Nguyên nhân no i sai

Rối loạn giải thể nhân cách/tri giác sai thực tại là một dạng của rối loạn phân ly mà có những cảm giác kéo dài dai dẳng hoặc tái diễn việc cảm giác bị tách rời (bị phân ly) khỏi cơ thể hoặc các quá trình tâm thần, thường là cảm giác như một người quan sát bên ngoài về cuộc sống của mình (giải thể nhân cách), hoặc bị tách rời khỏi những cái xung quanh mình (tri giác sai thực tại). Rối loạn này thường được khởi phát bởi căng thẳng nặng. Chẩn đoán dựa trên các triệu chứng sau khi các nguyên nhân khả thi khác được loại trừ. Việc điều trị bao gồm trị liệu tâm lý cộng với liệu pháp điều trị bằng thuốc cho bất kỳ chứng trầm cảm và/hoặc lo âu kèm theo.

Khoảng 50% dân số nói chung đã từng có ít nhất một lần trải nghiệm thoáng qua về giải thể nhân cách hoặc tri giác sai thực tại trong cuộc đời của họ. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 2% số người trong số đó đáp ứng các tiêu chí có rối loạn giải thể nhân cách/tri giác sai thực tại.

Rối loạn giải thể nhân cách/tri giác sai thực tại có thể xảy ra tương đồng giữa nam và nữ. Độ tuổi khởi phát trung bình là 16 năm. Rối loạn này có thể bắt đầu trong giai đoạn sớm hoặc giữa thời thơ ấu; chỉ có 5% trường hợp bắt đầu sau tuổi 25, và rối loạn hiếm khi bắt đầu sau tuổi 40.

Những người có rối loạn giải thể nhân cách/tri giác sai thực tại thường trải qua các căng thẳng nghiêm trọng, ví dụ như sau:

Bị lạm dụng tình cảm hoặc bị bỏ rơi trong thời thơ ấu (một nguyên nhân phổ biến nhất)
Bị lạm dụng thể chất
Chứng kiến bạo lực trong gia đình
Có bố mẹ bị bệnh lý gây suy giảm chức năng hoặc bệnh lý tâm thần nặng nề
Có một người trong gia đình hoặc người bạn thân chết bất ngờ

Các giai đoạn có thể được khởi phát bởi các căng thẳng giữa các cá nhân, tài chính hoặc nghề nghiệp; trầm cảm Các rối loạn trầm cảm Các rối loạn trầm cảm được đặc trưng bởi buồn trầm trọng hoặc dai dẳng đủ để ảnh hưởng vào hoạt động chức năng và thường là do giảm sự quan tâm hoặc thích thú trong các hoạt động. Nguyên nhân... đọc thêm ; lo âu Tổng quan các rối loạn lo âu Mỗi người thường trải qua nỗi sợ hãi và lo âu. Sợ hãi là phản ứng cảm xúc, thể chất và hành vi đối với một mối đe dọa có thể nhận biết được diễn ra tức thì từ bên ngoài (ví dụ như kẻ đột nhập... đọc thêm ; hoặc sử dụng các loại chất bất hợp pháp Tổng quan về Rối loạn liên quan đến sử dụng chất Rối loạn liên quan đến sử dụng chất liên quan đến các loại chất hoạt hóa trực tiếp vào hệ thống tưởng thưởng của bộ não. Việc hoạt hóa hệ thống tưởng thưởng thường gây ra cảm giác thoải mái... đọc thêm , đặc biệt là cần sa Cần sa (Cannabis) Cần sa là chất gây hưng cảm có thể gây an thần hoặc bồn chồn ở một số người. Lâm sàng là phụ thuộc tâm lý xảy ra khi sử dụng lâu dài, nhưng rất ít sự phụ thuộc về thể chất. Hội chứng cai gây... đọc thêm , ketamin Ketamine và Phencyclidine (PCP) Ketamine và phencyclidine là các thuốc gây mê có thể gây ngộ độc, đôi khi có sự nhầm lẫn hoặc trạng thái cuộn cảm. Quá liều có thể gây hôn mê, và hiếm khi tử vong. Ketamine và phencyclidine... đọc thêm , hoặc các chất gây ảo giác Thuốc gây ảo giác Thuốc gây ảo giác là một nhóm thuốc đa dạng có thể gây ra các phản ứng không lường trước được, phản ứng đặc ứng. Ngộ độc thường gây ảo giác, kèm theo thay đổi nhận thức, kém phán đoán, sự liên... đọc thêm .

