Nằm trong quần thể Chùa Phổ Minh, công trình có giá trị nhất, giữ vai trò chủ đạo của chùa và được bảo tồn khá nguyên vẹn cho đến ngày nay là Tháp Phổ Minh. Tháp Phổ Minh được xây dựng trên một địa thế tách biệt với xóm làng, vốn tĩnh mịch, thâm nghiêm, gần với cung Trùng Quang - nơi ngự của các vua Trần khi nhường ngôi cho con để lên làm Thái Thượng Hoàng. Do công trình này mà chùa Phổ Minh còn được gọi là chùa Tháp.
2. THÁP PHỔ MINH Ở ĐÂU
Tháp Phổ Minh nằm ở thôn Tức Mạc, xã Lộc Vượng, huyện Mỹ Lộc, Nam Định. Cách thành phố Nam Định khoảng 5km về hướng Bắc.
Tháp Phổ Minh hay còn gọi là chùa Tháp được xây dựng vào năm 1305, tọa lạc trong khuôn viên Phổ Minh. Đây là một trong những công trình dấu tích còn sót lại của một thời Hào khí Đông A - nhà Trần, đến nay vẫn còn giữ nguyên vẹn.
3. GHÉ THĂM THÁP PHỔ MINH THỜI ĐIỂM NÀO
Bạn có thể ghé thăm tháp Phổ Minh bất kỳ mùa nào trong năm, mỗi thời điểm sẽ mang đến cho bạn một cảm nhận khác, một trải nghiệm hoàn toàn khác về vẻ đẹp của tháp. Tuy nhiên, vào mùa hè trong cái nắng vàng vọt vàng óng chắc chắn sẽ cho bạn thích một bức tranh tuyệt vời về tháp.
4. DI CHUYỂN ĐẾN THÁP PHỔ MINH THẾ NÀO
Đầu tiên bạn cần phải đến Nam Định, và tiếp tục bắt xe để đến tháp, vì tháp nằm ngoài tỉnh Nam Định. Nếu xuất phát từ Hà Nội đến Nam Định bạn có thể tham khảo một số cách di chuyên sau đây:
Đi bằng xe máy: Từ Hà Nội đi Nam Định bạn đi theo đường Giải Phóng đến ngã ba Pháp Vân bạn tiếp tục rẽ ra đường cao tốc và đi khoảng 32km là đến Cầu Giẽ, tiếp tục đi theo quốc lộ 1A cũ khoảng 16-17km tới hết thị xã Phủ Lý thì rẽ trái theo quốc lộ 21A. Đi khoảng 30km nữa là đến Nam Định.
Đi bằng xe khách:
Xe Phương Trang:
- Xe 45 chỗ chất lượng cao,điều hòa suốt tuyến, có khăn ướt và nước lạnh.
- Xuất phát: 7h30 [bến Giáp Bát]
- Giờ đến: 9h00 [bến Nam Định]
- Giá vé: 75.000 đồng/vé
- Điện thoại: 0838386852
Xe Việt Linh:
- Xe 29 chỗ ghế ngồi, có nước uống, điều hòa cả tuyến
- Xuất phát: 7h00 [bến xe Giáp Bát]
- Giờ đến: 11h00 [văn phòng Nam Định]
- Giá vé: 75.000 đồng/vé
- Điện thoại: 0912622535
5. KIẾN TRÚC THÁP PHỔ MINH
Tháp Phổ Minh được xây dựng vào năm 1305, dưới thời vua Trần Anh Tông, tháp hình vuông, cao 19,5m, có 14 tầng, lên cao thu hẹp dần và kết thúc bằng một chỏm nhọn hình bầu rượu có nhiều cạnh. Hai tầng dưới của tháp xây bằng loại đá xanh mịn vừa đẹp vừa có sức nặng, làm tăng độ bền cho móng nền. Các tầng còn lại xây bằng gạch nung mỏng, nhẹ, rất tiện lợi cho việc xây lắp. Mỗi đầu viên gạch có dòng chữ “Hưng - Long thập tam niên”[1305] và khắc họa con rồng nổi thời Trần. Kết cấu của tháp ở các tầng đá chủ yếu dựa vào các mộng và keo vữa kết dính. Sau này, một thương nhân giàu có đã bỏ tiền trát vữa lên các mặt tháp.
Các tầng trên của tháp đều trổ cửa cuốn tò vò ra bốn phía. Bệ thờ bằng đá được đặt trong lòng tầng tháp thứ nhất, cách điệu bằng những cánh hoa sen. Tháp được trang trí giản dị nhưng vẫn rất đẹp với hoa văn dây uốn lượn, hình rồng gấp khúc vờn mây ngoạn mục.
Tháp Phổ Minh là một trong số ít công trình còn giữ được tương đối toàn vẹn từ thời Trần. Bàn tay tài hoa cùng với niềm tự hào chiến thắng trong võ công hiển hách của những người thợ Đại Việt đã kết tinh lại để tạo nên một tháp Phổ Minh kiêu hùng. Giữa vùng đồng ruộng chiêm trũng mà 700 năm đã qua vẫn vững như bàn thạch
6. ĂN GÌ Ở NAM ĐỊNH
Khi đến Nam Định bạn nhất định phải thưởng thức ẩm thực nơi đây, đặc sản nổi tiếng như gạo tám xoan, chuối ngự, gạp nếp cái hoa vàng Hải Hậu, phở bò, bánh nhãn, kẹo Sìu Châu, gỏi chệch và cá nướng rơm Hải Hậu.. Đặc biệt nhất khi đến Nam Định thì phải thưởng thức phở Nam Định nhé. Ở đây có hai thương hiệu phở nổi tiếng đó là: Phở cụ Tặng ở số 23 phố Hàng Thiện; phở Đán số 142 đường Bắc Ninh kéo dài.
Ảnh: Internet
Tư liệu: Tổng hợp
Chùa Phổ Minh là ngôi chùa cổ tọa lạc tại thôn Tức Mạc thuộc tỉnh Nam Định – quê hương của các vua Trần. Chùa còn được gọi là chùa tháp Phổ Minh, do đây là nơi lưu giữ bảo vật tháp Phổ Minh tượng trưng một thời Hào khí Đông A – nhà Trần. Dù đã chứng kiến những năm tháng lịch sử hào hùng từ dựng nước, giữ nước và hòa bình như ngày nay, chùa Phổ Minh vẫn còn ghi bóng những vết tích vàng son quý giá không thể thay thế.
Lược sử
Căn cứ vào các nguồn thư tịch cổ, truyền thuyết, sắc phong ở địa phương thì chùa được xây dựng vào thời Lý và mở rộng vào thời Trần. Trên chuông chùa Phổ Minh có niên đại năm 1769 có ghi [phần phiên âm]: “Quyến du Phổ Minh tiền hữu tự, thực vi Nam Việt đại danh lam, sáng thủy ư thập bát tử long thịnh chi triều, chỉ tăng sùng ư Đông A phú quý hương chi địa” được dịch nghĩa là: Chùa Phổ Minh trước đây là một đại danh lam ở nước Nam Việt, xây dựng vào lúc triều Lý đang khi thịnh vượng, sau lại tu sửa thêm vào thời Trần cho phù hợp với chốn quý hương”.
Địa thế
Chùa Phổ Minh tọa lạc trên một địa thế đất đẹp, được dựng trên một khoảng đất khá rộng chừng 2 ha. Toàn bộ vùng đất phía nam là hồ ao, phía đông có sông Vĩnh nối sông Vỵ Hoàng ôm trọn ba mặt Đông, Bắc và Tây điện Trùng Quang, Trùng Hoa bia được soạnh khắc vào niên hiệu Cảnh Trị thời Lê năm thứ 6 [1668] có ghi: “Nơi nào nước đẹp núi cao, đều có đền thần chùa. Nhưng rất đẹp thay, chùa Phổ Minh hình thế tuyệt hay, kiểu cách thoáng đãng. Nhớ lại công tào cuồn cuộn trăm cá vàng quấn quýt, ngoảnh coi truyền thống, xa xa ngàn con thú nhấp nhô, lưng đeo đai bạc mấy vòng đất xô nổi trội, mặt nước rêu xanh man mác, nước đẹp sinh dòng, là sách rồng ba chín nổi danh cao, là cõi Việt một bốn nêu thắng cảnh. Nhà Lý xây dựng, họ Trần điểm tô. Nhớ xưa đền đài nguy nga, trấn giữ đỉnh vàng ngàn quân”. Theo văn bia trên có thể thấy người xưa đã đánh giá chùa Phổ Minh được xây dựng với dòng sông chảy quanh, có chim thú ngày ngày trông theo.
