Vai trò quan trọng mà chiến thắng Điện Biên Phủ mang lại cho cách mạng Việt Nam sâu này

[Bqp.vn] - Cách nay 62 năm [7/5/1954 - 7/5/2016], dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng Quân ủy, Bộ Tư lệnh chiến dịch cùng các lực lượng vũ trang cách mạng đã mở Chiến dịch Điện Biên Phủ. Qua 56 ngày đêm chiến đấu kiên cường, gian khổ, Chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, góp phần quyết định thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, mở đầu cho sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân cũ, đánh dấu bước phát triển mới của nhân dân Việt Nam và thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội.

Bác Hồ cùng đồng chí Trường Chinh [giữa] và Đại tướng Võ Nguyên Giáp quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ. [ảnh tư liệu]

Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, J.Roa, một ký giả phương Tây viết: “Trên toàn thế giới, trận Oa-téc-lô cũng ít có tiếng vang hơn. Điện Biên Phủ thất thủ đang gây ra một sự kinh hoàng ghê gớm. Đó là một trong những thất bại lớn của phương Tây, báo hiệu sự tan rã của các thuộc địa và sự cáo chung của một nền cộng hòa. Tiếng sấm của sự kiện Điện Biên Phủ vẫn còn đang âm vang” [1].

 Äá»‘i vá»›i thá»±c dân Pháp xâm lược, thắng lợi Điện Biên Phủ của quân, dân Việt Nam thá»±c sá»± là má»™t tấn thảm kịch đối vá»›i chúng. Tin Điện Biên Phủ thất thủ đến Pa-ri vào lúc 13 giờ 42 phút ngày 8/5/1954 “qua má»™t bức Ä‘iện ngắn ngủi ba dòng lan nhanh nhÆ° má»™t vệt thuốc súng”. Đến 16 giờ cùng ngày, Thủ tÆ°á»›ng Pháp La-ni-en đến Điện Buốc-bông [Quốc há»™i] để thông báo tình hình. “Mặc quần áo tang Ä‘en, nét mặt co rúm vì xúc Ä‘á»™ng, ông La-ni-en nặng nề bÆ°á»›c lên các bậc của diá»…n đàn. Tất cả các nghị sÄ© đứng dậy trong không khí im lặng nặng nề… La-ni-en nói chầm chậm, trong không khí của Há»™i trường rá»™ng rãi âm vang, người ta nghe tiếng nói của La-ni-en nhÆ° tiếng khóc nức nở của má»™t thiếu phụ chốn xa xăm nào đó” [2]. Ngay trong ngày bi thảm ấy của nÆ°á»›c Pháp, Thủ tÆ°á»›ng Pháp La-ni-en ra lệnh cho các công sở trên toàn nÆ°á»›c Pháp treo cờ rủ.

50 năm sau Điện Biên Phủ, nhiều sự kiện lịch sử từng bước được làm sáng tỏ, Chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn là đề tài hấp dẫn các nhà nghiên cứu. Năm 2004, học giả R.Phrăng, Trường Đại học Tổng hợp Păng-tê-ông - Soóc-bon Pa-ri 1 [Pháp], trong cuộc Hội thảo “Điện Biên Phủ - 50 năm nhìn lại” do Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn thuộc Đại học quốc gia Hà Nội và Trường Đại học Păng-tê-ông - Soóc-bon Pa-ri 1 tổ chức vẫn nhận định: “Âm vang về Điện Biên Phủ như là tiếng sấm trên bầu trời Pháp… Điện Biên Phủ quả thực được xem như là một sự thất bại và cũng là sự phá sản của nước Pháp” [3]. Cũng tại cuộc Hội thảo này, học giả J.C. Rô-mê, Đại học Tổng hợp Strabua III [Pháp] cho rằng với trận Điện Biên Phủ, năm 1954 trở thành “một năm thay đổi cục diện… Năm 1954 quả là một năm quan trọng đối với lịch sử nước Pháp và lịch sử Việt Nam. Nhưng vượt ra khỏi phạm vi của mảnh đất thuộc địa này, người ta còn coi đây là năm bản lề trong lịch sử xung đột Đông - Tây và trong lịch sử quan hệ quốc tế nói chung. Do nhiều yếu tố khác nhau, thế cân bằng lực lượng bị biến đổi từ 1954 và cả những năm sau nữa” [4]. Bởi vì, Chiến thắng Điện Biên Phủ đã làm đảo lộn chính sách thuộc địa của thực dân Pháp. Trước đây, chúng đặt ra cái gọi là Liên hiệp Pháp [Union Francaise] làm khuôn khổ cho nền thống trị Pháp đối với các thuộc địa. Sau thất bại ở Điện Biên Phủ, năm 1958, Pháp lập ra một tổ chức mới gọi là Cộng đồng Pháp với một quy chế tôn trọng quyền của các dân tộc và quyền tự trị cao hơn. Để xoa dịu dư luận thế giới cũng như để đối phó với làn sóng đấu tranh đang dâng lên mạnh mẽ ở các thuộc địa, Pháp buộc phải công bố “quyền tự trị” hoặc trao trả độc lập cho nhiều nước ở châu Phi, trước tiên là các nước Bắc Phi như Tuy-ni-di, Ma-rốc...

