Ở thời Lý, người ta còn nhớ Thiền sư Mãn Giác đến lúc bệnh nặng sắp qua đời vẫn có những vần thơ tràn đầy niềm lạc quan, yêu đời, vui sống: "Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết - Đêm qua sân trước một nhành mai". Thời nay, có Thanh Hải, khi từng giờ từng phút chống chọi với bệnh tật, ông vẫn có những vần thơ như thế! Đó chính là bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ". Thi phẩm thể hiện tiếng lòng của tác giả về mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân đất nước và ước nguyện được sống có ích. Đặc biệt, ước nguyện ấy, lẽ sống ấy được thể hiện chân thành, sâu sắc qua những dòng thơ:Ta làm con chim hótTa làm một cành hoaTa nhập vào hoà caMột nốt trầm xao xuyến.Một mùa xuân nho nhỏLặng lẽ dâng cho đờiDù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc.Đọc bài thơ, ta cảm nhận được những cảm xúc hồn nhiên, trong trẻo của thi nhân trước vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân thiên nhiên để rồi từ đó, cảm xúc được mở rộng ra với hình ảnh mùa xuân đất nước, mùa xuân cách mạng cùng những suy ngẫm, tâm niệm về lẽ sống, về ý nghĩa giá trị của cuộc đời mỗi con người. Đó là ước nguyện, là khát vọng cống hiến cho cuộc đời, cho Tổ quốc, quê hương.Để bày tỏ lẽ sống của mình, ngay từ những câu thơ mở đầu của đoạn, Thanh Hải đã đem đến cho người đọc cái giai điệu ngọt ngào, êm ái của những thanh bằng liên tiếp "ta"-"hoa"-"ca". Điệp từ "ta" được điệp lại 3 lần thể hiện một ước nguyện chân thành, thiết tha:Ta làm con chim hótTa làm một cành hoaTa nhập vào hòa caMột nốt trầm xao xuyến.Động từ "làm"-"nhập" ở vai trò vị ngữ biểu lộ sự hoá thân đến diệu kỳ - hoá thân để sống đẹp, sống có ích. Nhà thơ đã lựa chọn những hình ảnh đẹp của thiên nhiên, của cuộc sống để bày tỏ ước nguyện: "con chim", "một cành hoa", "một nốt trầm". Còn gì đẹp hơn khi làm một cành hoa đem sắc hương tô điểm cho mùa xuân đất mẹ! Còn gì vui hơn khi được làm con chim nhỏ cất tiếng hót rộn rã làm vui cho đời! Các hình ảnh bông hoa, tiếng chim đã xuất hiện trong cảm xúc của thi nhân về mùa xuân thiên nhiên tươi đẹp, giờ lại được sử dụng để thể hiện lẽ sống của mình. Một ý nghĩa mới đã mở ra, đó là mong muốn được sống có ích, sống làm đẹp cho đời là lẽ thường tình. Hình ảnh "nốt trầm" và lặp lại số từ "một" tác giả cho thấy ước muốn tha thiết, chân thành của mình. Không ồn ào, cao giọng, nhà thơ chỉ muốn làm "một nốt trầm" nhưng phải là "một nốt trầm xao xuyến" để góp vào bản hoà ca chung. Nghĩa là nhà thơ muốn đem phần nhỏ bé của riêng mình để góp vào công cuộc đổi mới và đi lên của đất nước. Sự chuyển đổi đại từ nhân xưng "tôi" sang "ta" cũng có ý nghĩa sâu sắc. Đó là sự chuyển đổi từ cái "tôi" tác giả ở khổ thơ đầu mang sắc thái nhỏ nhẹ, riêng tư sang đại từ nhân xưng "ta" mang sắc thái trang trọng. Ở đây, cái "tôi" tác giả không chỉ cất tiếng nói của cá nhân mình mà còn nói lên tiếng lòng của mỗi người trong một mùa xuân mới, thể hiện sự hòa quyện, thống nhất giữa cái riêng và cái chung, giữa cá nhân và cộng đồng. Nhạc điệu thơ chậm rãi, đi vào chiều sâu trầm lắng, thiết tha. Đọc đoạn thơ, ta xúc động trước ước nguyện của nhà thơ xứ Huế và cũng là ước nguyện của nhiều người.Lẽ sống của Thanh Hải còn được thể hiện trong những vần thơ sâu lắng:Một mùa xuân nhỏLặng lẽ dâng cho đờiDù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc.Cách sử dụng ngôn từ của nhà thơ Thanh Hải rất chính xác, tinh tế và gợi cảm. Làm cành hoa, làm con chim, làm nốt trầm và làm một mùa xuân nho nhỏ để lặng lẽ dâng hiến cho cuộc đời. "Mùa xuân nho nhỏ" là một ẩn dụ đầy sáng tạo, biểu lộ một cuộc đời đáng yêu, một khát vọng sống cao đẹp. Mỗi người hãy làm một mùa xuân, hãy đem tất cả những gì tốt đẹp, tinh tuý của mình, dẫu có nhỏ bé để góp vào làm đẹp cho mùa xuân đất nước. Cặp từ láy "nho nhỏ", "lặng lẽ" cho thấy một thái độ chân thành, khiêm nhường. Không khoe khoang, cao điệu mà chỉ lặng lẽ âm thầm dâng hiến. Ý thơ thể hiện một ước nguyện, một khát vọng, một mục đích sống. Biết lặng lẽ dâng đời, biết sống vì mọi người cũng là cách sống mà nhà thơ Tố Hữu đã viết:"Nếu là con chim chiếc láThì con chim phải hót, chiếc là phải xanh,Lẽ nào vay mà không trảSống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình".Nhớ khi xưa, Ức Trai tiên sinh đã từng tâm niệm:"Bui một tấc lòng trung lẫn hiếuMài chăng khuyết, nhuộm chăng đen".Còn bây giờ, Thanh Hải – nhà thơ xứ Huế trước khi về với thế giới "người hiền" cũng đã ước nguyện:"Lặng lẽ dâng cho đờiDù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc".Lời ước nguyện thật thuỷ chung, son sắt. Sử dụng điệp ngữ "dù là" nhắc lại hai lần như tiếng lòng tự dặn mình đinh ninh: dẫu có ở giai đoạn nào của cuộc đời, tuổi hai mươi tràn đầy sức trẻ, hay khi đã già, bệnh tật thì vẫn phải sống có ích cho đời, sống làm đẹp cho đất nước. Đây là một vấn đề nhân sinh quan nhưng đã được chuyển tải bằng những hình ảnh thơ sáng đẹp, bằng giọng thơ nhẹ nhàng, thủ thỉ, thiết tha. Vì vậy, mà sức lan tỏa của nó thật lớn!Bài thơ được viết vào thời gian cuối đời, trước khi nhà thơ đi vào cõi vĩnh hằng, nhưng trong bài thơ, cũng như đoạn thơ không hề có chút băn khoăn về bệnh tật, về những suy nghĩ riêng tư cho bản thân. Chỉ "lặng lẽ" mà cháy bỏng một nỗi khát khao được dâng những gì đẹp đẽ nhất của cuộc đời mình cho đất nước. Đây không phải là câu khẩu hiệu của một thanh niên vào đời, mà là lời tâm niệm của một con người đã từng trải qua hai cuộc chiến tranh, đã cống hiến trọn vẹn cuộc đời và sự nghiệp của mình cho Cách mạng.
Đoạn thơ, bài thơ với những hình ảnh đơn sơ, gần gũi mà chứa đựng nhiều cảm xúc, nhiều nghĩ suy. Bằng thể thơ năm chữ, giọng điệu chân thành, tha thiết phù hợp với tâm trạng cảm xúc, cùng với hình ảnh ẩn dụ... Thanh Hải đã gửi đến cho chúng ta một thông điệp đáng quý: mỗi người hãy sống có khát vọng, sống có cống hiến, dù chỉ là phần nhỏ bé của mình vào công cuộc bảo vệ, giữ gìn và dựng xây đất nước. Đọc đoạn thơ, bài thơ ta càng yêu hơn, trân trọng hơn lẽ sống mà Thanh Hải để lại, ta càng phải tự nhủ: Hãy sống đẹp - sống như Thanh Hải đã sống.
Cống hiến nhiều tác phẩm giá trị, mang đậm bản sắc văn hóa
Chủ tịch Quốc hội biểu dương những nỗ lực, đóng góp của đội ngũ văn nghệ sĩ trong thời gian qua đã thể hiện tâm huyết, trách nhiệm, tài năng, không ngừng sáng tạo, cống hiến những tác phẩm có giá trị, thể hiện bản sắc riêng của văn hóa Việt Nam...
Sáng 22/1, tại Nhà Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã gặp mặt các đại biểu văn nghệ sĩ nhân dịp đầu năm 2019 và chuẩn bị đón Xuân Kỷ Hợi.
Tham dự có các Ủy viên Trung ương Đảng: Phan Thanh Bình, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội; Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện; Nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam.
Cùng tham dự buổi gặp mặt còn có đông đảo các đại biểu văn nghệ sĩ, đại diện các hội chuyên ngành, gồm: Hội Nhà văn, Hội Mỹ thuật, Hội Nhạc sĩ, Hội Nghệ sĩ sân khấu, Hội Kiến trúc sư, Hội Điện ảnh, Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh, Hội Nghệ sĩ Múa, Hội Văn nghệ dân gian và Hội văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và các văn nghệ sĩ tại buổi gặp mặt.
Ảnh: nhandan.com.vn
Nhà thơ Hữu Thỉnh, đại diện các văn nghệ sĩ phát biểu chia sẻ về tình hình chung trong hoạt động sáng tạo văn học, nghệ thuật thời gian qua. Đại diện các văn nghệ sĩ đã chia sẻ về quá trình lao động, sáng tạo nghệ thuật trong từng giai đoạn phát triển của đất nước, về công tác nghiên cứu, sưu tầm về văn hóa, văn nghệ dân gian các dân tộc Việt Nam...
Các đại biểu đã nêu lên những trăn trở, khát khao cống hiến những tác phẩm văn học, nghệ thuật, những công trình kiến trúc có giá trị trong giai đoạn hiện nay; đề xuất trong công tác xây dựng pháp luật, Quốc hội quan tâm bảo vệ sự sáng tạo của văn nghệ sĩ, kiến trúc sư...
Bày tỏ vui mừng gặp mặt các văn nghệ sĩ trước thềm xuân mới, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chúc các văn nghệ sĩ dồi dào sức khoẻ, tràn đầy sức sáng tạo, hạnh phúc và đạt được nhiều thành công mới.
Nhân dịp này, Chủ tịch Quốc hội gửi đến tất cả những người làm công tác sáng tạo văn học, nghệ thuật cả nước lời chào thân ái, lời thăm hỏi chân tình và lời chúc mừng tốt đẹp nhất.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, năm 2018, nước ta đã đạt được nhiều kết quả nổi bật và khá toàn diện trong phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, ngành Văn hóa đạt được rất nhiều kết quả quan trọng, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân và quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Đây cũng là năm đánh dấu hoạt động khá sôi nổi của các văn nghệ sĩ.
Trong năm 2018, hàng nghìn tác phẩm văn học nghệ thuật thuộc các chuyên ngành đã được công bố, trưng bày, triển lãm. Nhiều văn nghệ sĩ đã đoạt giải cao tại các cuộc thi tại địa phương, trong khu vực, toàn quốc và quốc tế. Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam đã tổ chức thành công các sự kiện giao lưu văn học, nghệ thuật quốc tế, để lại ấn tượng tốt với các đồng nghiệp nước ngoài. Có thể kể đến nhiều sự kiện rất đáng tự hào như: Lần đầu tiên, các Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tiêu biểu của Việt Nam được diễn xướng giới thiệu với người xem qua một Liên hoan cấp quốc gia; sự kiện “Hoàng Hoa sứ trình đồ” của dòng họ Nguyễn Huy được ghi danh vào danh sách các Di sản tư liệu Ký ức Thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương của UNESCO; Liên hoan phim quốc tế Hà Nội lần thứ 5 diễn ra thành công với nhiều đạo diễn, diễn viên người Việt Nam được vinh danh…
Ghi nhận những kết quả tích cực trong năm qua và tôn vinh thành tựu sáng tạo, sự đóng góp to lớn của đội ngũ văn nghệ sĩ trong suốt 70 năm qua, Đảng, Nhà nước đã trao tặng Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam Huân chương Sao vàng - Huân chương cao quý nhất của Nhà nước. Bên cạnh đó, nhiều văn nghệ sĩ được vinh dự trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân, Nghệ sĩ ưu tú.
Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân biểu dương những nỗ lực, đóng góp của đội ngũ văn nghệ sĩ trong thời gian qua đã thể hiện tâm huyết, trách nhiệm, tài năng, không ngừng sáng tạo, vượt qua những khó khăn, vất vả để cống hiến những tác phẩm có giá trị, thể hiện được bản sắc riêng của văn hóa Việt Nam; đồng thời, cũng phản ánh hết sức chân thật, sinh động đời sống chính trị - kinh tế - văn hóa - xã hội của đất nước.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh, sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”, “Văn hóa, nghệ thuật cũng như mọi hoạt động khác không thể đứng ngoài, mà phải ở trong kinh tế và chính trị”.
Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng, thực tiễn đã cho thấy, trong suốt quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước đều có sự tham gia tích cực và đóng góp đáng kể của đội ngũ văn nghệ sĩ. Lịch sử lâu đời của dân tộc ta đã hình thành nên nền văn học, nghệ thuật đậm chất nhân văn và tràn đầy truyền thống yêu nước. Trong giai đoạn kháng chiến, nhiều thế hệ văn nghệ sĩ vừa cầm bút, vừa cầm súng, xây dựng nền văn học - nghệ thuật cách mạng đầy hào hùng. Giai đoạn hiện nay, văn học nghệ thuật nước nhà đã vượt qua nhiều thách thức, khó khăn để tiếp tục phát triển, tạo dựng nên một diện mạo mới hiện đại, đậm đà bản sắc dân tộc và ngày càng hòa nhập, hội nhập sâu rộng với thế giới.
