Cơn thiếu máu não thoáng qua hay còn được gọi là đột quỵ nhẹ có triệu chứng thường chỉ kéo dài trong vài phút hoặc vài giờ nhưng hiếm khi kéo dài đến 24 giờ trước khi biến mất.
Mối liên quan giữa cơn thiếu máu não thoáng qua và đột quỵ
Một số nghiên cứu cho thấy người bệnh có cơn thiếu máu não thoáng qua là dấu hiệu sớm xảy ra trước 12% số ca đột quỵ. Theo thống kê, có khoảng 12% ca đột quỵ [đã xuất hiện cơn thiếu máu não thoáng qua trước đó] - tử vong trong vòng một năm. Nghiên cứu cũng cho biết nguy cơ có cơn đột quỵ xảy ra cao nhất trong vòng 90 ngày sau khi xuất hiện cơn thiếu máu não thoáng qua. Có khoảng từ 9% đến 17% bệnh nhân có cơn thiếu máu não thoáng qua bị đột quỵ trong vòng 90 ngày.
Nguyên nhân của cơn thiếu máu não thoáng qua là do có cục máu đông hoặc tắc nghẽn mạch máu não. Tuy nhiên cơ thể có khả năng tự làm tan cục máu đông, giúp lưu thông mạch máu não. Do đó, các triệu chứng thường chỉ thấy trong thời gian ngắn và không để lại di chứng.
Ảnh minh họa: Tắc nghẽn mạch máu não do cục máu đông gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua
Dấu hiệu nhận biết cơn thiếu máu não thoáng qua
Tương tự như đột quỵ, cơn thiếu máu não thoáng qua thường khởi phát đột ngột với một số dấu hiệu dưới đây:
• Cảm thấy yếu mệt, tê mỏi, khó cử động hoặc liệt một bên cơ thể
• Nói ngọng bất thường, nói khó, phát âm không rõ
• Giảm thị lưc, mù tạm thời ở một bên mắt hoặc cả hai mắt
• Chóng mặt
• Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân
Ai là người có nguy cơ cao gặp cơn thiếu máu não thoáng qua và cách xử lý
Bất kỳ ai cũng có thể bị cơn thiếu máu não thoáng qua, tuy nhiên nguy cơ xảy ra cao hơn với người trên 55 tuổi, người có bệnh tăng huyết áp, mỡ máu cao, đái tháo đường.
Ảnh minh họa: Ai cũng có thể gặp cơn thiếu máu não thoáng qua
Khi có các dấu hiệu của cơn thoáng thiếu máu não, bệnh nhân cần được đưa đến khám tại cơ sở y tế càng sớm càng tốt. Cơn thiếu máu não thoáng qua là dấu hiệu cảnh báo sớm của đột quỵ do đó bệnh nhân cần được xử trí, điều trị sớm và xác định các yếu tố nguy cơ để có kế hoạch điều trị dự phòng hiệu quả.
Người bệnh cần có chế độ sinh hoạt hợp lý, ăn uống điều độ, nên giảm ăn muối, tăng cường thực phẩm, trái cây giàu kali để đề phòng bệnh tăng huyết áp. Hàng ngày, nên ăn nhiều rau để vừa có sinh tố vừa có chất xơ giúp tiêu hóa tốt, nên hạn chế ăn mỡ động vật hoặc các phủ tạng động vật. Bệnh nhân nên tránh sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, trà đặc, tránh thức khuya và duy trì vận động, tập thể dục đều đặn.
Ban Biên Tập
Theo American Stroke Association
Để cập nhật thêm các thông tin hữu ích xung quanh bệnh đột quỵ hay thiếu máu não thoáng qua, mời bạn thường xuyên ghé thăm website: dotquy.kcb.vn và Fanpage Facebook Phòng chóng đột quỵ.
Ngày càng có nhiều người quan tâm đến cơn thiếu máu não thoáng qua [cơn TIA]. Người từng có cơn TIA có nguy cơ cao sẽ bị nhồi máu não, căn bệnh để lại nhiều di chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Vậy hiện có những phương pháp điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua TIA đang được ứng dụng phổ biến?
