Chỉ số thanh toán là công cụ hữu dụng và bổ trợ khi phân tích đòn bẩy tài chính. Hãy cùng doclaptaichinh.vn tìm hiểu về nhóm chỉ số này nhé!
- Chỉ số thanh toán là gì?
- Các chỉ số quan trọng thể hiện năng lực thanh toán
- Tỷ số thanh toán hiện hành [Current Ratio]
- Tỷ số thanh toán nhanh [Quick Ratio]
- Tỷ số thanh toán tức thời [Cash Ratio]
- Tỷ số thanh toán lãi vay
- Tổng kết
Chỉ số thanh toán [hoặc chỉ số thanh khoản, “liquidity ratio”] là một nhóm tỷ lệ thể hiện khả năng thanh toán các khoản nợ phải trả ngắn hạn của doanh nghiệp mà không cần huy động thêm vốn.
Nếu bạn chưa hiểu rõ về cấu trúc vốn và đòn bẩy tài chính, bạn nên đọc lại những bài viết dưới đây:
- Cấu trúc vốn của doanh nghiệp là gì?
- Sử dụng chỉ số đòn bẩy tài chính để phân tích cấu trúc vốn
Khi phân tích chỉ số thanh toán là bạn đang giả sử tình huống sau: tại cùng một thời điểm, doanh nghiệp bị các chủ nợ đồng loạt đòi thanh toán nợ ngắn hạn [là các khoản nợ có thời hạn thanh toán 1 thì chứng tỏ khả năng thanh khoản càng tốt và ngược lại. Đối chiếu với case PDR ở trên, bạn có thể thấy khả năng thanh toán nhanh của PDR không an toàn chút nào.
Nhưng hãy cẩn thận, nếu bạn nhận thấy các khoản phải thu chiếm tỷ trọng quá lớn trên tổng tài sản ngắn hạn thì có lẽ doanh nghiệp đang gặp vấn đề. Chúng ta cùng nghiên cứu về CTCP Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình [HBC]:
Từ 2017-2020, tỷ số thanh toán nhanh của HBC ở mức tương đối đẹp, xấp xỉ = 1. Tuy nhiên, nếu nhìn vào cơ cấu tài sản ngắn hạn, tỷ trọng phải thu ngắn hạn chiếm đến hơn 80%, tương ứng khoảng 11.000 tỷ đồng [tính hết năm 2018]. Chất lượng của các khoản phải thu này cũng là dấu hỏi lớn khi đã có những dấu hiệu của việc “quỵt nợ” từ một số chủ đầu tư bất động sản. Đây là hệ quả của việc để đạt được mức tăng trưởng nhanh, mở rộng thị phần, HBC đã buông lỏng chính sách bán hàng, chính sách thanh toán, nhận thầu xây dựng cho cả những chủ đầu tư thiếu năng lực tài chính.
Nói thêm về hoạt động xây dựng, nhà thầu như HBC phải ứng trước tiền nhân công, vật tư và sau khi hoàn thành một phần hạng mục/tiến độ căn cứ theo hợp đồng đã ký thì chủ đầu tư mới trả tiền tương ứng với hạng mục đó.
Vì vậy, nếu không sớm thực hiện những biện pháp nhằm giảm tỷ lệ phải thu ngắn hạn/tài sản ngắn hạn như: đôn đốc thu hồi nợ, cơ cấu lại danh mục khách hàng và dự án thì HBC sẽ gặp phải tình trạng mất thanh khoản khi những khoản phải thu trở thành không thể thu [!]
Tỷ số thanh toán tức thời [Cash Ratio]
“Tức thời” có nghĩa là ngay lập tức. Doanh nghiệp chỉ có thể ngay lập tức thanh toán tất cả các khoản nợ khi có đủ tiền mặt và các khoản tương đương tiền như: tiền gửi ngân hàng và các khoản đầu tư dễ dàng và không có rủi ro khi chuyển hóa thành tiền mặt [có thời hạn thu hồi không quá 3 tháng].
Tỷ số này đã thận trọng loại bỏ hàng tồn kho và các khoản phải thu, tránh sự thiếu kịp thời trong việc chuyển hóa thành tiền mặt để trả nợ ngắn hạn như case PDR và HBC ở trên.
Nếu chỉ số này bằng hoặc lớn hơn 1, chứng tỏ lượng tiền của doanh nghiệp quá đủ để thanh toán cùng lúc tất cả các khoản nợ ngắn hạn.
Trên thực tế, rất ít doanh nghiệp có đủ tiền mặt và các khoản tương đương tiền để trang trải đầy đủ và kịp thời các khoản nợ ngắn hạn. Vì nếu doanh nghiệp giữ một lượng tiền quá lớn thì chứng tỏ hiệu quả luân chuyển tiền mặt vào kinh doanh không cao hoặc doanh nghiệp đang tích lũy một nguồn vốn dự trữ lớn để phục vụ cho kế hoạch tương lai.
Nếu bạn gặp một doanh nghiệp có tỷ số thanh toán tức thời < 0,5 thì đừng vội có cái nhìn tiêu cực. Một số doanh nghiệp có lượng tiền và tương đương tiền thấp, nhưng nếu hiệu suất hoạt động tốt [hệ số vòng quay hàng tồn kho và hệ số vòng quay phải thu nhanh] thì tính thanh khoản của doanh nghiệp sẽ tốt, điển hình như CTCP Thế giới di động [MWG]:
Tỷ số thanh toán lãi vay
Tỷ số thanh toán lãi vay [interest coverage ratio] đo lường những gì công ty đang làm ra có đủ để hoàn trả lại cho các chủ nợ hay không. Tùy theo quan điểm, người phân tích có thể sử dụng lợi nhuận, tài sản hoặc dòng tiền làm thước đo. Công thức được sử dụng nhiều nhất như sau:
Trên quan điểm tôi, khi phân tích doanh nghiệp trong các lĩnh vực nặng tài sản cố định và nợ vay như tiện ích cộng đồng, công nghiệp nặng, nhà đầu tư cần tính toán interest coverage với một biên an toàn hợp lý để dự phòng cho những tình huống đột ngột như chu kỳ kinh tế đảo chiều nhanh hơn dự kiến, khi đó những doanh nghiệp có đòn bẩy tài chính cao, interest coverage thấp sẽ dễ có nguy cơ phá sản.
Về lý thuyết, tỷ số này tối thiểu nên lớn hơn 3 và ổn định liên tục trong 3 năm trở lên là tốt nhất.
Tổng kết
Việc sử dụng nhóm tỷ số thanh toán nêu trên nhằm đo lường tính thanh khoản có những hạn chế nhất định vì chúng chỉ được xem xét trong trạng thái tĩnh. Vì vậy, để khắc phục được những hạn chế trên cần có một cái nhìn đầy đủ, tương đối bao quát hơn về chất lượng thực tế của hàng tồn kho và khoản phải thu, cơ cấu tài sản ngắn hạn, hệ số vòng quay và chất lượng dòng tiền của doanh nghiệp.
Bài tiếp theo: Tổng hợp đầy đủ công thức tính HỆ SỐ VÒNG QUAY của doanh nghiệp.