Giấy chứng nhận thế chấp nợ là gì năm 2024
|
Trong thị trường kinh doanh ngày nay, bên cạnh các hình thức bảo đảm khoản vay thông thường là thế chấp hoặc cầm cố tài sản hữu hình của công ty, các doanh nghiệp đang có xu hướng sử dụng tài sản vô hình là quyền đòi nợ như một tài sản bảo đảm. Quyền đòi nợ có ưu thế khi giúp cho doanh nghiệp có thể tận dụng các khoản phải thu của doanh nghiệp làm tài sản bảo đảm thay vì phải thế chấp tài sản khác của công ty. Vậy dưới góc độ pháp luật Việt Nam, quyền đòi nợ có thể thế chấp không? Các quy trình để thế chấp quyền đòi nợ là gì? 1. Quyền đòi nợ là gì?Hiện nay pháp luật Việt Nam không quy định cụ thể khái niệm “quyền đòi nợ”. Dựa vào tinh thần của Bộ luật dân sự và các văn bản luật liên quan, quyền đòi nợ là quyền yêu cầu bên có nghĩa vụ phải thực hiện một công việc, cụ thể là thanh toán một khoản tiền cho bên có quyền tại một thời điểm do các bên thỏa thuận trong hợp đồng. Quyền đòi nợ được xem là một dạng quyền tài sản, được công nhận là một loại tài sản theo quy định pháp luật dân sự Việt Nam. Theo Điều 14 Nghị định 21/2021/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Bộ luật dân sự về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, bên có quyền trong hợp đồng được dùng quyền đòi nợ để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ. Như vậy, doanh nghiệp có thể thế chấp quyền đòi nợ của mình. Việc thế chấp bằng quyền đòi nợ không cần có sự đồng ý của người có nghĩa vụ nhưng người này phải được bên nhận thế chấp thông báo để biết trước khi thực hiện nghĩa vụ theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật. Về phạm vi của việc thế chấp quyền đòi nợ, bên thế chấp có thể thế chấp một phần hoặc toàn bộ quyền đòi nợ. Ngoài ta, bên thế chấp có thể thế chấp quyền đòi nợ đang phát sinh trong hiện tại hoặc quyền đòi nợ phát sinh trong tương lai. Khi thế chấp quyền đòi nợ, sẽ tồn tại hai hợp đồng cùng lúc là hợp đồng phát sinh nghĩa vụ nợ và hợp đồng thế chấp quyền đòi nợ, vì vậy sẽ có trường hợp hạn thanh toán của hợp đồng phát sinh nghĩa vụ không trùng với thời hạn xử lý tài sản bảo đảm. Căn cứ theo Điều 7.2.a, Điều 7.2.b Thông tư 16/2014/TTLT-BTP-BTNMT-NHNN:
3. Thủ tục thế chấp quyền đòi nợCăn cứ theo Điều 6.7.c Thông tư 08/2018/TT-BTP, giao dịch thế chấp quyền đòi nợ phải đăng ký giao dịch bảo đảm. Người yêu cầu sẽ thực hiện thủ tục đăng ký biện pháp bảo đảm qua hệ thống đăng ký giao dịch bảo đảm trực tuyến hoặc nộp bản giấy trực tiếp tại cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm có thẩm quyền (Điều 13.1 Nghị định 99/2022/NĐ-CP). Trong trường hợp đăng ký trực tiếp giao dịch bảo đảm tại cơ quan đăng ký, người yêu cầu cần thực hiện theo yêu cầu tại Mẫu 1 Thông tư 08/2018/TT-BTP và chuẩn bị hợp đồng phát sinh nghĩa vụ trả nợ. Khuyến cáo: Bài viết này chỉ nhằm mục đích cung cấp các thông tin chung và không nhằm cung cấp bất kỳ ý kiến tư vấn pháp lý cho bất kỳ trường hợp cụ thể nào. Các quy định pháp luật được dẫn chiếu trong nội dung bài viết có hiệu lực vào thời điểm đăng tải bài viết nhưng có thể đã hết hiệu lực tại thời điểm bạn đọc. Do đó, chúng tôi khuyến nghị bạn luôn tham khảo ý kiến của chuyên gia trước khi áp dụng. Các vấn đề liên quan đến nội dung hoặc quyền sở hữu trí tuệ của bài viết, vui lòng gửi email đến [email protected]. Apolat Legal là một công ty luật tại Việt Nam có kinh nghiệm và năng lực cung cấp các dịch vụ tư vấn liên quan đến Thu hồi nợ. Vui lòng tham khảo về dịch vụ của chúng tôi tại đây và liên hệ với đội ngũ luật sư tại Viêt Nam của chúng tôi thông qua email [email protected]. Căn cứ quy định tại điều 351, Bộ luật dân sự năm 2005, bên nhận thế chấp tài sản có các nghĩa vụ sau đây:
Các quy định nói trên của BLDS năm 2015 đã ghi nhận một cách rõ ràng và cụ thể về việc các bên trong quan hệ thế chấp có thể thỏa thuận để bên nhận thế chấp giữ bản chính giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông và trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền trong việc tôn trọng các thỏa thuận đó. Các quy định này được ban hành nhằm thiết kế hành lang pháp lý an toàn cho giao dịch thế chấp phương tiện giao thông do đặc thù của quan hệ thế chấp là bên thế chấp vẫn được phép quản lý, chi phối tài sản thế chấp. Các quy định này nhằm mục đích góp phần đảm bảo an toàn pháp lý cho giao dịch bảo đảm; hạn chế rủi ro cho bên nhận thế chấp; kiểm soát được tài sản thế chấp; hạn chế việc bên thế chấp chuyển nhượng/định đoạt tài sản trong thời gian thực hiện hợp đồng bảo đảm mà không có sự đồng ý của bên nhận thế chấp; thúc đẩy việc phát huy giá trị tài sản trong nền kinh tế.
