Nguồn: Historic figures, BBC [truy cập ngày 10/4/2015]
Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh
Berners-Lee [1955- ] là một nhà khoa học máy tính, người đã phát minh ra mạng toàn cầu [World Wide Web].
Timothy John Berners-Lee sinh ngày 8 tháng 6 năm 1955 và lớn lên tại London. Ông theo học ngành vật lý tại Đại học Oxford và trở thành một kĩ sư phần mềm.
Năm 1980, khi còn làm việc tại CERN, phòng thí nghiệm vật lý hạt Châu Âu tại Geneva, lần đầu tiên Berners-Lee mô tả khái niệm về một hệ thống toàn cầu, dựa trên khái niệm ‘siêu văn bản’ [hypertext], mà nhờ đó các nhà nghiên cứu ở khắp mọi nơi có thể chia sẻ thông tin dễ dàng hơn. Ông cũng xây dựng một mô hình mẫu có tên ‘Enrique’.
Năm 1984, Berners-Lee trở lại CERN – nút [node] Internet lớn nhất Châu Âu. Năm 1989, Berners-Lee công bố bài viết có tựa đề “Một đề xuất về Quản lý Thông tin” [Information Management: A Proposal]. Theo đó ông kết nối siêu văn bản với Internet để tạo ra một hệ thống chia sẻ và đóng góp thông tin, không chỉ trong phạm vi một công ty mà rộng khắp toàn cầu. Ông đặt tên cho nó là Mạng Toàn cầu – World Wide Web.
Berners-Lee cũng tạo ra công cụ tìm kiếm và biên tập mạng đầu tiên. Website đầu tiên trên thế giới được đưa vào hoạt động vào ngày 6/8/1991, tại địa chỉ //info.cern.ch. Nó giải thích khái niệm World Wide Web và hướng dẫn người dùng lập trình những website cá nhân.
Năm 1994, Berners-Lee thành lập Tập đoàn World Wide Web Consortium [W3C] tại Phòng thí nghiệm Khoa học máy tính [LCS] tại Học viện Công nghệ Massachusetts [MIT] ở Boston. Từ đó đến nay ông là giám đốc của tập đoàn, đồng thời cũng là một nhà khoa học nghiên cứu cao cấp tại LCS [nay trở thành Phòng thí nghiệp Khoa học máy tính và Trí tuệ nhân tạo].
Năm 1989, Tim Berners-Lee đã phát minh ra World Wide Web, một sáng kiến hypermedia dựa trên Internet để chia sẻ thông tin toàn cầu tại CERN – Phòng thí nghiệm Vật lý Hạt Châu Âu. Ông đã viết máy khách và máy chủ web đầu tiên vào năm 1990. Thông số kỹ thuật của ông về URI, HTTP và HTML đã được tinh chỉnh khi công nghệ web lan rộng.
Ông là Giám đốc của World Wide Web Consortium [W3C], một tổ chức tiêu chuẩn Web được thành lập năm 1994, để phát triển các công nghệ có thể tương tác [thông số kỹ thuật, hướng dẫn, phần mềm và công cụ] để đưa Web phát huy hết tiềm năng. Ông là Giám đốc sáng lập của Ủy ban Khoa học Web [WST] ra mắt năm 2009 để thúc đẩy nghiên cứu và giáo dục về Khoa học Web, nghiên cứu đa ngành về con người được kết nối bởi công nghệ. Berners-Lee cũng là Giám đốc của World Wide Web Foundation, được ra mắt vào năm 2009 để phối hợp các nỗ lực nhằm tăng thêm tiềm năng của Web để mang lại lợi ích cho nhân loại.
Tại MIT, Berners-Lee là Giáo sư Kỹ thuật Sáng lập 3Com của Trường Kỹ thuật, tại Khoa Kỹ thuật Điện và Khoa học Máy tính tại Phòng thí nghiệm Khoa học Máy tính và Trí tuệ Nhân tạo [CSAIL]. Ông cũng là giáo sư tại Khoa Khoa học Máy tính và Điện tử tại Đại học Southampton, Vương quốc Anh.
Năm 2001, Berners-Lee trở thành thành viên của Hiệp hội Hoàng gia. Ông đã nhận được một số giải thưởng quốc tế. Năm 2004, ông được Nữ hoàng Elizabeth Elizabeth phong tước hiệp sĩ, và năm 2007, ông được trao tặng Bằng khen.
