Xã hội phong kiến được biết đến là một xã hội của những áp bức, bất công giữa các tầng lớp thống trị và nô lệ. Vậy xã hội phong kiến được hình thành và phát triển như thế nào? Cùng DINHNGHIA.VN tham khảo bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về sự hình thành và phát triển của xã hội phong kiến.
Sự hình thành và phát triển của xã hội phong kiến
Xã hội phong kiến là gì?
Xã hội phong kiến là chế độ xã hội theo sau xã hội cổ đại, và được hình thành trên cơ sở tan rã của xã hội cổ đại. Quá trình suy vong của xã hội cổ đại phương Đông và xã hội cổ đại phương Tây không giống nhau. Do vậy, sự hình thành xã hội phong kiến ở hai khu vực này cũng có những điểm khác biệt.
Sự hình thành và phát triển của xã hội phong kiến
Được hình thành sớm [từ thế kỷ III TCN đến khoảng thế kỷ X], nhưng lại phát triển chậm chạp [từ thế kỷ X đến thế kỷ XV], quá trình khủng hoảng suy vong kéo dài từ thế kỷ XVI đến giữa thế kỷ XIX, lệ thuộc hoặc là thuộc địa của các nước tư bản phương Tây.
Được hình thành muộn hơn [từ thế kỷ V đến khoảng thế kỷ X], phát triển trong giai đoạn từ thế kỷ XI đến khoảng thế kỷ XV, kết thúc sớm hơn, rơi vào khủng hoảng suy vong [từ thế kỷ XIV đến khoảng thế kỷ XV] nhường chỗ cho chủ nghĩa tư bản.
Cơ sở kinh tế của xã hội phong kiến
Cơ sở kinh tế của xã hội phong kiến chủ yếu là kinh tế nông nghiệp kết hợp chăn nuôi và một số nghề thủ công nghiệp.
- Ở phương Đông: sản xuất nông nghiệp đóng kín trong các công xã nông thôn.
- Ở phương Tây: sản xuất nông nghiệp đóng kín trong các lãnh địa phong kiến.
Ruộng đất nằm trong tay lãnh chúa hay địa chủ, giao cho nông dân hay nông nô cày cấy rồi thu tô, thuế.
Nhà nước phong kiến và các giai cấp trong xã hội phong kiến
Nhà nước phong kiến là một bộ máy duy trì chế độ quân chủ nhưng khác nhau về mức độ và thời gian. Thể chế nhà nước do vua đứng đầu. Ở phương Đông, vua chuyên chế tăng thêm quyền lực – tập quyền ngay từ đầu. Ở phương Tây từ phân quyền đến tập quyền.
Xã hội phong kiến gồm có hai giai cấp cơ bản là: địa chủ và nông dân lĩnh canh [ở phương Đông], lãnh chúa phong kiến và nông nô [ở phương Tây].
Giai cấp thống trị [địa chủ, lãnh chúa phong kiến] có tài sản, quyền lực, chuyên áp bức, bóc lột giai cấp bị trị là những người nghèo khổ, không có tài sản, không có quyền dân chủ [nông dân lĩnh canh, nông nô] chủ yếu bằng địa tô. Tuy nhiên, từ thế kỉ XI, ở phương Tây, sau khi thành thị trung đại, xuất hiện kinh tế công thương nghiệp phát triển và thị dân ra đời.
Quan hệ giữa các giai cấp trong xã hội phong kiến:
- Địa chủ ở phương Đông và lãnh chúa ở phương Tây đều nắm ruộng đất trong tay giao cho nông dân, nông nô cày rồi thu địa tô.
- Nông dân lĩnh canh ở phương Đông và nông nô ở phương Tây khi nhận ruộng của địa chủ, lãnh chúa phải nộp một phần hoa lợi cho địa chủ, lãnh chúa gọi là địa tô.
- Lãnh chúa có cuộc sống xa hoa, đầy đủ, có quyền lực tối cao, về ruộng đất. Họ đứng đầu cơ quan pháp luật, thống trị nông nô về mặt tinh thần. Nông nô là lực lượng lao động chính nhưng phải sống phụ thuộc vào lãnh chúa, khổ cực và đói nghèo.
Trong xã hội phong kiến, giai cấp địa chủ, lãnh chúa phong kiến là giai cấp thống trị. Chúng thiết lập bộ máy nhà nước do vua đứng đầu để bóc lột và đàn áp các giai cấp khác. Thể chế nhà nước [do vua đứng đầu] còn được gọi là chế độ quân chủ. Hầu hết các nước phong kiến đều theo chế độ quân chủ, trong đó có Việt Nam.
Qua thực trạng quá trình hình thành và phát triển của xã hội phong kiến, chúng ta có thể thấy sự bất bình đẳng giữa các giai cấp khá rõ nét. Do vậy, việc thay đổi xã hội phong kiến và phát triển sang một chế độ xã hội văn minh hơn là một sự đúng đắn.
Please follow and like us:
Nhà nước phong kiến là kiểu nhà nước thứ hai trong lịch sử xã hội loài người, ra đời từ sự tan rã của chế độ chiếm hữu nô lệ hoặc là kết quả trực tiếp từ sự tan rã của xã hội cộng sản nguyên thủy. Vậy các yếu tố hình thành nhà nước phong kiến gồm những gì, hãy đọc bài viết ”Nhà nước phong kiến là gì? Các yếu tố hình thành nhà nước phong kiến” mà chúng tôi đem đến cho bạn dưới đây nhé!
Nhà nước phong kiến là gì?
Nhà nước phong kiến là kiểu nhà nước thứ hai trong lịch sử xã hội loài người, ra đời từ sự tan rã của chế độ chiếm hữu nô lệ hoặc là kết quả trực tiếp từ sự tan rã của xã hội cộng sản nguyên thủy. Thực chất của nhà nước phong kiến thể hiện ở việc xây dựng bộ máy chuyên quyền của vua chúa và địa chủ phong kiến.
Cơ sở kinh tế của nhà nước phong kiến là phương thức sản xuất phong kiến mang đặc điểm của chế độ sở hữu ruộng đất của lãnh chúa và địa chủ phong kiến. Lực lượng sản xuất chủ yếu của xã hội là giai cấp nông dân.
*Nhà nước phong kiến có hai chức năng cơ bản: đối nội và đối ngoại.
Thứ nhất: Về chức năng đối nội, nhà nước phong kiến chủ yếu đảm bảo:
– Bảo vệ, củng cố và phát triển phương thức sản xuất phong kiến;
– Bắt bớ nông dân và công nhân bằng những biện pháp tàn bạo;
– Người hầu tư tưởng.
Thứ hai: Chức năng đối ngoại
– Tiến hành chiến tranh xâm lược;
– Bảo vệ đất nước.
xem thêm: nhà nước xã hội chủ nghĩa
Sự ra đời và phát triển của nhà nước phong kiến
Nhà nước phong kiến là giai đoạn phát triển cao hơn nhà nước nô lệ. Do điều kiện kinh tế – xã hội khác nhau, hoàn cảnh lịch sử cụ thể khác nhau nên sự xuất hiện của các nhà nước phong kiến trên thế giới không giống nhau.
Cơ sở kinh tế của nhà nước phong kiến là quan hệ sản xuất phong kiến, đặc trưng là sở hữu của địa chủ, phong kiến về ruộng đất và bóc lột nông dân thông qua nông nghiệp và sưu tầm địa tô.
Xã hội phong kiến có cấu trúc phức tạp, trong đó có hai giai cấp cơ bản: địa chủ, phong kiến và nông dân, ngoài ra còn có các giai cấp khác như thợ thủ công, thị dân … Giai cấp địa chủ thời phong kiến được chia thành nhiều giai cấp khác nhau theo chức tước, cấp bậc, đất đai, tài sản …
Nông dân chiếm bộ phận đông đảo nhất trong xã hội phong kiến, nhưng đồng thời cũng là đối tượng bị áp bức, bóc lột mạnh mẽ nên trong xã hội thường xuyên xảy ra đấu tranh giai cấp. Để bảo vệ quyền lợi của mình, giai cấp phong kiến và địa tô đã dùng mọi cách, đẩy nông dân vào cảnh “đêm trường trung đại”.
Ở phương Đông, sự ra đời của các nhà nước phong kiến có nhiều điểm khác biệt, không có mốc thời gian chung cho sự ra đời của các nhà nước phong kiến ở khu vực này. Nhìn chung ở các nước này, quá trình phong kiến hoá xã hội diễn ra chậm chạp, ranh giới giữa chế độ chiếm hữu nô lệ và chế độ phong kiến không rõ ràng do không có sự khác biệt về bản chất của các phương thức sản xuất.
Các quốc gia phong kiến phương Đông chỉ mang tính chất gần đúng: dựa trên các sự kiện đánh dấu những thay đổi đáng kể ở mỗi quốc gia. Xu hướng chung ở các nước phương Đông là thời kỳ đầu chủ yếu bao gồm quan hệ sản xuất giữa nhà nước và nông dân, về sau quan hệ sản xuất dựa trên tư hữu của địa chủ, phong kiến trên nhiều vùng đất mới hình thành và phát triển mạnh mẽ.
Trong xã hội phương đông, một bộ phận nông dân có ruộng đất, tự cày cấy và nộp thuế cho nhà nước, hơn nữa, có những người nông dân không có ruộng đất phải cày cấy ruộng đất của giới chủ, phong kiến và nộp địa tô. Nhìn chung, kinh tế nông dân chỉ phụ thuộc vào địa chủ, tuy nhiên lại bị địa chủ và phong kiến bóc lột nặng nề nên mâu thuẫn xã hội cũng sâu sắc.
xem thêm: vị trí pháp lý của chính phủ
Giống như nhà nước nô lệ, các nhà nước phong kiến thường xuyên tiến hành các cuộc chiến tranh xâm lược và thôn tính lẫn nhau, dẫn đến sự suy tàn của một số bang và sự lớn mạnh của một số bang khác. Ở nhiều nước, quá trình tồn tại và phát triển của nhà nước phong kiến vẫn gắn liền với hệ thống quyền lực tập trung.
Ở nhiều nước khác, nhà nước phong kiến trải qua các giai đoạn phát triển khác nhau, đầu tiên là chế độ tập quyền, sau đó là chế độ tập trung quyền lực mới được thiết lập.
Ở các quốc gia này, chính sách chia ruộng đất là khởi nguồn của sự phân chia giai cấp cũng như tạo ra các lãnh chúa lớn nhỏ trong xã hội, dần dần quyền lực của các lãnh chúa được củng cố, trở thành những “con vua” địa phương không phục. lên chính quyền trung ương, dẫn đến sự chia cắt đất nước kéo dài vài thế kỷ.
Về sau, dưới tác động của nhiều nguyên nhân, tình trạng phân quyền cát cứ bị xóa bỏ dần, đất nước được thống nhất, hệ thống chính trị tập trung được thiết lập, nhưng đó cũng là thời kỳ suy tàn của nhà nước phong kiến.
Trải qua hàng nghìn năm tồn tại, quan hệ sản xuất phong kiến dần lạc hậu, mâu thuẫn xã hội gia tăng, trong xã hội dần hình thành kiểu quan hệ sản xuất mới và cơ cấu giai cấp. Hậu quả là hình thái kinh tế – xã hội phong kiến bị thay thế bằng hình thái kinh tế – xã hội tư bản chủ nghĩa, nhà nước phong kiến bị thay thế bằng nhà nước tư sản.
Các yếu tố hình thành nhà nước phong kiến hiện nay
Do cơ sở kinh tế – xã hội khác nhau nên hình thức nhà nước phong kiến phương tây cũng khác hình thức nhà nước phong kiến phương đông.
– Về hình thức phổ biến của nhà nước phong kiến chính quyền là quân chủ
Các quốc gia phương đông đều có chế độ quân chủ tuyệt đối.
Vua là người nắm quyền lực tuyệt đối của nhà nước, là người vừa là nhà lập pháp, vừa là người tổ chức thực thi pháp luật, đồng thời vua cũng là toà án tối cao. Không có quyền hạn nào hạn chế quyền lực của nhà nước
Quan lại là tôi tớ của vua và thần dân là thần dân của các nhà nước phương Tây cũng phổ biến là một chế độ quân chủ tuyệt đối. Nhưng ở một số thị trấn, người dân thị trấn tổ chức chính quyền thị trấn theo mô hình cộng hòa vì nó có quyền tự trị từ vua, lãnh chúa hoặc nhà thờ. Các cơ quan thành phố như hội đồng thành phố, thị trưởng, v.v. được bầu bởi các công dân, thành phố có tài chính riêng, quân đội, luật pháp và tòa án.
– Về hình thức cấu trúc
Các nhà nước phong kiến như nhà nước sở hữu nô lệ đều là các hình thức nhà nước nhất thể.
Ở phương Đông, trên hết là xu hướng tập trung quyền lực với sự phục tùng tuyệt đối của các cộng đồng địa phương.
Ở phương Tây, trong quá trình tồn tại và phát triển, cơ cấu nhất thể đã có những biến dạng nhất định, đầu tiên là phân quyền, sau đó là tập trung hóa.
– Về hệ thống chính trị
Hầu hết các nhà nước phong kiến thường sử dụng biện pháp bạo lực để tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước.
Nhưng ở một số thị trấn ở miền Tây, sau khi giành được quyền tự chủ, các biện pháp dân chủ đã được áp dụng nhưng còn rất hạn chế.
xem thêm: quan hệ pháp luật hành chính
Trên đây chúng tôi đã giới thiệu đến bạn nhưng yếu tố hình thành nhà nước phòng kiến, mong bài viết sẽ giúp ích cho bạn.