Ngày đăng 06/03/2019
Tài liệu kỹ thuật hàn cắt: Giáo trình tiện cơ bản
Tiện mặt đầu và khoan lỗ tâm
Tiện mặt đầu
1. Yêu cầu kỹ thuật của mặt đầu
Mặt đầu trên chi tiết gia công phải đảm bảo các yêu cầu sau:
- Phải đảm bảo độ phẳng, không bị lồi lõm.
- Vuông góc với đường tâm của chi tiết.
- Đảm bảo độ nhẵn bóng theo yêu cầu bản vẽ.
2. Các loại dao dùng để tiện mặt đầu và cách gá dao
Tùy theo tính chất công việc và điều kiện gá lắp, ta dùng các loại như: dao phá thẳng [hình a], dao đầu cong [hình b], dao vai [hình c], dao tiện mặt đầu chuyên dùng [hình d].
Phương pháp gá dao tiện mặt đầu: dao phải được gá cao ngang tâm máy, nếu gá cao hoặc thấp hơn tâm máy thì trên mặt đầu của chi tiết sau khi cắt sẽ còn lại một phần lõi hình trụ ở tâm như hình dưới đây.
- Chiều dài đầu dao nhô ra khỏi giá dao không vượt quá 1,5 lần chiều cao của thân dao.
3. Phương pháp tiện mặt đầu mặt bậc.
- Khi tiện mặt đầu, phôi được gá trên mâm cặp hoặc trên mâm cặp và mũi tâm.
- Khi gá trên mâm cặp, vật gia công chỉ được nhô ra khỏi mâm cặp ít nhất như hình.
Nếu xén những bậc thấp dùng dao vai cho tiến dọc như trường hợp tiện ngoài. Lưỡi cắt chính của dao phải vuông góc với đường tâm của phôi, đảm bảo góc J bằng 90 độ.
- Đảm bảo độ vuông góc của lưỡi cắt bằng dưỡng ke.
- Khi xén mặt đầu dao vai được gá xiên một góc [góc giữa lưỡi cắt chính của dao với mặt đầu của chi tiết gia công] bằng 5 - 10 độ.
- Nếu dùng dao vai khi cắt gọt với chiều sâu cắt lớn, dao tiến theo hướng kính vào tâm vật gia công nên lực cắt gọt có xu hướng kéo dao cắt sâu vào mặt đầu của chi tiết nên bị lõm.
- Để khắc phục tình trạng này khi cắt thô phần lớn lượng dư cắt gọt bằng bước tiến dọc với nhiều lát cắt, khi tiện tinh mới cho dao cắt từ tâm ra.
- Khi tiện mặt đầu với chi tiết gá trên hai mũi tâm, lỗ tâm cần phải khoan như hình [118a] có độ vát phụ hoặc dùng mũi tâm có vát một phần như hình [118b]. Khi tiện, nếu vật gia công nhỏ thì cho dao ăn từ ngoài vào tâm; nếu vật gia công lớn cho dao ăn từ tâm ra ngoài.
4. Các dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách khắc phục khi tiện mặt đầu.
Khoan lỗ tâm
1. Yêu cầu kỹ thuật của lỗ tâm
Lỗ tâm là một loại chuẩn dùng để định vị lâu dài nên yêu cầu:
- Lỗ tâm phải là mặt tựa vững chắc nên yêu cầu tiết diện phải đủ lớn.
- Góc côn phải chính xác.
- Các kích thước D, d, L, l phải đúng theo yêu cầu trong bảng.
- Phải nhẵn bóng để chống mòn.
- Hai lỗ tâm phải nằm trên cùng một đường thẳng để tránh mũi tâm tiếp xúc không đều gây ra mòn và làm chi tiết không chính xác.
- Luôn cho dầu mỡ vào mũi tâm và lỗ tâm, lực ép giữa hai mũi tâm không được chặt quá hoặc lỏng quá.
- Tâm của hai mũi tâm phải trùng với tâm máy.
2. Hình dáng và kích thước lỗ tâm
- Lỗ tâm dùng để định vị những chi tiết hình trụ tròn trong cả quá trình công nghệ, lỗ tâm có thể khoan trên một đầu hoặc cả hai đầu hoặc cả trên hai đầu chi tiết gia công.
- Ưu điểm: Dùng lỗ tâm gá đặt nhanh chóng, đảm bảo kích thước hướng kính trong nhiều lần gá lắp khác nhau.
- Kích thước lỗ tâm: Lỗ tâm được khoan theo kích thước tiêu chuẩn, trên hình 119 là dạng lỗ tâm chủ yếu thường dùng.
A. Lỗ tâm sau khi gia công phải bỏ đi.
B. Lỗ tâm sau khi gia công xong còn tiếp tục sử dụng gá trên hai mũi tâm.
R. Lỗ tâm của các chi tiết cần chính xác cao.
3. Các loại mũi khoan tâm.
- Mũi khoan tâm chuyên dùng có cấu tạo như hình 120, khi khoan sẽ nhận được đồng thời cả phần trụ và phần côn của lỗ tâm kiểu A, B, R.
- Có thể khoan tâm bằng mũi khoan thông thường, sau đó dùng mũi khoét côn để xoáy phần lỗ côn như hình 121.
4. Phương pháp khoan lỗ tâm.
- Trước khi khoan lỗ tâm cần
+ Tra bảng trong sổ tay công nghệ chế tạo máy để xác định đầy đủ các kích thước của lỗ tâm, trên cơ sở đó chọn mũi khoan tâm cho phù hợp.
+ Tiện phẳng mặt đầu trước khi khoan hoặc định tâm trước bằng cách lấy dấu.
- Khoan tâm có thể thực hiện trên máy khoan, trên máy tiện hoặc trên máy khoan tâm chuyên dùng trong sản xuất hàng loạt.
- Khoan tâm trên máy tiện là phương pháp gia công được dùng phổ biến: Khi khoan phôi được gá trên mâm cặp còn mũi khoan tâm được gá trong bầu cặp và lắp vào nòng ụ sau như hình 122a.
- Trường hợp khoan lỗ tâm trên phôi có đường kính lớn, không cặp được trên mâm cặp thì mũi khoan tâm được cặp vào mâm cặp còn phôi đã được chấm dấu lỗ tâm được giữ bằng tay và dùng mũi tâm ụ sau để tịnh tiến vật gia công như hình 122b.
5. Các dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách khắc phục khoan lỗ tâm.
Các bước tiến hành tiện mặt đầu và khoan lỗ tâm bản vẽ gia công.
Trong gia công cơ khí chính xác, có nhiều phương pháp gia công lỗ như gia công lỗ bằng hình thức khoan hay móc lỗ trên máy tiện, gia công lỗ trên máy phay hoặc máy doa, máy mài, cắt dây. Mỗi phương pháp gia công có những ưu nhược điểm khác nhau mà tùy thuộc vào yêu cầu mức độ chính xác, chất lượng bề mặt mà áp dụng những chiến thuật gia công khác nhau để kinh tế và hiệu quả nhất. Trong bài này mình xin review qua một số phương thức gia công lỗ, những ưu nhược điểm và đi sâu vào giới thiệu phương thức gia công lỗ trên máy phay sử dụng bộ dao móc mỗ với độ chính xác lên tới 0.01.
Phương thức gia công lỗ trên máy tiện: Với các chi tiết dạng tròn xoay hoặc vuông, có lỗ ở tâm cần gia công, thì gia công trên máy tiện là một trong số các phương pháp gia công hiệu quả. Bởi lẽ, khi gia công lỗ trên máy tiện, chiều sâu cắt có thể đạt được lớn nhờ độ cứng vững và khỏe của máy, nên thời gian gia công giảm đi và chi phí sử dụng cho máy tiện cũng thấp. Tuy nhiên khi gia công lỗ trên máy tiệ có nhược điểm là sẽ không thể gia công được các lỗ không nằm trên tâm đối xứng của sản phẩm, thêm nữa khi gia công trên máy tiện thường dễ bị côn, độ chính xác không cao nguyên nhân khi gia công trên máy tiện, phôi quay, lực li tâm lớn nên khó mà đạt được độ chính xác tốt.
Phương thức gia công lỗ trên máy khoan : Khoan là hình thức gia công lỗ cơ bản nhất từ trước tới nay, với ưu điển rẻ, đơn giản vận hành, tạo lỗ trên máy khoan vẫn tạo được hiệu quả kinh tế trong gia công cơ khí chính xác. Tuy nhiên tạo lỗ trên máy khoan có nhược điểm là tốc độ khoan thấp nên thời gian khoan chưa nhanh, cũng vì tốc độ khoan thấp nên thường chất lượng bề mặt lỗ là thấp. bên cạnh đó mũi khoan thường là tiêu chuẩn nên với những mũi khoan to thì sẽ không có những size lẻ, do vậy không thể khoan được những kích thước lẻ như Ø 30.25. Do những ưu nhược điểm trên, hiện nay máy khoan chỉ được dùng vào những công việc đơn giản không yêu cầu độ chính xác cao hoặc tạo phôi thô cho các công đoạn sau đó.
Phương thức gia công lỗ trên máy cắt dây : gia công lỗ trong gia công cơ khí chính xác bằng máy cắt dây đang được sử dụng tương đối nhiều, đặc biệt trong gia công khuôn dập. Với máy cắt dây molipden, hiện nay đang được sử dụng cho việc tạo phôi, ưu điển là gia công tương đối chính xác, độ chính xác có thể đạt được 0.03-0.1mm, đường kính lỗ tương đối linh hoạt, tuy nhiên giá thành cắt cao, độ nhám bề mặt vẫn tương đối lớn, chưa đạt để lắp ghép trung gian. Đối với máy cắt dây đồng, đây là một hình thức gia công lỗ với độ chính xác cao, đường kính lỗ có thể cắt được rất linh hoạt với độ chính xác có thể đạt tới 0.005, độ bóng cao gần như mài, đối với những máy cắt dây hiện đại, độ bóng đạt được như mài, tuy nhiên giá thành cắt dây để tạo lỗ lại khá cao.
Phương thức gia công lỗ trên máy doa: doa là một phương thức tạo lỗ tinh, với độ bóng cao. Tuy nhiên tốc độ vòng quay của máy doa vẫn thấp, nên thời gian gia công vẫn cao, chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao hiện nay.
Phương thức gia công lỗ bằng máy mài : Mài là phương thức tạo lỗ với độ chính xác cao nhất, chất lượng bề mặt tốt nhất, tuy nhiên máy mài chỉ đáp ứng được mài với các chi tiết tròn xoay.
Phương thức gia công lỗ trên máy phay CNC : Gia công lỗ trên máy phay CNC khá phong phú. Từ việc có thể dùng dao phay ngón để tạo lỗ tới việc doa lỗ và móc lỗ ngay triên máy phay. Thay vì phải tạo lỗ trên các máy khác, tạo lỗ bằng việc phay rất thuận tiện cho quá trình gia công, có thể tạo lỗ tại mọi tọa độ trên bề mặt gia công với đô chính xác tương đối cao khoảng 0.01. Tuy nhiên, với các lỗ sâu trên 30 mm thì việc gia công lỗ bằng việc chạy contour là không thuận lợi do lỗ có thể bị côn, với những máy mà nội suy không tốt thì sẽ bị méo lỗ. Với các lỗ tiêu chuẩn thì có thể dùng doa, vừa nhanh vừa chính xác và bề mặt đẹp. Nhưng với các lỗ không tiêu chuẩn thì việc sử dụng dao móc lỗ tăng chỉnh đường kính là giải pháp tốt.
Khi sử dụng gia công lỗ bằng dao móc lỗ trên máy cnc sẽ có những ưu nhược điểm sau :
Ưu điểm : có thể tạo lỗ tinh tại mọi vị trí tọa độ, có thể gia công được những lỗ sâu mà ít bị côn hơn, đường kính lỗ linh hoạt, điều chỉnh đường kính lỗ đơn giản bằng việc điều chỉnh đường kính mũi dao móc. độ chính xác có thể kiểm soát tới 0.01. Giá thành một bộ dao móc lỗ tương đối rẻ, đường kính có thể móc được lớn. Hiệu quả kinh tế cao do chip dao có thể được thay thế.
Nhược điểm : chỉ dùng để móc lỗ tinh, công đoạn cuối cùng.
Các bạn có thể xem thêm video sau:
Dao móc lỗ trên máy phay cnc
Hiệu quả kinh tế cao do chip dao có thể được thay thế do vậy do có thể sử dụng nhiều lần
nhiều cán dao phù hợp với những lỗ có đường kính bé tới to.
Bạc sau khi sử dụng dao móc lỗ trên máy phay cnc
Thông tin thêm về dao móc lỗ dùng trên máy phay : dao gồm một đầu dao với độ chia là 0.01mm cho đường kính, với 8 đầu dao, có thể móc được lỗ nhỏ nhất từ phi 10 lên tới lỗ lớn nhất 280 mm, chiều sâu lỗ lớn nhấy có thể móc được khoảng 150mm. Giá trọn bộ với hàng Đài Loan khoảng 7tr đồng chưa tính chíp.