vô sắc được hình thành trong quá trình nguyên phân:
Nếu có a tế bào nguyên phân x lần bằng nhau tạo ra a.2x tế bào con thì số thoi vô sắc được hình thành trong quá trình đó là: a.[2x – 1]
Dạng 3: Tính thời gian nguyên phân
1. Nếu tốc độ của các lần nguyên phân liên tiếp không đổi:
Một tế bào tiến hành nguyên phân x lần liên tiếp với tốc độ không đổi, thì:
Thời gian nguyên phân = thời gian 1 lần nguyên phân.
2. Nếu tốc độ của các lần nguyên phân liên tiếp không bằng nhau:
- Nếu tốc độ nguyên phân ở các lần giảm dần đều thì thời gian của các lần nguyên phân tăng dần đều
- Nếu tốc độ nguyên phân ở các lần tăng dần đều thì thời gian của các lần nguyên phân giảm dần đều.
Trong 2 trường hợp trên, thời gian của các lần nguyên phân liên tiếp sẽ hình thành một dãy cấp số cộng và thời gian của cả quá trình nguyên phân là tổng các số hạng trong dãy cấp số cộng đó
Gọi:
- x là số lần nguyên phân
- u1, u2, u3,....ux lần lượt là thời gian của mỗi lần nguyên phân thứ nhất, thứ 2, thứ 3..., thứ x. Thì thời gian của quá trình nguyên phân là:
Thời gian N.P= x/2 [u1 + ux ]
Gọi d là hiệu số thời gian giữa lần nguyên phân sau với lần nguyên phân liền trước nó
Nếu tốc độ nguyên phân giảm dần đều thì d > 0
Nếu tốc độ nguyên phân tăng dần đều thì d < 0
Ta có thời gian N.P = x/2 [2u1 + [x - 1] d]
Nguyên phân xảy ra ở loại tế bào nào dưới đây ?
Loại tế bào nào KHÔNG xảy ra quá trình nguyên phân?
Trong nguyên phân, sự phân chia nhân tế bào trải qua mấy giai đoạn [kì] ?
Quá trình nguyên phân không bao gồm kì nào sau đây ?
Ở kì đầu của nguyên phân không xảy ra sự kiện nào dưới đây ?
Nhiễm sắc tử [crômatit] là:
Trong quá trình nguyên phân, thoi vô sắc dần xuất hiện ở kỳ
Trong quá trình nguyên phân, thoi vô sắc là nơi
Hiện tượng sau đây xảy ra ở kỳ cuối là:
Sự phân chia tế bào chất diễn ra rõ nhất ở kì nào của nguyên phân ?
Trong nguyên phân, tế bào động vật phân chia chất tế bào bằng cách
Trong nguyên phân, tế bào thực vật phân chia chất tế bào bằng cách
Sự khác nhau trong nguyên phân ở tế bào thực vật và động vật là gì ?
Ý nghĩa của quá trình nguyên phân: