Nội dung cuốn sách Lịch sử các học thuyết kinh tế gồm 10 chương, trình bày quá trình hình thành, phát triển của các học thuyết kinh tế từ các tư tưởng kinh tế thời kỳ cổ đại và trung cổ, các học thuyết kinh tế của trường phái kinh tế chính trị tư sản cổ điển, kinh tế học mácxít, các học thuyết kinh tế của trường phái tân cổ điển, trường phái Keynes, các tư tưởng kinh tế hiện đại đến lý thuyết về kinh tế chuyển đổi và các lý thuyết hiện đại về phát triển kinh tế ở các nước đang phát triển.
Cuốn sách đưa ra những nội dung cơ bản nhất của môn học Lịch sử các học thuyết kinh tế, góp phần đáp ứng yêu cầu học tập, tham khảo và nắm vững kiến thức cơ bản của môn học này cho sinh viên, học viên cao học khối ngành kinh tế và quản trị kinh doanh, cũng như bạn đọc quan tâm đến vấn đề này.
Lịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế2Nội dungNội dungA.A.Giới thiệu chung về môn họcGiới thiệu chung về môn họcB.B.Chức năng và ý nghĩa của môn họcChức năng và ý nghĩa của môn họcC.C.Kết cấu chương trìnhKết cấu chương trìnhD.D.Hướng dẫn tự nghiên cứuHướng dẫn tự nghiên cứuE.E.Chương 2: Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng thươngChương 2: Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng thươngF.F.Chương 3: Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng nông Chương 3: Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng nông PhápPhápLịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế3A. Giới thiệu chung về môn họcA. Giới thiệu chung về môn họcI. Các khái niệm:I. Các khái niệm:-Tư tưởng kinh tếTư tưởng kinh tế: là kết quả của quá trình nhận thức những quan hệ kinh tế của con người.-Học thuyết kinh tếHọc thuyết kinh tế: là hệ thống quan điểm kinh tế tiêu biểu cho các giai cấp trong một xã hội nhất định, là kết quả của việc phản ánh quan hệ sản xuất vào ý thức con người trong những giai đoạn lịch sử nhất định Vậy học thuyết kinh tế có gì khác biệt so với tư tưởng Vậy học thuyết kinh tế có gì khác biệt so với tư tưởng kinh tế?kinh tế?•Tính hệ thống •Tính giai cấp •Tính lịch sửLịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế4A. Giới thiệu chung về môn học [tt]A. Giới thiệu chung về môn học [tt]I. Các khái niệm [tt]:I. Các khái niệm [tt]:-Kinh tế chính trị:Kinh tế chính trị: nghiên cứu sự phát sinh, phát triển của một phương thức sản xuất nhất định và tính tất yếu của sự thay thế phương thức sản xuất đó bằng một phương thức sản xuất khác cao hơn. -Kinh tế họcKinh tế học: nghiên cứu vấn đề con người và xã hội lựa chọn thế nào thế nào để sự dụng nhiều nguồn tài nguyên khan hiếm một cách hiệu quả nhất để đem lại phúc lợi cao nhất cho xã hội.-Lịch sử các học thuyết kinh tế: là môn khoa học xã hội nghiên cứu quá trình phát sinh, phát triển, đấu tranh và thay thế lẫn nhau của hệ thống quan điểm kinh tế của các giai cấp cơ bản trong các hình thái kinh tế xã hội khác nhau Lịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế5A. Giới thiệu chung về môn học [tt]A. Giới thiệu chung về môn học [tt]II. Đối tượng nghiên cứu của môn học:II. Đối tượng nghiên cứu của môn học:–Đối tượng: hệ thống các học thuyết kinh tế của các trường phái khác nhau gắn với các giai đoạn lịch sử nhất định.–Đi sâu vào bản chất của vấn đề, tìm hiểu quan hệ kinh tế, quan hệ giai cấp mà các học thuyết này phục vụ. •Trong điều kiện nào nảy sinh lý luận của học thuyết?•Nội dung, bản chất giai cấp của học thuyết•Hiểu được phương pháp luận của trường phái đề xuất học thuyết•Hiểu được sự vận động và phát triển có tính quy luật của học thuyết–Chỉ ra đượcnhững cống hiến, giá trị khoa học của mỗi học thuyết cũng như những hạn chế mang tính lịch sử của các trường phái, học thuyết kinh tế.Lịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế6A. Giới thiệu chung về môn học [tt]A. Giới thiệu chung về môn học [tt]III. III. Phương pháp nghiên cứu của môn học:Phương pháp nghiên cứu của môn học:–Nguyên tắc chung: nghiên cứu có hệ thống, khách quan–Phương pháp biện chứng duy vật:–Phương pháp logic kết hợp lịch sử:–Phương pháp phân tích tổng hợp đối chiếu so sánh… Lịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế7B. Chức năng và ý nghĩa của môn họcB. Chức năng và ý nghĩa của môn họcI.I.Chức năng của môn học LSHTKTChức năng của môn học LSHTKT–Chức năng nhận thức: nghiên cứu và giải thích các hiện tượng, các quá trình kinh tế nhằm phát hiện ra các phạm trù, quy luật kinh tế khách quan của các giai đoạn phát triển nhất định. Từ đó giúp cho việc nhận thức lịch sử phát triển của sản xuất nói riêng và lịch sử xã hội loài người nói chung.–Chức năng thực tiễn: chỉ ra các điều kiện, cơ chế hình thức và phương pháp vận dụng các học thuyết kinh tế vào thực tiễn–Chức năng tư tưởng: Thể hiện tính giai cấp của các học thuyết kinh tế.–Chức năng phương pháp luận: Cung cấp cơ sở lý luận khoa học cho các môn khoa học kinh tế khác; cung cấp tri thức làm cơ sở cho đường lối chính sách kinh tế của các nước.Lịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế8B. Chức năng và ý nghĩa của môn học [tt]B. Chức năng và ý nghĩa của môn học [tt]I.I.Ý nghĩa của việc nghiên cứu môn học LSHTKTÝ nghĩa của việc nghiên cứu môn học LSHTKT“Lịch sử các học thuyết kinh tế giúp người học hiểu sâu hiểu rộng, hiểu có nguồn gốc và hệ thống về những vấn đề kinh tế nói chung và kinh tế chính trị Mác – Lênin nói riêng. Mặc khác còn giúp cho việc nghiên cứu các vấn đề kinh tế hiện đại.”Lịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế9C. Kết cấu chương trìnhC. Kết cấu chương trìnhI.I.Chương trình: Chương trình: –Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng thương–Học thuyết kinh tế tư sản cổ điển [gồm chủ nghĩa trọng nông] –Học thuyết kinh tế tiểu tư sản và hậu tiểu tư sản–Học thuyết kinh tế XHCN không tưởng thế kỷ XIX–Học thuyết kinh tế chính trị Mác Lê-nin–Học thuyết kinh tế của trường phái cổ điển mới–Học thuyết kinh tế của trường phái Keynes–Học thuyết kinh tế của trường phái chính hiện đại–Học thuyết kinh tế của trường phái tự do mới–Học thuyết kinh tế của trường phái thể chếI.I.Tài liệu tham khảoTài liệu tham khảo–Sách hướng dẫn học tập–Lịch sử các học thuyết kinh tế [PTS. Nguyễn Văn Trình, PTS. Nguyễn Văn Xuân, GVC. Vũ Văn Nghinh] – NXB Thống kêLịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế10D. Hướng dẫn tự nghiên cứuD. Hướng dẫn tự nghiên cứuI.I.Đọc giáo trìnhĐọc giáo trình–Lập sơ đồ thời gian–Tìm hiểu hoàn cảnh ra đời của học thuyết–Tìm hiểu mối liên hệ giữa nội dung học thuyết với điều kiện kinh tế chính trị, khoa học kỹ thuật của xã hội đương thời.–Ghi nhớ nội dung học thuyết.II. II. Tìm kiếm, trao đổi thông tin:Tìm kiếm, trao đổi thông tin:–Mạng Internet–Thảo luận với bạn cùng họcI.I.Suy ngẫm:Suy ngẫm:–So sánh với các học thuyết trước đó, tìm các điểm tiến bộ của mỗi học thuyết–Ảnh hưởng của học thuyết trong xã hội hiện nay Lịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế11E. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa E. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng thương [mercantilism]trọng thương [mercantilism]I.I.Hoàn cảnh ra đời của chủ nghĩa trọng thươngHoàn cảnh ra đời của chủ nghĩa trọng thươngII.II.Nội dung của chủ nghĩa trọng thươngNội dung của chủ nghĩa trọng thươngIII.III.Các tư tưởng kinh tế chủ yếuCác tư tưởng kinh tế chủ yếuIV.IV.Hai giai đoạn phát triển của chủ nghĩa trọng thươngHai giai đoạn phát triển của chủ nghĩa trọng thươngV.V.Quá trình tan rã của chủ nghĩa trọng thươngQuá trình tan rã của chủ nghĩa trọng thươngVI.VI.Đánh giá chungĐánh giá chungLịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế12E. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩaE. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng thương [mercantilism] trọng thương [mercantilism]I. Hoàn cảnh ra đời của chủ nghĩa trọng thương:I. Hoàn cảnh ra đời của chủ nghĩa trọng thương:Là tư tưởng kinh tế đầu tiên của giai cấp tư sản chống lại chế độ phong kiến..–Về mặt lịch sử: đây là thời kỳ sơ khai của tích lũy tư bản thông qua con đường ngoại thương cướp bóc–Về kinh tế: Kinh tế hàng hóa phát triển, thương nghiệp có ưu thế hơn sản xuất –Về chính trị: Giai cấp tư sản lúc này mới ra đời, là giai cấp tiên tiến nhưng chưa nắm được chính quyền.–Về khoa học tự nhiên và xã hội: những phát kiến mới về mặt địa lý Christopher Columbus tìm ra Châu Mỹ… khai sinh chủ nghĩa duy vật18001400 1500 1700190016002000Giai đoạn chủ nghĩa trọng thươngLịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế13E. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩaE. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng thương [mercantilism] trọng thương [mercantilism]Cristophe ColumbusCristophe ColumbusThuơng mại quốc tếThuơng mại quốc tếLịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế14E. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩaE. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng thương [mercantilism] trọng thương [mercantilism]II. Đặc điểm của chủ nghĩa trọng thương: II. Đặc điểm của chủ nghĩa trọng thương: –Là cương lĩnh của giai cấp tư sản trong thời kỳ tích lũy nguyên thủy của chủ nghĩa tư bản. Kêu gọi tận dụng ngoại thương, cướp bóc thuộc địa. –Tư tưởng kinh tế còn đơn giản, chủ yếu mô tả bề ngoài, chưa đi sâu vào phân tích được bản chất của các hiện tượng kinh tế. –Chưa hiểu biết các quy luật kinh tế, do đó rất coi trọng vai trò của nhà nước–Chủ nghĩa trọng thương mới chỉ dừng lại nghiên cứu lĩnh vực lưu thông –Chủ nghĩa trọng thương có những sắc thái dân tộc khác nhau.–Chủ nghĩa trọng thương mang tính thực tiễn cao, thiếu tính lý luận. Lịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế15E. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩaE. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng thương [mercantilism] trọng thương [mercantilism]III. Các tư tưởng kinh tế chủ yếu III. Các tư tưởng kinh tế chủ yếu –Đánh giá cao vai trò của tiền tệ, coi tiền tệ [vàng bạc] là tiêu chuẩn cơ bản của của cải.–Để có tích lũy tiền phải thông qua hoạt động thương mại, mà trước hết là ngoại thương. Đối tượng nghiên cứu của chủ nghĩa trọng thương là lĩnh vực lưu thông mua bán trao đổi.–Lợi nhuận là do lĩnh vực lưu thông buôn bán trao đổi sinh ra [mua rẻ, bán đắt]–Chủ nghĩa trọng thương đề cao vai trò của nhà nước, sử dụng quyền lực nhà nước để phát triển kinh tế.Lịch sử các học thuyết kinh tếLịch sử các học thuyết kinh tế16E. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩaE. Học thuyết kinh tế của chủ nghĩa trọng thương [mercantilism] trọng thương [mercantilism]IV. 1. Giai đoạn sơ kỳ của chủ nghĩa trọng thương [Monetary IV. 1. Giai đoạn sơ kỳ của chủ nghĩa trọng thương [Monetary system]system]–Giai đoạn này bắt đầu từ thế kỷ XV đến giữa thế kỷ XVI. Trọng tâm của nó là bảng hệ thống [cân đối] tiền tệ [monetary system]. Chủ nghĩa trọng thương trong thời kỳ này ngăn chặn không cho tiền tệ ra nước ngoài, khuyến khích mang tiền từ nước ngoài về. –Đây chính là giai đoạn tích lũy tiền tệ của chủ nghĩa tư bản, nhà nước sử dụng nhiều biện pháp hành chính để tối đa hóa tích lũy tiền tệ.