Vừa qua, Tổng cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình [Bộ Y tế] đề xuất 2 phương án nhằm siết chặt điều kiện nạo phá thai ở nước ta hiện nay.
Theo đó, phương án 1 quy định tuổi thai dưới 12 tuần tuổi thì được phá thai trừ trường hợp phá thai vì lựa chọn giới tính thai nhi, phá thai gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của người phá thai.
Phương án 2, với thai từ 12 tuần trở lên sẽ bị cấm, trừ các trường hợp mang thai gây nguy hiểm đến sức khỏe, tính mạng của thai phụ, thai nhi; do thất bại trong sử dụng biện pháp tránh thai có tác dụng lâu dài, do loạn luân, bị hiếp dâm, người chưa thành niên, người chưa kết hôn hoặc có những bằng chứng về nguy cơ sinh ra những đứa trẻ có dị tật…
Lý giải về đề xuất này, ông Nguyễn Đình Bách, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Thanh tra - Tổng cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình phân tích, phương án 1 sẽ hạn chế tình trạng phá thai quá dễ dãi, đồng thời làm tăng trách nhiệm phòng tránh thai, hạn chế lợi dụng phá thai để lựa chọn giới tính thai nhi.
Tuy nhiên, điều này cũng hạn chế quyền sinh sản của cá nhân, nhất là người mang thai ngoài ý muốn nhưng chưa muốn sinh, còn làm kinh tế, học tập… Việc cấm đoán cũng có thể làm gia tăng tình trạng nạo phá thai không an toàn.
Mặt khác, các đối tượng có thai trên 12 tuần bị cấm phá thai có thể tìm đến các cơ sở chui, mất vệ sinh, người thực hiện thiếu chuyên môn. Điều này sẽ gây hậu quả như viêm nhiễm, vô sinh thậm chí gây thủng tử cung, băng huyết nguy hiểm đến tính mạng.
Song nếu không có quy định cụ thể, để mặc mọi người phá thai theo nguyện vọng như hiện nay có thể dẫn đến tình trạng người dân chủ quan với phòng tránh thai, người làm dịch vụ phá thai cũng dễ dãi, mất an toàn, cơ quan quản lý buông lỏng… để lại nhiều hậu quả về mặt sức khỏe; có thể nhiều người sẽ lợi dụng để phá thai do lựa chọn giới tính thai nhi [phá thai trên 12 tuần]…
Cần nghiên cứu kỹ
Đồng tình với đề xuất trên, BS. Lê Thị Kim Dung, Trưởng Khoa sản - Trung tâm Y khoa Thái Hà cho biết, bà ủng hộ quy định cấm phá thai trên 12 tuần.
Lý do BS Dung đưa ra là việc phá thai trên 12 tuần sẽ hạn chế được tình trạng lựa chọn giới tính thai nhi, đồng thời hạn chế những nguy cơ về sức khỏe với thai phụ.
Hiện tỷ lệ thanh thiếu niên phá thai ở nước ta rất lớn. Chỉ tính riêng trên địa bàn TP. Hà Nội, tình trạng lạm dụng phá thai bằng thuốc, phá thai khi thai đã lớn xảy ra khá thường xuyên, gây nguy hiểm cho sức khỏe thai phụ.
Bà Lưu Thị Liên, Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội cho biết, một số trường hợp phá thai bằng thuốc tại các cơ sở khám chữa bệnh sản phụ khoa trên địa bàn bị biến chứng chảy máu kéo dài, vỡ tử cung, sốc… rất nguy hiểm, phải chuyển tuyến, cấp cứu điều trị tại các bệnh viện của Thành phố và Trung ương, thậm chí có trường hợp nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.
Theo bà Liên, nguyên nhân là do các đơn vị chưa tuân thủ nghiêm túc các chỉ định, phá thai quá phạm vi cho phép.
Theo ông Nguyễn Đình Cử, Chủ tịch Hội đồng Khoa học, Viện Nghiên cứu Dân số, Gia đình và Trẻ em, quy định chỉ cho phép phá thai trên 12 tuần tuổi trong trường hợp loạn luân, hiếp dâm có vẻ là hợp lý song để xác minh, chứng thực các lý do này cũng mất thời gian, phiền toái và không dễ dàng.
Bên cạnh đó, với quy định không cho phép phá thai trên 12 tuần tuổi vì lựa chọn giới tính thai nhi; khi đó ai sẽ là người chứng minh được người có yêu cầu phá thai là có mục đích lựa chọn giới tính thai nhi hay bản thân người phá thai tự khai, việc tự khai này liệu có đảm bảo độ tin cậy...
“Do vậy trước khi đưa ra một thay đổi về chính sách, cơ quan quản lý cần nghiên cứu hết sức kỹ càng, tránh gây khó cho người dân và bản thân cơ quan thực hiện", ông Cử nói.
Theo thống kê của WHO, mỗi năm trên thế giới có khoảng 80 triệu phụ nữ có thai ngoài ý muốn trong tổng số 210 triệu phụ nữ mang thai. Trong số này có khoảng 46 triệu phụ nữ phải nạo phá thai, chỉ có 27 triệu ca nạo phá thai hợp pháp và số còn lại là 19 triệu ca bất hợp pháp. Tính trung bình tần suất diễn ra phá thai tại các nước phát triển [nơi phá thai thường bị hạn chế] và tại các nước đang phát triển [nơi phá thai ít bị hạn chế hơn] tương đương nhau.
Tại Việt Nam, thống kê chưa đầy đủ của Tổng cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình, trung bình mỗi năm có khoảng 300.000 ca nạo hút thai ở độ tuổi từ 15- 19, trong đó 60%-70% là học sinh, sinh viên. Riêng tại Hà Nội, tỷ lệ thanh thiếu niên nạo phá thai chiếm trên 22%.
Trên đây là những thông tin giải đáp về quy trình phá thai bằng thuốc như thế nào? Bên cạnh đó, là những lời khuyên và lưu ý cho chị em. Hy vọng, có thể giúp chị em có thêm hiểu biết về phương pháp phá thai này để có thể đưa ra lựa chọn sáng suốt khi đưa ra quyết định quan trọng này.
Tại Hoa Kỳ, khoảng một nửa số trường hợp mang thai là ngoài ý muốn. Khoảng 40% trường hợp mang thai ngoài ý muốn kết thúc bằng phá thai bằng thuốc; 90% thủ thuật được thực hiện trong tam cá nguyệt thứ nhất.
Chấm dứt thai kỳ có thể được khẳng định bằng cách quan sát trực tiếp việc loại bỏ trong buồng tử cung dưới siêu âm sử dụng trong suốt quá trình làm thủ thuật. Nếu siêu âm không được sử dụng trong thủ thuật, có thể xác nhận việc phân giải thai bằng cách đo định lượng nồng độ gonadotropin màng đệm beta-người [beta-hCG] trong huyết thanh trước và sau thủ thuật; giảm > 50% sau 1 tuần xác nhận độ phân giải.
Phá thai trong tam cá nguyệt đầu tiên chỉ cần gây tê cục bộ, nhưng các bác sĩ lâm sàng đã qua đào tạo về sử dụng thuốc gây mê cũng có thể đề nghị thêm an thần. Đối với phá thai muộn hơn, cần phải có sự an thần sâu hơn.
Tránh thai [tất cả các hình thức] có thể bắt đầu ngay lập tức sau khi phá thai được thực hiện < 28 tuần.
- 1. Ahman E, Shah IH: New estimates and trends regarding unsafe abortion mortality. Int J Gynaecol Obstet 115[2]:121-126, 2011 doi:10.1016/j.ijgo.2011.05.027
Các phương pháp phổ biến để nạo phá thai là
- Đưa dụng cụ hút nạo thông qua âm đạo
- Gây sảy thai bằng thuốc [thuốc để kích thích các cơn co tử cung]
Phương pháp được sử dụng phụ thuộc một phần vào tuổi thai. Sơ tán bằng dụng cụ có thể được sử dụng cho hầu hết các trường hợp mang thai. Thuốc có thể được sử dụng cho một số trường hợp mang thai < 11 tuần hoặc > 15 tuần. Phá thai bằng thuốc thực hiện trước 11 tuần có thể được thực hiện trên cơ sở điều trị ngoại trú. Bệnh nhân phá thai bằng thuốc sau 11 tuần cần được theo dõi vì có thể ra máu nhiều.
Phẫu thuật tử cung [thủ thuật mở tử cung hoặc cắt bỏ tử cung] là biện pháp cuối cùng, thường được tránh và có liên quan đến tỷ lệ tử vong cao hơn. Thủ thuật mở tử cung cũng gây ra vết sẹo tử cung, dẫn đến dễ vỡ ở những lần mang thai sau đó.
Thông thường ở giai đoạn < 14 tuần, phương pháp nong và nạo hút [D & C] buồng tử cung được thực hiện, thường xuyên sử dụng ống thông hút đường kính lớn, được đưa vào tử cung.
Khi < 9 tuần, hút chân không bằng tay [MVA] có thể được sử dụng. Thiết bị MVA là cầm tay, không yêu cầu nguồn điện, và êm hơn thiết bị hút chân không điện [EVA]. MVA cũng có thể được sử dụng để quản lý sẩy thai tự nhiên trong thai sớm. Sau 9 tuần, EVA được sử dụng; nó liên quan đến việc gắn một ống thông vào một nguồn chân không có cắm điện.