Điều 7a Nghị định số 163/2006/NĐ-CP ngày 29/12/2006 của Chính phủ về giao dịch bảo đảm (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 11/2012/NĐ-CP ngày 22/2/2012 của Chính phủ) quy định như sau: “Điều 7a: Thông báo về việc thế chấp phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương tiện thủy nội địa, phương tiện giao thông đường sắt 1. Sau khi đăng ký thế chấp phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương tiện thủy nội địa, phương tiện giao thông đường sắt và người yêu cầu đăng ký đã nộp phí yêu cầu cấp bản sao văn bản chứng nhận đăng ký giao dịch bảo đảm thì cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm gửi 01 bản sao văn bản chứng nhận đăng ký đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký lưu hành phương tiện giao thông. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký phương tiện giao thông phải cập nhật thông tin về việc phương tiện giao thông đang được thế chấp ngay trong ngày nhận được bản sao văn bản chứng nhận đăng ký giao dịch bảo đảm….” Để thực thi quy định nói trên, Thông tư liên tịch số 15/2013/TTLT-BTP-BGTVT-BTNMT-BCA ngày 05/11/2013 của Bộ Tư pháp, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Công an hướng dẫn việc trao đổi, cung cấp thông tin về tài sản bảo đảm giữa cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm với tổ chức hành nghề công chứng, cơ quan thi hành án dân sự và cơ quan đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng, quyền lưu hành tài sản thì đối với phương tiện giao thông (bao gồm cả phương tiện giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy) quy định khi thực hiện đăng ký giao dịch bảo đảm, nếu người yêu cầu đăng ký có văn bản yêu cầu thì cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm (các Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản thuộc Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm) có trách nhiệm gửi Văn bản thông báo về việc thế chấp phương tiện giao thông đến cơ quan đăng ký phương tiện ngay trong ngày làm việc để kịp thời cập nhật, theo dõi. Quy định về việc thông báo về việc thế chấp phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương tiện thủy nội địa, phương tiện giao thông đường sắt phần nào hạn chế được nguy cơ rủi ro cho các Tổ chức tín dụng, tạo lập cơ chế công khai về tình trạng pháp lý của tài sản là đối tượng của giao dịch bảo đảm. Còn theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 58 Luật Giao thông đường bộ năm 2008, một trong các loại giấy tờ mà người lái xe khi điều khiển phương tiện phải mang theo là “Đăng ký xe”. Đồng thời, theo quy định tại điểm b khoản 2, điểm b khoản 3 Điều 21 Nghị định số 46/2016/NĐ-CP ngày 26/5/2016 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt thì một trong những hành vi bị xử phạt vi phạm hành chính là “người điểu khiển phương tiện không mang theo Giấy đăng ký xe”.
