Những giống cây trồng như thế nào là điều kiện cho sâu, bệnh phát sinh, phát triển

Công nghệ:

ĐIỀU KIỆN PHÁT SINH, PHÁT TRIỂN
CỦA SÂU, BỆNH HẠI CÂY TRỒNG
PHÒNG TRỪ TỔNG HỢP DỊCH HẠI CÂY
TRỒNG
I/ MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
- Học sinh hiểu được điều kiện phát sinh ,phát triển của sâu, bệnh hại cây trồng .
- Học sinh hiểu được thế nào là phòng trừ tổng hợp dịch hại cây trồng .
- Hiểu được nguyên lí cơ bản và các biện pháp chủ yếu sử dụng trong phòng trừ tổng hợp dịch hại cây trồng .
2. Kỹ năng: Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, so sánh……
3. Thái độ:
- Có ý thức bảo vệ cây trồng.
- Có ý thức phòng trừ dịch hại cây trồng kết hợp bảo vệ môi trường sinh thái theo hướng nông nghiệp bền vững.
II/ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
+ Giáo viên :
-Tranh ảnh một số sâu bệnh cây trồng .
- Mẫu sâu và bộ phận cây trồng bị sâu hại.
- Mẫu bọ phận cây trồng bị bệnh.
- Phiếu học tập:
+ Học sinh :
- Đọc trước bài mới ở nhà.
III/ TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
Nội Dung
* Hoạt động 1:
+ Ổn định tổ chức lớp:
+ Kiểm tra bài cũ:

I/NGUỒN SÂU, BỆNH HẠI:
- Có sẵn trên đồng ruộng:

+Trứng, nhộng côn trùng gây
hại.
+Bào tử của nhiều loại bệnh
tiềm ẩn trong đất , trong các bụi
cây cỏ, ở bờ ruộng.
- Sử dụng hạt giống cây con
nhiễm bệnh, sâu là nguyên nhân
dẫn đến sâu, bệnh xuất hiện trên
đồng ruộng.
- Biện pháp ngăn ngừa sâu, bệnh
phát triển :
+ Cày, bừa, ngâm đất ,phát
quang bờ ruộng, làm vệ sinh
đồng ruộng.

Hoạt động của GV
- Đặt vấn đề : Trong sản xuất nông
nghiệp ,sâu bệnh là một trong
những yếu tố làm giảm năng suất
và chất lượng nông sản .Vì vậy
phòng trừ sâu bệnh là việc làm hết
sức cần thiết .Muốn phòng trừ sâu
bệnh có hiệu quả cần phải hiểu các
lọai sâu bệnh và điều kiện phát sinh
phát triển của chúng? .
- Theo em sự phát sinh phát triển
của sâu bệnh phụ thuộc những yếu
tố nào.
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu nguồn
sâu bệnh hại .

- Giới thiệu một số tranh ảnh về
cây trồng bị sâu bệnh gây hại và
vấn đáp.
- Em hãy cho biết loài sâu bệnh nào
thường gây gây hại trên đồng ruộng
Việt Nam?
- Các loài sâu đó tiềm ẩn ở đâu?
- Theo em muốn ngăn chặn nguồn
sâu bệnh hại trên đồng ruộng cần
phải làm gì?
GV gợi ý để HS giải thích tác dụng
của từng biện pháp ngăn ngừa sâu
bệnh?.

Hoạt động của HS
- HS chú ý nghe GV nêu vấn đề của bài
học ,mục tiêu phải đạt được sau khi học.
- HS đọc SGK và liên hệ thực tế trả lời:
- Nguồn sâu, bệnh.
- Điều kiện khí hậu, đát đai.
- Giống cây trồng và chế độ chăm sóc.
- HS quan sát tranh ảnh
đọc phần I SGK tham gia thảo luận trả lời
câu hỏi của GV
- Có hai nguồn chính :
+ Cây trồng ,các tàn dư thực vật ,đất
tiềm ẩn nguồn sâu bệnh
+ Hạt giống ,cây con giống bị nhiễm sâu
bệnh
- Biện pháp ngăn chặn là :

+ Biện pháp canh tác.
+ Dùng giống sạch bệnh .
- Đọc SGK thống kê các yếu tố như: Khí
hậu ,nhiệt độ ,độ ẩm .....
- Trao đổi nhóm về tác động của từng yếu
tố lưu ý yếu tố độ ẩm và lượng mưa.
- Thảo luận cả lớp bổ sung:


