Cháy rạng đông nguyên nhân

Theo ông Vũ Đăng Định - Chánh Văn phòng UBND TP Hà Nội, báo cáo của Công an thành phố cho biết, ngày 12/9, Viện Khoa học Hình sự (Bộ Công an) có Bản kết luận giám định số 5306/C09-P2 kết luận nguyên nhân vụ cháy Công ty CP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông.

Theo đó, điểm xuất phát cháy nằm ở khu vực cách vách tôn phía Đông Bắc khoảng 7m; cách vách tôn phía Tây Bắc khoảng 3,4m bên trong tầng 2 (theo quy ước trong Biên bản Khám nghiệm hiện trường) của kho bán thành phẩm.

Nguyên nhân cháy do sự cố điện ở bảng mạch điện tử của bóng đèn chiếu sáng (đèn led) tại vị trí cách vách tôn phía Đông Bắc khoảng 7m, cách vách tôn phía Tây Bắc 3,4m bên trong tầng 2 của kho bán thành phẩm làm cháy các chi tiết bên trong của bóng đèn led, sau đó cháy lan ra xung quanh, dẫn đến vụ cháy nói trên.

Ông Vũ Đăng Định - Chánh Văn phòng UBND thành phố Hà Nội

Trước đó, khoảng 18h05 ngày 28/8, một đám cháy lớn đã bốc lên tại kho chứa hàng thuộc Công ty CP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông (số 87-89 phố Hạ Đình, phường Thanh Xuân Trung, quận Thanh Xuân, Hà Nội).

Khu vực cháy là kho chứa hàng hóa và nhà xưởng với tổng diện tích khoảng 6.000m2. Khu vực này nằm ở phía Đông Nam khuôn viên công ty, bao gồm: kho compact, kho bóng đèn huỳnh quang, kho phích, kho đèn bàn, vật tư ngành xưởng và một số kho xưởng nhỏ khác.

Toàn cảnh vụ cháy nhà máy Rạng Đông. Ảnh: Minh Sơn

Đến khoảng 21h10 cùng ngày, đám cháy về cơ bản đã được khống chế, ngăn chặn được cháy lan, sau đó lực lượng chức năng tiếp tục tiến hành khoanh vùng phun nước và các biện pháp nghiệp vụ không để bùng phát cháy trở lại. Đến khoảng 23h30 cùng ngày, đám cháy cơ đã được dập tắt.

Liên tục trong những ngày qua, các cơ quan chức năng đã tổ chức nhiều đoàn kiểm tra, đánh giá về mức độ ô nhiễm môi trường do ảnh hưởng từ vụ cháy. Theo thông tin từ Bộ Tài Nguyên và Môi Trường, lượng thuỷ ngân bị phát tán có khối lượng từ 15,1 - 27,2 kg.

Chiều 5-9, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung, chủ trì cuộc họp với các cơ quan chuyên môn, đơn vị liên quan, đại diện chính quyền địa phương về việc xử lý sau vụ cháy tại Công ty bóng đèn phích nước Rạng Đông, phường Hạ Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội.

Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung

Xác định nguyên nhân ban đầu

Báo cáo tại cuộc họp, Thượng tá Nguyễn Xuân Trường, Phó Trưởng phòng PC02 (Công an TP Hà Nội), cho biết: "Chúng tôi đã phối hợp với chuyên gia hình sự của Bộ Công an khám nghiệm hiện trường, giám định nguyên nhân gây ra vụ cháy tại Công ty bóng đèn phích nước Rạng Đông. Đám cháy xuất phát từ tầng 3 khu sản xuất bóng đèn huỳnh quang, compact sau đó lan ra kho xưởng khác và xung quanh ngõ 342 Khương Đình. Tổng diện tích bị cháy khoảng 6.000 m2".

Ông Trường cho hay chưa thể khám nghiệm ngay sau vụ cháy, bắt đầu từ hôm qua lực lượng chức năng mới khám nghiệm được, đến 11 giờ trưa nay 5-9 mới xong.

Về nguyên nhân vụ cháy, ông Trường cho biết bước đầu phát hiện 1 bóng đèn compact bật 24/24h, mặc dù cầu dao dập nhưng không bao giờ bị tắt,"bước đầu chúng tôi nhận định, có thể một bóng đèn trên tầng 3 của kho hàng (không bao giờ tắt) chập cháy rơi xuống thùng carton đựng hàng dẫn đến vụ cháy".

Về hóa chất, cơ quan công an phát hiện tầng 1 có 5 tủ bảo quản lạnh có chứa thùng xốp, theo báo cáo của Công ty Rạng Đông đây là các lọ đựng amalgan (hóa chất phục vụ sản xuất) vẫn còn nguyên vẹn.

Còn ông Trần Trung Tưởng, Phó tổng giám đốc Công ty bóng đèn phích nước Rạng Đông, khoảng 6.000m2 nhà xưởng bị cháy, đây là khu vực sản xuất những sản phẩm truyền thống nhưng hiện nay người tiêu dùng bắt đầu không sử dụng. Đó là đèn huỳnh quang, đèn tròn, đèn compact, toàn bộ sản phẩm led công ty sản xuất ở khu vực khác. Công ty đã thống kê số lượng sản phẩm lưu trú và kho chứa hóa chất trong khu vực cháy. Đến 8 giờ sáng ngày 29-8, công ty đã báo cáo sơ bộ với Chủ tịch UBND quận Thanh Xuân về số lượng sản phẩm cháy trong kho. Tại thời điểm đó, công ty báo cáo theo sổ sách: đèn tròn khoảng 2 triệu, đèn compact (có chứa amalgan) là khoảng 1,6 triệu, đèn huỳnh quang khoảng 480 ngàn. Kho hóa chất chưa bị cháy nằm trong khu vực cháy: số lượng viên amalgan nằm trong kho khoảng 4,5 triệu, thủy ngân lỏng khoảng 34,3 kg.

"Công ty chúng tôi căn cứ theo số lượng sản phẩm hỏng nằm trong khu vực đám cháy quy ra lượng thủy ngân là 15,1-15,6 kg. Còn số lượng thủy ngân mà cơ quan chức năng xác định là hơn 27 kg. Chính vì vậy, hôm qua Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố số lượng thủy ngân từ 15 đến 27 kg" - ông Tưởng nói.

Theo Phó Tổng Giám đốc Công ty bóng đèn phích nước Rạng Đông, đến nay đơn vị này đang thực hiện 5 giải pháp được Sở Tài nguyên và Môi trường đưa ra để khắc phục hậu quả vụ cháy, trong đó có việc lắp đặt che chắn hiện trường vụ cháy để hóa chất không phát tán ra môi trường.

Không phải di dân

Tại cuộc họp, ông Hoàng Văn Thức, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), cho biết sau vụ cháy việc đơn vị này "bắt lại" các tàn dư còn lại trong môi trường so với quy chuẩn Việt Nam và các đơn vị quan trắc khác đều không vượt. "Chỉ duy nhất chúng tôi có thiết bị hiện đại hơn là bẫy được hàm lượng thủy ngân để khuyến cáo phòng ngừa rủi ro chứ không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe" - ông Thức cho hay.

Ông Hoàng Văn Thức, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường)

Trước những băn khoăn của người dân cũng như dư luận về hàm lượng thủy ngân phát tán ra môi trường như vậy, ông Thức khẳng định "không phải di dân" ra khỏi khu vực ảnh hưởng của vụ cháy. Tuy nhiên, ông Thức cũng cho hay kết quả quan trắc tại nhà xưởng Công ty Rạng Đông cho thấy thủy ngân cũng đã phát tán ra môi trường và nằm trong ngưỡng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe người dân.

Kết luận cuộc họp, Chủ tịch UBND TP Nguyễn Đức Chung nhận định nguyên nhân vụ cháy bước đầu từ trong kho chứa nguyên vật liệu của Công ty Rạng Đông, chứ không có phá hoại. Lo ngại lớn nhất hiện nay là hóa chất và kim loại ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe người dân.

Ông Nguyễn Đức Chung đề nghị Công an TP Hà Nội chỉ đạo Cơ quan Cảnh sát điều tra khẩn trương trưng cầu các cơ quan chuyên môn giám định sớm kết luận nguyên nhân xảy ra vụ cháy. Công an TP Hà Nội cũng chỉ đạo thu thập tài liệu nhập khẩu, nguồn gốc xuất xứ các hóa chất amagal và thủy ngân lỏng để sớm biết được thiệt hại.

Để giải quyết những vấn đề còn khác nhau về hàm lượng thủy ngân lỏng và amagal phát tán ra môi trường, ông Nguyễn Đức Chung đề nghị Công an TP Hà Nội không xử lý vấn đề theo hướng hành chính, phải chính thức ra quyết định trưng cầu cơ quan chuyên môn của bộ ngành.

"Đồng chí Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường nói duy chỉ có Bộ mới thiết bị quan trắc, nhưng theo tôi hiểu TP Hà Nội cũng lắp đặt thiết bị của Pháp (đạt tiêu chuẩn châu Âu) có thể xác định chỉ số rất chính xác" - ông Chung nói và đề nghị Công an TP trưng cầu cơ quan độc lập để đưa ra kết quả chính xác nhất.

Đề nghị ngành y tế phối hợp cùng cơ quan chuyên môn tổ chức khám sức khỏe miễn phí cho người dân trong bán kính 500m. Lãnh đạo TP Hà Nội cũng đề nghị Công ty bóng đèn phích nước Rạng Đông sớm di dời nhà máy ra khỏi nội thành theo nguyện vọng của người dân quận Thanh Xuân.

Chiều 4-9, tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 8-2019, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân cho biết công ty Rạng Đông báo cáo có khoảng 15,2 kg thủy ngân đã phát tán ra môi trường sau vụ cháy. Tuy nhiên, tính toán của các nhà khoa học dựa trên số lượng bóng đèn huỳnh quang và compact bị hư hỏng sau vụ cháy cho thấy con số này có thể lên tới 27,2 kg. Lực lượng liên ngành đã lấy mẫu nước, trầm tích xung quanh nhà máy và cho nhiều kết quả khác nhau.

Cụ thể, so sánh giá trị nồng độ thủy ngân (Hg) với các quy chuẩn Việt Nam (QCVN) hiện hành về môi trường cho thấy: Có 1/12 mẫu nước mặt có giá trị thủy ngân vượt QCVN 1,3 lần; có 1/8 mẫu nước thải có giá trị thủy ngân vượt QCVN 2,76 lần. Bên cạnh đó, có 12/13 mẫu trầm tích, bùn đáy có giá trị thủy ngân vượt QCVN.

Điểm quan trắc tại sông Tô Lịch, cách cống xả gom nước thải của Công ty Rạng Đông (số 320 Khương Đình) 1 km có giá trị Hg cao nhất, vượt QCVN 6,1 lần. Có 1/6 mẫu không khí có giá trị Hg vượt QCVN 1,02 lần tại điểm quan trắc trong khuôn viên nhà kho bị cháy.

Lấy kết quả quan trắc phân tích chất lượng môi trường không khí xung quanh Công ty Rạng Đông sau sự cố so sánh với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới và châu Âu cho thấy phạm vi vùng có nguy cơ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người dân nằm trong bán kính 500 m tính từ hàng rào của kho sản phẩm bị cháy.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng để xử lý và kiểm soát tốt vấn đề môi trường sau sự cố, bộ đã đề nghị Công ty Rạng Đông khẩn trương thực hiện các biện pháp không để thủy ngân tiếp tục phát tán ra môi trường; phối hợp với các đơn vị như Bộ Tư lệnh Hóa học, Bộ Quốc phòng tẩy độc khu vực bị cháy. Công ty phải tiếp tục thống kê chính xác số lượng hàng hóa, nguyên vật liệu bị cháy nổ, đặc biệt là việc sử dụng thủy ngân lỏng để sản xuất bóng đèn huỳnh quang, báo cáo các cơ quan chức năng để tính toán chính xác lượng thủy ngân phát tán ra môi trường.

Bên cạnh đó, địa phương phải khuyến cáo người dân trong vùng phạm vi bán kính cách hàng rào nhà kho cháy 500 m áp dụng các biện pháp vệ sinh, phòng ngừa phơi nhiễm, theo dõi sức khỏe thường xuyên.