Thực hiện xét nghiệm máu lắng để làm gì? Ai cũng cần thực hiện xét nghiệm máu lắng? GENTIS mang đến những thông tin hữu ích về xét nghiệm máu lắng trong bài viết này.
Xét nghiệm máu lắng là gì?
Tốc độ lắng hồng cầu hay còn gọi là tốc độ máu lắng [ESR – Erythrocyte Sediment Rate] thường được xác định bằng phương pháp Pachenkop: Dùng ống Pachenkop mao dẫn máu toàn phần đã pha loãng với dung dịch citrat 3% theo tỉ lệ : 4 phần máu lắng một phần dd citrat 3%. Sau đó cắm thẳng đứng vào giá và đọc kết quả sau 1 giờ, 2 giờ.
Xét nghiệm máu lắng được thực hiện tại nhiều bệnh viện và cơ sở y tế nhằm đo chiều cao cột hồng cầu lắng xuống [đơn vị là mm] của một thể tích máu đã được chống đông, đựng trong một ống nghiệm đặc biệt có chia vạch.
Một số bệnh lý có thể theo dõi được từ kết quả xét nghiệm máu lắng như ngồi máu cơ tim, sốt thấp cấp, viêm nhiễm,… Một số loại bệnh truyền nhiễm có thể được phát hiện ngay từ giai đoạn đầu khi mà chưa có những biểu hiện tác động của bệnh lên cơ thể như: Viêm gan B, C, HIV,…
Thực hiện xét nghiệm máu lắng nhằm đo tốc độ máu lắng để theo dõi tình trạng viêm nhiễm hay tình trạng một số loại bệnh lý ác tính ở con người, bên cạnh đó các loại bệnh sốt thấp cấp, nhồi máu cơ tim,… Đây là một loại xét nghiệm thường quy, mang tính tầm soát, cần thiết trong việc phát hiện và theo dõi bệnh lao, theo dõi quá trình hoại tử mô trong cơ thể, rối loạn bệnh lý như khớp, gân, dây chằng, cơ vân,…
Xét nghiệm máu lắng được thực hiện như thế nào?
Mẫu máu để thực hiện xét nghiệm là mẫu máu trên tĩnh mạch ở tay của người được xét nghiệm.
- Sát trùng vùng lấy máu
- Dùng dây garo băng xung quanh cánh tay trên giúp duy trì áp lực và hạn chế máu chảy qua tĩnh mạch cho phép các tĩnh mạch phía dưới chỗ băng sẽ căng phồng lên vì máu ứ lại và sẽ dễ dàng hơn khi đâm kim vào tĩnh mạch.
- Dùng một chiếc kim nhỏ đưa vào tĩnh mạch ở tay, rút nhẹ để máu được chảy ra từ lòng mạch
- Gỡ dây garo để đảm bảo máu được tuần hoàn bình thường.
- Khi máu đã lấy xong, rút kim ra, và chỗ đâm kim được chèn vào một miếng gạc hoặc một miếng băng cá nhân để máu không chảy ra.
- Mẫu máu đã thu được bảo quản trong một lọ thuỷ tinh chân không hoặc chứa trong một xilanh.
Mẫu máu của bạn sẽ được cho vào một ống nghiệm có chứa chất chống đông, để ngăn cản sự hình thành cục máu đông. Sau đó ống nghiệm được dựng thẳng đứng để các hồng cầu lắng xuống đáy ống, chừa lại phần phía trên ống là cột huyết tương màu vàng trong. Người thực hiện xét nghiệm sẽ đo chiều cao phần huyết tương phía trên tại thời điểm sau 1 giờ để tính ra tốc độ máu lắng [đơn vị là mm/hr].
Nếu Protein phản ứng bao quanh hồng cầu sẽ khiến các hồng cầu dính vào nhau, làm các hồng cầu lắng càng nhanh hơn. Kết quả là tốc độ máu lắng tăng, chỉ ra rằng bạn có thể bị viêm ở đâu đó. Bình thường, tốc độ máu lắng ở nữ giới sẽ cao hơn nam giới, và tăng dần theo độ tuổi.
Các giá trị bình thường của xét nghiệm tốc độ máu lắng [ESR] theo phương pháp Westergren [theo Medscaspe]:
Ở người lớn:
- Nam giới dưới 50 tuổi: ESR < 15 mm/hr
- Nam giới trên 50 tuổi: ESR < 20 mm/hr
- Nữ giới dưới 50 tuổi: ESR < 20 mm/hr
- Nữ giới trên 50 tuổi: ESR < 30 mm/hr
Ở trẻ sơ sinh và trẻ em:
- Trẻ sơ sinh: 0-2 mm/hr [1 – 3 tuổi]
- Trẻ em: 3-13 mm/hr [3 tuổi trở lên]
Những lưu ý cần thiết khi tiến hành thu mẫu máu xét nghiệm máu lắng
- Người được xét nghiệm không cần phải kiêng ăn hay uống bất cứ thứ gì trước khi thu mẫu
- Chuẩn bị tâm lý và thể chất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nên để trẻ cảm thấy thoải mái, không sợ hãi.
- Sau khi thu mẫu, người được xét nghiệm có thể nghỉ ngơi vài phút sau đó có thể sinh hoạt bình thường.
Những biểu hiện thường gặp sau khi thu mẫu xét nghiệm máu lắng
- Chảy máu nhẹ khi rút kim thu mẫu
- Choáng đầu nhẹ
- Vỡ ven, bầm tím tại vị trí lấy mẫu máu
- Phải đâm kim nhiều lần trong trường hợp tìm tĩnh mạch khó khăn hoặc người thu mẫu không có nhiều kinh nghiệm lấy máu
Một số trường hợp khiến tốc độ lắng máu tăng rõ rệt
- Bệnh macroglobulin huyết [trong máu xuất hiện globulin miễn dịch bất thường].
- Bệnh tăng fibrinogen máu.
- Viêm mạch máu hoại tử.
- Bệnh đau cơ dạng thấp
- Đau tủy,…
Thực hiện xét nghiệm máu lắng giúp kiểm tra được tình trạng sức khỏe của người bệnh với một số triệu chứng bệnh lý khác nhau và phát hiện sự có mặt của một vài bệnh truyền nhiễm ngay từ khi loại bệnh đó chưa có sự tác động đến biểu hiện sức khỏe của người bệnh.
Cảm ơn Quý khách đã tin tưởng sử dụng dịch vụ,Quý khách vui lòng điền thông tin bên dưới để được hỗ trợ,
tư vấn một cách tốt nhất!
Table of Contents
1. Xét Nghiệm Máu Lắng ESR Là Gì?
2. Xét Nghiệm Máu Lắng Để Làm Gì?
3. Những Trường Hợp Cần Tiến Hành Xét Nghiệm Máu Lắng ESR
4. Quy Trình Xét Nghiệm Máu Lắng
5. Phương Pháp Xét Nghiệm Hồng Cầu
6. Giá Trị Bình Thường Của Xét Nghiệm Máu Lắng
7. Nguyên Nhân Tăng Tốc Độ Lắng Máu Hồng Cầu
Xét nghiệm máu lắng ESR là xét nghiệm được dùng phổ biến trong y khoa. Đây là xét nghiệm được thực hiện nhằm đánh giá tình trạng viêm trên cơ thể bệnh nhân có liên quan đến những bệnh tự miễn, viêm khớp, bị nhiễm trùng và cả bệnh ung thư… Thông qua kết quả của xét nghiệm này sẽ là một chỉ dấu quan trọng để bác sĩ chẩn đoán bệnh. Bài viết này sẽ cùng bạn tìm hiểu rõ hơn những thông tin liên quan đến xét nghiệm ESR.
1. Xét Nghiệm Máu Lắng ESR Là Gì?
Xét nghiệm máu lắng ESR hay còn gọi là xét nghiệm tốc độ máu lắng, tốc độ lắng hồng cầu [Erythrocyte Sedimentation Rate – ESR].
Đối với xét nghiệm này sẽ được thực hiện bằng cách đưa máu đã được chống đông [thường là EDTA] vào bên trong của một cột thẳng đứng đã chuẩn bị trước để có thể đánh giá chiều cao cột huyết tương còn lại sau thời gian 1 giờ.
Chiều cao của cột huyết tương này sẽ được biểu thị ở dạng mm và sẽ phản ánh được tốc độ lắng hồng cầu. Do các protein này thay đổi trong máu sẽ dẫn đến tình trạng hồng cầu có sự kết tủa khác nhau.