Điều gì khiến Tim Berners Lee phát minh ra www
Sau khi tốt nghiệp Đại học Oxford, Berners-Lee trở thành kỹ sư phần mềm tại CERN , phòng thí nghiệm vật lý hạt lớn gần Geneva, Thụy Sĩ. Các nhà khoa học đến từ khắp nơi trên thế giới để sử dụng máy gia tốc, nhưng Tim nhận thấy rằng họ gặp khó khăn trong việc chia sẻ thông tin.
Tim nghĩ rằng anh ấy đã thấy một cách để giải quyết vấn đề này – một cách mà anh ấy có thể thấy và cũng có thể có các ứng dụng rộng hơn nhiều. Đã có hàng triệu máy tính được kết nối với nhau thông qua internet đang phát triển nhanh chóng và Berners-Lee nhận ra rằng họ có thể chia sẻ thông tin bằng cách khai thác một công nghệ mới nổi gọi là siêu văn bản.
Vào tháng 3 năm 1989, Tim đã đưa ra tầm nhìn về những gì sẽ trở thành web trong một tài liệu có tên là “Quản lý thông tin: Một đề xuất”. Đề xuất ban đầu của Tim không được chấp nhận. Web chưa bao giờ là một dự án chính thức của Cern, nhưng Mike [lãnh đạo của Tim lúc đó] đã cố gắng cho Tim thời gian để làm việc với ý tưởng này vào tháng 9 năm 1990. Anh bắt đầu làm việc bằng NeXT Computer, một trong những sản phẩm ban đầu của Steve Jobs.
Đến tháng 10 năm 1990, Tim đã viết 3 công nghệ cơ bản vẫn là nền tảng của web ngày nay [và đã thấy xuất hiện trên các phần của trình duyệt web]:
- HTML: Ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản. Ngôn ngữ đánh dấu [định dạng] cho web.
- URI: Mã định danh tài nguyên thống nhất. Một loại địa chỉ trên mạng là duy nhất và được sử dụng để nhận dạng từng tài nguyên trên web. Nó cũng thường được gọi là một URL.
- Giao thức truyền siêu văn bản. Cho phép truy xuất các tài nguyên được liên kết từ khắp nơi trên web.
Tim cũng đã viết trình soạn thảo / trình duyệt trang web đầu tiên [WorldWideWeb.app,] và máy chủ web đầu tiên [ http tạm thời]. Đến cuối năm 1990, trang web đầu tiên được phục vụ trên internet và vào năm 1991, những người bên ngoài CERN đã được mời tham gia cộng đồng web mới này.
Khi web bắt đầu phát triển, Tim nhận ra rằng tiềm năng thực sự của nó sẽ chỉ được giải phóng nếu bất cứ ai, bất cứ nơi nào có thể sử dụng nó mà không phải trả phí hoặc phải xin phép.
Vì vậy, Tim và những người khác đã thuyết phục để đảm bảo rằng Cern sẽ đồng ý cung cấp mã cơ bản có sẵn trên cơ sở miễn phí bản quyền mãi mãi. Quyết định này được công bố vào tháng 4 năm 1993 và đã gây ra một làn sóng sáng tạo, hợp tác và đổi mới toàn cầu chưa từng thấy trước đây. Năm 2003, các công ty phát triển các tiêu chuẩn web mới cam kết Chính sách miễn phí bản quyền.
Tim chuyển từ CERN sang Viện Công nghệ Massachusetts vào năm 1994 để thành lập Hiệp hội mạng toàn cầu [W3C], một cộng đồng quốc tế dành cho việc phát triển các tiêu chuẩn web mở. Ông vẫn là Giám đốc của W3C cho đến ngày nay.
Cộng đồng web ban đầu đã tạo ra một số ý tưởng mang tính cách mạng hiện đang lan rộng ra ngoài lĩnh vực công nghệ:
- Phân quyền: Không cần phải xin phép để đăng bất cứ điều gì lên web. Điều này cũng ngụ ý tự do khỏi sự kiểm duyệt và giám sát bừa bãi.
- Không phân biệt đối xử: Không phân biệt về chất lượng kết nối với internet giữa dịch vụ trả phí và miễn phí. Nguyên tắc công bằng này còn được gọi là Net Neutrality.