2.2. Một số vướng mắc Từ những phân tích trên, có thể thấy các quy định pháp luật về việc sử dụng Giấy đăng ký phương tiện khi tham gia giao thông trong trường hợp thế chấp phương tiện giao thông tại Tổ chức tín dụng vẫn còn chồng chéo, mâu thuẫn. Quy định về việc bên thế chấp giữ bản chính Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông, đồng thời vẫn giữ tài sản thế chấp như quy định tại Nghị định 163/2006/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 11/2012/NĐ-CP) đã không còn phù hợp với quy định của BLDS năm 2015 do các Tổ chức tín dụng vì muốn đảm bảo an toàn pháp lý vẫn yêu cầu được giữ giấy tờ gốc; cùng với đó là quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với người điểu khiển phương tiện không mang theo Giấy đăng ký xe mà không có ngoại lệ đã dẫn đến những khó khăn vướng mắc trong thời gian qua. Bên cạnh đó, nếu để bên thế chấp vẫn giữ giấy tờ đó sẽ phát sinh trường hợp mang tài sản đã thế chấp tại ngân hàng đi mua bán, chuyển nhượng, cầm cố. Điều này tạo rủi ro rất lớn cho các ngân hàng thương mại, dẫn đến nợ xấu phát sinh. Để khắc phục những quy định trên, ngày 15/8, Văn phòng Chính phủ có công văn hỏa 8601/VPCP-CN gửi các Bộ: Công an, Tư pháp, Giao thông - Vận tải, Ngân hàng Nhà nước và UBND các tỉnh, thành thông báo việc sử dụng giấy đăng ký phương tiện tham gia giao thông trong trường hợp thế chấp tại Tổ chức tín dụng. Theo công văn, người điều khiển ôtô được sử dụng bản sao chứng thực giấy đăng ký phương tiện giao thông, kèm theo bản gốc giấy biên nhận của Tổ chức tín dụng còn hiệu lực. Hai loại giấy tờ này được thay cho bản chính giấy đăng ký để tham gia giao thông trên lãnh thổ Việt Nam trong thời gian Tổ chức tín dụng giữ bản chính nhằm bảo đảm nghĩa vụ dân sự trong việc thế chấp phương tiện. Phó Thủ tướng giao Bộ Công an phối hợp với Bộ Tư pháp và Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn lực lượng có thẩm quyền xử phạt của ngành Công an; Bộ Giao thông - Vận tải phối hợp với Bộ Tư pháp và Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn Thanh tra giao thông và người được giao nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải thực hiện ý kiến chỉ đạo nói trên trong thực thi công vụ. Ngân hàng Nhà nước có trách nhiệm phối hợp với các Bộ: Công an, Tư pháp, trong tháng 8/2017 ban hành văn bản hướng dẫn các Tổ chức tín dụng cấp giấy biên nhận nêu trên. Tuy nhiên, ngân hàng chỉ được cấp một bản gốc giấy biên nhận có thời hạn phù hợp với thời hạn thế chấp phương tiện. Phó Thủ tướng giao Bộ Tư pháp phối hợp với các Bộ, ngành: Công an, Giao thông - Vận tải, Ngân hàng Nhà nước rà soát và đề xuất sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan, bảo đảm thống nhất, đồng bộ trong hệ thống, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp và đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước. Việc này tháo gỡ được rất nhiều bất cập hiện nay và thúc đẩy phát triển kinh doanh của những người kinh doanh vận tải, đảm bảo quyền lợi cho các chủ phương tiện cũng như hoạt động về ngân hàng, thúc đẩy sự phát triển về kinh tế. Thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng, ngày 31.8.2017, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành văn bản số 7000/NHNN-PC hướng dẫn việc cấp Giấy biên nhận giữ bản chính Giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông đang thế chấp tại tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (Giấy biên nhận thế chấp). Theo đó, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài nhận thế chấp có trách nhiệm cấp cho bên thế chấp một bản gốc Giấy biên nhận thế chấp khi tổ chức tín dụng nhận thế chấp phương tiện giao thông. Trường hợp khách hàng vi phạm nghĩa vụ trả nợ được bảo đảm bằng phương tiện giao thông, việc cấp Giấy biên nhận thế chấp do tổ chức tín dụng nhận thế chấp và bên thế chấp thỏa thuận. Về nội dung Giấy biên nhận thế chấp, Giấy biên nhận thế chấp phải bao gồm ít nhất các nội dung sau: Tên gọi: Giấy biên nhận thế chấp; Số Giấy biên nhận thế chấp; Tên, địa chỉ của tổ chức tín dụng nhận thế chấp; Tên của bên thế chấp; số chứng minh nhân dân hoặc số căn cước công dân hoặc số hộ chiếu hoặc số chứng minh quân nhân đối với bên thế chấp là cá nhân; số giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc số giấy phép đầu tư hoặc số giấy chứng nhận đầu tư hoặc số quyết định thành lập đối với bên thế chấp là pháp nhân; Số giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông, loại phương tiện giao thông, số khung, số máy, biển kiểm soát của phương tiện giao thông; Thời hạn có hiệu lực của Giấy biên nhận thế chấp; Lần cấp lại, số Giấy biên nhận thế chấp được thay thế đối với trường hợp cấp lại Giấy biên nhận thế chấp. Theo hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng nhận thế chấp có trách nhiệm cấp 1 bản gốc Giấy biên nhận thế chấp cho bên thế chấp trong thời hạn không quá 7 ngày làm việc. Kể từ ngày tổ chức tín dụng nhận giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông đối với trường hợp cấp mới; hoặc kể từ ngày nhận được yêu cầu của bên thế chấp đối với trường hợp cấp đổi, cấp lại Giấy biên nhận thế chấp. Thời hạn hiệu lực của Giấy biên nhận thế chấp do các bên thỏa thuận nhưng không vượt quá thời hạn có hiệu lực của hợp đồng thế chấp. Đối với các trường hợp thế chấp phương tiện giao thông trước ngày 1.9.2017 thì thứ nhất, trong thời hạn tối đa 30 ngày kể từ ngày 31.8.2017, tổ chức tín dụng nhận thế chấp có trách nhiệm thông báo cho bên thế chấp về việc tổ chức tín dụng nhận thế chấp cấp Giấy biên nhận thế chấp cho phương tiện giao thông đang thế chấp tại tổ chức tín dụng. Thứ hai, trong thời hạn tối đa 07 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được yêu cầu của bên thế chấp, tổ chức tín dụng nhận thế chấp có trách nhiệm cấp một (01) bản sao chứng thực giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông, một (01) bản gốc Giấy biên nhận thế chấp cho bên thế chấp theo hướng dẫn tại văn bản này. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước cũng quy định rõ Văn bản xác nhận của tổ chức tín dụng nhận thế chấp về việc tổ chức tín dụng giữ bản chính giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông đã cấp trước ngày 1.9.2017 không có giá trị kể từ ngày 1.12.2017. 2.2. Một số kiến nghị Thứ nhất, quy định tại Công văn 601/VPCP-CN đang mâu thuẫn với Nghị định 163/2006/NĐ-CP, Nghị định số 11/2012/NĐ-CP và mâu thuẫn với việc thế chấp tài sản theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015. Bởi vậy, cần thiết phải sửa đổi Nghị định 46/2016/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực giao thông là xuất phát từ thực tế hiện nay nhằm tháo gỡ những bất cập, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật để việc thực thi pháp luật được thống nhất. Việc sửa đổi nghị định theo hướng quy định bên nhận thế chấp giữ bản sao giấy tờ liên quan đến tài sản thế chấp. Bên cạnh đó, cần bổ sung quy định trong trường hợp bên nhận thế chấp giữ giấy tờ gốc của phương tiện giao thông thì có trách nhiệm xác nhận, đóng dấu vào bản sao có chứng thực Giấy đăng ký phương tiện giao thông để tạo điều kiện cho bên thế chấp lưu hành phương tiện giao thông trong thời gian hợp đồng bảo đảm có hiệu lực. Trong trường hợp bên nhận thế chấp xác nhận không đúng với nội dung của giao dịch bảo đảm thì phải chịu trách nhiệm pháp lý phát sinh chẳng hạn như hợp đồng bị tuyên vô hiệu do giả tạo,.. Đồng thời, thức hiện nhiệm vụ được giao, Bộ tư pháp đã triển khai nghiên cứu, đề xuất xây dựng Luật đăng ký tài sản, theo đó, với các động sản có đăng ký như phương tiện giao thông sẽ thiết kế mô hình đăng ký biến động (mua, bán, thế chấp, bảo lưu quyền sở hữu, trả góp,..) theo yêu cầu, thông tin đăng ký được công khai để các chủ thể khác có thể tiếp cận để biết tình trạng pháp lý của tài sản. Thứ hai, Bộ Giao thông vận tải xây dựng dự thảo nghị định sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 46/2016/NĐ-CP ngày 26/5/2016, theo đó sửa đổi điểm b khoản 2, điểm b khoản 3 Điều 21 của nghị định này theo hướng xử phạt vi phạm hành chính chỉ khi người điểu khiển phương tiện không mang theo Giấy đăng ký xe. Bà Lê Thị Hoàng Thanh Trưởng Phòng Pháp luật dân sự, Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế Nhiệm vụ xây dựng dự thảo Luật Đăng ký tài sản đã được Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ Tư pháp thực hiện tại Mục II.4.b tại Kế hoạch triển khai thi hành Bộ luật dân sự ban hành kèm theo Quyết định số 243/2016/QĐ-TTg ngày 05/02/2016. |