Pháo 105 mm bắn mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ. [ảnh tư liệu]

Cũng trong dịp kỷ niệm 50 năm sự kiện Điện Biên Phủ, tờ báo nổi tiếng ở Pháp L’Express đã dành trên 20 trang trong số 2.756 đăng phóng sự của nhà báo Yves Stavridès: “Từ Đông Dương đến Việt Nam, một saga lạ thường”. Bài báo cho biết, người Pháp vẫn không quên được Điện Biên Phủ. Điện Biên Phủ khiến nước Pháp mất đi một thuộc địa rộng lớn và nhiều người con ưu tú [để tưởng nhớ, khóa học năm 1956 của Trường Võ bị Saint-Cyr nổi tiếng tự gọi mình là khóa Điện Biên Phủ], nhưng những mối liên hệ ẩn sâu, những mối quan tâm, nhiều khi là say mê, vẫn còn nguyên đó. Cho đến nay vẫn còn rất nhiều thanh niên Pháp sinh ra trong những gia đình từng có mối liên hệ với Đông Dương và Việt Nam, hình ảnh đất nước Việt Nam vẫn còn đó trong tâm thức của nhiều thế hệ người Pháp.

60 năm sau ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ [7/5/2014], Hãng tin France24 của Pháp đã dành riêng một bài ca ngợi Chiến thắng Điện Biên Phủ vang dội của Việt Nam. France24 ca ngợi Chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 7/5/1954 không chỉ là “một cú đánh anh hùng đánh bại thực dân mà còn là một thời điểm quan trọng của lịch sử đất nước”. Bài báo mô tả chi tiết cuộc chiến Điện Biên Phủ và gọi đây là một “sai lầm lịch sử” của quân đội Pháp; đồng thời, France24 cũng dành những từ như “anh hùng”, “thiên tài chiến thuật” để mô tả Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Bài báo viết: “Tướng Giáp đã làm nên cuộc chiến có lẽ là quan trọng nhất trong lịch sử của phong trào giải phóng trên toàn thế giới” [5].

Không chỉ với Pháp, Điện Biên Phủ còn là đòn nặng nề giáng vào đế quốc Mỹ, kẻ đã can thiệp sâu sắc vào cuộc chiến của Pháp ở Đông Dương. “Tin Điện Biên Phủ hấp hối đến với Mỹ trong ngày thứ Sáu. Sáng và chiều, chính phủ, báo chí, dư luận tự hỏi một khi Điện Biên Phủ thất thủ, chuyện gì sẽ xảy ra. Người ta dự đoán một cách lộn xộn là Chính phủ La-ni-en đổ, Bi-đôn từ chức, một cuộc khủng hoảng chính trị không có lối thoát, sự xuất hiện một chính phủ trung lập ở nước Pháp, sự “ngừng bắn” bằng bất cứ giá nào, sự đầu hàng của quân đội viễn chinh ở đồng bằng. Đằng sau sự sụp đổ của Điện Biên Phủ có những dự đoán tối tăm và những giả thuyết còn khiến cho người ta nản lòng hơn là những sự thật phũ phàng nhất… Điện Biên Phủ thất thủ, việc đầu tiên của Tổng thống Ai-xen-hao là triệu tập ngay Hội đồng an ninh quốc gia vào hôm sau, thứ Bảy, hồi 8 giờ 30. Cuộc triệu tập này đã vi phạm cả tính chất thiêng liêng của việc nghỉ cuối tuần” [6]. Điều đó cho thấy tác động to lớn của Điện Biên Phủ.

Thậm chí, khi đế quốc Mỹ tiến hành cuá»™c chiến tranh xâm lược Việt Nam, những ký ức về má»™t thất bại cay đắng vẫn còn trá»—i dậy mạnh mẽ, và danh từ Điện Biên Phủ vẫn là chủ đề của báo chí PhÆ°Æ¡ng Tây. Năm 1968, toàn bá»™ báo chí Pháp đều nhắc đến việc Tổng thống Mỹ Giôn-xÆ¡n khi ông ta khẳng định “Tôi không muốn má»™t Điện Biên Phủ”. Ký giả J.C. Pô-mông-ti khi thuật lại má»™t trận đánh ở Kon Tum năm 1972 trên tờ LÆ¡ Mông đã đặt tên cho bài báo của mình là “Ních-xÆ¡n muốn phòng ngừa má»™t Điện Biên Phủ của Mỹ” [7]. Và khi quân Mỹ bị đánh tÆ¡i bời ở Khe Sanh, nhiều người cÅ©ng đã liên tưởng đến Khe Sanh nhÆ° là má»™t Điện Biên Phủ của Mỹ.    

 Äá»‘i vá»›i phong trào hòa bình và giải phóng dân tá»™c trên thế giá»›i, âm vang của Chiến thắng Điện Biên Phủ có tác Ä‘á»™ng và ảnh hưởng to lá»›n, là niềm tá»± hào chung của cả nhân loại tiến bá»™, tấm gÆ°Æ¡ng sáng cho cuá»™c đấu tranh giành Ä‘á»™c lập, tá»± do của các nÆ°á»›c Á, Phi, Mỹ La-tinh. Liên Xô nêu rõ: “…Điện Biên Phủ là má»™t trang rá»±c rỡ nhất, không những của nhân dân Việt Nam mà còn của tất cả các dân tá»™c bị áp bức Ä‘ang đấu tranh cho tá»± do và Ä‘á»™c lập” [8]. Chủ tịch Đảng Cá»™ng sản Mỹ U. Phao-xtÆ¡ đánh giá ý nghÄ©a to lá»›n của Chiến thắng Điện Biên Phủ: “Nhân dân các nÆ°á»›c Á - Phi đã nhận thức má»™t cách rõ ràng ý nghÄ©a chân thá»±c của sá»± kiện trọng đại đã phát sinh ở Điện Biên Phủ. Họ vui mừng phấn khởi về những thắng lợi của Quân Ä‘á»™i nhân dân Việt Nam và cho rằng đấy là má»™t thắng lợi vô cùng to lá»›n của toàn thể nhân dân thế giá»›i đối vá»›i chủ nghÄ©a đế quốc, nhất là đế quốc Mỹ. Chiến thắng Điện Biên Phủ là sá»± cổ vÅ© vô cùng to lá»›n cho các lá»±c lượng Ä‘ang đấu tranh chống chủ nghÄ©a đế quốc ở các nÆ°á»›c thuá»™c địa và ná»­a thuá»™c địa… Giải phóng Điện Biên Phủ là thắng lợi hết sức quan trọng trong sá»± nghiệp đấu tranh cho tá»± do và hòa bình thế giá»›i” [9].

Đúng như nhận xét của dư luận thế giới, Chiến thắng Điện Biên Phủ là thắng lợi có ý nghĩa chiến lược trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam; đồng thời cũng là sự cổ vũ vô cùng to lớn cho các lực lượng đang đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc ở các nước thuộc địa và nửa thuộc địa, đánh dấu một chặng đường mới trên con đường giải phóng các dân tộc châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ La-tinh. Chiến thắng Điện Biên Phủ đã giáng một đòn sấm sét vào chủ nghĩa đế quốc quốc tế nói chung và dẫn tới tan rã toàn bộ khối thuộc địa rộng lớn của thực dân Pháp. An-giê-ri là thuộc địa đầu tiên của Pháp nổi dậy sau Điện Biên Phủ như một phản ứng dây chuyền. “Điện Biên Phủ đã điểm tiếng chuông báo giờ chết của chủ nghĩa thực dân Pháp không những ở Việt Nam mà cả ở bộ phận còn lại của khối thuộc địa của nó. Khó có thể nêu lên một ý kiến trung thực về những ảnh hưởng của Chiến thắng Điện Biên Phủ ở An-giê-ri. Nhân dân nước chúng tôi đã đón thắng lợi Điện Biên Phủ với một niềm vui to lớn chẳng khác nào như với thắng lợi của bản thân mình. Nhân dân An-giê-ri được khuyến khích bởi thất bại quân sự của chủ nghĩa đế quốc Pháp ở Điện Biên Phủ và được kinh nghiệm của cuộc đấu tranh vũ trang thắng lợi của các đồng chí soi sáng đã mau chóng cầm vũ khí đấu tranh để chấm dứt chế độ thuộc địa mà họ phải chịu từ 125 năm nay…” [10].

Tại châu Á, nhân dân các nước bị áp bức đã coi Chiến thắng Điện Biên Phủ là một sự kiện có ý nghĩa lớn lao và sâu sắc đối với sự nghiệp đấu tranh của mình. Những người Cộng sản In-đô-nê-xi-a coi “thắng lợi của nhân dân Việt Nam không những là một nguồn cổ vũ khuyến khích nhân dân Á, Phi trong cuộc đấu tranh chống nền thống trị của đế quốc mà còn làm suy yếu ngay lực lượng của chủ nghĩa đế quốc là kẻ thù chung của họ. Chiến thắng lịch sử vĩ đại của Quân đội nhân dân Việt Nam đã đập tan quân đội hiện đại và hùng mạnh của thực dân Pháp trong trận Điện Biên Phủ là một bài học chứng minh cho toàn thế giới thấy rằng, lực lượng của bọn đế quốc tuy có vẻ ghê gớm và hùng hổ nhưng thực ra lực lượng của nhân dân có thể hoàn toàn đánh bại và đập tan được chúng” [11]. Ở Ấn Độ, một nước đông dân thứ hai châu Á và thế giới, tuy vừa thoát khỏi ách thống trị của đế quốc Anh nhưng nhân dân Ấn Độ vẫn coi chiến thắng Điện Biên Phủ là nguồn cổ vũ lớn lao, giúp họ thêm tin tưởng vào tương lai của mình.

Cùng chung chiến hào chống kẻ thù chung, Chiến thắng Điện Biên Phủ có tác động to lớn đối với cuộc cách mạng của nhân dân Lào và Cam-pu-chia. Hoàng thân Xu-pha-nu-vông, Chủ tịch Chính phủ kháng chiến Lào viết: “Quân dân Lào vô cùng phấn khởi và tin tưởng ở thắng lợi của các Bạn, coi đó là những thắng lợi của bản thân mình. Chiến thắng Điện Biên Phủ có ảnh hưởng và giá trị vô cùng to lớn đối với cuộc kháng chiến chung của ba nước Việt - Khơ-me - Lào và đối với phong trào đấu tranh bảo vệ hòa bình thế giới hiện nay”. Đại biểu Khơ-me cũng cho rằng thắng lợi Điện Biên Phủ “có ảnh hưởng rất lớn đến chiến trường Khơ-me” [12].

