Bàn tính soroban là gì

Một số người nghĩ rằng bàn tính Soroban là một công cụ học tập dành cho trẻ em, nhưng người Nhật vẫn sử dụng Soroban thường xuyên trong đời sống. Đồng thời đây cũng là phương pháp được nhiều thần đồng tính toán sử dụng để rèn luyện trí não.

Soroban là gì?

“Soroban - 算盤” là tên một loại bàn tính cổ của người Nhật, lấy cảm hứng từ bàn tính Suanpan của Trung Quốc, du nhập vào Nhật Bản ở thế kỷ 14. Soroban bao gồm kí tự “算” có nghĩa là tính toán, dự toán, con số, cùng với kí tự “盤” có nghĩa là khay.

Ảnh: soroban-schule

Bất chấp việc Nhật Bản là quốc gia công nghệ hàng đầu, người dân nước này vẫn giữ thói quen sử dụng bàn tính Soroban trong học tập, làm việc. Trên hết, bàn tính Soroban đã được nâng lên thành phương pháp Soroban giúp rèn luyện trí tuệ cho các em nhỏ.

Cấu tạo của bàn tính

Bàn tính này bao gồm các thanh dọc “Keta” và hạt, được gắn vào một khung gỗ/ nhựa và được chia thành 2 phần bởi 1 thanh ngang “Hari”. Phần trên mỗi cột có 1 hạt, mỗi hạt mang giá trị là 5, được gọi là “Go-dama - 五玉” [năm hạt]. Phần dưới mỗi cột gồm 4 hạt, mỗi hạt mang giá trị là 1, gọi là “Ichi-dama - 一玉” [một hạt].

Các hạt thường có hình hai cạnh [hình nón kép]. Chúng thường được làm bằng gỗ, mặc dù hạt của một số Soroban, đặc biệt là những loại được sản xuất bên ngoài Nhật Bản, có thể là đá cẩm thạch hay các loại đá khác, hoặc thậm chí là nhựa.

Cấu tạo của một bàn tính Soroban.

Các thanh giữ hạt Keta được gọi là thanh tính toán, số lượng thanh luôn là số lẻ và không bao giờ ít hơn 7. Một bàn tính Soroban cơ bản sẽ thường gồm 13 thanh nhưng cũng có thể tăng thêm tùy vào nhu cầu sử dụng.

Mỗi một phần của bàn tính đều có thể được làm từ nhiều vật liệu khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết các bảng tính ở Nhật đều được làm bằng gỗ, mây hoặc tre để các hạt có thể dễ dàng trượt trên đó. Chính vì thế, giá của một chiếc bàn tính Soroban sẽ tùy thuộc vào chất liệu làm ra nó.

Bàn tính gảy Soroban có một điểm đặc biệt hơn so với “người anh em” Trung Quốc đó là trên thanh ngang đánh dấu các chấm đơn vị, tượng trưng cho hàng đơn vị, hàng ngàn, hàng triệu, hàng tỷ. Tùy theo độ lớn của phép tính mà chúng ta có thể chọn điểm nào là hàng đơn vị. Cách chọn sẽ theo thứ tự từ phải qua trái.

Cách xác định số trong bàn tính gảy

Tại mỗi thanh dọc gồm 1 Go-dama có giá trị là 5 và 4 Ichi-dama có giá trị mỗi hạt là 1, tổng cộng là 9. Vậy cách xác định số ở cột đơn vị là như thế nào?

0 = Các hạt nằm xa thanh ngang.

1 = Gảy 1 hạt Ichi-dama lên sát thanh ngang.

2 = Gảy 2 hạt Ichi-dama lên sát thanh ngang.

3 = Gảy 3 hạt Ichi-dama lên sát thanh ngang.

4 = Gảy 4 hạt Ichi-dama lên sát thanh ngang.

5 = Gảy hạt Go-dama xuống sát thanh ngang, các hạt Ichi-dama xa thanh ngang.

6= Hạt Go-dama và 1 hạt Ichi-dama sát thanh ngang.

7 = Hạt Go-dama và 2 hạt Ichi-dama sát thanh ngang.

8 = Hạt Go-dama và 3 hạt Ichi-dama sát thanh ngang.

9 = Hạt Go-dama và 4 hạt Ichi-dama sát thanh ngang.

