Tổng cục Dân số vừa công bố báo cáo cho thấy Việt Nam là 1 trong 10 quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Theo thống kê chung, hiện tuổi thọ trung bình của người Việt ở mức trên 73 tuổi, nhưng số năm khỏe mạnh chỉ được 64.
Năm 2011, Việt Nam bắt đầu bước vào quá trình già hóa dân số với số người cao tuổi chiếm 10% dân số. Theo dự báo, đến năm 2038 tỷ lệ này sẽ đạt 20%, khi đó Việt Nam chính thức được gọi là nước dân số già. Như vậy để tăng gấp đôi tỷ lệ người cao tuổi, Việt Nam chỉ mất 27 năm, trong khi Mỹ mất 69 năm, Australia mất 73 năm, Thụy Điển 85 năm, Pháp mất 115. Điều đó cho thấy Việt Nam có tốc độ già hóa dân số quá nhanh, cho nên có rất ít thời gian để chuẩn bị cho sự thay đổi này.
Theo thống kê của Tổng cục Dân số, tuổi thọ bình quân của người Việt Nam tăng nhưng số năm sống khỏe mạnh thấp so với nhiều nước, số năm phụ nữ sống có bệnh tật trung bình khoảng 11 năm và nam giới khoảng 8 năm. Người cao tuổi đối diện với gánh nặng "bệnh tật kép" và thường mắc các bệnh mạn tính như: Mạch vành, tăng huyết áp, tiểu đường, thoái hóa khớp, ung thư...Ngoài ra còn các hội chứng đặc trưng ở người già như suy giảm nhận thức, lú lẫn, trầm cảm, suy giảm trí nhớ...
Bình quân mỗi người cao tuổi có 3 bệnh, đối diện với nguy cơ tàn phế do quá trình lão hóa, chi phí điều trị lớn. Tuổi thọ trung bình cao nhưng tuổi thọ khỏe mạnh của người cao tuổi ở nước ta thấp [64 tuổi], đặc biệt, có 67,2% người cao tuổi có tình trạng sức khỏe yếu và rất yếu. Trong đó, chi phí điều trị mỗi năm dành cho cho người cao tuổi thường cao gấp 8-10 lần người trẻ.
Hiện nay, Việt Nam đang thiếu bác sĩ chuyên lão khoa, điều dưỡng có kinh nghiệm, hệ thống viện dưỡng lão có hoặc không có chăm sóc y tế còn ít. Nguồn nhân lực chăm sóc người già chủ yếu dựa vào người nhà và ngày càng giảm.
Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là 73,6 tuổi, nhưng phụ nữ có tuổi thọ cao hơn nam giới, cụ thể là 76,1 so với 71,1.
Thông tin được đưa ra tại Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm thích ứng với già hóa và chăm sóc người cao tuổi giữa Nhật Bản và Việt Nam, diễn ra ngày 29/8.
Tiến sĩ Phạm Vũ Hoàng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số [Bộ Y tế], cho biết Việt Nam bắt đầu giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011 với số người từ 65 tuổi trở lên chiếm 7% tổng dân số.
Nếu tính theo mốc người từ 65 tuổi trở lên, Việt Nam hiện có 9 triệu, sẽ tăng lên 21,7 triệu vào năm 2050. Còn tính theo mốc 60 tuổi trở lên, nước ta có gần 11,9 triệu người [chiếm 12%], dự báo sẽ tăng lên 25% vào năm 2050.
Tiếp tục khẳng định Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới, ông Hoàng nói thời gian để nước ta chuyển từ giai đoạn già hóa dân số sang dân số già rất ngắn, khoảng 25 năm.
Phụ nữ Việt Nam có tuổi thọ cao hơn đàn ông 5 năm. Ảnh: Thạch Thảo
Điều đó có nghĩa là năm 2036, Việt Nam sẽ chính thức bước vào giai đoạn dân số già. 20 năm sau đó, Việt Nam sẽ bước vào thời kỳ dân số siêu già, như Nhật Bản vài năm trước.
Theo Tổng cục Dân số, tuổi thọ trung bình của người Việt là 73,6 tuổi, nhưng phụ nữ Việt Nam có tuổi thọ cao hơn nam giới [76,1 so với 71,1]. Năm 2019, khoảng cách này là 5,3 tuổi [76,3 so với 71,0].
Trung bình người cao tuổi ở Việt Nam mắc 3-4 bệnh, thường là bệnh không lây nhiễm, cơ xương khớp, sa sút trí tuệ, giảm thính lực, tăng huyết áp, rối loạn giấc ngủ... Dù tốc độ già hóa rất nhanh, số lượng người cao tuổi tăng từng năm, nhưng dịch vụ y tế đáp ứng điều trị và chăm sóc dài hạn của Việt Nam rất khiêm tốn. Cả nước chưa có bệnh viện chăm sóc người cao tuổi dài hạn.
Riêng với Hà Nội, PGS.TS Hồ Thị Kim Thanh, Bộ môn Y học gia đình, Đại học Y Hà Nội, cho hay thủ đô có 250.000 người từ 75 tuổi trở lên, cần nhiều sự trợ giúp xã hội, y tế, chăm sóc nhất, ước tính Hà Nội cần ít nhất 10 bệnh viện, khoa lão, trung tâm y tế chăm sóc lão khoa chuyên biệt để phục vụ người dân.
Kế hoạch chuẩn bị cho tuổi già còn hạn chế
Bà Bùi Thị Ninh, Giám đốc Văn phòng Giới sử dụng lao động, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam TP.HCM, cho hay người cao tuổi Việt Nam vẫn có tư duy đầu tư cho tuổi già bằng cách đầu tư cho con cái. “Bao nhiêu tiền bạc đều cố gắng tập trung cho việc học hành và tương lai của con, mong muốn sau này con cái sẽ chăm sóc lại mình. Việc chuẩn bị các nguồn thu nhập ổn định, bền vững cho tuổi già còn khá hạn chế”, bà Ninh nói.
Nguồn thu nhập của người cao tuổi Việt Nam phần lớn đến từ sự hỗ trợ của con cháu, càng lớn tuổi, sự phụ thuộc này càng lớn; trong khi nguồn thu nhập từ việc làm càng lớn tuổi càng giảm. Nguồn từ tiết kiệm rất ít ỏi, chỉ vài phần trăm.
Điều này khiến bà Ninh cho rằng “khá báo động, lo ngại” vì lương hưu, trợ cấp xã hội còn hạn chế, nếu nguồn hỗ trợ từ con cháu hoặc khả năng làm việc giảm sẽ khiến nguồn thu nhập giảm đáng kể, thành trở ngại lớn cho đời sống người cao tuổi.
Nhật Bản là một quốc gia có dân số siêu già hiện nay. Nhóm dân số cao tuổi từ 65 tuổi trở lên của quốc gia này năm 2022 là 36,2 triệu người, chiếm 29% tổng dân số. Quốc gia này có rất nhiều kinh nhiệm trong việc xây dựng một xã hội dân số già như việc tái cấu trúc hệ thống y tế, chăm sóc lão khoa, xây dựng và quản trị cơ sở chăm sóc người cao tuổi, xây dựng các chế độ chính sách an sinh xã hội, lao động, thiết kế cơ sở hạ tầng...
Giáo sư Naoki Kondo, Trưởng khoa Dịch tễ học xã hội, Trường Y tế công cộng thuộc Đại học Kyoto, đưa một ví dụ thú vị về việc các địa phương ở Nhật Bản thành lập các quán cộng đồng để ngăn ngừa khuyết tật chức năng ở người cao tuổi. Các quán cộng đồng này là nơi người già có thể tụ họp, tương tác, giao lưu, có thể làm giảm 50% tỷ lệ người cần chăm sóc điều dưỡng; đồng thời kêu gọi nhiều người thu nhập thấp, phụ nữ cao tuổi tham gia. Bộ Y tế, lao động và phúc lợi Nhật Bản cũng có ngân sách để hỗ trợ địa phương thực hiện mô hình này.
người Việt Nam có tuổi thọ trung bình là bao nhiêu?
Hiện tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là 73,6 tuổi, đáng lưu ý khi phụ nữ Việt Nam có tuổi thọ cao hơn nam giới. Điều đáng nói, trung bình người cao tuổi ở Việt Nam mắc 3-4 bệnh. Người dân Việt Nam có tuổi thọ tương đối cao nếu so với các quốc gia có cùng mức sống, nhưng lại có số năm sống với bệnh tật nhiều.
Tuổi thọ của Việt Nam đứng thứ mấy trên thế giới?
Ngoài ra, theo số liệu được tổng hợp và thống kê của trang Statista, tuổi thọ trung bình của Việt Nam giai đoạn 2020-2025 được dự báo sẽ vào khoảng 75,77; xếp thứ 5 trong các nước Đông Nam Á.
Tuổi thọ cao nhất trung bình cao nhất thế giới là bao nhiêu?
Nơi người dân sống thọ nhất là Monaco với tuổi thọ bình quân là 87,1 tuổi [trong đó nữ giới 88,99 tuổi và nam giới 85,17 tuổi].
Việt Nam có bao nhiêu người sống trên 100 tuổi?
Hiện cả nước có khoảng 7,9 triệu NCT chiếm 9,45% dân số, trong đó có 3,98 triệu người từ 60-69 tuổi [4,51% DS], 2,79 triệu người 70-79 tuổi [3,22% DS], 1,17 triệu người trên 80 tuổi [1,93% DS] và khoảng 9.380 người trên 100 tuổi.