Theo một số quan điểm của các nhà nghiên cứu khác, chùa được dựng trên thế đất Quy sà chầu bái với 4 hồ nước tượng trưng cho 4 chân rùa, tháp Phổ Minh giống như đầu ông rùa trông về hướng Nam. Toàn bộ nơi thờ tự giống như mai con rùa. Điều đó biểu trưng cho sự cân bằng âm dương, và sự trường tồn mãi mãi của triều Trần cùng với trời đất.
Kiến trúc
Chùa Phổ Minh gồm các hạng mục tam quan, ao sen, nhà bia, tháp, sân trước, chùa chính, hành lang, hậu điện, phủ Mẫu, nhà tổ, tăng phòng, khu tháp mộ.
Tam quan
Tam quan dài 8,42m, rộng 8,98m, 03 gian, gian giữa rộng 3,72m, hai gian bên rộng 2,38m. Thềm bậc gian giữa đặt đôi sóc đá, dưới dạng tượng tròn, chạy dọc theo chiều từ trên xuống. Khung kiến trúc kết cấu kiểu cổ đẳng [2 tầng 4 mái]. Trên cổ đẳng, mặt ngoài tam quan treo bức đại tự có 4 chữ Hán: “Đại Hùng bảo điện” [Điện báu Đại Hùng].
Sân chùa
Sân chùa hình chữ nhật, dài 27m, rộng 9m. Trên sân chùa còn có các thành phần kiến trúc như: tháp, chân tảng đá cánh sen, cột kinh, cây hương đá.
Hai cột kinh hình bát giác, chiều cao 3,95m, mỗi cạnh rộng 0,25m, thân cột chạm kinh Phật, phần đỉnh chạm hoa văn cánh sen và búp sen.
Xung quanh các cột kinh và cây hương đá còn có 14 chân tảng đá cánh sen xếp ngay ngắn theo hình chữ nhật, kích thước dài 3,9m, rộng 2,9m. Chính giữa các chân tảng là hoa văn cánh sen kép, mang đặc trưng phong cách nghệ thuật thời Trần, thế kỷ XIII – XIV.
Nhà bia có mặt bằng hình vuông, rộng 4,m, xây bằng gạch, vữa, kiểu cổ đẳng [2 tầng 8 mái], lợp ngói Nam. Nhà bia phía Tây có bia niên hiệu Cảnh Trị 6 [1668], nhà bia phía Đông có bia niên hiệu Duy Tân 1 [1907].
Chùa chính
Chùa chính có mặt bằng hình chữ Công, gồm các hạng mục Tiền Đường, thiêu hương, thượng điện.
Tiền đường gồm 9 gian, dài 24,93m, rộng 8,22m. Bộ cánh cửa ở gian giữa của tiền đường chạm họa tiết rồng chầu mặt nguyệt, trong khung hình lá đề. Các con rồng trang trí trên cánh cửa chùa Phổ Minh đều có đặc điểm đầu ngẩng cao, thân uốn khúc, đuôi chụm về phía đỉnh lá đề. Thân rồng hình tròn, thon, không có vảy, mào lửa dài.
Thiêu hương xây quay dọc, giao mái với tiền đường, tạo thành mặt bằng kiến trúc kiểu chữ “Đinh”, dài 09m, rộng 8,23m, gồm 3 gian. Bộ khung bằng gỗ lim, kiểu bốn hàng chân cột, mỗi bộ vì được dựng trên đầu hai cột cái cao 4,3m và hai cột quân cao 3,9m. Chân tảng bằng đá, chạm hoa văn hình cánh sen.