Nếu như tế bào hồng cầu lắng càng nhanh thì cũng có nghĩa là tốc độ kết tụ sẽ càng nhanh, hiện tượng này sẽ chỉ ra tình trạng viêm và hoại tử.
Cũng chính vì nguyên nhân này mà xét nghiệm máu lắng ESR về mặt lâm sàng không đặc hiệu trong bệnh lý nào. Vì thông qua kết quả xét nghiệm chỉ phản ánh sự hiện diện của tế bào hồng cầu viêm, mà không thể xác định được vị trí và nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng viêm.
Để có thể chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, thì dựa vào kết quả này, bác sĩ sẽ chỉ định thêm những xét nghiệm máu khác có độ đặc hiệu cao hơn.
2. Xét Nghiệm Máu Lắng Để Làm Gì?
Xét nghiệm máu lắng để làm gì? Đây chính là thắc mắc của rất nhiều người khi tìm hiểu về xét nghiệm này không có độ đặc hiệu cho bệnh lý cụ thể nào.
Khi tốc độ lắng máu tăng cao, rất có khả năng gặp trong những trường hợp bệnh nhân bị nhiễm trùng tiết niệu, nhiễm trùng phổi, mắc hội chứng viêm không do nhiễm trùng, hay những bệnh ung thư hoặc cũng có thể là khi có những tổn thương hoại tử mô, người bệnh bị viêm động mạch thái dương thì theo đó tốc độ lắng hồng cầu thường rất cao.
Nhờ vào xét nghiệm máu lắng sẽ giúp bác sĩ theo dõi tiến triển của bệnh lý dựa trên nguyên nhân đã xác định được, ví dụ như theo dõi tình trạng bệnh nhân bị nhiễm trùng đang dùng kháng sinh để điều trị hoặc bệnh tự miễn đang dùng corticoid điều trị.
Khi theo dõi giá trị tốc độ lắng hồng cầu càng giảm theo thời gian thì cũng có nghĩa là tình trạng bệnh và nguyên nhân bệnh của người bệnh đang có dấu hiệu tích cực, bệnh đang dần được cải thiện và ngược lại khi giá trị tốc độ lắng hồng cầu vẫn tăng cao, không thuyên giảm thì bệnh đang có diễn biến xấu.
Xét nghiệm tốc độ lắng máu cũng được bác sĩ chỉ định nhằm theo dõi tình trạng viêm nhiễm và một số bệnh lý ác tính điển hình như sốt thấp cấp, nhồi máu cơ tim cấp…
Có một số trường hợp để theo dõi bệnh lý xác định như bệnh tự miễn đang điều trị bằng corticoid hay dùng kháng sinh điều trị trong bệnh nhiễm trùng thì xét nghiệm tốc độ lắng máu cũng được bác sĩ chỉ định.
Bên cạnh đó, khi mắc bệnh đau xương cơ do thấp cũng cần phải theo dõi tốc độ lắng hồng cầu theo định kỳ nhờ vào xét nghiệm ESR để bác sĩ có thể quyết định được liều prednisolon phù hợp cho người bệnh.
3. Những Trường Hợp Cần Tiến Hành Xét Nghiệm Máu Lắng ESR
Xét nghiệm máu lắng ESR được chỉ định trong trường hợp nào? Đối với những bệnh nhân bị đau khớp, thấp tim, lên cơn sốt, ung thư, mắc bệnh lupus ban đỏ hệ thống và những bệnh lý viêm đường tiêu hoá thường được bác sĩ chỉ định xét nghiệm này để kiểm tra.
Chống chỉ định: Xét nghiệm này không có chống chỉ định. Tuy nhiên, bạn cần nghe theo sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.
Khi có những triệu chứng dưới đây, bạn nên dành thời gian đến bệnh viện kiểm tra, cân nhắc việc tiến hành xét nghiệm máu lắng như sau:
Xuất hiện những cơn đau khớp hoặc cứng khớp kéo dài gây ảnh hưởng đến sinh hoạt.
- Bị nhức đầu, nhất là trong trường hợp nhức đầu kèm theo đau vùng vai.
- Sụt cân bất thường.
- Bị đau vùng cổ, vai và hông.
