Chỉ số Big Mac lần đầu tiên được đưa ra là tháng chín năm 1986 như là phương thức đơn giản nhất để đánh giá đồng tiền của một quốc gia. Và nó dần trở nên phổ biến và hiện đang là một trong những nét nổi bật nhất của tạp chí kinh tế nổi tiếng “The Economist”. Hình ảnh chiếc bánh hamburger quen thuộc khiến người ta cảm thấy những con số khô khan này trở nên thật “dễ tiêu hóa”. Rổ hàng hóa dùng để đánh giá sức mua của tiền tệ ở đây chỉ là một chiếc bánh sandwich Big Mac bán ở tất cả các cửa hàng McDonald’s. Người ta chọn món ăn Big Mac này bởi tính phổ biến của nó trên toàn thế giới và những cửa hàng franchisee ở các địa phương thường có vai trò lớn trong việc đàm phán giá đầu vào. Do vậy giá của món ăn này có thể dùng để so sánh giá trị của hai đồng tiền.
Ví dụ, giả sự giá của một chiếc bánh Big Mac ở Mỹ là 2,5 đô la còn ở Anh là 2 bảng Anh, như vậy tỷ số PPP [tỷ số ngang giá sức mua] sẽ là 2,5/2=1,25. Vậy nếu trên thực tế 1 đô la Mỹ ăn 0.55 bảng Anh [hoặc 1 bảng ăn 1,81 đô la] thì đồng bảng Anh đã được đánh giá quá cao, cao hơn 44,8% so với chỉ số Big Mac ở cả hai quốc gia. [Số liệu năm 2005]
Đôi khi để đa dạng hóa và đổi mới phong cách, tạp chí The Economist thay thế chỉ số Big Mac bằng chỉ số Coca – cola năm 1997 hay chỉ số Cafe Starbuck năm 2004. Tuy nhiên chỉ số Big Mac vẫn là biểu tượng của tờ tạp chí nổi tiếng này.
Chỉ số Big Mac là một công cụ được các nhà kinh tế phát minh ra vào những năm 1980 để kiểm tra xem liệu tiền tệ Tài sản tiền tệ Tài sản tiền tệ có mang một giá trị cố định theo đơn vị tiền tệ [ví dụ: đô la, euro, yên] hay không. Chúng được nêu như một giá trị cố định tính theo đô la. của các quốc gia khác nhau cung cấp các mức khả năng chi trả cơ bản tương đương nhau. Chỉ số Big Mac dựa trên lý thuyết Sức mua Tương đương Sức mua Tương đương Khái niệm Sức mua Tương đương [PPP] được sử dụng để so sánh đa phương giữa thu nhập quốc dân và mức sống của các quốc gia khác nhau. Sức mua được đo bằng giá của một rổ hàng hóa và dịch vụ cụ thể. Do đó, ngang giá giữa hai quốc gia ngụ ý rằng một đơn vị tiền tệ ở một quốc gia sẽ mua [PPP].
Lịch sử của Chỉ số Big Mac
Chỉ số Big Mac được Pam Woodall giới thiệu trên tờ The Economist vào tháng 9 năm 1956 như một minh họa về Sức mua, hiện được tờ báo này xuất bản hàng năm. Phương pháp truyền thống để đo lường PPP hoặc tỷ giá hối đoái Giao dịch ngoại hối - Cách giao dịch thị trường ngoại hối Giao dịch ngoại hối cho phép người dùng tận dụng sự tăng giá và giảm giá của các loại tiền tệ khác nhau. Giao dịch ngoại hối liên quan đến việc mua và bán các cặp tiền tệ dựa trên giá trị tương đối của mỗi loại tiền tệ với loại tiền tệ khác tạo nên cặp tiền. giữa hai quốc gia là tỷ giá hối đoái nên điều chỉnh sao cho một giỏ hàng hóa và dịch vụ mẫu phải có giá như nhau ở cả hai quốc gia. Trong Chỉ số Big Mac, rổ hàng hóa chỉ chứa một chiếc bánh mì kẹp thịt Big Mac được McDonald's bán trên toàn thế giới [với một số thay đổi nhỏ].McDonald's đã được chọn vì nó có mặt ở hầu hết các quốc gia.
Để có được tỷ giá hối đoái Big Mac PPP giữa hai quốc gia, giá của Big Mac được tính bằng đơn vị tiền tệ của quốc gia đó được chia cho giá của Big Mac ở quốc gia khác. Giá trị thu được sẽ là tỷ giá hối đoái. Giá trị này sau đó được so sánh với tỷ giá hối đoái thực tế. Nếu giá trị thu được lớn hơn tỷ giá hối đoái, thì đồng tiền đầu tiên được định giá quá cao. Ngược lại, nếu giá trị thấp hơn tỷ giá hối đoái, thì đồng tiền thứ nhất bị định giá thấp hơn đồng tiền thứ hai. Chỉ mục cũng giới thiệu một từ mới, "Burgeronomics".
Các biến thể
- Chỉ số iPod: Cũng giống như Chỉ số Big Mac, năm 2007, một ngân hàng của Úc đã giới thiệu Chỉ số iPod. Nhưng lý thuyết bỏ qua chi phí vận chuyển và phân phối, chi phí này có thể khác nhau giữa các quốc gia, tùy thuộc vào khoảng cách của quốc gia đó với nơi sản xuất.
- Chỉ số Mac vàng: Trong chỉ số này, sức mua tương đương được tính toán trên cơ sở một gram vàng có thể mua được bao nhiêu bánh mì kẹp thịt ở một quốc gia cụ thể.
Thuật ngữ liên quan: Sức mua tương đương [PPP]
Sức mua tương đương là một lý thuyết kinh tế nhằm so sánh giữa các loại tiền tệ khác nhau thông qua cách tiếp cận “rổ hàng hóa” trên thị trường.
Theo lý thuyết này, tiền tệ ở trạng thái cân bằng hoặc ngang giá khi tỷ giá hối đoái như nhau ở cả hai quốc gia.
Ba năm một lần, một báo cáo do Ngân hàng Thế giới xây dựng và phát hành nhằm so sánh các loại tiền tệ khác nhau với đô la Mỹ. Quỹ Tiền tệ Quốc tế [IMF] và Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế [OECD] sử dụng báo cáo này như một thông tin xác thực trong việc dự đoán và khuyến nghị chính sách kinh tế. Giỏ hàng hóa đề cập đến một tập hợp cố định các sản phẩm và dịch vụ tiêu dùng được mua bởi người tiêu dùng được định giá hàng năm. Nó được sử dụng để theo dõi lạm phát ở một quốc gia. Rổ hàng hóa được điều chỉnh theo sự thay đổi thói quen mua hàng của người tiêu dùng.
Nếu một rổ hàng hóa có giá 100 đô la ở Mỹ và 200 bảng ở Anh, thì tỷ giá hối đoái ngang giá sức mua là 1: 2.
Những lời chỉ trích về Chỉ số Big Mac:
Mặc dù là một phép đo hợp lý trong thế giới thực, một số nhà kinh tế chỉ trích chỉ số này. Các hạn chế của chỉ mục như sau: