Đề số 1:
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi! Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi Mường Lát hoa về trong đên hơi Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây súng ngửi trời Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi Anh bạn dãi dầu không bước nữa Gục lên súng mũ bỏ quên đời Chiều chiều oai linh thác gầm thét Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.”
Có ý kiến cho rằng: Đoạn thơ là bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, thơ mộng song cũng đầy dữ dội, khắc nghiệt. Ý kiến khác lại khẳng định: Đoạn thơ vẽ nên bức tranh tượng đài về người chiến sĩ Tây Tiến kiêu hùng, bi tráng nhưng rất đỗi lãng mạn, hào hoa. Từ cảm nhận của bản thân về đoạn thơ, anh/chị suy nghĩ như thế nào về hai ý kiến trên.
1. Mở bài - Quang Dũng là một nghệ sĩ đa tài. Ông vừa là nhà thơ, họa sĩ vừa là nhạc sĩ. Ở bất cứ lĩnh vực nghệ thuật nào ông cũng thể hiện được sự tài hoa trong nét bút của mình. Và khi nhắc đến Quang Dũng, chúng ta không thể không nhắc đến tác phẩm Tây Tiến. Đây là một bài thơ có số phận khá là long đong của ông. Thế nhưng với những giá trị riêng của mình, tác phẩm đã khẳng định được chỗ đứng của mình trong nền văn học dân tộc. Chính vì vậy mỗi khi nhắc đến thơ văn chống Pháp chúng ta không thể không nhắc đến Tây Tiến. - Đoạn thơ “Sông Mã ... thơm nếp xôi” là một đoạn thơ đặc sắc, kết tinh những giá trị nổi bật của thi phẩm Tây Tiến. Có lẽ vì vậy mà có ý kiến cho rằng Đoạn thơ là bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, thơ mộng song cũng đầy dữ dội, khắc nghiệt. Ý kiến khác lại khẳng định: Đoạn thơ vẽ nên bức tranh tượng đài về người chiến sĩ Tây Tiến kiêu hùng, bi tráng nhưng rất đỗi lãng mạn, hào hoa. Mỗi ý kiến lại mang đến cho người đọc những góc nhìn rất khác về tác phẩm. 2. Thân Bài 2.1 Giới thiệu chung: - GT bài thơ Tây Tiến: Đây là bài thơ gắn liền tên tuổi QD. Bài thơ được lấy cảm hứng từ nỗi nhớ thiên nhiên, con người và chặng đường hành quân và con người chiến binh Tây Tiến. - Thiên nhiên Tây Bắc qua tác phẩm của QD hiện lên đẹp diệu kì, vừa có nét hoang vu dữ dội của cảnh trùng điệp núi cao, vực thẳm; lại vừa đẹp mê hồn bởi những nét thơ mộng và trữ tình cảnh sắc. Hiện lên trên khung cảnh đó là hình ảnh của người lính Tây Tiến kiêu hùng, bi tráng nhưng rất đỗi lãng mạn, hào hoa. Chính vì vậy mà mỗi ý kiến lại phản ánh một phương diện khác nhau của đoạn thơ. Hai ý kiến này có thể khiến bạn cảm giác là chúng đối ngược nhau nhưng không hề. Chúng là hai ý kiến giúp hoàn thiện nhau, bổ sung cho nhau về mặt nhận thức. Tổng hòa hai ý kiến chúng ta sẽ có cái nhìn toàn thiện hơn về đoạn thơ. - Đoạn trích là những câu thơ mở đầu bài thơ Tây Tiến mang đầy đủ những cung bậc cảm xúc đầu tiên khi tác giả nhắc về những kỉ niệm đã xa. Đó là những dòng hồi ức sống động về thiên nhiên, về những con người đã góp phần làm nên mùa xuân lịch sử cho dân tộc. Nhắc về Tây Tiến là nhớ về một QD hết sức tài hoa, là gợi nhớ về những chàng trai trẻ Hà Nội sẵn sàng ra đi để bảo vệ đất nước. Nhớ Tây Tiến là nhớ một vùng đất thiêng – nơi đã có không biết bao nhiêu con người thân yêu đã dành của tuổi xuân cho đất mẹ. 2.2 Phân tích nhận định thứ nhất: “Đoạn thơ là bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, thơ mộng song cũng đầy dữ dội, khắc nghiệt.”
- Thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, thơ mộng: - Hình ảnh sương mờ, khói bao phủ khắp rừng núi Tây Bắc: “sài khao sương lấp”, “hoa về trong đêm hơi”, “cồn mây súng ngửi trời”, “cơm lên khói”,... - Không gian núi rừng bao la, vô tận trải dài trước mắt người lính gợi lên từ hình ảnh “đoàn quân mỏi”, “heo hút cồn mây”,... - Câu thơ nhiều thanh bằng gợi lên sự rộng lớn, mang những thanh âm êm dịu, huyền ảo, thoáng nhẹ nhưng đầy thơ mộng: Thanh bằng đi với vần “ơi” đã khiến nét vẻ mềm mại, tạo cảm giác lâng lâng, chơi vơi trước cảnh hùng vĩ, bao la của đất trời. + Mường Lát hoa về trong đêm hơi + Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi - Nét điểm xuyết của bài thơ không chỉ là bức tranh thiên nhiên tuyệt sắc mà còn là khung cảnh sinh hoạt của đoàn binh với bản làng vô cùng đầm ấm, thân mật. Họ được hòa mình vào cuộc sống gia đình, quây quần bên bếp lửa, bên những nồi cơm thơm dẻo đầu mùa trên bếp lửa nghi ngút khói. Hai câu cuối đoạn trích đã tạo nên khung cảnh êm dịu, ấm áp tình quân dân.