Ở phía Tây bán cầu - khu vực Mỹ La-tinh xa xôi, nơi do bị cách biệt với các lục địa khác bởi hai đại dương, thế mà tin Chiến thắng Điện Biên Phủ của một Việt Nam anh hùng vẫn dấy lên trong họ những tình cảm cách mạng sôi sục. Một đại biểu Ác-hen-ti-na tham dự Đại hội Hoà bình thế giới Hen-xin-ki [tháng 6/1955] đã nói lên điều đó với đại biểu Việt Nam: “Xin thú thật với các bạn là nước chúng tôi ở cách xa Việt Nam hàng vạn cây số nên có nhiều người trước kia không biết gì về Việt Nam, thậm chí cái tên Việt Nam cũng không biết nữa. Nhưng ngày nay thì những người đó ít nhất cũng biết Việt Nam là gì. Đó là Việt Nam - Hồ Chí Minh, Việt Nam - Điện Biên Phủ” [13]. Và đặc biệt, nhân dân Cu-ba coi tinh thần Điện Biên Phủ như một niềm hy vọng to lớn và tươi sáng, thực sự góp phần vào thắng lợi của cách mạng Cu-ba, đột phá một cửa mở đầu tiên vào hệ thống nửa thuộc địa của đế quốc Bắc Mỹ ở khu vực Mỹ La-tinh.

 Vá»›i dân tá»™c Việt Nam, Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 là sá»± tiếp nối truyền thống vẻ vang trong công cuá»™c đấu tranh giải phóng dân tá»™c và bảo vệ Tổ quốc. Đó là bản anh hùng ca bất tá»­ của cuá»™c chiến tranh nhân dân thần kỳ, xứng đáng “được ghi vào lịch sá»­ dân tá»™c nhÆ° má»™t Bạch Đằng, má»™t Chi Lăng hay má»™t Đống Đa trong thế ká»· XX, và Ä‘i vào lịch sá»­ thế giá»›i nhÆ° má»™t chiến công chói lọi Ä‘á»™t phá thành trì của hệ thống nô dịch thuá»™c địa của chủ nghÄ©a đế quốc” [14]. Tiếp nối truyền thống và chiến công vang dá»™i Điện Biên Phủ, quân dân Việt Nam lại tiếp tục làm nên những Chiến thắng Vạn Tường, Ấp Bắc, cuá»™c Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, trận “Điện Biên Phủ trên không” tháng 12/1972 và Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nÆ°á»›c, Ä‘Æ°a cả nÆ°á»›c tiến lên chủ nghÄ©a xã há»™i.

Có thể nói, dù rất lâu và còn rất lâu nữa, âm vang của Chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn không thể phai mờ. Nhân kỷ niệm 62 năm sự kiện lịch sử trọng đại này chúng ta cũng ngẫm suy về những gì đã qua và rút ra những bài học để phấn đấu xây dựng một thế giới hòa bình, không chiến tranh. Đó cũng là thông điệp của nhân dân Việt Nam gửi tới bè bạn thế giới, bởi hơn ai hết nhân dân hiểu sâu sắc giá trị của hòa bình và quyết tâm phát huy tinh thần Điện Biên Phủ để chiến thắng nghèo nàn và lạc hậu, thực hiện thành công sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vươn lên sánh vai với các cường quốc năm châu như Bác Hồ mong đợi.

[1]- Đỗ Thiện - Đinh Kim Khánh, Tiếng sấm Điện Biên Phủ, Nxb QĐND, Hà Nội, 1984, tr 284.

[2]- Báo Paris Match, ngày 8/5/1954.

[3]- Đại học quốc gia Hà Nội - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Điện Biên Phủ từ góc nhìn của các nhà khoa học Việt - Pháp, Nxb CTQG, Hà Nội, 2005, tr 520.

[4]- Đại học quốc gia Hà Nội - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Điện Biên Phủ từ góc nhìn của các nhà khoa học Việt - Pháp, Nxb CTQG, Hà Nội, 2005, tr 20.

[5]- Chiến thắng Điện Biên Phủ được truyền thông quốc tế ca ngợi, Báo Tiền phong ngày 7/5/2014.

[6] Báo Paris Match, ngày 22/5/1954.

[7]- Đại học quốc gia Hà Nội - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Điện Biên Phủ từ góc nhìn của các nhà khoa học Việt - Pháp, Nxb CTQG, Hà Nội, 2005, tr 395-396.

[8]- Lavôritsep, Đông Dương sau chiến tranh thế giới thứ hai, Nxb Quan hệ quốc tế, Mátxcơva, 1960, tr 93-94.

[9]- Công nhân nhật báo, ngày 10/5/1954.

[10]- Lời đáp từ của đồng chí Lác-bi Bu-ha-li, Bí thư Đảng Cộng sản An-giê-ri, sang thăm Việt Nam năm 1961, Dẫn theo Báo Nhân Dân ngày 7/5/1961.

[11]- Đỗ Thiện - Đinh Kim Khánh, Tiếng sấm Điện Biên Phủ, Nxb QĐND, Hà Nội, 1984, tr 334.

[12]- Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam - Viện sử học, Mấy vấn đề về chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1995, tr 303.

[13]- Đỗ Thiện - Đinh Kim Khánh, Tiếng sấm Điện Biên Phủ, Nxb QĐND, Hà Nội, 1984, tr 352-353.

[14]- Lê Duẩn, Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, vì độc lập, tự do, vì chủ nghĩa xã hội tiến lên giành những thắng lợi mới, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1970, tr 50.

ThS Vũ Thành Trung, Khoa Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị

Page 2

[Bqp.vn] - Cách nay 62 năm [7/5/1954 - 7/5/2016], dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng Quân ủy, Bộ Tư lệnh chiến dịch cùng các lực lượng vũ trang cách mạng đã mở Chiến dịch Điện Biên Phủ. Qua 56 ngày đêm chiến đấu kiên cường, gian khổ, Chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, góp phần quyết định thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, mở đầu cho sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân cũ, đánh dấu bước phát triển mới của nhân dân Việt Nam và thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội.

Bác Hồ cùng đồng chí Trường Chinh [giữa] và Đại tướng Võ Nguyên Giáp quyết định mở Chiến dịch Điện Biên Phủ. [ảnh tư liệu]

Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, J.Roa, một ký giả phương Tây viết: “Trên toàn thế giới, trận Oa-téc-lô cũng ít có tiếng vang hơn. Điện Biên Phủ thất thủ đang gây ra một sự kinh hoàng ghê gớm. Đó là một trong những thất bại lớn của phương Tây, báo hiệu sự tan rã của các thuộc địa và sự cáo chung của một nền cộng hòa. Tiếng sấm của sự kiện Điện Biên Phủ vẫn còn đang âm vang” [1].

 Äá»‘i vá»›i thá»±c dân Pháp xâm lược, thắng lợi Điện Biên Phủ của quân, dân Việt Nam thá»±c sá»± là má»™t tấn thảm kịch đối vá»›i chúng. Tin Điện Biên Phủ thất thủ đến Pa-ri vào lúc 13 giờ 42 phút ngày 8/5/1954 “qua má»™t bức Ä‘iện ngắn ngủi ba dòng lan nhanh nhÆ° má»™t vệt thuốc súng”. Đến 16 giờ cùng ngày, Thủ tÆ°á»›ng Pháp La-ni-en đến Điện Buốc-bông [Quốc há»™i] để thông báo tình hình. “Mặc quần áo tang Ä‘en, nét mặt co rúm vì xúc Ä‘á»™ng, ông La-ni-en nặng nề bÆ°á»›c lên các bậc của diá»…n đàn. Tất cả các nghị sÄ© đứng dậy trong không khí im lặng nặng nề… La-ni-en nói chầm chậm, trong không khí của Há»™i trường rá»™ng rãi âm vang, người ta nghe tiếng nói của La-ni-en nhÆ° tiếng khóc nức nở của má»™t thiếu phụ chốn xa xăm nào đó” [2]. Ngay trong ngày bi thảm ấy của nÆ°á»›c Pháp, Thủ tÆ°á»›ng Pháp La-ni-en ra lệnh cho các công sở trên toàn nÆ°á»›c Pháp treo cờ rủ.

50 năm sau Điện Biên Phủ, nhiều sự kiện lịch sử từng bước được làm sáng tỏ, Chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn là đề tài hấp dẫn các nhà nghiên cứu. Năm 2004, học giả R.Phrăng, Trường Đại học Tổng hợp Păng-tê-ông - Soóc-bon Pa-ri 1 [Pháp], trong cuộc Hội thảo “Điện Biên Phủ - 50 năm nhìn lại” do Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn thuộc Đại học quốc gia Hà Nội và Trường Đại học Păng-tê-ông - Soóc-bon Pa-ri 1 tổ chức vẫn nhận định: “Âm vang về Điện Biên Phủ như là tiếng sấm trên bầu trời Pháp… Điện Biên Phủ quả thực được xem như là một sự thất bại và cũng là sự phá sản của nước Pháp” [3]. Cũng tại cuộc Hội thảo này, học giả J.C. Rô-mê, Đại học Tổng hợp Strabua III [Pháp] cho rằng với trận Điện Biên Phủ, năm 1954 trở thành “một năm thay đổi cục diện… Năm 1954 quả là một năm quan trọng đối với lịch sử nước Pháp và lịch sử Việt Nam. Nhưng vượt ra khỏi phạm vi của mảnh đất thuộc địa này, người ta còn coi đây là năm bản lề trong lịch sử xung đột Đông - Tây và trong lịch sử quan hệ quốc tế nói chung. Do nhiều yếu tố khác nhau, thế cân bằng lực lượng bị biến đổi từ 1954 và cả những năm sau nữa” [4]. Bởi vì, Chiến thắng Điện Biên Phủ đã làm đảo lộn chính sách thuộc địa của thực dân Pháp. Trước đây, chúng đặt ra cái gọi là Liên hiệp Pháp [Union Francaise] làm khuôn khổ cho nền thống trị Pháp đối với các thuộc địa. Sau thất bại ở Điện Biên Phủ, năm 1958, Pháp lập ra một tổ chức mới gọi là Cộng đồng Pháp với một quy chế tôn trọng quyền của các dân tộc và quyền tự trị cao hơn. Để xoa dịu dư luận thế giới cũng như để đối phó với làn sóng đấu tranh đang dâng lên mạnh mẽ ở các thuộc địa, Pháp buộc phải công bố “quyền tự trị” hoặc trao trả độc lập cho nhiều nước ở châu Phi, trước tiên là các nước Bắc Phi như Tuy-ni-di, Ma-rốc...

Pháo 105 mm bắn mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ. [ảnh tư liệu]

Cũng trong dịp kỷ niệm 50 năm sự kiện Điện Biên Phủ, tờ báo nổi tiếng ở Pháp L’Express đã dành trên 20 trang trong số 2.756 đăng phóng sự của nhà báo Yves Stavridès: “Từ Đông Dương đến Việt Nam, một saga lạ thường”. Bài báo cho biết, người Pháp vẫn không quên được Điện Biên Phủ. Điện Biên Phủ khiến nước Pháp mất đi một thuộc địa rộng lớn và nhiều người con ưu tú [để tưởng nhớ, khóa học năm 1956 của Trường Võ bị Saint-Cyr nổi tiếng tự gọi mình là khóa Điện Biên Phủ], nhưng những mối liên hệ ẩn sâu, những mối quan tâm, nhiều khi là say mê, vẫn còn nguyên đó. Cho đến nay vẫn còn rất nhiều thanh niên Pháp sinh ra trong những gia đình từng có mối liên hệ với Đông Dương và Việt Nam, hình ảnh đất nước Việt Nam vẫn còn đó trong tâm thức của nhiều thế hệ người Pháp.

60 năm sau ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ [7/5/2014], Hãng tin France24 của Pháp đã dành riêng một bài ca ngợi Chiến thắng Điện Biên Phủ vang dội của Việt Nam. France24 ca ngợi Chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 7/5/1954 không chỉ là “một cú đánh anh hùng đánh bại thực dân mà còn là một thời điểm quan trọng của lịch sử đất nước”. Bài báo mô tả chi tiết cuộc chiến Điện Biên Phủ và gọi đây là một “sai lầm lịch sử” của quân đội Pháp; đồng thời, France24 cũng dành những từ như “anh hùng”, “thiên tài chiến thuật” để mô tả Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Bài báo viết: “Tướng Giáp đã làm nên cuộc chiến có lẽ là quan trọng nhất trong lịch sử của phong trào giải phóng trên toàn thế giới” [5].

Không chỉ với Pháp, Điện Biên Phủ còn là đòn nặng nề giáng vào đế quốc Mỹ, kẻ đã can thiệp sâu sắc vào cuộc chiến của Pháp ở Đông Dương. “Tin Điện Biên Phủ hấp hối đến với Mỹ trong ngày thứ Sáu. Sáng và chiều, chính phủ, báo chí, dư luận tự hỏi một khi Điện Biên Phủ thất thủ, chuyện gì sẽ xảy ra. Người ta dự đoán một cách lộn xộn là Chính phủ La-ni-en đổ, Bi-đôn từ chức, một cuộc khủng hoảng chính trị không có lối thoát, sự xuất hiện một chính phủ trung lập ở nước Pháp, sự “ngừng bắn” bằng bất cứ giá nào, sự đầu hàng của quân đội viễn chinh ở đồng bằng. Đằng sau sự sụp đổ của Điện Biên Phủ có những dự đoán tối tăm và những giả thuyết còn khiến cho người ta nản lòng hơn là những sự thật phũ phàng nhất… Điện Biên Phủ thất thủ, việc đầu tiên của Tổng thống Ai-xen-hao là triệu tập ngay Hội đồng an ninh quốc gia vào hôm sau, thứ Bảy, hồi 8 giờ 30. Cuộc triệu tập này đã vi phạm cả tính chất thiêng liêng của việc nghỉ cuối tuần” [6]. Điều đó cho thấy tác động to lớn của Điện Biên Phủ.

Thậm chí, khi đế quốc Mỹ tiến hành cuá»™c chiến tranh xâm lược Việt Nam, những ký ức về má»™t thất bại cay đắng vẫn còn trá»—i dậy mạnh mẽ, và danh từ Điện Biên Phủ vẫn là chủ đề của báo chí PhÆ°Æ¡ng Tây. Năm 1968, toàn bá»™ báo chí Pháp đều nhắc đến việc Tổng thống Mỹ Giôn-xÆ¡n khi ông ta khẳng định “Tôi không muốn má»™t Điện Biên Phủ”. Ký giả J.C. Pô-mông-ti khi thuật lại má»™t trận đánh ở Kon Tum năm 1972 trên tờ LÆ¡ Mông đã đặt tên cho bài báo của mình là “Ních-xÆ¡n muốn phòng ngừa má»™t Điện Biên Phủ của Mỹ” [7]. Và khi quân Mỹ bị đánh tÆ¡i bời ở Khe Sanh, nhiều người cÅ©ng đã liên tưởng đến Khe Sanh nhÆ° là má»™t Điện Biên Phủ của Mỹ.    