- Có những triệu chứng liên quan đến đường tiêu hoá như: Tiêu chảy, trong phân lẫn máu, sốt, đau bụng bất thường.
Xét nghiệm tốc độ máu lắng ESR là xét nghiệm tương đối đơn giản, người bệnh cũng không cần phải chuẩn bị gì quá đặc biệt và không cần nhịn ăn trước khi xét nghiệm.
Tuy nhiên, nếu bạn đang sử dụng thuốc điều trị, kể cả thực phẩm chức năng, cần chủ động thông báo đến bác sĩ trước khi xét nghiệm, vì một số loại thuốc có thể khiến kết quả bị ảnh hưởng.
Đối với phụ nữ mang thai hoặc đang trong ngày có kinh nguyệt, cũng cần thông báo với bác sĩ về thông tin này.
Xét nghiệm máu lắng ESR cần sử dụng mẫu máu tĩnh mạch trên cánh tay của bệnh nhân. Quy trình sẽ tiến hành theo các bước sau:
- Dùng băng bông và cồn y tế để sát trùng tại vị trí lấy máu.
Sử dụng dây garo để buộc vào cánh tay bệnh nhân giúp duy trì áp lực và hạn chế lượng máu lưu thông qua tĩnh mạch, khiến cho vị trí lấy máu sẽ căng phồng lên do máu bị ứ lại. Việc này sẽ giúp quá trình đâm kim vào tĩnh mạch dễ dàng hơn.
- Tiếp đến, y tá hoặc bác sĩ sẽ dùng kim y tế để đâm vào vị trí tĩnh mạch đã xác định trước để rút một lượng máu vừa đủ.
- Sau đó sẽ gỡ dây garo để máu có thể tuần hoàn trở lại và rút kim ra rồi khử trùng vết tiêm, dán băng cá nhân hoặc dùng bông băng đè với lực vừa phải giúp cầm máu.
Mẫu máu đã thu được cần bảo quản trong lọ xilanh hay lọ thuỷ tinh đã được sát trùng. Cần phải đựng mẫu máu này trong ống chứa chất chống đông để tránh tình trạng hình thành các cục máu đông rồi để yên trên giá trong thời gian từ 1-2 giờ cho hồng cầu lắng xuống.
Cuối cùng, nhân viên y tế sẽ đo chiều cao tính từ phần trên ống là huyết tương màu vàng để tính ra được kết quả tốc độ lắng máu [mm/hr].
5. Phương Pháp Xét Nghiệm Hồng Cầu
Để đo tốc độ lắng hồng cầu sẽ dựa vào 2 phương pháp là Wintrobe và Westergren, cụ thể như sau:
Phương pháp Westergren: Đối với phương pháp này, mẫu máu xét nghiệm của bệnh nhân sẽ được cho vào ống lắng Westergren-Katz, đợi đến khi nào mức máu đạt đến 200 milimet. Những ống này sẽ được lưu trữ theo chiều dọc và giữ yên vị trí ở nhiệt độ phòng trong thời gian 1 giờ.
Tiếp đến, khoảng cách giữa đỉnh của hỗn hợp máu và đỉnh của phần hồng cầu lắng đọng sẽ được đo lại để xem kết quả là bao nhiêu. Đây là phương pháp được sử dụng nhiều do kết quả cho độ tin cậy cao.
Phương pháp Wintrobe: Cũng tương tự như phương pháp Westergren, chỉ khác là ống lắng được sử dụng ở đây mỏng hơn và có chiều dài là 100mm. Vì nhược điểm của phương pháp Wintrobe kém nhạy hơn so với Westergren nên ít được phổ biến hơn.
6. Giá Trị Bình Thường Của Xét Nghiệm Máu Lắng
Chỉ số xét nghiệm esr như thế nào là bình thường? Giá trị bình thường của xét nghiệm máu lắng sẽ phụ thuộc vào giới tính, độ tuổi cụ thể như sau:
Đối với nam giới:
- Dưới 50 tuổi: Tốc độ máu lắng bình thường < 15mm/1h.
- Trên 50 tuổi: Tốc độ máu lắng bình thường < 20mm/1h.
Đối với nữ giới:
- Dưới 50 tuổi: Tốc độ lắng máu bình thường < 20mm/1h.
- Trên 50 tuổi: < 30 mm/1h.