- Thiết kế từ dưới lên: Thay vì mã được viết và kiểm soát bởi một nhóm nhỏ các chuyên gia, nó được phát triển trong cộng đồng rộng rãi với nhiều cấp độ cao thấp đa dạng, khuyến khích sự tham gia và thử nghiệm tối đa của mọi người.
- Tính quốc tế: Đối với bất kỳ ai có thể làm bất kỳ thứ gì trên web, tất cả các máy tính liên quan đều phải nói cùng một ngôn ngữ với nhau, bất kể mọi người sử dụng phần cứng nào khác nhau; bất kỳ nơi nào họ sống..vv.. Bằng cách này, web phá vỡ các silo[ các liên kết nội bộ] trong khi vẫn cho phép sự phát triển đa dạng.
- Đồng thuận: Để các tiêu chuẩn có hiệu quả, mọi người phải đồng ý sử dụng chúng. Tim và những người khác đã đạt được sự đồng thuận này bằng cách cho mọi người đưa ra ý kiến trong việc tạo ra các tiêu chuẩn, thông qua một quy trình có sự tham gia, minh bạch tại W3C.
Năm 2009, Tim đã thành lập Quỹ World Wide Web. Quỹ Web đang thúc đẩy Open-Web như một phương tiện để xây dựng một xã hội công bằng và thịnh vượng bằng cách kết nối tất cả mọi người, nâng cao tiếng nói chung và tăng cường sự tham gia của người dùng.
| Phóng to |
| Berners - Lee bên phần mềm Web Browser đầu tiên,trước cả Netscape |
Bạn muốn biết thế giới đã thay đổi thế nào một thập niên qua? Vậy thì hãy nối mạng vào Intemet và gõ vào máy cái chữ mà bạn cần [xin vui lòng dùng tiếng Anh]. Bạn sẽ nhận khoảng 30.000 từ. Thì ra là ngày nay bạn có thể tham khảo hầu như tất cả mọi thứ trên mạng, từ hàng hóa buôn bán ở Sydney đến các khóa đào tạo tin học qua e-mail ở Ân Độ. Hãy thử bấm vào một địa chỉ ở Nairobi và đăng ký mua sách. Hãy bấm thử lần nữa vào một địa chỉ ở Singapore và tìm một công ty chuyên vận chuyển các thú vật cưng. Hãy tìm thử xì gà ngoại nhập, nước tương hay bất cứ thứ gì đó.
Bây giờ bạn nói sao đây? Mọi người đều biết rằng chỉ cần nối mạng, có con chuột và modem là có thể “nhấp và bấm” bất cứ nơi đâu trên thế giới, không bị giới hạn bao nhiêu về không gian, thời gian lẫn cước phí điện thoại đường dài.
|
Khác với vô số phát minh từng làm biến chuyển thế giới, phát minh này là công trình của một người duy nhất. Thomas Edison nổi tiếng nhờ ống đèn thắp sáng, nhưng ông có hàng chục nhân viên làm việc trong phòng thí nghiệm của mình. William Shocley có thể là cha đẻ của transitor, nhưng hai trong số các nhà nghiên cứu của ông mới thật sự tạo ra nó. Và ngay cả chính Internet cũng là một công trình tập thể. Nhưng World Wide Web lại là công trình của riêng mỗi mình Berners- Lee. Ông đã thiết kế ra nó, tung nó ra thế giới. Và hơn tất cả mọi người, ông đấu tranh để nó trở thành một tài sản chung, hoàn toàn tự do sử dụng và không thuộc sở hữu của riêng ai.
Tất cả bắt đầu vào năm 1980 từ trên các đỉnh núi ở Thụy Sĩ. Berners - Lee lúc ấy đang thực hiện một hợp đồng sáu tháng làm kỹ sư phần mềm cho CERN - phòng thí nghiệm vật lý hạt của châu Âu tại Geneva. Anh đang xoay xở tìm một cách thức để tổ chức lại các ghi chép lung tung của mình. Anh vẫn nuôi mối quan tâm về một chương trình xử lý thông tin theo cách thức “tương tự như bộ não” nhưng lại cải thiện được sự hạn chế về khả năng nhớ. Thế là anh bèn nghĩ ra một phần mềm mà anh đặt tên là Enquire [tra khảo], viết tắt của Enquire Within Upon Everything [tạm dịch là tra khảo mọi thứ] - một câu trong quyển bách khoa toàn thư mà anh nhớ từ lúc bé.