+ Xử lí và sử dụng giống cây
trồng sạch bệnh.
II/ ĐIỀU KIỆN KHÍ HẬU,
ĐẤT ĐAI:
1-Nhiệt độ môi trường:
-Ảnh hưởng đến sự phát sinh
,phát triển của sâu, bệnh: mỗi
loài sâu haị sinh trưởng, phát
triển tốt trong một giới hạn nhiệt
độ nhất định.
- Ảnh hưởng đến quá trình xâm
nhập và lây lan bệnh hại.
2-Độ ẩm không khí và lượng
mưa:
-Ảnh hưởng đến phát dục và sinh
trưởng côn trùng: Lượng nước
trong cơ thể côn trùng biến đổi
theo độ ẩm không khí và lượng
mưa.Nếu độ ẩm không khí thấp,
lượng mưa giảm côn trùng sẽ
chết.

-Ảnh hưởng gián tiếp đến phát
sinh, phát triển của sâu, bệnh
thông qua ảnh hưởng đến nguồn
thức ăn của sâu, bệnh: nhiệt độ,
độ ẩm thích hợp cây trồng sinh
trưởng, phát triển tốt tạo nên
nguồn thức ăn phong phú cho
chúng.
3-Điều kiện đất đai:
Đất thiếu hoặc thừa chất dinh
dưỡng , cây trồng phát triển
không bình thường nên rất dễ bị
sâu, bệnh phá hoại.
-Trên đất giàu mùn , cây trồng
dễ mắc bệnh đạo ôn, bạc
lá.
-Trên đất chua, cây trồng kém
phát triển và dễ bị bệnh tiêm lửa.
III/ĐIỀU KIỆN VỀ GIỐNG
CÂY TRỒNG VÀ CHẾ ĐỘ
CHĂM SÓC:
-Sử dụng hạt giống , cây con bị
nhiễm sâu, bệnh là điều kiện
thuận lợi để sâu, bệnh phát triển
trên đồng ruộng.
-Chế độ chăm sóc mất cân đối
giữa nước và phân bón làm cho
sâu, bệnh phát triển mạnh.
-Bón nhiều phân [đạm] tăng
tính nhiễm bệnh của cây trồng .

-Ngập úng và những vết thương
cơ giới tạo điều kiện thuận lợi
cho vi sinh vật xâm nhập vào cây

- Hãy nêu những yếu tố của môi
trường ảnh hưởng đến sự phát sinh
phát triển của nguồn bệnh ?
- Tác động của từng yếu tố ?

- Vì sao độ ẩm không khí và mưa
có ảnh hưởng đến sự phát sinh phất
triển của sâu bệnh?
- Khi gặp điều kiện to ,độ ẩm cao
,chúng ta cần làm gì để hạn chế sự
phát triển của sâu bệnh?

- Những loại đất nào dễ phát sinh
sâu bệnh ? Cho ví dụ cụ thể?

Sâu hại là động vật biến nhiệt [nhiệt độ
cơ thể phụ thuộc vào nhiệt độ môi
trường] to môi trường quyết định hoạt
động sống của sâu.

- Sâu cắn gié ,đẻ trứng ở t o thích hợp là
19 – 23 oC ,ở 30 oC sức đẻ kém, 35 oC
không đẻ được.

- Ngoài hai yếu tố trên điều kiện đất đai
cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến sự phát

triển của sâu bệnh.

- Tăng cường kiểm tra đồng ruộng sớm
phát hiện và có biện pháp phòng trừ.

- Ngoài những điều kiện nêu trên
theo em còn có điều kiện nào khác
ảnh hưởmg đến phát sinh và phát
triển của sâu hại trên đồng ruộng ?
- Phân tích những việc làm nào của
nông dân dễ tạo điều kiện cho sâu
bệnh phát sinh ,phát triển ?
- Cần làm gì để khắc phục và hạn
chế sự phát sinh phát triển của sâu
hại?

- Đọc SGK tham gia thảo luận các câu
hỏi GV đưa ra.
+ Bón nhiều phân [đạm] tăng tính
nhiễm bệnh của cây trồng .
+ Ngập úng và những vết thương cơ giới
tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật
xâm nhập vào cây trồng .


trồng .
* Hoạt động 2:
IV/ ĐIỀU KIỆN ĐỂ SÂU, - GV cho HS đọc sách , liên hệ - Bắt đầu bằng ổ dịch.
BỆNH PHÁT TRIỂN THÀNH thực tế và trả lời câu hỏi:
DỊCH:

- Thế nào là ổ dịch?
- Điều kiện; đủ thức ăn ; nhiệt độ , độ ẩm
-Bắt đầu bằng ổ dịch.
- Khi nào thì sâu, bệnh phát triển thích hợp, sâu, bệnh sẽ sinh sản mạnh, ổ
-Điều kiện; đủ thức ăn ; nhiệt thành dịch?
dịch sẽ lan nhanh khắp ruộng sau vài
độ , độ ẩm thích hợp, sâu, bệnh - Để ngăn chặn sâu bệnh phát triển ngày.
sẽ sinh sản mạnh, ổ dịch sẽ lan thành dịch cần áp dụng những biện  diệt trừ kịp thời thì ổ dịch sẽ được dập
nhanh khắp ruộng sau vài ngày.
pháp gì?
tắt.
 diệt trừ kịp thời thì ổ dịch sẽ
được dập tắt.
- Chúng ta đã nghiên cứu các yếu - Chú ý nghe Gv nêu vấn đề và giới thiệu
V/ KHÁI NIỆM VỀ PHÒNG tố ảnh hưởng đến sâu bệnh hại phần tiếp theo.
TRỪ
TỔNG
HỢP .Nắm được những yếu tố ảnh
DỊCH
HẠI
CÂY hưởng đến sự phát triển của sâu
TRỒNG:
bệnh chúng ta có thể xây dựng một
1-Khái niệm: Là sử dụng phối hệ thống các phương pháp phòng - Mỗi biện pháp phòng trù dịch hại có
hợp các biện pháp phòng trừ .Hệ thống đó gồm nhữnh biện
những ưu điểm và hạn chế nhất
trừ dịch hại cây trồng một pháp nào?
định. Vì vậy cần phải sử dụng
cách hợp lí.
phối hợp các biện pháp phòng trừ

2-Lí do: Mỗi biện pháp phòng
để phát huy ưu điểm và khắc phục
trù dịch hại có những ưu
nhược điểm.
điểm và hạn chế nhất
định. Vì vậy cần phải sử
dụng phối hợp các biện
pháp phòng trừ để phát - GV cho HS thảo luận các câu Nghiên cứu SGK và trả lời.
huy ưu điểm và khắc hỏi :
+ Trồng cây khỏe.
phục nhược điểm.
+ Thế nào là phòng trừ tổng hợp + Bảo tồn thiên địch để chúng khống chế
VI/ NGUYÊN LÍ CƠ BẢN dịch hại?
sâu , bệnh.
PHÒNG TRƯ TỔNG
+Thăm đồng thường xuyên, phát hiện
HỢP DỊCH HẠI CÂY
+ Vì sao phải áp dụng phòng trừ sâu, bệnh để kịp thời có biện pháp phòng
TRỒNG : [3ph]
tổng hợp dịch hại?
trừ nhằm hạn chế sự gây hại của chúng.
1-Trồng cây khỏe.
+ Em hãy nêu nguyên lý cơ bản + Nông dân trở thành chuyên gia: Bồi
2-Bảo tồn thiên địch để chúng của phòng trừ tổng hợp dịch hại dưỡng kiến thức bảo vệ thực vật cho
khống chế sâu , bệnh.
cây trồng ?
người nông dân để họ không những nắm
3-Thăm đồng thường xuyên,
+ Vì sao phải bảo tồn thiên địch kiến thức, vận dụng vào thực tiễn sản
phát hiện sâu, bệnh để kịp thời để khống chế sâu bệnh phát triển ?