Nhận thức rõ vị trí, vai trò, đóng góp to lớn của văn hóa, văn học, nghệ thuật, Đảng, Nhà nước luôn coi trọng công tác xây dựng, hoàn thiện đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật, trong đó có những cơ chế, chính sách đặc thù đối với văn học, nghệ thuật và văn nghệ sĩ phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đồng thời, cũng luôn tôn trọng tự do sáng tạo của người nghệ sĩ, cố gắng tạo điều kiện để văn nghệ sĩ phát huy hết tài năng; đồng thời mong đợi, tin tưởng rằng, đội ngũ văn nghệ sĩ có nhiều tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật; phản ánh chân thực, sâu sắc, toàn diện đất nước trong thời kỳ đổi mới, hội nhập và phát triển...
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân khẳng định, vai trò của đội ngũ văn nghệ sĩ là rất quan trọng trong việc tham gia chuyển tải những nội dung chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến nhân dân; trong giáo dục, xây dựng nhân cách con người, nhất là thế hệ trẻ. Trong quá trình đổi mới toàn diện đất nước, hội nhập quốc tế sâu rộng, cùng với sự phát triển mạnh mẽ như vũ bão của công nghệ thông tin hiện nay đặt ra rất nhiều thách thức, đòi hỏi người nghệ sĩ phải tự đổi mới, có cách nhìn, cách nghĩ và phương thức thể hiện mới trong sáng tạo nghệ thuật, phù hợp với thực tiễn phát triển.
Từ đó, Chủ tịch Quốc hội mong rằng, người nghệ sĩ cần bám sát thực tế cuộc sống, đến với vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, nơi biên cương, hải đảo... để phát hiện và phản ánh những nhân tố mới, cách làm hay, những vấn đề mới nảy sinh trong xã hội, tham gia tích cực và có trách nhiệm vào các nhiệm vụ của xã hội, đặc biệt là cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, đấu tranh chống những quan điểm sai trái trong văn học, nghệ thuật, góp phần xây dựng con người, văn hóa Việt Nam.
Nhấn mạnh lời căn dặn của Bác năm nào vẫn còn nguyên giá trị trong thời đại ngày nay, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân mong đội ngũ văn nghệ sĩ luôn giữ vững bản lĩnh, trách nhiệm của mình trong việc tiếp tục bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, chống lại sự thâm nhập của văn hóa độc hại, của sự lai căng văn hóa, cũng như lối sống thực dụng và những tiêu cực khác của kinh tế thị trường…
"Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước. Xã hội càng phát triển thì trình độ văn hóa sẽ ngày càng cao. Trong thời đại toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, xét cả trên bình diện quốc gia lẫn khu vực và quốc tế, hơn bao giờ hết, văn hóa ngày càng gắn bó hơn, quyện chặt hơn với chính trị và kinh tế", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Chủ tịch Quốc hội mong các văn nghệ sĩ tiếp tục có nhiều đóng góp hơn nữa cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước; có nhiều sáng tạo, tác phẩm nghệ thuật mang hơi thở của cuộc sống, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc và hiện đại trong giai đoạn đất nước chuyển mình, phát triển và hội nhập quốc tế mạnh mẽ...
Nhân dịp này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân giao Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội quan tâm, tổ chức gặp gỡ, trao đổi để lắng nghe các ý kiến của các văn nghệ sĩ các hội chuyên ngành thuộc Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam theo những chuyên đề cụ thể, để từ đó có những đề xuất kịp thời trong xây dựng chính sách pháp luật liên quan.
Nhà thơ Hữu Thỉnh cho biết, Liên hiệp các hội văn học, nghệ thuật Việt Nam sẽ phối hợp với Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tạo cơ chế phối hợp nhằm góp phần hỗ trợ cho công tác sáng tạo văn nghệ thuật của các văn nghệ sĩ, để có những tác phẩm hay, có giá trị trong giai đoạn phát triển của đất nước hiện nay./.
Hoàng Thị Hoa/TTXVN
CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM
- Giải đua thuyền truyền thống TP.Thủ Dầu Một mở rộng năm 2022
- TP Hồ Chí Minh sôi nổi hoạt động kỷ niệm ngày Tết Độc Lập
- Sôi nổi giải đua ghe trong ngày Lễ Quốc khánh
- Bình Dương: Sôi nổi các hoạt động chào mừng Quốc khánh 02/9
- Nữ sinh khiếm thị giành học bổng 1,5 tỷ đồng
- Trao tặng Tủ sách bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, Tủ sách Chi bộ điện tử
- Những ký ức thanh xuân tươi đẹp ngày internet mới về Việt Nam