Xây dựng trên ý tưởng phổ biến trong thiết kế phần mềm thời bấy giờ, Berners-Lee tạo ra một loại sổ tay “siêu văn bản”. Các từ trong tài liệu được nối kết với các file khác trong máy tính của Berners-Lee. Anh có thể lần theo nối kết này bằng số [lúc này chưa tồn tại con chuột để nhấp] và tự động truy ra tài liệu liên đới. Phần mềm này hoạt động hoàn hảo.
Nhưng phải làm sao đây nếu anh muốn thực hiện điều tương tự trên máy tính của một người nào khác? Đầu tiên, cần phải được người đó cho phép. Sau đó anh phải bổ sung chất liệu mới vào một cơ sở dữ liệu trung ương. Một giải pháp tốt hơn nữa là mở các tài liệu của anh - và máy tính của anh - cho mọi người và cho phép họ nối kết với nó. Berners-Lee có thể chỉ hạn chế giới hạn việc truy cập trong phạm vi các đồng nghiệp của anh ở CERN, nhưng tại sao anh phải dừng ở đó? Phải mở nó ra cho các nhà khoa học ở khắp nơi để nó chuyển thành một mạng lưới! Theo kế hoạch của Berners-Lee, sẽ không có bộ phận quản trị trung ương nào, không có trung tâm cơ sở dữ liệu và cũng không có vấn đề phân cấp. Sự việc sẽ diễn ra hệt như bản thân Internet, không có đáy và hoàn toàn không giới hạn. Sau này anh viết: “Mọi người phải nhảy được từ phần mềm tư liệu đến danh mục điện thoại hoặc một sơ đồ tổ chức hay bất cứ thứ gì khác”.
Thế là anh lập nên một hệ thống mã tương đối dễ học gọi là HTML [Hyper Text Markup Language] mà sau này trở thành ngôn ngữ chủ đạo của Web. Đó là cách thức mà những người tạo nội dung web đưa các nối kết có màu hoặc gạch dưới vào văn bản của họ, bổ sung thêm hình ảnh... Berners-Lee đã thiết kế và lập sơ đồ địa chỉ để mỗi trang web có một địa chỉ duy nhất. Anh cũng đã phá vỡ một số luật lệ để làm cho các tài liệu này có thể nối với nhau trên máy tính qua Internet.
Cuối cùng, Berners - Lee đã tạo ra browser đầu tiên của World Wide Web, cho phép người sử dụng mọi nơi trông thấy phát minh của anh qua màn hình máy tính. Năm 1991, World Wide Web bắt đầu được đưa vào hoạt động và lập tức đem lại trật tự và sự rõ ràng cho không gian điều khiển mà lúc đó đang trong trạng thái hỗn loạn. Từ đó, web và Internet cùng hợp nhất nhau để phát triển với tốc độ chóng mặt. Chỉ trong năm năm, số lượng người sử dụng Internet đã nhảy vọt từ 600.000 lên 40 triệu. Đến một thời điểm nhất định, con số này nhân gấp đôi sau mỗi 53 ngày.
Lần đầu tiên Giải thưởng công nghệ thiên niên kỷ [được thành lập năm 2002] do Chính phủ Hà Lan hỗ trợ đã được trao cho Tim Berners - Lee, người đã được báo Time năm 1999 bầu chọn là một trong số 100 bộ óc vĩ đại của thế kỷ 20. Giải thưởng được trao hai năm /lần. Lễ trao giải đầu tiên này sẽ diễn ra ngày 15-6-2004 tại Amsterdam, thủ đô Hà Lan như một sự tôn vinh đối với một công trình có ý nghĩa cải thiện trực tiếp điều kiện sống của con người. |
Sau này, tại Trường Oxford, anh đã chế ra chiếc máy tính điện tử của mình từ những bộ phận vứt bỏ của máy truyền hình. Anh cũng nghiên cứu vật lý một cách say mê và cho rằng môn này sẽ rất hay nếu như dung hòa được toán học và điện tử học. Sau này hồi tưởng lại, anh nói: “Vật lý rất thú vị. Thật ra nó là chuẩn bị tốt cho việc hình thành một hệ thống toàn cầu”.