xuất m còn có khả năng phổ biến cho
có biện pháp phòng trừ nhằm
+ Cho biết các biện pháp chủ yếu người khác cùng áp dụng.
hạn chế sự gây hại của chúng.
của phòng trừ tổng hợp dịch hại
4-Nông dân trở thành chuyên cây trồng?
gia: Bồi dưỡng kiến thức bảo vệ
thực vật cho người nông dân để
họ không những nắm kiến thức,
vận dụng vào thực tiễn sản xuất
m còn có khả năng phổ biến cho
người khác cùng áp dụng.
* Hoạt động 3:
VII/ BIỆN PHÁP CHỦ YẾU CỦA
- Đọc SGk và trả lời: Có 6 biện pháp
PHÒNG TRỪ TỔNG HỢP DỊCH
chủ yếu:
HẠI CÂY TRỒNG :
- Biện pháp kỹ thuật .
1-Biện pháp kỹ thuật [ chủ yếu]:
- GV cho HS ngiên cứu SGK và
- Sinh học
-Nội dung: Cày, bừa,tiêu hủy tàn hoàn thành phiếu học tập:
- Hoá học ,
dư cây trồng , tưới tiêu, bón phân
- Sử dụng giống chống sâu bệnh
hợp lí, luân canh cây trồng , gieo
- Cơ giới vật lý ,
trồng đúng thời vụ...
- Nêu tác dụng của các biện pháp kỹ - Biện pháp điều hoà.



-Ưu điểm: Đơn giản ,dễ thực hiện ,
ít tốn công, có nhiều hiệu quả.
-Nhược: Sâu, bệnh thành dịch ít
tác dụng.

thuật trong phòng bệnh:

HS thảo luận nhóm và hoàn thành
phiếu học tập.

Biện pháp

Biện pháp

Tác dụng

Cày bừa
Vệ sinh đồng
ruộng.
Tưới tiêu ,bón
phân hợp lý
Luân canh
Gieo trồng đúng
thời vụ

2-Biện pháp sinh học [ tiên tiến
nhất]:
-Nội dung: sử dụng sinh vật hoặc

sản phẩm của chúng để ngăn chặn,
làm giảm thiệt hại do sâu bệnh gây
ra.

-Ưu điểm: Hiệu qủa cao, không
gây ô nhiễm môi trường .
3-Sử dụng giống chống sâu, bệnh:
-Nội dung: sử dụng giống cây
trồng mang gen chống chịu hoặc hạn
chế, ngăn ngừa sự phát triển của
dịch hại.
-Ưu điểm: Hiệu quả triệt để
4-Biện pháp hóa học[ quan trọng
nhất]
-Nội dung: sử dụng thuốc hóa học
để trừ dịch hại cây trồng , chỉ sử
dụng khi dịch hại tới ngưỡng gâyn
hại, mà các biện pháp khác tỏ ra
không có hiệu quả .
-Ưu điểm: Hiệu quả cao, dập tắt
dịch nhanh.
-Nhược: ô nhiễm môi trường , ngộ
độc cho người và gia súc, gây hiện
tượng quen thuốc và phá vỡ sự cân

- Vì sao nói biện pháp sinh học là
tiên tiến nhất đang được nghiên cứu
và sử dụng rộng rãi?
- Thế nào là biện pháp sinh học?
- Nêu một số ví dụ ?

GV có thể cho HS quan sát tranh ảnh
hoặc băng hình.
- Để góp phần thực hiện tốt biện
pháp sinh học chúng ta cần phải làm
gì?
- Ưu ,nhược điểm của biện pháp sinh
học?
GV cho HS thảo luận các câu hỏi:

- Thế nào là biện pháp hoá học?
- Sử dụng thuốc hoá học vừa có tác
dụng tốt vừa không tốt ,điều đó đúng
không? Vì sao?

Cày
bừa
Vệ sinh
đồng
ruộng.
Tưới
tiêu
,bón
phân
hợp lý
Luân
canh
Gieo
trồng
đúng
thời vụ


Tác dụng
Diệt trừ sâu bệnh hại
cây trồng tồn tại trong
đất.
Phá huỷ nơi ẩn nấp
của sâu bệnh
Giúp cây trồng sinh
trưởng phát triển tốt
nâng cao khả năng
kháng bệnh.
Cách li cô lập nguồn
thức ăn của sâu bệnh.
Tránh thời kỳ sâu bệnh
phát sinh mạnh.

- Thảo luận nghiên cứu SGK để trả
lời các câu hỏi GV nêu ra.
Ví dụ : Ong mắt đỏ diệt trứng sâu
đục thân ,bọ rùa diệt rệp sáp hại
cam....
- Bảo vệ các loài thiên địch gây nuôi
và bảo vệ các loài côn trùng có ích.