Thượng điện gồm 3 gian, dài 12,8m, rộng 8,50m. Bộ khung gỗ lim, kiểu 3 hàng chân cột, gồm hai cột cái và một cột quân. Tất cả các cột được gia công theo kiểu thượng thu hạ thách và được kê trên hệ thống chân tảng đá chạm hoa văn hình cánh sen.
Ngoài ra, trong khu vực này còn có một số hạng mục khác, như hành lang, hậu điện, phủ Mẫu, nhà tổ, tăng phòng, khu tháp mộ…
Tháp Phổ Minh
Tháp chùa Phổ Minh được xây dựng vào năm 1308, đến nay đã hơn 700 năm tuổi. Khi vua Trần Nhân Tông băng hà, vua Trần Anh Tông đã đem 7 trong số 21 hạt xá lợi đặt trong cỗ kiệu bát cống làm bằng đá rồi xây tháp Phổ Minh lên trên. Vua Trần Thái Tông là người khai sinh ra triều đại nhà Trần, đồng thời là một nhà Phật học đã đặt nền móng vững chắc để sau này Phật hoàng Trần Nhân Tôn.g sáng ra dòng thiền phái Trúc Lâm của Việt Nam.
14 tầng tháp được xây lên theo kết cấu hình vuông với chiều cao gần 20m, giữa các tầng là gờ mái cong nhẹ. Tầng nào cũng trổ 4 cửa vòm cuốn theo lối cuốn tò vò. Đỉnh tháp là búp sen đá có 5 lớp cánh chụm vào nhau.
Trong đó, nền tháp và tầng thứ nhất được làm bằng đá với cạnh đáy dài 5,21m. Tại đây có chạm nông họa tiết hoa lá, sóng nước, mây cuốn đặc trưng cho phong cách trang trí thời nhà Trần. Các tầng còn lại phía trên được xây bằng gạch bắt mạch để trần. Mỗi đầu viên gạch có dòng chữ “Hưng – Long thập tam niên” [1305] và khắc họa con rồng nổi thời Trần. Sau đó, một thương nhân giàu có tại đây đã bỏ tiền trát vữa lên các mặt tháp.
Khác với nhiều bảo tháp cổ khác đã bị thời gian và chiến tranh phá hủy, tháp chùa Phổ Minh là công trình kiến trúc lâu đời giữ được kết cấu tương đối toàn vẹn. Nằm giữa vùng chiêm trũng bên cạnh mái chùa cổ kính cùng cây cổ thụ sum suê, tháp Phổ Minh như một bông sen lớn trổ thẳng lên bầu trời trong xanh. Dưới chân tháp còn có những dấu mốc bằng đá là những gì còn sót lại của chân đỡ chiếc vạc Phổ Minh – 1 trong An Nam Tứ Đại Khí mà quân Minh khi xâm lược đã phá hủy.
Tháp nặng tới 700 tấn mà đứng vững chắc bao đời nay trong khuôn viên chùa Phổ Minh, phía trước gian tiền đường trong chùa.
Kết luận
Chùa Phổ Minh trong quần thể di tích lịch sử văn hóa đền Trần – chùa Tháp đóng một vai trò lớn không chỉ trong thời kỳ phong kiến Việt Nam mà còn là nơi lưu giữ những những giá trị văn hóa cho đến ngày nay. Đây chính là nơi tu thiền, thuyết pháp của các vị vua, các vương phi, công chúa sau khi lui từ kinh đô Thăng Long về phủ Thiên Trường, trở thành một phần trong lịch sử hình thành Thiền phái Trúc Lâm – dòng Thiền của Đại Việt. Với những trầm tích văn hóa vẫn còn lắng lại và lưu giữ qua các thời kỳ lịch sử chùa Phổ Minh thực sự đã trở thành dấu ấn quan trọng lịch sử Phật giáo Việt Nam.