Trẻ bị hóc dị vật phải làm sao

Chỉ một sơ suất nhỏ, bé không may hóc sẽ rất nguy hiểm. Thông thường, khi thức ăn chạm vào gốc lưỡi thì đường thở đóng lại, thức ăn sẽ qua thực quản xuống dạ dày. Tuy nhiên, nếu thức ăn xuống quá nhanh khi đường thở vẫn mở thì sẽ trôi xuống và làm tắc đường thở. Ở trẻ em, phản xạ đóng mở đường thở và đường tiêu hóa chưa được tốt như người lớn, việc hóc dị vật đường thở hay xảy ra. Đặc biệt là ngày Tết. Tai nạn hóc đường thở khiến trẻ có thể tử vong trong tích tắc.

Xử lý nhanh nhất có thể

Khi trẻ bị hóc, phụ huynh cần tuyệt đối bình tĩnh và không làm trẻ hốt hoảng, vì khi đó trẻ thường cố nuốt dị vật xuống. Phải thực hiện động tác sơ cứu ngay, bất kỳ ai cũng đừng chần chừ khi phát hiện trẻ bị hóc dị vật vì sau 4 phút không lấy được dị vật ra ngoài, trẻ sẽ bị ảnh hưởng tính mạng. Với trẻ nhỏ, phụ huynh đặt bé nằm úp trên cánh tay, tay còn lại vỗ mạnh vào lưng trẻ. Trẻ lớn hơn thì quàng tay quanh ngực, sốc mạnh trẻ về phía sau. Động tác cấp cứu này nếu làm đúng sẽ khiến dị vật văng ra ngoài, tỷ lệ cứu sống lên tới trên 90%.

Tuy nhiên, không phải phụ huynh nào cũng biết cách sơ cứu để giúp trẻ nôn ói dị vật, nhiều người đã thò tay móc họng làm dị vật lọt sâu thêm, hay có thể làm trầy xước vùng họng gây phù nề khiến trẻ khó thở hơn. Nếu trẻ vẫn đang thở bình thường, phụ huynh nên nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế để gắp dị vật ra. Nếu hóc dị vật cứng nhỏ, trẻ có cơ may sống sót cao hơn vì dị vật này có thể rớt vào đường thở nhưng không bít hết. Nhưng khi ăn thạch rau câu to, mềm, trẻ sặc sẽ bị bít chặt đường thở, không ho ra được. Việc gắp cục thạch ra cũng rất khó bởi nó rất trơn.

Hóc dị vật ở trẻ nhỏ là tình trạng rất nguy hiểm nếu không có biện pháp xử trí kịp thời.

Cẩn trọng với dị vật bỏ quên

Thực tế, có nhiều trẻ cũng bị hóc dị vật nhưng ở dạng “hội chứng xâm nhập thoáng qua” nên dễ bị bỏ qua. Biểu hiện khi vừa bị hóc, trẻ khó thở, tím tái, hốt hoảng, khóc thét nhưng sau đó dị vật trôi xuống khí quản, phế quản thì giảm hoặc hết triệu chứng nên nhiều người nhầm tưởng dị vật đã được trôi xuống, bé hết hóc.

Tuy nhiên sau đó, trẻ bị khó thở, ho dai dẳng, sau đó do dị vật vẫn còn nằm trong thực quản, đường thở ép vào thanh quản, khí quản. Biểu hiện ban đầu khò khè, sốt, khàn tiếng, thường rất dễ nhầm với viêm phổi, hen suyễn kéo dài. Có những trường hợp điều trị viêm phổi kéo dài nhiều tháng không đáp ứng, đến khi chụp phim mới thấy ứ khí trong phế quản.Một số dị vật, bác sĩ phải soi mới thấy, chụp phim không phát hiện được các dị vật không cản quang (ví dụ như hạt bí, hạt dưa...). Nếu không được chẩn đoán và xử lý kịp thời, dị vật sẽ làm áp-xe phổi, nguy cơ tử vong cao.

Vì thế, sau cơn ho của trẻ, dù trẻ đỡ triệu chứng, trở lại bình thường thì cha mẹ cũng cần quan sát, theo dõi trẻ, nếu vẫn thấy trẻ húng hắng ho, khò khè thì nên đưa trẻ tới bệnh viện để được kiểm tra chính xác.

Khuyến cáo của bác sĩ

Trong mọi thời điểm, luôn cần để mắt đến trẻ. Nhất là trong ngày Tết, với quá nhiều đồ ăn là các loại hạt nguy hiểm cho trẻ, chỉ 1 phút lơ đãng có thể nguy hiểm cho con bạn. Khi đó, Tết sẽ không còn ý nghĩa. Tốt nhất, cha mẹ không nên cho trẻ ăn thạch, nhất là với trẻ dưới 2 tuổi bởi phản xạ đường thở chưa hoàn thiện rất dễ hóc hoặc dùng thìa dằm nhỏ rồi mới cho trẻ ăn... Cũng cần lưu ý, trẻ rất hay vừa ăn vừa chạy nhảy và rất dễ bị hóc. Vì thế, hãy tập cho trẻ thói quen khi ăn không cười đùa, chạy nhảy.

Dị vật đường thở là những vật có chất rắn hoặc lỏng, xâm nhập vào đường hô hấp ở vùng miệng, mũi, từ thanh quản đến phế quản. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hóc dị vật đường thở. Tai nạn sinh hoạt này xảy ra với mọi lứa tuổi nhưng thường xuất hiện ở trẻ nhỏ. Biết cách sơ cứu hóc dị vật đường thở sẽ giúp bạn xử lý kịp thời, bảo đảm an toàn tính mạng cho nạn nhân.

Nguyên nhân gây hóc dị vật đường thở

Một số nguyên nhân chính dẫn đến dị vật đường thở thường gặp có thể kể đến là:

• Khóc, đùa giỡn trong lúc ăn, uống.

• Thói quen ngậm đồ vật khi chơi.

• Rối loạn phản xạ họng, thanh quản ở trẻ em và người lớn tuổi.

• Uống nước không đảm bảo vệ sinh, ký sinh trùng không thể nhìn thấy bằng mắt thường sẽ chui vào sống ký sinh trong đường thở.

• Vật nhỏ cho vào mũi, miệng rơi vào đường thở, chẳng hạn như hạt na, hạt đậu phộng, hạt hồng xiêm, xương cá, đuôi bút bi…

Trẻ ăn trong lúc khóc là nguyên nhân gây hóc, cần sơ cứu dị vật đường thở sớm

Dấu hiệu hóc dị vật đường thở

Khi bị hóc đường thở, trẻ sẽ có một số biểu hiện sau:

• Đang ăn, đang chơi đột nhiên bị ho sặc sụa.

• Khó thở, ngạt thở, tím tái.

• Trợn mắt, cố ho khạc để tống dị vật ra ngoài.

• Có âm thanh rít khi cố gắng thở.

• Mất ý thức.

Khi sơ cứu dị vật đường thở, tùy thuộc vào độ tuổi của trẻ mà bạn hãy quyết định loại kỹ thuật phù hợp. Đối với trẻ nhỏ, bạn hãy thực hiện thủ thuật vỗ lưng ấn ngực. Đối với trẻ lớn, kỹ thuật sơ cứu cần thực hiện là Heimlich.

Sơ cứu dị vật đường thở khi trẻ còn hồng hào

Nếu trẻ bị hóc dị vật đường thở nhưng cơ thể còn hồng hào, la hét, khóc và nói được, vẫn thở bình thường thì dị vật không cản trở đường thở hoặc cản trở không nhiều. Tuy nhiên, cha mẹ vẫn cần nhanh chóng xử lý để tránh dị vật thay đổi vị trí làm tổn thương các bộ phận khác.

Đưa trẻ đến bệnh viện gắp dị vật nếu bé vẫn còn hồng hào

Các bước sơ cứu:

• Đặt trẻ ở tư thế ngồi thở.

• Cố gắng giữ yên tư thế rồi đưa bé đến bệnh viện khám và gắp dị vật ra ngoài.

Sơ cứu hóc dị vật đường thở khi trẻ tím tái

Nếu trẻ xuất hiện dấu hiệu tím tái, khó thở, khóc yếu hoặc không thể khóc nghĩa là dị vật đã cản trở đường thở nhưng không cản trở hoàn toàn. Việc đầu tiên cha mẹ cần làm là nhanh chóng gọi cấp cứu hoặc người có chuyên môn y tế đến hỗ trợ.

Trong thời gian chờ cấp cứu, cha mẹ cần thực hiện thủ thuật sơ cứu để đẩy dị vật ra ngoài. Nếu dị vật không thể ra ngoài thì cách này ít nhất cũng giúp đường thở thông thoáng hơn. Các bước thực hiện còn tùy thuộc vào độ tuổi của trẻ.

Phương pháp vỗ lưng, ấn ngực đối với trẻ dưới 2 tuổi:

• Đặt trẻ nằm sấp trên cánh tay trái, đầu hạ thấp.

• Dùng bàn tay trái giữ chặt cổ và đầu trẻ. Lưu ý dùng ngón trỏ và ngón giữa để đẩy cằm trẻ lên, tránh làm gập đường thở.