HS thảo luận và trả lời
những em khác lắng nghe và bổ
sung:
Khi sâu bệnh xâm nhập vào cây
trồng ,nhiều cây trồng thường có các
phản ứng tự vệ như tiết ra chất xua

đuổi hoặc gây ngứa ,ngăn chặn hoặc
hạn chế sự phát triển của sâu hại các
giống lúa : N203, P6 ,CH15 hoặc
ngô lai LVN4...
- Sử dụng thuốc hóa học để trừ dịch
hại cây trồng , chỉ sử dụng khi dịch
hại tới ngưỡng gâyn hại, mà các biện
pháp khác tỏ ra không có hiệu quả .


bằng sinh thái.
5-Biện pháp cơ giới, vật lí:[[ quan
trọng]
-Nội dung: Bẫy ánh sáng, mùi
vị...;bắt bằng vợt, bằng tay...
-Ưu điểm: Đơn giản, dễ thực hiện,
không gây ô nhiễm môi trường
-Nhược: Hiệu quả chậm, tốn công.
6-Biện pháp điều hòa: Là sự phối
hợp các biện pháp phòng trừ một
cách hợp lý giữ cho dịch hại chỉ
phát triển ở mức độ nhất định cây
trồng .
* Tóm lại :Muốn phòng trừ sâu bệnh
có hiệu quả cần phối hợp các biện
pháp một cách hợp lý ,trong đó cần
quan tâm phát triển và bảo vệ các
thiên địch.

- Thế nào là biện pháp cơ giới vật lý


- Nêu ưu nhược điểm của biện pháp
nầy?
- Thế nào là biện pháp điều hoà?

- Vì sao phải sử dụng phối hợp các
biện pháp phòng trừ dịch hại một
cách hợp lý ?

- Bẫy ánh sáng, mùi vị...;bắt bằng
vợt, bằng tay...
- Đơn giản, dễ thực hiện, không gây
ô nhiễm môi trường.
- Hiệu quả chậm, tốn công.
- Là sự phối hợp các biện pháp
phòng trừ một cách hợp lý giữ cho
dịch hại chỉ phát triển ở mức độ nhất
định cây trồng .
HS đọc SGK suy nghĩ và trả lời:
- Khai thác những ưu điểm của từng
phương pháp và hạn chế tác hại của
chúng.
- Phòng trừ được toàn diên ,triệt để.
- Hiệu quả cao ,chi phí ít.

* Hoạt động 4:
IV/ Củng cố và luyện tập:
Cho HS làm các bài tập sau:
1/ Giải thích câu:
“ Trồng lúa mà hoá ra năn.

Trồng cây hoá cỏ em ăn bằng gì? “
2/Chọn câu trả lời đúng nhất :
Câu 1: Sâu bệnh phát sinh trên đồng ruộng thường tiềm ẩn ở:
A/ Trong đất ,trong các bụi cây ,trong cỏ rác.
B/ Trong bụi cây cỏ ven bờ ruộng .
C/ Trên hạt giống cây con.
D/ Kết quả khác.
Câu 2: Những điều kiện thuận lợi cho sâu bệnh phát triển ngoài độ ẩm cao ,nhiệt độ thích hợp còn có :
A/Đất thiếu hoặc thừa dinh dưỡng ,ngậpúng .
B/ Đất thiếu hoặc thừa dinh dưỡng ,chăm sóc không hợp lý.
C/ Đất chua hoặc thừa đạm ,ngập úng ,chăm sóc không hợp lý ,hạt giống mang mầm bệnh ,cây trồng bị xây xước.
D/ Cây trồng bị xây xước ,hạt giống mang nhiều mầm bệnh ,bón quá nhiều phân đạm,
Câu 3: Ổ dịch là :
A/ Nơi xuất phát của sâu bệnh để phát triển ra đồng ruộng.
B/ Nơi có nhiều sâu bệnh hại.
C/ Nơi cư trú của sâu bệnh .
D/ Cả A, B và C.
Câu 4:Nội dung nào thuộc biện pháp sinh học phòng trừ sâu , bệnh?
A. Dùng bả độc.
B. Dùng ánh sáng
C. Cả A và B.
D.Dùng chế phẩm BT
Câu5: Biện pháp phòng trừ sâu, bệnh hại nào gây ô nhiễm môi trường?
A. Biện pháp kỹ thuật.
B. Biện pháp sinh học.
C. Biện pháp Hóa học.
D. Biện pháp cơ giới, vật lí .
V Dặn dò:
- Trả lời câu hỏi cuối bài.
- Xem trước bài 16, 18 chuẩn bị thực hành.