Triệu chứng và Dấu hiệu

Các triệu chứng của rối loạn giải thể nhân cách/tri giác sai thực tại thường mang tính chất từng giai đoạn và giao động về cường độ. Các giai đoạn có thể kéo dài chỉ vài giờ hoặc vài ngày hoặc vài tuần, vài tháng, hoặc đôi khi vài năm. Nhưng ở một số bệnh nhân, các triệu chứng liên tục xuất hiện ở cường độ không đổi trong nhiều năm hoặc nhiều thập kỷ.

Triệu chứng giải thể nhân cách bao gồm

Cảm giác tách ra khỏi cơ thể, tâm trí, cảm xúc và/hoặc cảm giác của một người

Bệnh nhân cảm thấy như một người quan sát bên ngoài cuộc sống của họ. Nhiều bệnh nhân cũng nói rằng họ cảm thấy không thực hoặc giống như một con robot hoặc tự động (không kiểm soát những gì họ làm hoặc nói). Họ có thể cảm thấy tình cảm và thể chất tê liệt hoặc cảm thấy tách ra, với ít cảm xúc. Một số bệnh nhân không thể nhận ra hoặc mô tả cảm xúc của họ (chứng mù cảm xúc). Họ thường cảm thấy bị ngắt kết nối khỏi ký ức và không thể nhớ rõ ràng.

Các triệu chứng tri giác sai thực tại bao gồm

Cảm giác bị tách rời khỏi môi trường xung quanh (ví dụ: người, đồ vật, mọi thứ), có vẻ như không thực tế

Bệnh nhân có thể cảm thấy như thể đang ở trong một giấc mơ hoặc sương mù hoặc như thể một bức tường bằng kính hoặc tấm màn chia tách họ ra khỏi môi trường xung quanh. Thế giới dường như vô hồn, không màu hoặc nhân tạo. Sự méo mó chủ quan về thế giới là phổ biến. Ví dụ, vật thể có thể xuất hiện mờ hoặc không rõ ràng như thường lệ; chúng dường như bằng phẳng hoặc nhỏ hơn hoặc lớn hơn bản thân chúng. Âm thanh có vẻ như to hơn hoặc nhẹ nhàng hơn; thời gian dường như trôi quá chậm hoặc quá nhanh.

Triệu chứng hầu như luôn luôn gây khó chịu, và khi nặng nề, không thể dung nạp được. Lo âu và trầm cảm thường phổ biến. Một số bệnh nhân lo ngại rằng họ có tổn thương não không hồi phục hoặc họ đang dần trở nên điên loạn. Những người khác thì ám ảnh về việc liệu họ có thực sự tồn tại hoặc liên tục kiểm tra để xác định liệu tri giác của họ là có thật hay không. Tuy nhiên, bệnh nhân luôn giữ được nhận thức rằng những trải nghiệm không thực tế của họ là không có thực mà chỉ là cách mà họ cảm thấy (nghĩa là họ vẫn còn nguyên vẹn khả năng kiểm tra thực tế). Sự nhận biết này giúp phân biệt rối loạn giải thể nhân cách/tri giác sai thực tại với các rối loạn loạn thần, trong đó sự thấu hiểu bên trong là luôn thiếu.

Tiêu chuẩn lâm sàng

Chẩn đoán rối loạn khử cá nhân hóa/phi tiêu hóa là lâm sàng, dựa trên sự hiện diện của các tiêu chí sau trong Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Phiên bản thứ năm (DSM-5):

Bệnh nhân có các giai đoạn kéo dài hoặc tái phát giải thể nhân cách, tri giác thai thực tại, hoặc cả hai.
Bệnh nhân biết rằng những trải nghiệm không thực của họ là không có thực (nghĩa là họ vẫn có một cảm giác về thực tế nguyên vẹn).
Các triệu chứng gây ra tình trạng đau khổ đáng kể hoặc làm suy giảm đáng kể chức năng xã hội hoặc nghề nghiệp.

Ngoài ra, các triệu chứng không thể giải thích hợp lý hơn bởi rối loạn khác (ví dụ, co giật, đang lạm dụng chất gây nghiện, rối loạn hoảng sợ, rối loạn trầm cảm chủ yếu, rối loạn phân ly khác).

MRI và điện não đồ được thực hiện để loại trừ nguyên nhân thực thể, đặc biệt nếu triệu chứng hoặc tiến triển là không điển hình (ví dụ, nếu các triệu chứng bắt đầu sau 40 tuổi). Xét nghiệm độc tính trong nước tiểu cũng có thể được chỉ định.

Các kiểm tra tâm lý, các buổi phỏng vấn có cấu trúc và các bộ câu hỏi đặc biệt rất có hữu ích.

Các bệnh nhân với rối loạn giải thể nhân cách/tri giác sai thực tại thường cải thiện mà không cần can thiệp. Việc hồi phục hoàn toàn thì khả dĩ đối với nhiều bệnh nhân, đặc biệt là nếu các triệu chứng là kết quả của những căng thẳng điều trị được hoặc thoáng qua hoặc không kéo dài. Ở những người khác, giải thể nhân cách và tri giác sai thực tại trở thành mãn tính và kháng trị.

Thậm chí các triệu chứng giải thể nhân cách và tri giác sai thực tại kéo dài hoặc tái phát chỉ gây suy giảm ở mức độ tối thiểu nếu bệnh nhân có thể tách bản thân họ khỏi những cảm giác chủ quan bằng việc giữ cho tâm trí họ luôn bận rộn và tập trung vào các suy nghĩ và hoạt động khác. Một số bệnh nhân trở nên tàn tật do cảm giác xa lánh mãn tính, do có lo âu hoặc trầm cảm kèm theo hoặc cả hai.

Tâm lý trị liệu

Việc điều trị chứng rối loạn giải thể nhân cách/tri giác sai thực tại phải tìm ra tất cả những căng thẳng liên quan tới việc khởi phát rối loạn bệnh cũng như các căng thẳng sớm trong đời (ví dụ, lạm dụng trẻ hoặc bỏ bê), vốn là những căng thẳng dẫn đến làm bệnh nhân bị rối loạn giải thể nhân cách và/hoặc tri giác sai thực tại khởi phát muộn.

Các liệu pháp tâm lý khác nhau (ví dụ, liệu pháp tâm lý động, liệu pháp nhận thức-hành vi) tỏ ra thành công đối với nhiều bệnh nhân:

Kỹ thuật nhận thức có thể giúp chặn các suy nghĩ ám ảnh về trạng thái không thực.
Kỹ thuật hành vi có thể giúp bệnh nhân tham gia vào các nhiệm vụ làm họ tách khỏi giải thể nhân cách và tri giác sai thực tại.
Kỹ thuật tiếp đất sử dụng 5 giác quan (ví dụ, bằng cách chơi nhạc lớn hoặc đặt một miếng băng trong tay) để giúp bệnh nhân cảm thấy kết nối hơn với bản thân và thế giới và cảm thấy thực hơn trong những thời khắc đó.
Liệu pháp tâm động giúp bệnh nhân đối phó với những cảm xúc tiêu cực, những mâu thuẫn bên dưới, hoặc những trải nghiệm mà gây ra tình trạng không thể dung nạp với bản thân và từ đó bị phân ly.
Theo dõi thời điểm và ghi nhãn tác động và phân ly trong các buổi trị liệu có hiệu quả tốt cho một số bệnh nhân.

Nhiều loại thuốc đã được sử dụng, nhưng không thuốc nào có thể chứng minh hiệu quả rõ ràng. Tuy nhiên, một số bệnh nhân dường như được trợ giúp bởi thuốc thuốc ức chế chọn lọc trên serotonin (SSRIs) Các thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc (SSRIs) Một số loại thuốc và thuốc có thể được sử dụng để điều trị trầm cảm: Các chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) Thuốc điều hòa serotonin (Các thuốc chẹn 5-HT2) Ức chế tái hấp... đọc thêm , lamotrigin, thuốc đối kháng opioid, thuốc giải lo âu và thuốc kích thích. Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể hoạt động chủ yếu bằng cách nhắm vào các rối loạn tâm thần khác (ví dụ, lo lắng Tổng quan các rối loạn lo âu Mỗi người thường trải qua nỗi sợ hãi và lo âu. Sợ hãi là phản ứng cảm xúc, thể chất và hành vi đối với một mối đe dọa có thể nhận biết được diễn ra tức thì từ bên ngoài (ví dụ như kẻ đột nhập... đọc thêm , trầm cảm Tổng quan về rối loạn khí sắc Các rối loạn khí sắc là các rối loạn cảm xúc bao gồm một quãng thời gian kéo dài buồn chán quá mức, vui quá mức, hoặc cả hai. Rối loạn khí sắc có thể xảy ra ở trẻ em và thanh thiếu niên (xem... đọc thêm ) thường kết hợp hoặc khởi phát bởi rối loạn giải thể nhân cách và tri giác sai thực tại.