Ở tuần thứ 14 đến tuần thứ 24 thường sử dụng nong và nạo [D & E]. Kẹp được sử dụng để tháo gỡ các phần và lấy bỏ bào thai, và một ống thông hút được sử dụng để hút nước ối, nhau thai, và các mảnh vỡ của bào thai. D & E đòi hỏi nhiều kỹ năng hơn và cần được đào tạo nhiều hơn so với các phương pháp nạo bằng dụng cụ khác.
Thông thường, việc tăng dần kích cỡ của vật nong được sử dụng để làm giãn rộng cổ tử cung trước khi làm thủ thuật. Tuy nhiên, tùy thuộc vào tuổi thai nhi và số lần có thai, bác sĩ lâm sàng có thể cần sử dụng loại vật gây giãn nở khác nhau hoặc thêm vào cùng với dụng cụ nong để giảm thiểu thấp nhất tổn thương cổ tử cung do dụng cụ nong gây ra. Các lựa chọn bao gồm
- Thuốc tương tự prostaglandin E1 [misoprostol]
- Chất thẩm thấu làm giãn như laminaria [thân rong biển khô]
Misoprostol làm giãn cổ tử cung bằng cách kích thích phóng thích prostaglandin. Misoprostol thường được ngậm 2 đến 4 giờ trước khi làm thủ thuật.
Thuốc giãn nở thẩm thấu có thể được chèn vào cổ tử cung và để ≥ 4 giờ [thường là qua đêm nếu mang thai > 18 tuần]. Chất thẩm thấu làm giãn thường được sử dụng ở giai đoạn thai > 16 tuần tới 18 tuần.
Phá thai bằng thuốc có thể áp dụng cho trường hợp thai < 11 tuần hoặc \> 15 tuần. Nếu bệnh nhân bị thiếu máu nặng, phá thai bằng thuốc ở thời điểm \> 15 tuần chỉ nên thực hiện ở bệnh viện để có thể truyền máu khi cần.
Đối với thai < 10 tuần, phác đồ bao gồm mifepristone chẹn thụ thể progesterone [RU 486] và misoprostol tương tự prostaglandin E1, như sau:
- Mifepristone 200 mg đường uống, tiếp theo là misoprostol 800 mcg sau khi uống 24 đến 48 giờ [đối với phụ nữ mang thai từ 9 đến 11 tuần, uống thêm misoprostol 800 mcg sau uống 4 giờ]
Cả mifepristone và misoprostol đều có thể được bệnh nhân tự sử dụng và không cần được cho dùng tại phòng khám hoặc tại bệnh viện.
Tình trạng không còn thai có thể được xác nhận bằng một trong những đặc điểm sau:
- Theo dõi bằng siêu âm
- Đo beta-hCG vào ngày dùng thuốc và 1 tuần sau đó
- Xét nghiệm nước tiểu thử thai sau khi dùng thuốc 5 tuần
Sau 15 tuần, việc dùng thuốc gây sảy thai diễn ra tại phòng khám hoặc tại bệnh viện. Điều trị trước bằng mifepristone 200 mg trước khi gây chuyển dạ 24 đến 48 giờ làm giảm thời gian gây xảy thai. Prostaglandins được sử dụng để phá thai. Các lựa chọn bao gồm
- Sản xuất E2 prostaglandin ở thận
- Viên misoprostol đặt âm đạo và miệng
- Tiêm bắp IM của prostaglandin F2-alpha [dinoprost tromethamine]
Liều misoprostol điển hình là 600 đến 800 mcg qua đường âm đạo, tiếp theo là 400 mcg ngậm mỗi 3 giờ cho đến 5 liều. Hoặc, có thể sử dụng hai 200-mcg viên thuốc âm đạo chứa misoprostol mỗi 6 giờ; phá thai xảy ra trong vòng 48 giờ trong gần 100% trường hợp.
Tác dụng phụ của prostaglandin bao gồm buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy, tăng thân nhiệt, đỏ mặt, các triệu chứng ngất do thần kinh phế vị, co thắt phế quản, và ngưỡng nắm bắt giảm.
- 2. Jones RK, Jerman J: Abortion Incidence and Service Availability In the United States, 2014. Perspect Sex Reprod Health 49[1]:17-27, 2017 doi:10.1363/psrh.12015
Biến chứng hiếm khi xảy ra với phá thai hợp pháp [biến chứng nghiêm trọng < 1%; tỷ lệ tử vong <