Cách nhận biết gỗ sưa khô
Cây gỗ Sưa thường mọc ở đảo Hải Nam với tên gọi Trung Quốc là Hoàng Hoa Lê, đây là chủng Sưa cho chất lượng tốt nhất thế giới. Miền Bắc Việt Nam có cùng vĩ độ với đảo Hải Nam nên Sưa ở đây vùng này có chất lượng gần tương đương với loài Hoàng Hoa Lê. Ở miền Nam của nước ta cũng có trồng loại cây này như chất lượng không bằng so với trồng ở miền bắc và đảo Hải Nam.
Một loại Sưa đượch nhập từ Lào trong thời gian gần đây còn gọi là Sưa dây. Sưa dây có vân gỗ tương đương, mùi thơm nhẹ nhưng giá thành thì rẻ hơn Sưa Bắc và Nam rất nhiều. Để phân biệt các loại này với nhau thì phải là người thợ chuyên nghiệp mới phát hiện được, ví như vân gỗ, mầu sắc, mùi thơm, thể hiện độ đặc quánh của tinh dầu, ngoài ra dùng lửa để đốt tàn của Sưa thường có mầu trắng sáng điều dễ phân biệt với loại gỗ khác … Hoàng Đàn là giống cây đặc chủng của Hữu Lũng thuộc tỉnh Lạng Sơn. Cùng họ vơi Hoàng Đàn còn có Hoàng Đàn Rủ tên thường gọi là Ngọc Am sinh sống ở vùng núi Hoàng Su Phì thuộc tỉnh Hà Giang. Thời gian gần đây thị trường xuất hiện một loại Hoàng Đàn nhái nhập khẩu từ Malaysia mầu sắc nhợt nhạt và giá cũng rẻ hơn Hoàng Đàn chính thống từ Lạng sơn gấp nhiều lần .Quy luật của thị trường, phàm đồ thì cái gì có giá trị ắt sẽ có đồ nhái, đồ mông má: Sưa, Hoàng Đàn cũng vậy. Trong tự nhiên, gỗ Cẩm lai và gỗ Hương có mầu sắc và vân gỗ giống Sưa tới 90%. Để phân biệt giữa chúng với nhau người thợ phải dùng mũi … Tinh dầu Sưa được bán trên thị trường rất nhiều Gỗ Hương, Gỗ Cẩm lai, Gỗ Sưa kém chất lượng được tẩm tinh dầu bọc trong ni lông hoặc hộp kính, mở ra thấy thơm phức, làm cho khách mới chơi thiếu kinh nghiệm dễ mê mẩn. Ngoài ra gỗ Cẩm, gỗ Hương còn được trộn vào vòng tay, tràng hạt, gối, chiếu… Những sản phẩm bằng Sưa này vốn dĩ được cấu tạo với hàng trăm miếng hạt nhỏ đều nhau. Một món đồ với vài chục miếng được chia đều trong đó thì người mua sẽ rất khó mà phân biệt … Với Hoàng đàn đặc hữu Lạng Sơn giá trị lớn nhất bởi gỗ nhiều tinh dầu tạo ra nhiều tuyết và màu vàng sẫm. Gỗ Hoàng Đàn nhái có màu nhợt nhạt thường được dùng phẩm màu vàng để nhuộm sẫm . Thuốc kích thích ra tuyết dạng lỏng xuất xứ từ Trung Quốc được tẩm ướp để kích thích ra tuyết, lớp tuyết này sẽ mất rất nhanh sau một thời gian ngắn … Từ hơn chục năm trước, muốn bán được món đồ bằng gỗ Sưa người thợ mộc phải làm giả thành gỗ Gụ thì mới tiêu thụ được. Giống Sưa rất dễ trồng và phát triển tốt. Vì lợi nhuận quá lớn nên ở một số vùng miền núi bà con chặt phá cây khác để thay thế bằng Sưa, có tới cả nghìn Héc ta Sưa được 5 đến 7 năm tuổi đang phát triển tốt, khoảng vài chục năm nữa số cây trưởng thành này cho thu hoạch, hi vọng tới thời điểm đó giá trị của loài gỗ này vẫn còn cao như hiện nay. Với một số loại gỗ đã tuyệt chủng mà chỉ người Việt mình chơi như Thủy Tùng, Mun Sừng, Ngọc Am đó là cách tích trữ giữ gìn như một món đồ gia bảo an toàn nhất cho mỗi nhà sưu tầm đồ gỗ… Với Hoàng Đàn, giá thành hiện giờ được đội nên rất cao vì là hàng ưa chuộng với Trung quốc. Mà thị trường Trung Quốc thì luôn nóng lạnh thất thường, Hoàng Đàn chỉ có giá trị khi nó còn tuyết, mà tuyết thì cũng chỉ khô xác trong vòng mấy tháng. Khi tuyết đã khô thì giá trị của Hoàng Đàn gần như rất thấp. Cũng chính vì lý do này mà Hoàng Đàn phần gốc rễ thường đắt hơn so với thân cành vì lượng tinh dầu cao hơn…Có thể kết luận lại, Hoàng đàn là giống gỗ đã tuyệt chủng nhưng tiềm ẩn nhiều yếu tố thiếu an toàn để tích trữ cho hậu bối… Hiện nay trên thị trường Việt Nam thì gỗ sưa có 3 loại: Sưa tím, Sưa đỏ, Sưa Vàng. Giá Sưa thấp nhất là 1 triệu rưỡi/ 1 kg. Loại trung trung làm được pho tượng nhỏ cỡ 3 triệu rưỡi tới 5 triệu rưỡi 1 kg . Nếu là ván đường kính 30 cm trở lên giá ngoài 30 triệu/ 1 kg nhưng loại này gần như không còn do bị thương lái săn lùng. Thực ra để so sánh giữa Sưa Hải Nam, Sưa Bắc và Sưa Miền Nam thì dấu hiệu nhận biết rất mờ nhạt, phải là người sưu tầm chuyên nghiệp mới có thể phân biệt được . Ngay tại thị trường gỗ Trung Quốc với người kinh doanh nếu công khai với khách hàng gỗ Sưa nguồn gốc Việt nam sẽ không tiêu thụ được hàng, cũng chính vì vậy có vụ kiện nổi đình đám về 1 vị khách kiện một doanh nghiệp lớn ở Bắc Kinh vì bộ bàn ghế bà ta mua giá hơn chục tỷ thay vì Sưa Hải Nam như Công ty thông báo là Sưa nguồn gốc Việt… Điều đó để thấy rõ, ngay với người tiêu dùng Trung Quốc họ còn khó phân định được huống hồ là người chơi Việt… 98% Sưa ở thị trường Việt là xuất sang Trung Quốc. Sưa Hải Nam được biết đến với giá trị siêu việt của nó, vậy nên cơ may lọt về Việt Nam một Tác phẩm vào tay ai đó để rồi nhờ họ tìm ra sự khác biệt giữa chúng với nhau rồi có câu trả lời thật là khó … Để nhận biết gỗ Sưa, trong dân gian người ta dùng các phương pháp cơ bản như sau : (i) Nhìn (quan sát bằng mắt thường) : + Vân gỗ nổi lên từng lớp từng lớp rất đẹp, + Tom (thớ gỗ): Mịn , nhỏ, màu hồng (hoặc đỏ) sẫm, thi thoảng có tom màu đen. (ii) Ngửi : đánh giấy ráp, hoặc dùng dao sắc cạo nhẹ sạch bụi , rồi ngửi trực tiếp vào gỗ thấy mùi thơm ngát mùi trầm, hoặc đốt , khói tỏa hương rất thơm, tàn màu trắng ngà (giống tàn thuốc lá 555). (Một bài viết khác về Sưa của bác Khoa giảng viên đại học bên Úc) Giả thuyết: Sự biến động của giá Sưa ở Việt Nam(VN) trùng hợp với thời điểm đăng tải các công trình nghiên cứu về gỗ Sưa trên các tạp chí chuyên nghành. Mục đích của bài viết: A. Sơ lược Tên gỗ Sưa Hải Nam = Dalbergia odorifera = koshinko (tiếng Nhật) = huali T. Chen (tiếng TQ) hay “Jiang Xiang” tên thuốc Đông Y tiếng TQ. Theo cách phân chi và loài, Sưa Việt Nam (Dalbergia Tonkinesis) có họ hàng xa với Sưa Hải Nam. Cây Sưa cũng mọc ở 3 tỉnh khác ở TQ là Quảng Tây, Quảng Châu, Phúc Kiến và có thể chia thành 4 loại khác nhau. Để phân biệt Sưa Hải Nam và Sưa Quảng Châu thì chỉ có cách thử DNA trong phòng thí nghiệm như đã được đăng tải bởi các nghiên cứu của TQ! Vì 4 loại Sưa của TQ có họ hàng gần với nhau và mọc phổ biến nhất trên đảo Hải Nam nên chúng được gọi chung là Sưa Hải Nam. Sự khác biệt giữa Sưa Hải Nam và Sưa Việt Nam có thể đa số dựa vào những điểm chính sau: Hiện nay Sưa Hải Nam được chính phủ TQ cấm khai thác dưới dạng phôi nên hầu hết các pho tượng làm bằng Sưa Hải Nam (1) rất hiếm và (2) được chế tác trên phôi có xuất xứ từ xưa do chủ cất giữ! Giá Sưa Hải Nam 20 năm trước chỉ vào khoảng 2 Tệ/kg ~ 7.000 VNĐ/kg! Nhưng hiện nay giá Sưa Hải Nam, Sưa Việt Nam đã tăng lên trên 1.000 lần và sẽ còn tăng cao trong tương lai! Người viết đã chứng kiến có 1 cửa hàng ở TQ với nhiều pho tượng Sưa Hải Nam to khủng với giá ít nhất 100k USD/pho! Sưa VN như đã nói ở các tập trước bị để riêng một góc để dễ phân biệt và giao lưu! Giá Sưa VN rẻ hơn Sưa Hải Nam khoảng 4-5 lần. B. TẠI SAO Sưa ĐẸP đáng sưu tầm? Ngược dòng lịch sử, tên của gỗ Sưa vào thời Minh là “huali/hualu”. Chỉ đến khoảng 100 năm gần đây, “huali/hualu” được đổi thành “huanghuali/huanghualu” do đặc tính gỗ Sưa theo thời gian phản ứng với ánh sáng lên “ten” màu vàng trên mặt gỗ. “Huang” = màu vàng và “huali/hualu” = flowering pear = cây lê/lý trổ hoa, dịch ra tiếng Việt là “Hoàng Hoa lê”. Tóm lược có những điểm mạnh chính của gỗ Sưa: a. Tính phong thủy cao: có nghĩa là người sở hữu được nhiều gỗ Sưa sẽ được quý nhân phù hộ, công việc hanh thông, tai qua nạn khỏi. Để chứng minh một cách khoa học thì không thể nên điểm lợi về phong thủy vẫn luôn bí ẩn! b. Có thể dùng chữa bệnh: Những nghiên cứu khoa học được đăng tải trên những tạp chí chuyên ngành đáng tin cậy từ năm 1982 đến 2015 phân tích kỹ thành phần hoá học của gỗ Sưa và phát hiện những tố chất có lợi cho cơ thể con người như tóm tắt chi tiết bên dưới. Bàn “bên lề” về các tạp chí chuyên nghành, khi một bài viết được nộp vào, sẽ có 3 hoặc 4 chuyên gia trong lĩnh vực của bài viết xét duyệt. Nếu một trong những chuyên gia này không đồng ý để bài viết được đăng, bài viết sẽ bị thải. Những chuyên gia này sau quá trình cân nhắc xét duyệt nội dung bài viết, mỗi chuyên gia sẽ viết 1 bản báo cáo nhận xét về bài viết, yêu cầu hiệu chỉnh. Tác giả bài viết sau đó hiệu chỉnh bài viết và nộp vào toà soạn lần 2. Bài viết được gởi cho những chuyên gia nhận xét lần đầu để xét lại (Có trường hợp khi bài viết nộp vào lần 2, toà soạn gởi cho những chuyên gia không xét duyệt ở lần 1 làm tăng độ khó nhận bài!) Sau đó những chuyên gia này ra quyết định cuối cùng nếu bài viết được đăng hay không. Vì qua quá trình xét duyệt gắt gao nên bài viết đăng trên tạp chí chuyên nghành có nội dung chuẩn và đúng. Sự uy tín của một tạp chí có thể được “đo” bằng chỉ số tác dụng (Impact Factor hay IF): IF càng cao thì tạp chí càng uy tín. Ví dụ: IF = 2 có nghĩa là trung bình kết quả/ý tưởng của một bài viết của 1 tạp chí được những bài viết khác đề cập đến ít nhất 2 lần trong năm. IF > 1 đã gọi là khá. Tạp chí nổi tiếng Nature có IF = 30 và rất khó để có bài viết được đăng trên Nature! Điểm yếu của quá trình kiểm tra gắt gao là thông tin của những bài viết khi đã được nhận đăng trên tạp chí chuyên ngành đã bị cũ thường ít nhất 1 năm. c. Tăng “đẳng cấp” của người sở hữu: Điểm này có thể dựa trên việc các quan lại của TQ ngày xưa khi được Vua khen thưởng thường được ban cho vật dùng bằng gỗ Sưa. Vì thế, nhà nào có Sưa chứng tỏ họ có công lớn với triều đình. Vua chúa ngày xưa cũng được cống nạp gỗ Sưa. Ngày nay, người TQ có thể dựa vào những dấu ấn lịch sử trên mà tin và mua Sưa rất mạnh. Hiện nay giới thượng lưu TQ đổ tiền vào “sưu tầm” cổ vật và Sưa như một cách thể hiện đẳng cấp mặc dù họ chưa chắc hiểu ý nghĩa của những ký tự cổ ghi trên món đồ! Khoảng 20 năm trước các nhà sưu tập cổ vật và Sưa thường “nghèo” hơn bây giờ nhưng thông thái hơn! d. Đồ cổ bằng Sưa giữ giá rất cao: Các vật dụng bằng gỗ Sưa từ thời Minh được bán đấu giá rất cao, chứng tỏ gỗ Sưa rất được chuộng không những ở Châu Á mà trên toàn thế giới, đẩy giá gỗ Sưa lên cao. Hiện nay trên toàn thế giới chỉ còn khoảng dưới 10.000 hiện vật bàn ghế cổ từ đời Minh làm bằng Sưa. |