- Thiên nhiên Tây Bắc đầy dữ dội, khắc nghiệt: - Gợi lên thông qua các địa danh xa xôi, hẻo lánh: Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông, Mường Hịch, Mai Châu,... - Vẻ đẹp hoang sơ, dữ dội được khai thác không chỉ ở chiều rộng không gian mà còn ở chiều sâu của thời gian. Nơi núi rừng hoang vu ấy luôn là mối đe dọa khủng khiếp đối với con người: Chiều chiều oai linh thác gầm thét Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người. - Không chỉ giới thiệu với người đọc những nét vẻ vô cùng mềm mại mà QD còn mang đến những nét vẻ gân guốc, giúp người đọc hiểu thêm về một vùng có địa hình đặc biệt hiểm trở. Các từ láy khúc khuỷu, thăm thẳm, heo hút và cụm từ “súng ngửi trời”. Phép đối trong sử dụng từ ngữ [lên – xuống] kết hợp với việc xuất hiện phép lặp từ chỉ số nhiều [ngàn thước] đã gợi lên thế núi trùng điệp, hiểm trở, chọc trời. Đó là hình ảnh của núi rừng quang co của những bản làng đêm ngày chìm trong sương khói. Những liên tưởng về vùng đất này không chỉ mang cái đẹp, hùng vĩ, thơ mộng mà còn cả sự nguy hiểm đến rợn người về những khoảng không gian lên cao, dựng đứng rồi những đáy vực hun hút trong sương mù. - Những âm thanh rùng rợn “thác gầm thét” và tiếng “cọp trêu người” khiến cho thiên nhiên càng trở nên dữ dội, nguy hiểm được đẩy lên cao độ. - Những câu thơ nhiều thanh trắc, nghệ thuật đối lập, lặp từ, lặp cấu trúc, ngắt nhịp câu thơ,... sẽ giúp cho trí tưởng tượng về một vùng đất được mở rộng. Chúng ta sẽ cảm nhận được nhịp điệu tác phẩm như những thanh âm của một bài ca hùng tráng. 2.3 Phân tích nhận định thứ hai: Đoạn thơ vẽ nên bức tranh tượng đài về người chiến sĩ Tây Tiến kiêu hùng, bi tráng nhưng rất đỗi lãng mạn, hào hoa. - Họ phải đối diện với nhiều khó khăn, thử thách, mất mát và hi sinh: + Những bước chân mệt mỏi bị nhấn chìm trong màn sương dày đặc “sương lấp đoàn quân mỏi” + Người lính phải vượt qua những dỗ núi vô cùng hiểm rở với bao gian nan, vất vả: Những dãy núi cao như “ngửi” trời xanh, những vực sâu thẳm, những sườn đèo dốc. + Cái hoang vu, dữ dội của núi rừng thường trực, đeo bám người lính như một định mệnh khó lòng tránh khỏi. Nó song hành trên từng chặng đường, trên từng bước chân đến chiến trường của người lính. + Trong chặng đường gian khổ đó, không ít người đã phải trả giá. Nhưng đến tận những hơi thở cuối cùng, họ vẫn giữ nguyên tác phong của một người lính: giữ chắc tay súng, gục trên quân trang “Anh bạn dãi dầu không bước nữa Gục lên súng mũ bỏ quên đời” - Tâm hồn lãng mạn, hào hoa được thể hiện: + Vẻ tinh nghịch, chất lính ngang tàn thử thách vươt qua hiểm nguy, gian khổ. + Trên đường hành quân vất vả, họ thả hồn mình vào thiên nhiên trút bỏ những muộn phiền về thể xác + Những ngày dừng chân ở bản làng là những ngày tình nghĩa, đậm chất tình quân dân. Những tình cảm tốt đẹp ấy đã tiếp thêm sức mạnh, niềm tin về một ngày mai chiến thắng. + Cái nhìn lãng mạn đã nâng đỡ cho ngòi bút lãng mạn QD tạo nên màu sắc bi tráng khi nhắc đến sự hi sinh của người lính Tây Tiến. 2.4 Tổng hợp · Đánh giá - Hai ý kiến đã khái quát được nội dung của cả hai đoạn thơ - Hai ý kiến mang lại hai cái nhìn hết sức độc đáo nhưng kết hợp chúng ta lại phát hiện nên vẻ đẹp tổng hòa của cả bức tranh của QD. Đó là bức tranh sinh động về thiên nhiên cũng, bức tranh sinh hoạt của con người và hình ảnh của những người chiến sĩ trong nỗi “nhớ chơi vơi” của QD về vùng đất này. - Đoạn trích không đơn thuần gợi nhớ mà chất chứa trong từng câu từng chữ là tình yêu và sự gắn bó máu thịt của nhà thơ với vùng đất Tây Bắc, với đoàn binh Tây Tiến. - Khổ thơ là sự phối hợp hài hòa của bút pháp hiện thực kết hợp với bút pháp lãng mạn. Chính sự kết hợp này đã tạo nên bức tranh thiên nhiên và con người đa chiều, toàn vẹn. 3. Kết bài - Khái quát lại vấn đề nghị luận - Khẳng định lại một lần nữa những thành công của tác phẩm Tây Tiến.