- Những tháng cuối của thai kỳ và thời gian sau khi sinh: < 50mm/1h.
- Thời gian hành kinh: Tốc độ lắng máu bình thường < 40 mm/1h.
Đối với phụ nữ vào tháng cuối của thai kỳ thì tốc độ lắng hồng cầu có thể tăng nhẹ khi bước vào tháng thứ 3 rồi bắt trở về mức bình thường từ 1 tháng sau khi sinh.
Đối với trẻ em:
- Trẻ nhỏ: Tốc độ lắng máu bình thường từ 3 – 13 mm/1h.
- Trẻ sơ sinh: Tốc độ lắng máu bình thường từ 0 – 2 mm/1h.
7. Nguyên Nhân Tăng Tốc Độ Lắng Máu Hồng Cầu
Tốc độ lắng máu hồng cầu không đặc hiệu với bệnh lý cụ thể nào, nhưng đây lại là thông tin quan trọng giúp bác sĩ kiểm tra được tình hình sức khoẻ của người bệnh. Nếu kết quả xét nghiệm máu lắng tăng, bác sĩ có thể xem xét để khoanh vùng, tìm ra nguyên nhân như sau:
- Các bệnh lý do xuất hiện khối u và ung thư như đa u tuỷ xương, u lympho.
- Nhiễm trùng do vi khuẩn: Tình trạng nhiễm trùng cấp tính như viêm ruột thừa, viêm phổi hay mạn tính trong bệnh viêm xương, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, lao, áp-xe.
- Các phản ứng viêm mạn tính điển hình là: Viêm đa khớp mạn tính tiến triển, bệnh Horton, bệnh Crohn, đau xơ cơ do thấp…
- Nhiễm nấm hay ký sinh trùng.
Nhồi máu cơ tim cấp.
- Người bị thiếu máu nặng.
Trong trường hợp tăng tốc độ lắng hồng cầu có đi kèm với tình trạng tăng bạch cầu sẽ là gợi ý những chẩn đoán như sau:
- Có khối u hoại tử.
- Nhiễm vi khuẩn.
- Ô áp xe sâu.
Tăng tốc độ lắng hồng cầu không đi kèm với tình trạng tăng bạch cầu sẽ là gợi ý chẩn đoán như sau:
- Viêm động mạch thái dương.
- Bệnh lý tự miễn.
- Tình trạng viêm mạn tính điển hình là viêm đa khớp dạng thấp.
- Bệnh lý khối u, u lympho.
Nguyên nhân giảm tốc độ lắng máu hồng cầu:
Những nguyên nhân gây giảm tốc độ lắng máu hồng cầu phổ biến là:
- Thiếu hụt yếu tố V [Bệnh Owren – Ưa chảy máu].
- Suy tim sung huyết.
- Giảm albumin máu.
- Thiếu máu hồng cầu hình liềm.
- Bệnh đa hồng cầu nguyên phát.
Như vậy, xét nghiệm máu lắng ESR có ý nghĩa quan trọng, được xem là “tín hiệu báo động” chỉ dẫn hội chứng viêm đang hiện diện, mặc dù không thể chỉ ra nguyên nhân chính xác nhưng đây sẽ là gợi ý để bác sĩ tiếp tục đưa ra phương pháp chẩn đoán và điều trị thích hợp.
Về kết quả xét nghiệm ESR sẽ phụ thuộc vào từng đối tượng, độ tuổi, vì thế sau khi có kết quả bạn nên nhờ bác sĩ tư vấn và giải thích rõ hơn theo tình trạng sức khoẻ của mình.
Nếu cần tìm hiểu thêm thông tin liên quan đến xét nghiệm máu lắng ESR và đặt lịch hẹn thăm khám, bạn có thể gọi đến hotline 19001717 – Diag là trung tâm xét nghiệm chẩn đoán y khoa chất lượng cao tại TP.HCM để được tư vấn nhanh chóng nhất.
Trang này không thể và không chứa đựng thông tin tư vấn y khoa. Các nội dung này được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin và tuyên truyền, không thay thế cho bất kỳ tư vấn y khoa nào. Theo đó, trước khi tiến hành bất kỳ hành động nào dựa trên thông tin này, vui lòng gặp nhân viên y tế phù hợp để được tư vấn.