 Äá»‘i vá»›i phong trào hòa bình và giải phóng dân tá»™c trên thế giá»›i, âm vang của Chiến thắng Điện Biên Phủ có tác Ä‘á»™ng và ảnh hưởng to lá»›n, là niềm tá»± hào chung của cả nhân loại tiến bá»™, tấm gÆ°Æ¡ng sáng cho cuá»™c đấu tranh giành Ä‘á»™c lập, tá»± do của các nÆ°á»›c Á, Phi, Mỹ La-tinh. Liên Xô nêu rõ: “…Điện Biên Phủ là má»™t trang rá»±c rỡ nhất, không những của nhân dân Việt Nam mà còn của tất cả các dân tá»™c bị áp bức Ä‘ang đấu tranh cho tá»± do và Ä‘á»™c lập” [8]. Chủ tịch Đảng Cá»™ng sản Mỹ U. Phao-xtÆ¡ đánh giá ý nghÄ©a to lá»›n của Chiến thắng Điện Biên Phủ: “Nhân dân các nÆ°á»›c Á - Phi đã nhận thức má»™t cách rõ ràng ý nghÄ©a chân thá»±c của sá»± kiện trọng đại đã phát sinh ở Điện Biên Phủ. Họ vui mừng phấn khởi về những thắng lợi của Quân Ä‘á»™i nhân dân Việt Nam và cho rằng đấy là má»™t thắng lợi vô cùng to lá»›n của toàn thể nhân dân thế giá»›i đối vá»›i chủ nghÄ©a đế quốc, nhất là đế quốc Mỹ. Chiến thắng Điện Biên Phủ là sá»± cổ vÅ© vô cùng to lá»›n cho các lá»±c lượng Ä‘ang đấu tranh chống chủ nghÄ©a đế quốc ở các nÆ°á»›c thuá»™c địa và ná»­a thuá»™c địa… Giải phóng Điện Biên Phủ là thắng lợi hết sức quan trọng trong sá»± nghiệp đấu tranh cho tá»± do và hòa bình thế giá»›i” [9].

Đúng như nhận xét của dư luận thế giới, Chiến thắng Điện Biên Phủ là thắng lợi có ý nghĩa chiến lược trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam; đồng thời cũng là sự cổ vũ vô cùng to lớn cho các lực lượng đang đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc ở các nước thuộc địa và nửa thuộc địa, đánh dấu một chặng đường mới trên con đường giải phóng các dân tộc châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ La-tinh. Chiến thắng Điện Biên Phủ đã giáng một đòn sấm sét vào chủ nghĩa đế quốc quốc tế nói chung và dẫn tới tan rã toàn bộ khối thuộc địa rộng lớn của thực dân Pháp. An-giê-ri là thuộc địa đầu tiên của Pháp nổi dậy sau Điện Biên Phủ như một phản ứng dây chuyền. “Điện Biên Phủ đã điểm tiếng chuông báo giờ chết của chủ nghĩa thực dân Pháp không những ở Việt Nam mà cả ở bộ phận còn lại của khối thuộc địa của nó. Khó có thể nêu lên một ý kiến trung thực về những ảnh hưởng của Chiến thắng Điện Biên Phủ ở An-giê-ri. Nhân dân nước chúng tôi đã đón thắng lợi Điện Biên Phủ với một niềm vui to lớn chẳng khác nào như với thắng lợi của bản thân mình. Nhân dân An-giê-ri được khuyến khích bởi thất bại quân sự của chủ nghĩa đế quốc Pháp ở Điện Biên Phủ và được kinh nghiệm của cuộc đấu tranh vũ trang thắng lợi của các đồng chí soi sáng đã mau chóng cầm vũ khí đấu tranh để chấm dứt chế độ thuộc địa mà họ phải chịu từ 125 năm nay…” [10].

Tại châu Á, nhân dân các nước bị áp bức đã coi Chiến thắng Điện Biên Phủ là một sự kiện có ý nghĩa lớn lao và sâu sắc đối với sự nghiệp đấu tranh của mình. Những người Cộng sản In-đô-nê-xi-a coi “thắng lợi của nhân dân Việt Nam không những là một nguồn cổ vũ khuyến khích nhân dân Á, Phi trong cuộc đấu tranh chống nền thống trị của đế quốc mà còn làm suy yếu ngay lực lượng của chủ nghĩa đế quốc là kẻ thù chung của họ. Chiến thắng lịch sử vĩ đại của Quân đội nhân dân Việt Nam đã đập tan quân đội hiện đại và hùng mạnh của thực dân Pháp trong trận Điện Biên Phủ là một bài học chứng minh cho toàn thế giới thấy rằng, lực lượng của bọn đế quốc tuy có vẻ ghê gớm và hùng hổ nhưng thực ra lực lượng của nhân dân có thể hoàn toàn đánh bại và đập tan được chúng” [11]. Ở Ấn Độ, một nước đông dân thứ hai châu Á và thế giới, tuy vừa thoát khỏi ách thống trị của đế quốc Anh nhưng nhân dân Ấn Độ vẫn coi chiến thắng Điện Biên Phủ là nguồn cổ vũ lớn lao, giúp họ thêm tin tưởng vào tương lai của mình.

Cùng chung chiến hào chống kẻ thù chung, Chiến thắng Điện Biên Phủ có tác động to lớn đối với cuộc cách mạng của nhân dân Lào và Cam-pu-chia. Hoàng thân Xu-pha-nu-vông, Chủ tịch Chính phủ kháng chiến Lào viết: “Quân dân Lào vô cùng phấn khởi và tin tưởng ở thắng lợi của các Bạn, coi đó là những thắng lợi của bản thân mình. Chiến thắng Điện Biên Phủ có ảnh hưởng và giá trị vô cùng to lớn đối với cuộc kháng chiến chung của ba nước Việt - Khơ-me - Lào và đối với phong trào đấu tranh bảo vệ hòa bình thế giới hiện nay”. Đại biểu Khơ-me cũng cho rằng thắng lợi Điện Biên Phủ “có ảnh hưởng rất lớn đến chiến trường Khơ-me” [12].