Ảnh: skdesu

Sau khi xác định được cột đơn vị, thì cột sát bên trái sẽ là hàng chục, tiếp là hàng trăm, hàng ngàn... Chính vì thế, các hạt của hàng chục sẽ là 10, 20, 30, 40, 50. Các cột tiếp theo sẽ tương tự như vậy.

Bởi vì hàng thấp nhất là hàng đơn vị nằm ở bên phải, nên khi đọc số sẽ theo quy ước đọc từ hàng lớn nhất, tức là theo thứ tự từ trái qua phải.

Soroban trong đời sống của người Nhật

Bàn tính Soroban đã được dạy trong trường học hơn 500 năm, bắt nguồn từ quan niệm xem việc học như một loại hình nghệ thuật. Tuy nhiên, sự du nhập của phương Tây trong thời kỳ Minh Trị và sau Thế chiến II đã dần thay đổi hệ thống giáo dục của Nhật Bản.

Kể từ đó, máy tính đã thay thế Soroban và các trường tiểu học không còn bắt buộc phải dạy học sinh cách sử dụng bàn tính gảy. Việc học Soroban chuyển từ các trường công lập sang các lớp học tư thục sau giờ học.

Ảnh: istock

Tuy nhiên hiện nay, nhằm khôi phục lại một phương pháp tính mang nhiều lợi ích tốt đẹp, Soroban vẫn được dạy ở một số trường tiểu học như một cách để trẻ hình dung và làm quen với các khái niệm toán học.

Thực hành Soroban bao gồm việc giáo viên đọc một chuỗi số [cộng, trừ, nhân và chia] theo nhịp điệu như một bài hát, ở phần cuối, giáo viên đưa ra đáp án. Điều này giúp học sinh rèn luyện khả năng tuân theo nhịp độ mà giáo viên đưa ra trong khi trí óc vẫn suy nghĩ bình tĩnh và chính xác. Bằng cách này, phương pháp Soroban phản ánh văn hóa Nhật Bản về việc thực hành thiền định trong mọi khía cạnh của cuộc sống.

Không chỉ trường học, doanh nghiệp cũng sử dụng bàn phím này nhiều đến nỗi một số công việc văn phòng yêu cầu chứng chỉ Soroban đối với nhân viên.

Vì sao một bàn phím cổ xưa vẫn còn được “trọng dụng” tại Nhật Bản như vậy?

Nếu ai là fan của các chương trình truyền hình thực tế thì ắt hẳn sẽ biết đến chương trình “Super Brain”, tại Việt Nam có một phiên bản tương tự là “Siêu trí tuệ”. Xuất hiện trong cuộc thi tổ chức tại Trung Quốc vào năm 2015, cô bé người Nhật Tsujikubo Rinne đã khiến mọi người kinh ngạc bởi khả năng tính nhẩm thần sầu của mình.

Thần đồng tính toán Tsujikubo Rinne.

Và tại Việt Nam, năm 2019, cậu bé Gia Hưng [12 tuổi] cũng đã thể hiện khả năng tính nhẩm vượt trội của mình. Vậy điểm chung giữa hai “thần đồng tính toán nhỏ tuổi” này là gì? Câu trả lời là họ đều rèn luyện bằng phương pháp tính toán nổi tiếng của Nhật Bản – phương pháp Soroban.

Soroban không chỉ là một món đồ chơi hoặc công cụ tính toán thông thường, nếu dành nhiều năm luyện tập, bạn sẽ đạt được kỹ năng được gọi là "Anzan Soroban - 暗算そろばん" hay tính nhẩm Soroban, cho phép một người thực hiện những phép tính khổng lồ mà không cần đến công cụ.

Chính vì thế, đây không chỉ là bàn tính thông thường. Theo nhiều nghiên cứu, sử dụng Soroban học toán giúp gia tăng khả năng ghi nhớ, suy luận logic trừu tượng.

Sản phẩm này cũng thường được sử dụng theo cách cải tiến, có khả năng tạo ra các kỹ thuật cực nhanh để thực hiện bất kỳ phép tính cộng, trừ, nhân và chia. Nó cũng có thể làm việc với giờ, phút, giây, chuyển đổi trọng lượng và đo lường, số nguyên, số thập phân, âm, căn bậc hai và bậc ba...