Thật khó mà kể hết công dụng của hệ thống toàn cầu mà anh đã lập ra. Nói nôm na, anh đã chuyển một hệ thống truyền thông tin dành cho giới thượng lưu thành một hệ thống truyền thông đại chúng. Eric Schmidt, chủ tịch - tổng giám đốc Công ty Novell, có lần đã nói với tờ New York Times: “Giá như đó là một lĩnh vực khoa học truyền thống thì hẳn Berners - Lee đã đoạt giải thưởng Nobel”.
Bạn nghĩ rằng ít ra Berners - Lee cũng trở nên giàu có và vô số cơ hội sẽ mở ra cho anh. Thế nhưng Berners - Lee lại luôn lựa chọn con đường ít sinh lợi nhất. Marc Andreessen, người từng tham gia xây dựng phần mềm Web browser phổ cập đầu tiên mang tên là Mosaic [không giống browser của Berners - Lee ở chỗ đưa hình ảnh và văn bản vào cùng một vị trí], đã dấn tới trở thành người đồng sáng lập Công ty Netscape và cũng là tỉ phú đầu tiên trong lĩnh vực web.
Berners - Lee, ngược lại, đã chuyển sang công việc hành chính và nghiên cứu tại Viện Công nghệ Massachusetts [MIT]. Từ văn phòng của mình ở MIT, anh điều hành tổ hợp W3, bộ phận lập tiêu chuẩn hỗ trợ cho Netscape, Microsoft và bất cứ công ty nào khác chấp nhận phổ biến rộng rãi phát minh của anh, thay vì giữ rịt nó làm của riêng. Trong khi cả thế giới lao vào kiếm tiền từ sự tăng trưởng kinh khủng của web thì Berners - Lee vẫn hài lòng lao động lặng lẽ ở hậu trường, với niềm tin rằng tất cả chúng ta sẽ tiếp nối những gì anh khởi xướng.
--------------------------
* Internet và Web khác nhau như thế nào?
- Internet là mạng của các mạng. Về cơ bản nó được tạo thành từ những máy tính và các đường dây cáp. Những gì mà Vint Cerf và Bob Khan đã làm là hình dung ra hệ thống đó nhằm gửi đi những “gói” nhỏ thông tin. Như Vint chỉ ra, mỗi gói thông tin giống như một tấm thiệp với một địa chỉ ghi trên đó. Nếu bạn ghi đúng địa chỉ trên “gói tin này” và trao cho bất kỳ máy tính nào đang kết nối Internet, các chiếc máy tính sẽ xác định xem sẽ sử dụng đường cáp gửi nó lên mạng để chuyển tới điểm đích.
Hiện nay có rất nhiều chương trình sử dụng Internet, ví dụ: thư điện tử đã có mặt từ rất lâu trước khi hệ thống siêu văn bản được phát minh và sử dụng trên toàn cầu với tên gọi World Wide Web.
Ngày nay có rất nhiều dịch vụ để mã hóa thông tin theo những cách khác nhau và sử dụng các ngôn ngữ khác nhau giữa các máy tính [giao thức] để cung cấp dịch vụ, ví dụ như: hội thảo video trực tuyến, các kênh truyền thanh trên mạng và một số loại hình dịch vụ khác cũng như chính bản thân mạng toàn cầu.
Mạng toàn cầu [web] là một không gian ảo chứa thông tin. Trên mạng, bạn làm việc với các máy tính; còn trên web, bạn tìm được tài liệu, âm thanh, hình ảnh video… Trên net, kết nối là những sợi cáp nối các máy tính với nhau; còn trên web, kết nối là những đường liên kết siêu văn bản. Internet tồn tại được là nhờ những chương trình liên lạc giữa các máy tính trên net. Mạng toàn cầu không thể tồn tại nếu không có các mạng cơ sở, nhưng mạng toàn cầu cũng làm cho mạng cơ sở trở nên hữu ích hơn, bởi điều con người thật sự quan tâm là thông tin chứ không phải là máy tính và cáp truyền dữ liệu.
* Ông có thể cho biết thêm về đời sống riêng của mình không?
- Rất tiếc là không thể. Tôi muốn tách biệt giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Những gì trên mạng Internet, trên trang này và trang chủ của tôi là tất cả những gì tôi có thể cung cấp. Xin đừng gửi email cho tôi để hỏi thêm thông tin về các dự án nhà trường. Cảm ơn vì đã hiểu tôi!
P.V