Ôn tập Thi THPT Quốc gia. Tóm tắt các tác phẩm Ngữ Văn 12 Trang 1Vợ chồng A Phủ – Tô Hoài [ in trong tập Truyện Tây Bắc, 1953] Vợ chồng A phủ kể về đôi vợ chồng người H’ Mông ở vùng Tây Bắc. Mỵ là một cô gáixinh đẹp có tài thổi sáo. Trai bản nhiều người mê và Mỵ đã có người yêu . Dù cha Mị nợthống lí Pá Tra một món tiền lớn, chưa trả nổi, hằng năm phải trả lãi cả một nương ngô nhưngMị kiên quyết không lấy A Sử -con trai thống lý Pá Tra- để xoá nợ. Nhưng một đêm xuân, Mịbị A Sử lừa, bắt về trình ma nhà nó. Tiếng gọi là làm vợ A Sử nhưng Mị bị đối xử thậm tệ.Ban đầu, Mị định tự tử nhưng vì thương cha đành cam chịu sống trong đau khổ, câm lặng “lùilũi như con rùa nuôi trong xó cửa”.*Ngày Tết lại về, Mị lén uống rượu một mình. Không khí vui nhộn, nhất là tiếng sáogọi bạn tình đã giúp Mị nhớ lại những ngày trước, khơi dậy ở Mị khát vọng tình yêu hạnhphúc. Mị vào buồng, định thay váy áo đi chơi thì bị A Sử bắt trói đứng vào cột nhà, bằng cảthúng dây đay, cả tóc Mị. Trong cơn chập chờn mê tỉnh, Mị vẫn thả hồn theo các cuộc chơi.Đến lúc thích chí vùng bước đi mới biết toàn thân bị trói chặt, đau buốt.Cũng đêm đó, A Phủ, một thanh niên mồ côi nhưng khoẻ mạnh, can trường, đã đánh A Sử, vìbất bình trước trò xấc xược của hắn ta. A Phủ bị làng bắt về xử tội và trở thành người ở trongnhà Pá Tra để trừ nợ.*Một mùa đông giá rét, rừng đói, hổ báo từng đàn ra phá nương, bắt bò ngựa . A Phủ vìmải mê bẫy nhím nên đã để hổ bắt mất một con bò. A Phủ bị thống lí Pá Tra bắt trói đứng vàomột cây cột, suốt mấy ngày đêm- chờ khi nào A Sử bắn được hổ mới tha.Lúc ấy, tuy Mị đã trở thành một con người đờ đẫn, vô cảm nhưng khi nhìn thấy hai dòng nướcmắt của A Phủ lặng lẽ rơi trên hai hóm má xám đen vì kiệt sức, tuyệt vọng, Mị động lòngthương người cùng cảnh ngộ. Sau một hồi suy nghĩ, Mỵ đã cắt dây trói cho A Phủ. Rồi, Mịvụt chạy theo anh ta.*Cả hai băng rừng sang Phiềng Sa, trở thành vợ chồng. Quân Pháp tràn tới, dân lànghoang mang lo sợ. A Châu, cán bộ Đảng đã tìm đến xây dựng phong trào và kết nghĩa anh emvới A Phủ. A Phủ đã trở thành tiểu đội trưởng du kích, cùng với Mị và đồng đội tích cực thamgia chống Pháp và tay sai bảo vệ quê hương . VỢ NHẶT [1955] – Kim Lân [in trong tập Con có xấu xí, 1962] Giữa lúc xóm ngụ cư xơ xác, tiêu điều trong nạn đói đầu năm 1945, vào một buổi chiềutà, Tràng- một người nông dân nghèo, luống tuổi, thô kệch, lại dở hơi- dẫn một người phụ nữvề nhà.Vì đang lâm cảnh ngộ đói rách cùng đường nên chỉ qua vài lần gặp gỡ với một vài câunói đùa, rồi cắm đầu ăn một chặp hết bốn bát bánh đúc do Tràng “chiêu đãi”, người phụ nữnày ưng thuận theo không anh về nhà. Mẹ Tràng [bà cụ Tứ] đón nhận người con dâu trong tâm trạng vừa buồn vừa mừng, vừalo âu, vừa hi vọng nhưng không hề tỏ ra rẻ rúng người phụ nữ đã theo không con mình.Đêm tân hôn của họ diễn ra trong không khí chết chóc, tủi sầu từ xóm ngụ cư vọng tới.Sáng hôm sau, một buổi sáng mùa hạ, nắng chói lói. Bà cụ Tứ và cô dâu mới xăm xắn dọndẹp, quét tước trong ngoài. Trước cảnh ấy, Tràng cảm thấy mình gắn bó và có trách nhiệm vớicái nhà của mình và thấy mình nên người, trông người vợ đúng là một người phụ nữ hiền hậuđúng mực, không còn vẻ gì chao chát chỏng lỏn như lần đầu gặp nhau. Bà cụ Tứ hồ hởi đãihai con vài bát cháo loãng và một nồi chè cám.Qua lời kể của người vợ, Tràng dần dần hiểu được Việt Minh và trong óc Tràng hiệnlên hình ảnh đám người đói kéo nhau đi phá kho thóc Nhật, phía trước là một lá cờ đỏ bayphất phới. TRẦN THANH LIÊM - 12A1 - THPT ĐỨC HÒA [2014-2015]Ôn tập Thi THPT Quốc gia. Tóm tắt các tác phẩm Ngữ Văn 12 Trang 2RỪNG XÀ NU [ 1965]- Nguyễn Trung Thành Truyện kể về một làng ở Tây Nguyên- làng Xô Man- nằm giữa cánh rừng xà nu bạtngàn, đang từng ngày hứng chịu những trận những trận đại bác của đồn giặc.Chuyện chính thức bắt đầu bằng việc Tnú trở về thăm làng sau ba năm tham gia lựclượng Giải phóng quân. Thằng bé Heng dẫn đường cho Tnú vì đường vào làng nay đã bốphòng nghiêm ngặt: hầm chông, hố chông, dàn thò chằng chịt….Đêm đó, Tnú ăn cơm và ở lại nhà cụ Mết. Cả làng tụ họp, Dít kiểm tra giấy phép xong,cụ Mết tự hào kể lại cho mọi người nghe trang sử đấu tranh đồng khởi của làng, gắn bó sâusắc với cuộc đời Tnú.Hồi ấy, Mỹ- Diệm khủng bố dữ dội, nhưng làng vẫn bí mật nuôi giấu cán bộ [anhQuyết]. Tuy còn nhỏ tuổi, Tnú và Mai được giao làm liên lạc cho anh Quyết, rồi được anhQuyết dạy chữ. Một lần, trong chuyến đưa thư của anh Quyết lên huyện, Tnú bị địch phục bắt, bị tratấn nhưng anh nhất quyết không khai báo. Ở tù ba năm, Tnú vượt ngục trở về làng thay anhQuyết lãnh đạo buôn làng tích cực chuẩn bị vũ trang khởi nghĩa và kết hôn cùng Mai.Tin làng Xô Man chuẩn bị vũ khí chờ thời cơ nổi dậy đến tai giặc. Thằng Dục đưa línhđến lùng sục vây ráp. Cụ Mết, Tnú, cùng thanh niên lánh vào rừng. Không bắt được Tnú, bọngiặc bắt Mai với đứa con nhỏ chưa đầy tháng của hai người đánh đập dã man.Từ vị trí ẩn nấp, Tnú chứng kiến cảnh vợ con bị giặc hành hạ, Tnú nhảy xổ vào cứu vợcon, rồi bị chúng bắt, Mai và đứa con chết. Bọn giặc tẩm nhựa Xà nu đốt mười đầu ngón tayanh để khủng bố tinh thần dân làng.Tnú kiên cường chịu đựng quyết không kêu la. Có tiếng động chung quanh, Tnú thétlên một tiếng, dân làng đồng thanh, nhất tề nổi dậy, thằng Dục và tiểu đội ác ôn đã bị cụ Mếtvà thanh niên diệt gọn. Làng Xô Man đồng khởi thắng lợi. Tnú gia nhập Giải phóng quân.Anh dũng cảm lập chiến công, được cấp chỉ huy cho về phép thăm làng một đêm.Sáng hôm sau, Cụ Mết, Dít tiến anh lên đường . Họ chia tay nhau ở đồi xà nu, cạnh connước lớn. Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi [2/1966] Chuyện kể về hai chị em Chiến – Việt, những đứa con trong một gia đình có nhiều mấtmát, đau thương: cha bị Pháp chặt đầu hồi chín năm, mẹ vừa bị đại bác Mĩ bắn chết. Khi haichị em Chiến – Việt trưởng thành, cả hai đều giành nhau tòng quân. Nhờ sự đồng tình của chúNăm, cả hai đều được nhập ngũ và ra trận.Trong trận đánh ác liệt tại một khu rừng cao su, Việt diệt được một xe bọc thép đầy Mĩvà sáu tên Mĩ lẻ nhưng anh cũng bị thương nặng, lạc đồng đội, một mình nằm lại chiến trườngkhi còn ngổn ngang dấu vết của đạn bom và chết chóc. Việt ngất đi, tỉnh lại nhiều lần. Mỗi lầntỉnh lại, Việt hồi tưởng về gia đình, về những người thân yêu như mẹ, Chú Năm, chịChiến… .Đoạn trích thể hiện lần tỉnh dậy thứ tư của Việt trong đêm thứ hai. Tuy mắt không nhìnthấy gì, tay chân đau buốt, tê cứng nhưng Việt vẫn trong tư thế sẵn sàng chiến đấu và cố gắngtừng tí một lê về phía có tiếng súng của quân ta vì phía đó “là sự sống”.Việt hồi tưởng lại những sự việc xảy ra từ sau ngày má mất. Cả hai chị em đều háo hứctòng quân, nhưng Chị Chiến nhất định giành đi trước vì cho rằng Việt chưa đủ 18 tuổi. Đếnđêm mít tin, Việt nhanh nhảu ghi tên mình trước. Chị Chiến chậm chân và “bật mí” chuyệnViệt chưa đầy 18 tuổi. Nhờ chú Năm đứng ra xin giúp, Việt mới được tòng quân. Đêm hômấy, chị Chiến bàn bạc với Việt về mọi việc trong nhà. Việt răm rắp chấp nhận mọi sự sắp đặtcủa chị Chiến, vì Việt thấy chị Chiến nói giống má quá chừng.Sáng hôm sau, hai chị em khiêng bàn thờ má sang gửi nhà chú Năm. Việt cảm thấyTRẦN THANH LIÊM - 12A1 - THPT ĐỨC HÒA [2014-2015]Ôn tập Thi THPT Quốc gia. Tóm tắt các tác phẩm Ngữ Văn 12 Trang 3lòng mình “thương chị lạ”.Sau ba ngày đêm, đơn vị đã tìm thấy Việt. Anh được đưa về điều trị tại một bệnh việndã chiến; sức khoẻ hồi phục dần. Anh Tánh giục Việt viết thư cho chị kể lại chiến công củamình. Việt rất nhớ chị, muốn viết thư nhưng không biết viết như thế nào vì Việt cảm thấychiến công của mình chưa thấm gì so với thành tích của đơn vị và mong ước của má. CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA [1983, NGUYỄN MINH CHÂU] Theo yêu cầu của trưởng phòng, nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng đến một vùng ven biển miềnTrung [cũng là nơi anh từng chiến đấu] để chụp một tấm ảnh cho cuốn lịch năm sau. Saunhiều ngày “phục kích”, người nghệ sĩ đã phát hiện và chụp được “một cảnh đắt trời cho” –đó là cảnh một chiếc thuyền ngoài xa đang ẩn hiện trong biển sớm mờ sương. Nhưng khichiếc thuyền vào bờ, anh đã ngạc nhiên đến sững sờ khi chứng kiến từ chính chiếc thuyền đócảnh người chồng vũ phu đánh đập vợ một cách dã man, đứa con vì muốn bảo vệ mẹ đã đánhtrả lại cha mình.Những ngày sau, cảnh tượng đó lại tiếp diễn và lần này người nghệ sĩ đã ra tay canthiệp . . . Theo lời mời của chánh án Đẩu [một người đồng đội cũ của Phùng] người đàn bàhàng chài đã đến toà án huyện. Tại đây, người đàn bà ấy đã từ chối sự giúp đỡ của Đẩu vàPhùng, nhất quyết không bỏ lão chồng vũ phu. Chị đã kể câu chuyện về cuộc đời mình và đócũng là lí do giải thích cho sự từ chối trên. Rời vùng biển với khá nhiều ảnh, người nghệ sĩ đãcó một tấm được chọn vào bộ lịch “tĩnh vật hoàn toàn” về “thuyền và biển” năm ấy. Tuynhiên, mỗi lần đứng trước tấm ảnh, người nghệ sĩ đều thấy hiện lên cái màu hồng hồng củaánh sương mai và nếu nhìn lâu hơn bao giờ anh cũng thấy hình ảnh người đàn bà nghèo khổ,lam lũ bước ra từ tấm ảnh. HỒN TRƯƠNG BA DA HÀNG THỊT - 1981 [Lưu Quang Vũ]Trương Ba, gần 60 tuổi- là một người làm vườn tốt bụng, đặc biệt rất cao cờ. Do tắctrách, Nam Tào gạch bừa tên Trương Ba, khiến ông phải chết oan. Vợ Trương Ba lên Thiênđình kiện. Theo gợi ý của Đế Thích, để sửa sai, Nam Tào cho hồn Trương Ba nhập vào thểxác hàng thịt ở làng bên vừa mới chết, mới ngoài 30 tuổi, để được sống lại, ,.Trú nhờ thể xác hàng thịt, hồn Trương Ba gặp rất nhiều phiền toái : lí trưởng sáchnhiễu, chị hàng thịt đòi chồng; gia đình Trương Ba ngày càng lủng củng. Đặc biệt, sống bằngthân xác hàng thịt, Trương Ba dần dà tiêm nhiễm một số thói xấu và những nhu cầu vốn xa lạ với ông. Gay nhất là chị hàng thịt đòi hỏi Trương Ba phải là người đàn ông thực sự của chị. Lítrưởng nhân đấy sách nhiễu vòi tiền; con trai Trương Ba ngày càng đắc ý, lấn lướt, coi thườngbố. Ngược lại, vợ, con dâu, cháu nội Trương Ba không thể chịu nổi và dần dần xa lánh.Trương Ba vô đau khổ.Trước nghịch cảnh ấy, Trương Ba quyết định trả lại thân xác cho hàng thịt, cũng khôngchấp nhận nhập vào xác cu Tị , kiên quyết chấp nhận cái chết. Số phận con người [1957] của Sô-lô-khốp Chiến tranh kết thúc, Xô-cô- lôp giải ngũ nhưng không muốn trở lại quê nhà. Anh đếnchỗ của một đồng đội cũ, xin làm lái xe cho một đội vận tải. Tình cờ anh gặp chú bé Va-ni-amồ côi, không nơi nương tựa vì bố mẹ em đều đã chết trong chiến tranh. Ngay lập tức, anhquyết định nhận Va-ni-a làm con. Chú bé ngây thơ tin rằng Xô-cô-lốp là bố đẻ của mình. Xô-cô-lôp yêu thương, chăm sóc chú bé thật chu đáo và xem nó là niềm vui lớn, niềm an ủi củamình. Tuy nhiên, anh vẫn bị ảm ảnh bởi những mất mát quá lớn trong chiến tranh. Hằng đêmanh vẫn mơ thấy vợ và các con của mình, « thức giấc thì gối đẫm nước mắt ».TRẦN THANH LIÊM - 12A1 - THPT ĐỨC HÒA [2014-2015]Ôn tập Thi THPT Quốc gia. Tóm tắt các tác phẩm Ngữ Văn 12 Trang 4 Rồi một chuyện rủi ro xảy ra : xe anh đụng phải con bò và anh bị thu hồi bằng lái, phảichuyển sang làm thợ mộc để kiếm sống. Theo lời mời của một người bạn khác, ở Ka-sa-rư,anh dẫn bé Va-ni-a đến đó với hi vọng chừng nửa năm sau anh được cấp lại bằng lái mới. Dùthế, anh vẫn cố trấn tĩnh, vì không muốn để bé Va-ni-a biết được tâm trạng đau buồn củamình. Thuốc [1919] của Lỗ Tấn- Chương I: Vợ chồng Hoa Thuyên- chủ một quán trà nghèo- có đứa con trai độc nhất mắcbệnh lao rất nặng. Nhờ có người mách, vào một đêm thu lúc trời chưa sáng hẳn, lão HoaThuyên tìm tới pháp trường để mua chiếc bánh bao tẩm máu người vừa chịu án chém về chocon ăn vì cho rằng ăn như thế nó sẽ khỏi bệnh.- Chương II: Vợ chồng Hoa Thuyên cho bé Thuyên ăn thuốc. Thằng bé thật tiều tuỵ, đángthương. Vợ chồng Hoa Thuyên đặt hết niềm tin tưởng vào sự hiệu nghiệm của phương thuốcnày.- Chương III: Trời vừa sáng, lúc bé Thuyên ăn thuốc xong, quán trà nhà lão Hoa Thuyên dầnđông khách. Câu chuyện của khách xoay quanh hai sự việc. Sự việc thứ nhất là tất thảy bọnhọ đều tin tưởng vào công hiệu của phương thuốc bánh bao tẩm máu tươi mà thằng bé vừaăn . Hai là họ bàn tán về người tù bị chém sáng nay. Qua lời của Cả Khang thì người bị chémtên là Hạ Du người trong địa phương. Hạ Du theo đuổi lí tưởng đánh đổ nhà Mãn Thanh,giành chủ quyền cho người Trung Quốc [Thiên hạ nhà Mãn Thanh chính là của chúng ta]. HạDu bị bắt vì người bà con tố giác. Trong tù Hạ Du vẫn tuyên truyền tư tưởng cách mạng. Tuynhiên, tất cả những người có mặt trong quán trà hôm đó không một ai hiểu đúng về Hạ Du.Bọn họ cho Hạ Du là điên, là thằng khốn nạn.- Chương IV: Vào một buổi sáng Thanh minh năm sau, mẹ Hạ Du và bà Hoa Thuyên cùngđến nghĩa địa [dành cho người nghèo, người tù và người bị chém] viếng mộ con.Hai người mẹđau khổ bước đầu có sự đồng cảm . Họ rất ngạc nhiên khi thấy trên mộ Hạ Du có một vònghoa. Mẹ Hạ Du đã bắt đầu hiểu ra việc làm của con bà và tin tưởng những kẻ giết hại Hạ Dunhất định sẽ bị quả báo. Ông già và biển cả [1952]của Hê-minh-uêNhân vật trung tâm của tác phẩm là Xan-ti-a-gô -một "ông già" đánh cá người Cuba, 74tuổi .Suốt 84 ngày liền, ông lão không bắt được một mống cá nào, dân làng chài cho rằng lãođã “đi đứt” vì vận rủi. Cậu bé Ma-nô-lin cũng bị cha mẹ không cho đi câu chung với lão nữa.Vào ngày thứ 85, lão quyết định ra khơi trước khi trời sáng. Lần này lão đi thật xa, đếntận vùng Giếng Lớn. Khoảng trưa, một con cá lớn cắn câu, kéo thuyền về hướng tây bắc.Sáng ngày thứ hai, con cá nhảy lên . Đó là một con cá kiếm, lớn đến nỗi trước đây lãochưa từng nhìn thấy. Con cá lại lặn xuống, kéo thuyền chạy về hướng đông.Sang đến ngày thứ ba, con cá bắt đầu lượn vòng. Dù đã kiệt sức, lão kiên trì thu ngắndây câu, rồi dốc toàn lực phóng lao đâm chết được con cá, buộc nó vào mạn thuyền dong về.Nhưng chẳng bao lâu nhiều đàn cá mập đánh hơi được đã lăn xả tới.Từ đó đến đêm, lão lạiđem hết sức tàn chống chọi với lũ cá mập- phóng lao, vung chày, thậm chí dùng cả mái chèođể đánh- giết được nhiều con, đuổi được chúng đi, nhưng lão biết con cá kiếm của mình chỉcòn trơ lại một bộ xương.Đến khuya, đưa được thuyền vào cảng, về đến lều, lão vật người xuống giường và chìmvào giấc ngủ , rồi mơ về những con sư tử TRẦN THANH LIÊM - 12A1 - THPT ĐỨC HÒA [2014-2015]Ôn tập Thi THPT Quốc gia. Tóm tắt các tác phẩm Ngữ Văn 12 Trang 5Bắt sấu rừng u minh hạSang đến ngày thứ ba, con cá bắt đầu lượn vòng. Bằng tất cả kinh nghiệm và sự khéoléo lão thận trọng thu dây câu nhưng lão biết vòng tròn còn khá lớn, con cá hãy còn xa tầmtay của lão. Từng tí một lão cố gắng thu hẹp vòng lượn của con cá và phát hiện rằng con cá đãthấm mệt nên liên tục ngoi lên trong lúc bơi.Sau cú quật đột ngột và cú nảy mạnh ở sợi dây, lão sợ con cá nhảy lên có thể làm văngmất lưỡi câu. Nhưng con cá không nhảy lên mà bắt đầu lượn vòng chầm chậm. Lão cho đó làcơ hội lí tưởng để mình nghỉ ngơi dưỡng sức .Đến vòng lượn thứ ba, lần đầu tiên lão thấy con cá như một cái bóng đen lướt qua dướicon thuyền, rồi trông thấy rõ hơn khi nó mấp mé mặt nước. Đến vòng lượn tiếp theo, lão trôngthấy lưng cá nhưng nó vẫn còn ở xa thuyền. Lão chuẩn bị lao, và thu dần dây câu. Đến mấyvòng lượn sau con cá tiến gần mạn thuyền . Dù đã kiệt sức, lão vẫn giẫm chân giữ dây câu, rồidốc toàn lực phóng lao đâm vào chỗ hiểm giết chết được con cá. Máu cá loang ra nhuộm sẫmcả vùng nước chung quanh. Con cá chết thẳng đơ, trắng bạc và bồng bềnh theo sóng.Không thể đưa con cá lên thuyền vì nó quá lớn, lão cẩn thận buộc nó dọc theo mạnthuyền, giương buồm về bến. Lão thật sự hài lòng và tự hào với thành quả lao động của mình.MÙA LÁ RỤNG TRONG VƯỜNTiểu thuyết Mùa lá rụng trong vườn - được viết ra nhằm chia sẻ với người đọc giữa đờivề niềm lo lắng sâu sắc cho các giá trị truyền thống trước những biến động, đổi thay của thờibuổi kinh tế thị trường - được Ma Văn Kháng hoàn thành vào năm 1985. Tác phẩm được xéttặng giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1986. Tác phẩm gồm 20 chương. Đoạn tríchđược chọn đưa vào Sách giáo khoa Ngữ văn 12 là một đoạn dẫn từ phần 4, chương II của tácphẩm.Bằng một giọng kể ấm áp và cảm động, khi thì qua trật tự tuyến tính dẫn dắt, khi thìqua ngôn ngữ đối thoại, khi thì để cho sự việc phơi trải giữa thời gian hiện tại, khi thì để sựtình xa xôi sau một bức màn hồi ức, tác giả đã đưa người đọc trở về với một buổi chiều cuốinăm đầy bình yên và trầm hương. Trong buổi chiều cuối năm đầy thiêng liêng mang tínhtruyền thống đó, người đọc nhận ra những nét đẹp rất phương đông, rất Việt Nam của ngàyTết cổ truyền: sự đoàn tụ, lễ cúng gia tiên và bữa cơm tất niên, những lời ước nguyện Có thể tiếp cận với không gian và thời gian đầy hương Tết của đoạn trích được dẫn ởba toạ độ nghệ thuật sau:Thứ nhất, chị Hoài và sự trở về trong buổi chiều ba mươi Tết.Chị Hoài - người vợ của một liệt sĩ. Chấp nhận sự vô thường, chị tái giá, nhưng vẫn giữsự hằng thường: sự trong sáng thuỷ chung với gia đình nhà chồng [gia đình ông Bằng]. Hếtmùa lá rụng năm ấy, chị như chiếc lá tìm về cội nguồn, trở về thăm lại gia đình cũ đúng thờikhắc buổi chiều tất niên. Chị Hoài [mà cái tên như ngầm gợi lên một cái gì ổn định, hằngthường, thuỷ chung] hiện lên trong tác phẩm và đoạn trích trong một lát cắt bất ngờ của đờisống, cũng là trong chặng cuối cuộc hành trình của một năm tàn tháng tận. Chị đem đến chokhu vườn của nhà chồng một tiết tấu bình yên – như bù lại cho những gì mà thế giới yên tĩnhấy đã, đang và sẽ vừa bị tước đoạt vừa được bồi đắp mới để thích nghi trước một nhịp điệugấp gáp của đời sống thị trường. Lời nhắn gọn gắn mà mênh mang biết bao, ít chữ mà nhiềunghĩa biết bao ở chương XX – chương cuối cùng của truyện – của chị Hoài sau một mùa lárụng nữa như hoàn chỉnh thêm diện mạo tâm hồn của một người vợ liệt sĩ đã thanh thản chọncho mình cách sống vì mọi người [trước hết là mọi người trong gia đình dù đó chỉ là một giađình đã xưa cũ với chị mà chị hoàn toàn có quyền không phải chia sẻ trách nhiệm nữa]: “Baogiờ cậu Cần cưới vợ, cô Phượng ở cữ, cô Lí về, nhớ điện cho tôi lên”.TRẦN THANH LIÊM - 12A1 - THPT ĐỨC HÒA [2014-2015]Ôn tập Thi THPT Quốc gia. Tóm tắt các tác phẩm Ngữ Văn 12 Trang 6Đúng như suy nghĩ của ba nhân vật Đông, Lí và Luận: “Quan hệ của chị ở gia đình nàyđã thuộc về quá khứ. Kỉ niệm của chị ở đây đẹp nhưng buồn. Chị có quyền quên mà không aiđược trách cứ.” Nhưng đoạn trích đã cho người đọc đến với một nhân vật chị Hoài của hiệntại chứ không phải là của quá khứ. Vẫn còn đó trong mùa tết năm này của tác phẩm sự chuđáo, lo toan, nghĩa tình vẹn toàn của một người dâu trưởng. Điều đó làm tất cả mọi ngườitrong gia đình ông Bằng đều cảm động. Qua cách miêu tả ấy của Ma Văn Kháng, người đọccũng bất giác bồi hồi theo tâm hồn nhân hậu, cách sống vị tha, trong sáng nghĩa tình, thuỷchung của người đàn bà đã một thời là dâu trưởng. Ma Văn Kháng đã ưu ái dành cho nhân vậtđặc biệt này cả hai cách giới thiệu, miêu tả vừa trực tiếp [qua ngoại hình và diện mạo bình dịmà có nét tươi tắn: “một phụ nữ nông thôn trạc năm mươi, người thon gọn trong cái áo bôngchần hạt lựu. Chiếc khăn len thắt nâu ôm một khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí đằm thắm vàcái miệng tươi.”; qua hai con mắt “đậm nỗi bồi hồi” cảnh cũ người xưa; qua ngôn ngữ thômộc dân dã mà không phải là không tinh tế: “Cô Phượng đấy như?”] vừa gián tiếp [qua hồi ứccủa mọi người: “Chị Hoài, vợ anh cả Tường liệt sĩ. Chị Hoài, dâu trưởng, nết na, thuỳ mị.”;qua cảm nhận của Phượng trong hiện tại: “Người phụ nữ tưởng đã cắt hết mối dây liên hệ vớigia đình này, vẫn giao cảm, vẫn chia sẻ buồn vui và cùng tham dự cuộc sống cuả gia đìnhnày”]. Chín năm chưa gặp lại người cha chồng kính yêu. Phút gặp lại, chị Hoài “gần nhưkhông chủ động được mình, chị lao về phía ông Bằng, quên cả đôi dép ”. Ma Văn Khángtinh tế và sắc sảo để chị “kịp hãm lại khi còn cách ông già hai hàng gạch hoa” - hai hàng gạchhoa của lễ giáo và sự xa cách của một lần tái giá. Chị thốt lên tiếng “Ông” nghe như một tiếngnấc. Nhưng đến lễ cúng gia tiên, chị Hoài đã thật sự trở về với niềm tin trong trẻo cũ. Ngườiđàn bà đó đã giản dị một cách hồn nhiên để tin rằng chị vẫn là một phần không thể tách rờicủa cái gia đình xưa cũ. Vì vậy, ngay khi ông Bằng vừa khấn vái và buông tay chắp xong, chịliền “thế chân ông cụ, hai tay nâng lên trước ngực.” để cất lên lời khấn vái tổ tiên.Có phải chính từ hình tượng này mà Ma Văn Kháng đã muốn nói lên một điều khôngđược nói ra nói tác phẩm: thì ra, con người ta có quyền vừa hội nhập với cái mới mà vẫn vừagiữ gìn được những nét tinh tuý hằng thường của cái xưa cũ.Thứ hai, ông Bằng và cuộc gặp lại người con dâu.Qua cách khắc hoạ của Ma Văn Kháng, ông Bằng vừa là hiện thân vừa là biểu tượngcho giá trị mang tính chuẩn mực của đời sống gia đình. Ông tìm bình yên trong tiết tấu cổđiển của bản “Vườn khuya”. Nhưng giai điệu thong thả du dương êm đềm ấy cũng khônggiúp ông chống đỡ nổi sự biến động phức tạp đầy tăng tốc của đời sống thị trường. Ông phảichứng kiến dần dần sự đổ vỡ của gia đình: con trai [Cừ bỏ xí nghiệp và có tin là đã vượtbiên], con dâu [Lí - vợ của Đông] đang có biểu hiện chê chồng lạc hậu để đua theo lối sống xahoa phù phiếm. Khu vườn nhỏ và yên tĩnh của gia đình ông Bằng vừa phải đối mặt với quyluật rụng lá của thiên nhiên, vừa phải đối mặt với quy luật biến động của đời sống xã hội. ÔngBằng chưa chịu nhận ra một điều - mà điều này cho đến cuối tác phẩm, sẽ xuất hiện trong mộtchiêm nghiệm của con dâu ông là Phượng: “Ai có thể ngờ được căn nhà yên tĩnh, ở đầu cáiphố dài yên tĩnh, lại chỉ có được sự yên tĩnh bề ngoài. Gia đình, cái giọt nước của biển cả, cóai ngờ lại là một vùng chứa nhiều sóng gió đến thế.”Cuộc gặp mặt giữa ông Bằng và người dâu trưởng là chị Hoài là một cuộc gặp gỡ vừavui mừng vừa xót xa. Trong một chừng mực nào đó, cuộc gặp lại này xoa dịu niềm cô đơn vàtiếp thêm niềm tin cho ông Bằng trong cảnh ngộ gia đình hiện tại. Ngòi bút miêu tả tâm lí tinhtế của Ma Văn Kháng tỉ mẫn ghi lại cận cảnh phút giây rớm nước mắt đó: ông Bằng sững lạikhi nhìn thấy chị Hoài, trên gương mặt còn vướng vất ưu tư của ông “thoáng một chút ngơngẩn”, rồi mắt ông “chớp liên hồi”, môi “lật bật không thành tiếng”. Tác giả nói thay ngườiđọc và thay cho cả nhân vật người cha chồng giàu cảm xúc này là “có cảm giác ông sắp khócoà”. Khi chị Hoài lao về phía cha, thốt lên tiếng “Ông” nghe như tiếng nấc, giọng ông BằngTRẦN THANH LIÊM - 12A1 - THPT ĐỨC HÒA [2014-2015]Ơn tập Thi THPT Quốc gia. Tóm tắt các tác phẩm Ngữ Văn 12 Trang 7nghẹn ngào đẫm nước mắt: “Hồi đấy ư, con?”. Đúng là một cuộc gặp gỡ nhiều tâm trạng,nhiều nỗi niềm mà một nhân vật trong truyện đã nhận ra : “Cảnh gặp gỡ vui mừng nhiễm mộtnỗi tiếc thương, đau buồn, ê nhức cả tim gan.”.Mùa lá rụng. Cây cối trong thiên nhiên lớn của đất trời và thiên nhiên hẹp là khu vườncủa gia đình ơng Bằng cũng đều chấp nhận quy luật vừa khắc nghiệt vừa thanh thản của tiếtmùa cho một lần thay lá. Để lên non. Cũng như cây cối trong khu vườn nhà ơng Bằng, nhữngcon người trong Mùa lá rụng trong vườn phải đối mặt cho một lần “lên đời” [cũng là một kiểu“thay lá”] để bước vào cuộc sống đầy năng động, đầy biến động của cơ chế thị trường. Trongcuộc sống tất bật để đi lên đó, một mặt những con người trong đoạn trích và tác phẩm phảiphấn đấu để trang bị thêm những giá trị mới để thích nghi với cuộc sống mới; mặt khác, phảira sức níu giữ, neo giữ những giá trị hằng thường đã trở thành chuẩn mực bất biến của đờisống. Giá trị cần được giữ gìn trong mùa lá rụng của tác phẩm và cũng chính trong đoạn tríchlà giá trị gia đình.Thứ ba, mọi người trong gia đình ơng Bằng và lễ cúng tất niên.Tất cả đều mong đợi chị Hồi lên thăm, chị Hồi trở về. Và “cầu được, ước thấy”.Niềm vui mừng của mọi người trong gia đình ơng Bằng khởi phát từ tiếng reo to mừng rỡ củaPhượng, tiếp theo là cảnh Đơng, Lí, Luận hấp tấp vội vã từ phòng khách “ùa ra vệt đường látxi măng đi qua vườn cây ra cổng ”. Cảnh Lí ơm chầm lấy chị Hồi. Rồi một loạt lời hỏi han,trao đổi rộn rã. Rồi cảnh người cha chồng và con dâu trưởng gặp lại nhau trong nghẹn ngàocảm xúc.Lễ cũng tất niên tràn ngập khơng khí trang nghiêm nhưng ấm cúng, lời khấn thành kínhmà chân thành. Đứng trước bàn thờ tổ tiên, ơng Bằng “như qn hết xung quanh và bản thể”.Ơng thành tâm theo khói hương ngày Tết trơi về q khứ hằng thường, cất lên lời vọng tưởngđầy tri ân với tổ tiên, ơng bà, cha mẹ, với người vợ đã qua đời, với người con trai cả đã xanhmồ. Để rồi từ q khứ thiêng, ơng trở về với hiện tại bề bộn. Hơn ai hết trong gia đình này,ơng ý thức sâu sắc sự kết nối giữa truyền thống và hiện tại, giữa tổ tiên và con cháu.Mâm cỗ tất niên thịnh soạn được cả nhà - nhất là Lí - tươm tất chuẩn bị. Nỗi buồn nămcũ như qua đi, chỉ còn đó đêm trừ tịch đầy sự vui vẻ, hân hoan, ấm cúng của một gia đìnhtưởng chừng khơng bao giờ có thể chia cắt.Có lẽ người đọc tuy khơng nói ra nhưng đều cảm động hướng đến và sẻ chia suy nghĩlặng thầm của ơng Bằng trong đêm cuối năm lặng gió ấy ở cuối chương II: “Gia đình và sựsum họp đêm giao thừa, có gì đầm ấm, thiết tha hơn. Kỳ diệu thay thời khắc này. ” Tết, trong nỗi thiêng liêng thẳm sâu giản đơn mà huyền diệu đêm trừ tịch, sau nhữngbổi hổi đồn tụ, cuối những hồi niệm xao xác và khởi đầu thinh lặng những ước mơ, nghevườn khuya rùng mình búng lá, nghe trước đường theo gió có ai đó lất phất xun qua trầmhương đi về hát khẽ lời “anh đến thăm em đêm ba mươi ” mà chợt làm hun náo cả tách tràthơm, lặng thầm giở từng trang Mùa lá rụng trong vườn Cũng là một cái thú giữa ngày xn chăng!Bắt sấu rừng U Minh HạThế giới vùng U Minh hạ -Vùng đất lạ lùng , đầy bí ẩn .-Giư a vùng tràm là căn cứ của loài cá sấu . ơ-Kỳ lạ , khủng khiếp . -Tiếng hát ảo na o , rùng rợn ơ-“ Hồn ở đâu đây…sấu bắt ? “ -Không khí ma thiêng nước độc đầy hùm beo , thủy quái . TRẦN THANH LIÊM - 12A1 - THPT ĐỨC HỊA [2014-2015]Ơn tập Thi THPT Quốc gia. Tóm tắt các tác phẩm Ngữ Văn 12 Trang 8-Tiếng hát biết bao oan hồn , tổ tiên , ông bà rời quê bỏ xứ nơi đây . -Đất phương Nam phì nhiêu Œ khai phá đổ mồ hôi , nước mắt , xương máu . Nhân vật Năm Hên . -Con người tài trí phi thường -Tính chất ghê gớm , phi thường của công việc ông cần phải giải quyết : Bắt sống mấychục con cá sấu hung dư bằng tay không . ơ-Người dân không tin được .-Học đến xem , mang nhiều dụng cụ Œ không làm gì được. -Cá sấu về cả đàn Œ họ không tin Œ sửng số chạy trốn . -Ông Năm Hên bắt trong một giờ 45 con cá sấu rất nhẹ nhàng bằng cây mốp tươi và nắmdây cóc kèn . -Con người giàu tình cảm , nghóa khí . -Bắt sấu kiếm sống mà còn là hành vi nghóa hiệp .-Trả thù cho anh . -Nạn cá sấu hoành hành . -Tình sâu nghóa nặng đối với tổ tiên . Nghệ thuật -Trần thuật hấp dẫn .-Khéo sắp đặt chi tiết . -Miêu tả cảnh . -Ngôn ngữ trong sáng giản dò, ngắn gọn . Kết luận “ Bắt sấu rừng U Minh hạ là kiểu truyện ngắn gọn , tiêu biểu cho bút pháp Sơn Nam vềvùng đất phương Nam lạ lùng và bí ẩn với như ng con người tải tử , phi thường . ơŒ Tấm lòng yêu quê hương tha thiết TRẦN THANH LIÊM - 12A1 - THPT ĐỨC HỊA [2014-2015]