Ảnh: istock

Với nhiều người, có lẽ khi mới sử dụng Soroban sẽ cảm thấy khó hiểu và khó sử dụng, nhưng bàn tính này là tiền đề cho phương pháp tính nhẩm cực nhanh, với những con số khổng lồ, nhanh hơn cả máy tính. Đó chính là lý do vì sao những Siêu trí tuệ trên thế giới lại sở hữu khả năng tính toán hơn người. Đó không phải là năng khiếu sẵn có, mà nhờ vào sự khổ luyện từng ngày.

Thần đồng tính nhẩm Takeo Sasano đã đi vào sách kỷ lục Guinness với thời gian tính toán chỉ 1,83 giây [thậm chí chưa đến hai giây!] với khả năng tính nhẩm các số có 15 chữ số.

Xem thêm

Không chỉ giúp cho việc tính toán, Soraban còn có tác dụng vượt trội đối với nhiều kỹ năng khác của con người. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng sử dụng bàn tính có hiệu quả cho sự phát triển của não phải và tư duy sáng tạo.

Cụ thể, một số lợi ích của Soroban bao gồm:

• Cải thiện sự tập trung và ghi nhớ, đặc biệt là đối với các con số.
  
• Phát triển khả năng hình dung.
  
• Quan sát kỹ hơn.
  
• Xử lý thông tin nhanh.
  
• Tăng tốc độ nghe, thu nạp thông tin.
  
• Tính nhẩm.
  
• Lý luận logic.
  
• Sự nhanh nhẹn.

kilala.vn

Tags:

• #văn hóa
• #soroban
• #bàn tính gảy
• #toán tư duy

Phương pháp Soroban có tốt không? là một trong những thắc mắc của các ông bố, bà mẹ đang muốn áp dụng phương pháp học toán Soroban cho con. Để các bậc phụ huynh có cái nhìn tổng quan nhất về phương pháp này, trong khuôn khổ bài viết dưới đây, UNICA sẽ phân tích cụ thể hơn để các bạn có được câu trả lời chính xác cho thắc mắc trên. Ngay bây giờ, chúng ta hãy cùng nhau đi tìm hiểu nhé!

Phương pháp học toán Soroban là gì?

Trước khi đi tìm hiểu xem phương pháp Soroban có tốt không, bạn cần nắm vững khái niệm phương pháp học toán Soroban. Phương pháp tính nhẩm Soroban dựa trên chiếc bàn tính Soroban cổ có nguồn gốc từ Trung Quốc. Vào những năm 1600 của thế kỷ XVII, chiếc bàn tính nhẩm Soroban đã du nhập vào đất nước hoa anh đào. Cũng kể từ đây, nó trở thành một trong những công cụ tính toán được ưa chuộng không chỉ ở Trung Quốc, Nhật Bản mà còn có độ phủ sóng rộng rãi ở các nước Châu Á khác.

Phương pháp tính nhẩm Soroban dựa trên chiếc bàn tính Soroban cổ

Nhờ vào cơ chế hoạt động của chiếc bàn tính Soroban, người Nhật đã phát minh ra phương pháp tính nhẩm nhanh. Đây được xem như là một phương pháp rèn luyện trí não tại Nhật Bản, thậm chí họ còn tổ chức một giải đấu Soroban với cấp độ cao nhất là Flash AnZan. Như vậy, bạn đã nắm được khái niệm về phương pháp học toán Soroban là gì rồi đúng không!

Cấu tạo bàn tính Soroban

Bàn tính Soroban có cấu tạo và đặc điểm dễ nhận biết như sau:

- Bàn Soroban có hình dạng là hình chữ nhật, được làm từ chất liệu gỗ với các thanh ngang đặt song song với nhau.

- Mỗi bàn tính được chia làm 2 phần với cấu trúc phần trên nhỏ hơn và bằng 1/3 so với phần dưới.

- Phân chia 2 phần được gọi là xà giữa.

- Trên bàn tình có các hạt được sơn màu và có thể di chuyển lên xuống khi thực hiện các phép tính. 

Cách biểu thị số trên bàn tính Soroban

Các số trên bàn tính Soroban được quy ước như sau:

- Số 0 được quy ước bằng: 1 hạt phía dưới + 5 hạt sắp xếp phía trên của bàn tính.

- Số 1-4 được quy ước bằng: Di chuyển lần lượt từ 1 đến 4 hạt lên phía trên của bàn tính.

- Số 5 được quy ước bằng: Đẩy hạt số 5 xuống dưới cùng. Tiếp dục dồn 4 hạt 1 xuống dưới bàn tính.

- Số >5 được quy ước bằng: Giữ cho 5 hạt ở phía dưới cùng của bàn tính, sau đổ tiến hành đẩy từng hạt 1 lên phái trên của bàn tính. 

>>> Xem ngay: 7 Cách dạy con trai tuổi dậy thì tốt nhất mẹ nên biết?

Cấu tạo bàn tính Soroban

Phương pháp Soroban có tốt không?

Theo các nghiên cứu của khoa học hiện đại, khi trẻ tiếp xúc với phương pháp học toán Soroban sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho não bộ. Bởi phương pháp tính nhẩm Soroban sẽ giúp trẻ rèn luyện được cả 2 bán cầu não trái và não phải. Trong phương pháp này sẽ bao gồm 2 phần đó là tưởng tượng hình ảnh bàn tính và thực hiện các phép tính. Trong đó, bán cầu não trái sẽ đảm nhiệm việc tính toán logic, còn bán cầu não phải sẽ đảm nhiệm trí tưởng tượng không gian.

Phương pháp tính nhẩm Soroban được xem là một trong những phương pháp rèn luyện trí não thích hợp nhất khi trẻ từ 4 đến 16 tuổi. Tuy nhiên, có không ít những tranh cãi về cách tính nhẩm nhanh này. Nhiều nhà nghiên cứu toán học trên thế giới lại cho rằng, Soroban là phương pháp khiến cho não bộ “mệt mỏi”, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Thế nhưng nhiều phụ huynh lại cho rằng khi bé áp dụng phương pháp Soroban thì trẻ tư duy rất nhanh về các con số.

>>> Xem ngay: Cách học toán Soroban tại nhà hiệu quả cùng Unica

Phương pháp tính nhẩm Soroban được xem là một trong những phương pháp rèn luyện trí não

Vậy, phương pháp Soroban có tốt không? Phương pháp rèn luyện trí não Soroban chỉ có tác dụng khi trí não trẻ đã được phát triển đầy đủ. Nếu các bậc phụ huynh cho con rèn luyện quá sớm có thể gây ra những tổn thương do não trẻ bị quá tải. 

Trẻ từ 0 đến 2 tuổi là giai đoạn mà trẻ phát triển não bộ mạnh nhất, sau 2 tuổi não bộ gần như hoàn thiện giống người lớn. Do đó, độ tuổi thích hợp nhất cho trẻ học Soroban là từ 5 tuổi. Lúc này não bộ của trẻ đã phát triển và hoàn thiện đầy đủ, nên phương pháp Soroban sẽ giúp trẻ phát triển tư duy.

Như vậy, việc học toán Soroban là một phương pháp học toán hữu ích nếu cha mẹ cho trẻ học đúng thời điểm. Các bậc phụ huynh không nên cho con học quá sớm khi não trẻ chưa phát triển đầy đủ. Tuy nhiên, cha mẹ cũng không nên cho con học quá muộn khi trẻ đã quá lớn và trải qua “giai đoạn vàng” của việc học tập.

Toán Soroban dành cho trẻ mấy tuổi

Sau khi giải đáp thắc mắc Toán Soroban có tốt không, chắc hẳn rất nhiều bậc cha mẹ muốn áp dụng ngay phương pháp này đối với con mình. Khoa học đã chứng minh, trẻ 4 tuổi có thể áp dụng được phương pháp Soroban vào các phép tính thường ngày của mình. Bạn có thể rèn luyện và duy trì cho bé đến khi bé 16 hoặc 18 tuổi. Không chỉ giúp bé thực hiện những phép toán một cách nhanh chóng, Soroban được xem như là phương pháp để giúp trẻ rèn luyện trí não mỗi ngày.

Soroban thật sự là một phương pháp toán học vô cùng tuyệt vời. Thế nhưng cha mẹ không nên cho con tiếp xúc từ quá sớm bởi nó sẽ khiến bộ não của trẻ quá sức, mệt mỏi do phải suy nghĩ và vận dụng quá nhiều vào việc thực hiện các phép tính thông qua các hạt trên bàn tính Soroban. 

Như vậy, UNICA đã giúp các bạn giải đáp thắc mắc phương pháp Soroban có tốt không. Cha mẹ hãy căn cứ vào sự phát triển, cũng như khả năng của con mình để lựa chọn được thời điểm thích hợp nhất cho con áp dụng phương pháp này nhé!