• Dùng gót của bàn tay phải vỗ vào lưng trẻ 5 cái, vị trí vỗ ở khoảng giữa 2 bả vai.

• Lật ngửa trẻ sang bên tay phái. Nếu thấy trẻ vẫn khó thở, tím tái, không có dấu hiệu chuyển biến tốt thì tiếp tục dùng ngón tay trái ấn mạnh vào khu vực giữa xương ức 5 cái.

• Thực hiện luân phiên 2 động tác vỗ lưng, ấn ngực đến khi dị vật đường thở rơi ra ngoài, bé có thể thở và khóc được.

Phương pháp vỗ lưng, ấn ngực là cách sơ cứu hóc dị vật đường thở

Phương pháp Heimlich trong sơ cứu dị vật đường thở cho trẻ trên 2 tuổi:

• Đứng hoặc quỳ sau lưng trẻ, vòng 2 tay qua ôm trẻ.

• Tạo hình bàn tay thành nắm đấm, đặt dưới mũi ức, tay còn lại ôm lấy tay nắm đấm.

• Dùng lực tay ấn mạnh bụng trẻ theo hướng từ trước ra sau, từ dưới lên trên 5 lần liên tiếp.

• Kiểm tra xem dị vật có đẩy lên miệng trẻ không, nếu có thì lấy ra.

• Nếu dị vật chưa ra, tiếp tục lặp lại động tác ấn bụng đến khi dị vật rớt ra khỏi đường thở, trẻ có thể khóc và thở được.

Sơ cứu hóc dị vật đường thở khi trẻ hôn mê, bất tỉnh

Với trẻ dưới 2 tuổi:

• Thực hiện thao tác vỗ lưng, ấn ngực tương tự, chú ý phản ứng của trẻ.

• Khi dị vật bị đẩy ra khỏi đường thở hoặc đẩy lệch vị trí cản trở đường thở, bé sẽ bớt tím tái, khó thở.

• Trẻ cần thời gian lâu hơn để tỉnh lại vì dị vật hóc làm giảm oxy, ảnh hưởng đến não.

Với trẻ trên 2 tuổi:

• Đặt bé nằm ngửa.

• Quỳ gối, đặt 2 chân cạnh 2 đùi của trẻ, 2 bàn tay nắm lại thành hình nắm đấm, ấn vào xương ức của trẻ.

• Dùng lực mạnh để ấn theo hướng từ dưới lên trên 5 lần liên tiếp.

• Kiểm tra đường thở xem dị vật có bị đẩy ra ngoài hay không. Nếu có thì loại bỏ, quan sát biểu hiện của trẻ. Nếu dị vật chưa bị loại bỏ thì lặp lại các thao tác trên đến khi dị vật được loại bỏ hoặc khi cấp cứu y tế đến.

Cần sơ cứu dị vật đường thở đúng cách để tránh biến chứng nặng nề

Tóm lại, việc sơ cứu hóc dị vật đường thở cần được thực hiện nhanh chóng và đúng cách. Trường hợp bố mẹ không có kinh nghiệm hoặc chưa được đào tạo, bạn tốt nhất hãy tìm người có chuyên môn hoặc chờ cấp cứu. Việc xử lý sai cách sẽ khiến dị vật đường thở gây tổn thương nghiêm trọng hơn, thậm chí nguy hiểm tính mạng.

Cách phòng ngừa trẻ bị hóc dị vật đường thở

Dị vật đường thở gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng trẻ nhỏ. Để phòng ngừa tai nạn hóc dị vật cản trở đường thở, bố mẹ hãy chú ý:

• Đặt các vật dụng nhỏ tránh xa tầm với của trẻ.

• Giám sát kỹ khi trẻ chơi để tránh cho trẻ nuốt phải.

• Không ép bé ăn uống khi đang khóc, không được nô đùa khi trẻ đang ăn.

• Luyện cho bé thói quen không đưa tay hay vật dụng vào miệng.

• Hạn chế cho bé quá nhỏ ăn các thực phẩm dễ bị hóc như đậu phộng, nhãn, thạch…

Cần giám sát khi trẻ chơi đùa để tránh bé nuốt phải vật dụng

Nếu không biết cách sơ cứu hóc dị vật đường thở và mắc phải sơ xuất nhỏ, trẻ có thể nguy hiểm đến tính mạng. Do đó, bạn hãy trang bị cho mình cẩm nang sơ cứu để xử lý kịp thời. Đặc biệt, các bậc phụ huynh cũng cần lưu tâm đến kỹ thuật này khi chăm sóc trẻ nhỏ để tránh bị động khi có sự cố bất ngờ xảy ra với con mình.