Cơn thiếu máu não thoáng qua [TIA] là tình trạng gián đoạn tạm thời trong quá trình cung cấp máu cho một phần của não. Lúc này, não bộ sẽ bị thiếu oxy, dẫn đến những triệu chứng đột ngột tương tự như khi bị đột quỵ thật sự, ví dụ như tê/yếu cánh tay, chân, mặt, rối loạn thị giác và ngôn ngữ… Tuy nhiên, TIA thường chỉ kéo dài khoảng vài phút đến vài giờ sau đó hồi phục hoàn toàn.
Các phương pháp điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua phổ biến
Mặc dù những triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua [TIA] thường tự khỏi sau vài phút hoặc vài giờ, tuy nhiên, người bệnh cần được điều trị nhằm mục đích dự phòng tái phát. Việc điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua giúp làm giảm nguy cơ đối mặt với cơn TIA khác hoặc nhồi máu não trong tương lai gần. Nhồi máu não là bệnh lý nghiêm trọng, có thể dẫn đến tàn tật vĩnh viễn, thậm chí gây tử vong.
Tùy từng trường hợp, việc điều trị dự phòng có thể khác nhau, phụ thuộc vào các yếu tố như độ tuổi, tiền sử bệnh, nguyên nhân dẫn đến TIA… Bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn phương pháp chữa trị phù hợp và tư vấn cho bạn biết về những lợi ích, thông tin liên quan. Dưới đây là các cách điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua phổ biến, mời bạn đọc cùng tham khảo: [1]
1. Thay đổi lối sống
Người bệnh có thể thực hiện một số thay đổi trong lối sống để góp phần làm giảm nguy cơ bị nhồi máu não, cụ thể như sau:
- Áp dụng khẩu phần ăn uống lành mạnh, cân bằng: Cụ thể, bạn nên giảm muối trong bữa ăn, dùng ít chất béo, dung nạp nhiều chất xơ. Khẩu phần của người bệnh nên có nhiều trái cây tươi và rau xanh.
- Thường xuyên tập thể dục: Mỗi tuần, bạn nên dành ra tối thiểu 150 phút để hoạt động với cường độ vừa phải, ví dụ như đi bộ nhanh, đạp xe… Bạn cũng có thể hoạt động với cường độ mạnh tối thiểu 75 phút như đạp xe lên đồi, bơi lội, chạy bộ… Ngoài ra, thực hiện các bài tập gia tăng sức mạnh vào 2 ngày/tuần cũng rất tốt cho sức khỏe tổng thể.
- Ngừng hút thuốc: Nếu bạn có thói quen hút thuốc thì hãy dừng lại ngay. Việc này rất hữu ích, góp phần làm giảm đáng kể nguy cơ bị đột quỵ trong tương lai.
- Hạn chế rượu bia : Phụ nữ và cả phái mạnh nên hạn chế uống rượu bia. Tốt hơn hết, bạn nên dừng việc uống rượu nếu đã từng có cơn TIA.
- Sống lành mạnh: Người bệnh nên duy trì những lối sống tốt như ngủ đủ giấc, quản lý cân nặng ở mức phù hợp, không sử dụng ma túy, kiểm soát ổn định các vấn đề về sức khỏe, bao gồm tăng huyết áp, rung tâm nhĩ, tiểu đường…
Người bị thiếu máu não thoáng qua nên cắt giảm rượu bia để bảo vệ sức khỏe
2. Sử dụng thuốc
Sử dụng thuốc là phương pháp dự phòng quan trọng và hiệu quả. Hầu hết người bị TIA được bác sĩ chỉ định cho dùng một hay nhiều loại thuốc trong thời gian dài. Việc làm này giúp làm giảm nguy cơ nhồi máu não, cụ thể gồm có: [2]
- Thuốc chống kết tập tiểu cầu: Loại thuốc này hoạt động bằng cách làm giảm nguy cơ hình thành nút tiểu cầu. Người bệnh có thể được cho dùng aspirin, dipyridamole, clopidogrel…
- Thuốc chống đông máu: Loại thuốc này phòng ngừa sự hình thành cục máu đông bằng cách thay đổi chức năng đông cầm máu. Người từng có cơn TIA do cục máu đông ở tim gây ra thường được bác sĩ chỉ định cho dùng thuốc chống đông máu, ví dụ như warfarin, rivaroxaban, edoxaban, dabigatran, apixaban… [3]
- Thuốc huyết áp: Tăng huyết áp làm tăng nguy cơ bị TIA và nhồi máu não. Do đó, nếu bạn bị tăng huyết áp, bác sĩ sẽ chỉ định cho sử dụng thuốc hạ huyết áp, ví dụ như thuốc chẹn beta, thuốc chặn canxi, thuốc ức chế men chuyển angiotensin [ACE], thuốc lợi tiểu thiazid…
- Statin: Nếu người bệnh có cơn thiếu máu não liên quan đến xơ vữa mạch máu thì có thể được chỉ định cho dùng thuốc statin. Loại thuốc này giúp làm giảm mức cholesterol trong máu thông qua tác dụng ngăn chặn một loại enzyme ở gan tạo ra cholesterol. Statin góp phần làm giảm nguy cơ bị đột quỵ. Người mắc bệnh TIA thường được cho dùng thuốc statin như rosuvastatin, simvastatin, atorvastatin…
3. Phẫu thuật
Đối với những người có cơn TIA kèm theo Hẹp động mạch cảnh trong đoạn ngoài sọ mức độ trung bình đến nặng cùng bên. Phẫu thuật cắt bỏ nội mạc động mạch cảnh có thể được bác sĩ chỉ định để dự phòng. Hình thức phẫu thuật này liên quan đến việc loại bỏ một phần niêm mạc động mạch cảnh nhằm làm giảm nguy cơ tái phát.
Động mạch sẽ bị cứng, hẹp khi chất béo tích tụ trong lòng động mạch cảnh, khiến máu khó lưu thông lên não. Tình trạng này còn được gọi là xơ vữa động mạch. Nếu mảng xơ vữa không ổn định có thể hình thành cục máu đông làm tắc tại chỗ hẹp hoặc đến các động mạch nhỏ vừa với kích thước cục máu đông gây ra cơn TIA [nếu cục máu đông sau đó ly giải hoàn toàn] hoặc nhồi máu não thực sự. Phẫu thuật cắt bỏ nội mạc động mạch cảnh sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ mắc TIA, nhồi máu não tái phát. [4]
Ngoài những cách điều trị thiếu máu não thoáng qua kể trên, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh thực hiện thủ thuật nong động mạch cảnh, đặt stent. Bác sĩ sẽ dùng một thiết bị tương tự như quả bóng để mở rộng động mạch cảnh bị hẹp. Sau đó, bác sĩ tiến hành đặt stent vào động mạch cảnh trong. Việc làm này giữ cho động mạch cảnh luôn mở để giúp máu có thể chảy qua.
Theo dõi sau cơn thiếu máu não thoáng qua
Khi có cơn TIA bạn cần đến cơ sở y tế thăm khám ngay lập tức. Ngay cả khi đã phục hồi hoàn toàn, người bệnh cũng không được chủ quan. Bạn hãy tiếp tục theo dõi, đến gặp bác sĩ thăm khám để được chỉ định tầm soát và điều trị dự phòng theo phác đồ phù hợp.
Ảnh hưởng lâu dài của thiếu máu não thoáng qua đối với sức khỏe người bệnh
Điều trị dự phòng là việc làm vô cùng quan trọng, cần thiết vì bệnh lý này có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, cụ thể như sau: [5]
- Gây mệt mỏi: Mặc dù những dấu hiệu thực thể của TIA nhanh chóng kết thúc nhưng có thể để lại các tác động lâu dài. Một vài người bệnh cảm thấy cực kỳ mệt mỏi, không phải lúc nào cũng thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và công việc của bạn.
- Ảnh hưởng đến cảm xúc: Cơn thiếu máu não thoáng qua có thể tác động đến cảm xúc. Người bệnh có thể cảm thấy sốc, lo lắng về sức khỏe của bản thân sau khi trải qua cơn TIA. Lúc này, bạn nên chia sẻ cảm xúc và sự lo lắng của mình với mọi người để được động viên, giúp đỡ. Bên cạnh đó, tập thể dục thường xuyên cũng là cách cải thiện tinh thần hữu ích.
Thiếu máu não thoáng qua có thể khiến người bệnh mệt mỏi kéo dài, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống
Điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua ở đâu?
Khi có cơn TIA, người bệnh không được chủ quan mà phải nhanh chóng đến cơ sở y tế uy tín tầm soát, thăm khám, chữa trị ngay. Việc làm này giúp ngăn ngừa nguy cơ gặp lại các cơn TIA khác cũng như bệnh đột quỵ vô cùng nguy hiểm có thể để lại di chứng nặng nề, thậm chí đe dọa đến tính mạng.
Khoa Thần kinh, Trung tâm Thần kinh, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được xem là địa chỉ y tế uy tín hàng đầu cung cấp dịch vụ thăm khám, tầm soát, điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua với đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm. Tùy vào tình trạng của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp chữa trị phù hợp như dùng thuốc, phẫu thuật, tư vấn điều chỉnh lối sống…
Bên cạnh đó, bệnh viện cũng đã giúp nhiều người bệnh được tầm soát, cấp cứu đột quỵ kịp thời thông qua các kỹ thuật hiện đại, máy móc tân tiến. Nổi bật phải kể đến gồm có hệ thống máy cộng hưởng từ 1.5 – 3 Tesla, máy chụp CT 768 lát cắt, máy chụp mạch máu số hóa xóa nền DSA, máy siêu âm Doppler màu 3D, 4D, robot mổ não hiện đại bậc nhất Modus V Synaptive…
Phòng ngừa cơn thiếu máu não thoáng qua tái phát
Bên cạnh những thông tin về phương pháp điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua, bạn đọc nên tìm hiểu cách ngăn ngừa căn bệnh này tái phát. Cụ thể, bạn nên áp dụng những biện pháp làm giảm các yếu tố rủi ro tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến chứng TIA:
- Uống thuốc theo toa: Nếu được bác sĩ chỉ định cho sử dụng thuốc, bạn hãy dùng đúng liều lượng. Người bệnh không nên tự ý giảm/tăng liều thuốc.
- Thăm khám định kỳ: Khám sức khỏe định kỳ để tầm soát sớm các yếu tố nguy cơ có thể gây thiếu máu não thoáng qua.
- Lưu ý trong khẩu phần ăn: Người bệnh nên xây dựng khẩu phần lành mạnh, ăn nhiều rau quả, trái cây, hạn chế chất béo, muối, rượu bia…
- Tập thể dục, duy trì cân nặng: Bạn nên tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng ở mức khỏe mạnh, ổn định.
- Tránh dùng thuốc lá, chất gây nghiện: Nếu có thói quen hút thuốc bạn nên bỏ ngay. Bạn cũng không nên lạm dụng chất gây nghiện, ví dụ như cocaine…
- Quản lý bệnh mạn tính: Người bệnh cần quản lý tốt bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, cholesterol cao, rung tâm nhĩ…
Người bệnh cần uống thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ để phòng ngừa cơn thiếu máu não thoáng qua tái phát
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
Tóm lại, tùy vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ lựa chọn, chỉ định áp dụng phương pháp điều trị cơn thiếu máu não thoáng qua phù hợp, mang đến lợi ích tối ưu. Người bệnh cần tuân thủ đúng theo phác đồ do bác sĩ đề ra, thăm khám, tầm soát định kỳ để phòng ngừa nguy cơ gặp chứng TIA tái phát.