Ở phía Tây bán cầu - khu vực Mỹ La-tinh xa xôi, nơi do bị cách biệt với các lục địa khác bởi hai đại dương, thế mà tin Chiến thắng Điện Biên Phủ của một Việt Nam anh hùng vẫn dấy lên trong họ những tình cảm cách mạng sôi sục. Một đại biểu Ác-hen-ti-na tham dự Đại hội Hoà bình thế giới Hen-xin-ki [tháng 6/1955] đã nói lên điều đó với đại biểu Việt Nam: “Xin thú thật với các bạn là nước chúng tôi ở cách xa Việt Nam hàng vạn cây số nên có nhiều người trước kia không biết gì về Việt Nam, thậm chí cái tên Việt Nam cũng không biết nữa. Nhưng ngày nay thì những người đó ít nhất cũng biết Việt Nam là gì. Đó là Việt Nam - Hồ Chí Minh, Việt Nam - Điện Biên Phủ” [13]. Và đặc biệt, nhân dân Cu-ba coi tinh thần Điện Biên Phủ như một niềm hy vọng to lớn và tươi sáng, thực sự góp phần vào thắng lợi của cách mạng Cu-ba, đột phá một cửa mở đầu tiên vào hệ thống nửa thuộc địa của đế quốc Bắc Mỹ ở khu vực Mỹ La-tinh.

 Vá»›i dân tá»™c Việt Nam, Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 là sá»± tiếp nối truyền thống vẻ vang trong công cuá»™c đấu tranh giải phóng dân tá»™c và bảo vệ Tổ quốc. Đó là bản anh hùng ca bất tá»­ của cuá»™c chiến tranh nhân dân thần kỳ, xứng đáng “được ghi vào lịch sá»­ dân tá»™c nhÆ° má»™t Bạch Đằng, má»™t Chi Lăng hay má»™t Đống Đa trong thế ká»· XX, và Ä‘i vào lịch sá»­ thế giá»›i nhÆ° má»™t chiến công chói lọi Ä‘á»™t phá thành trì của hệ thống nô dịch thuá»™c địa của chủ nghÄ©a đế quốc” [14]. Tiếp nối truyền thống và chiến công vang dá»™i Điện Biên Phủ, quân dân Việt Nam lại tiếp tục làm nên những Chiến thắng Vạn Tường, Ấp Bắc, cuá»™c Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, trận “Điện Biên Phủ trên không” tháng 12/1972 và Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nÆ°á»›c, Ä‘Æ°a cả nÆ°á»›c tiến lên chủ nghÄ©a xã há»™i.

Có thể nói, dù rất lâu và còn rất lâu nữa, âm vang của Chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn không thể phai mờ. Nhân kỷ niệm 62 năm sự kiện lịch sử trọng đại này chúng ta cũng ngẫm suy về những gì đã qua và rút ra những bài học để phấn đấu xây dựng một thế giới hòa bình, không chiến tranh. Đó cũng là thông điệp của nhân dân Việt Nam gửi tới bè bạn thế giới, bởi hơn ai hết nhân dân hiểu sâu sắc giá trị của hòa bình và quyết tâm phát huy tinh thần Điện Biên Phủ để chiến thắng nghèo nàn và lạc hậu, thực hiện thành công sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vươn lên sánh vai với các cường quốc năm châu như Bác Hồ mong đợi.

[1]- Đỗ Thiện - Đinh Kim Khánh, Tiếng sấm Điện Biên Phủ, Nxb QĐND, Hà Nội, 1984, tr 284.

[2]- Báo Paris Match, ngày 8/5/1954.

[3]- Đại học quốc gia Hà Nội - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Điện Biên Phủ từ góc nhìn của các nhà khoa học Việt - Pháp, Nxb CTQG, Hà Nội, 2005, tr 520.

[4]- Đại học quốc gia Hà Nội - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Điện Biên Phủ từ góc nhìn của các nhà khoa học Việt - Pháp, Nxb CTQG, Hà Nội, 2005, tr 20.

[5]- Chiến thắng Điện Biên Phủ được truyền thông quốc tế ca ngợi, Báo Tiền phong ngày 7/5/2014.

[6] Báo Paris Match, ngày 22/5/1954.

[7]- Đại học quốc gia Hà Nội - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Điện Biên Phủ từ góc nhìn của các nhà khoa học Việt - Pháp, Nxb CTQG, Hà Nội, 2005, tr 395-396.

[8]- Lavôritsep, Đông Dương sau chiến tranh thế giới thứ hai, Nxb Quan hệ quốc tế, Mátxcơva, 1960, tr 93-94.

[9]- Công nhân nhật báo, ngày 10/5/1954.

[10]- Lời đáp từ của đồng chí Lác-bi Bu-ha-li, Bí thư Đảng Cộng sản An-giê-ri, sang thăm Việt Nam năm 1961, Dẫn theo Báo Nhân Dân ngày 7/5/1961.

[11]- Đỗ Thiện - Đinh Kim Khánh, Tiếng sấm Điện Biên Phủ, Nxb QĐND, Hà Nội, 1984, tr 334.

[12]- Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam - Viện sử học, Mấy vấn đề về chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1995, tr 303.

[13]- Đỗ Thiện - Đinh Kim Khánh, Tiếng sấm Điện Biên Phủ, Nxb QĐND, Hà Nội, 1984, tr 352-353.

[14]- Lê Duẩn, Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, vì độc lập, tự do, vì chủ nghĩa xã hội tiến lên giành những thắng lợi mới, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1970, tr 50.

ThS Vũ Thành Trung, Khoa Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị