[alert style=”danger”] Sơn Tinh, Thủy Tinh là câu chuyện truyền thuyết đặc sắc của dân tộc ta mang màu sắc của một truyện thần thoại. Qua truyện này, người xưa muốn giải thích hiện tượng mưa giông, bão lụt ghê gớm hàng năm thường xảy ra, kéo dài suốt mỗi mùa mưa lũ, gây lên tại họa to lớn cho nhân dân ta ở khắp vùng đồng bằng và trung du Bắc Bộ. Cũng qua truyện này, ông cha ta đã nói lên ước mơ và ý chí của mình bằng tài năng phi thường chế ngự sức mạnh tàn bạo của thiên nhiên, đẩy lùi thiên tai bão lụt hàng năm để bảo vệ cuộc sống lao động yên ổn của mình. 1. Vua Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương, sắc đẹp tuyệt trần [1]. Mị Nương được vua cha thương yêu hết mực. Nhà vua muốn kén [2] cho nàng một người chồng xứng đáng. Một hôm, có hai chàng trai đến xin ra mắt nhà vua để cầu hôn [3]. Một người ở vùng núi Ba Vì [4], tuấn tú [5] và tài giỏi khác thường: chỉ tay về phía đông, phía đông biến thành đồng lúa xanh, chỉ tay về phía tây, phía tây mọc lên hàng dãy núi. Người dân trong vùng gọi chàng là Sơn Tinh. Còn một người ở mãi tận miền biển Đông, tài giỏi cũng không kém: gọi gió gió đến, hò mưa về. Chàng này tên gọi là Thủy Tinh. Một người là chúa của những miền non cao, một người là chúa của vùng nước thẳm [6], cả hai đều rất xứng đáng làm rể vua Hùng. 2. Hùng Vương băn khoăn, không biết nên nhận lời ai, từ chối ai. Nhà vua cho vời [7] các quan lạc hầu vào bàn bạc mà vẫn không tìm được kế hay. Cuối cùng, Hùng Vương phán [8] rằng: Hai người đều vừa ý ta cả, nhưng ta chỉ có một người con gái, không biết gả cho người nào? Ngày mai, nếu ai đem đồ sính lễ đến đây trước: một trăm ván [9] cơm nếp, hai trăm đệp [10] bánh chưng, voi chín ngà [11], gà chín cựa [12], ngựa chín hồng mao [13] thì sẽ được rước dâu về. Sáng sớm hôm sau, Sơn Tinh đem đầy đủ lễ vật [14] đến trước và được phép đưa dâu về núi. 3. Thủy Tinh đến sau, không lấy được vợ đã đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo, một hai đòi cướp lại Mị Nương. Thủy Tinh hô mưa, gọi gió, làm thành giông bão, sấm sét rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn tiến đến đánh Sơn Tinh. Nước ngập lúa, ngập đồng, rồi ngập nhà, ngập cửa. Sơn Tinh không hề nao núng [15], dùng phép bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi chặn đứng dòng nước lũ [16]. Nước dâng lên cao bao nhiêu, Sơn Tinh lại làm cho đồi, núi mọc cao lên bấy nhiêu. Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng liền. Cuối cùng Thủy Tinh đuối sức, phải rút quân về. Từ đó, oán ngày càng thêm nặng, thù ngày càng thêm sâu, không năm nào Thủy Tinh không làm mưa, làm bão, dâng nước lên đánh Sơn Tinh gây nên nạn lụt lội khắp vùng đồng bằng và trung du [17] nước ta. Nhưng lần nào Thủy Tinh cũng thua, phải rút lui. Truyền thuyết Sơn Tinh Thủy Tinh [/alert]
Truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh đã được kể lại một cách hết sức độc đáo dưới ngòi bút của nhà thơ Huy Cận. Chính điều này khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn hơn với nhiều độc giả. Núi Tản như con gà cổ đại
Khổng lồ mào đỏ thắp bình minh
Mênh mông gọi nắng cho mùa chín
Từ buổi Sơn Tinh thắng Thủy Tinh.Phần I – Sơn Tinh, Thủy Tinh cùng đến xin cầu hôn với Mị Nương
Phần 2 – Sơn Tinh mang lễ vật đến trước, đem được Mị Nương về núi
Phần III – Sơn Tinh, Thủy Tinh giao chiến
Nguồn: Kể chuyện 2, trang 25 – NXB Giáo dục – 1982Chú giải trong truyện Sơn Tinh Thủy Tinh
[1] Đẹp tuyệt trần: đẹp nhất trên đời, không có ai đẹp hơn.
[2] Kén: chọn cẩn thận.
[3] Cầu hôn: xin cưới làm vợ.
[4] Núi Ba Vì: ngọn núi cao thuộc huyện Ba Vì, phía tây Hà Nội.
[5] Tuấn tú: đep trai và có tài hơn người.
[6] Vùng nước thẳm: vùng biển sâu.
[7] Vời: [vua] cho gọi đến.
[8] Phán: [vua] truyền bảo.
[9] Ván: đồ dùng bằng gỗ để đựng.
[10] Đệp: đồ dùng bằng tre đan để đựng.
[11] Ngà: răng của hàm trên con voi mọc dài ra ngoài.
[12] Cựa: móng nhọn ở phía sau cẳng gà trống.
[13] Hồng mao: chùm lông [màu hồng] ở bờm ngựa.
[14] Lễ vật: đồ để cúng tế.
[15] Nao núng: yếu lòng [không vững lòng].
[16] Nước lũ: nước mưa to từ trên nguồn đổ về tràn ngập các sông ngòi, gây ra lụt lội.
[17] Trung du: vùng đất cao hơn đồng bằng, thấp hơn miền núi, nằm ở giữa hai vùng này. [alert style=”danger”]
Truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh của Huy Cận
Đời vua Hùng Vương thứ mười tám Bão lụt quanh năm thường cuốn băng Nhà cửa trâu bò cùng khoai sắn
Nước ngập lâu tre chẳng còn măng.
Lụt rồi mới sinh ra trời đất,
Tiêu điều thôn xóm nước Văn Lang.
Thương dân Vua Hùng hằng lo nghĩ Làm sao dẹp bão và tan mưa Cho hoa thơm đậu thành trái quí Cho mạ xanh chín lúa ngập bờ Cho bê nghé tung tăng theo mẹ
Cho trẻ em no ấm đùa nô.
Họp Lạc tướng, Lạc Hầu Vua hỏi, Phương cứu dân dựng nước thanh bình Con gái Vua Mị Nương tròn tuổi Đẹp như tiên má ửng bình minh Vua chờ ai là người tài giỏi,
Gả Mị Nương, nàng cũng ưng tình.
Loa gọi khắp bốn phương tám hướng, Rằng Vua Hùng chọn rể người tài, Rằng Mị Nương đoan trang hồn hậu, Cũng chờ ai hào kiệt sánh vai. Mỗi sáng lên cửa thành Vua ngắm,
Nhìn nước non biển rộng sông dài.
Bỗng một hôm hai chàng trai tráng, Một nỏ quàng vai từ núi về Ấy Sơn Tinh dáng người trầm lặng Một hung hăng gươm tuốt sáng lòe Từ biển lên áo dài cuộn sóng
Là Thủy Tinh vỏ ốc đầu che…
Cả hai xin vua cho đọ sức Vua gật đầu chắc gặp rể tài Thủy Tinh vội nhảy lên phía trước Tay vung gươm như chém mặt trời Mở miệng rộng hô mây gọi sóng
Lụt cung đình lụt cả vua tôi…
Mưa ào ào sóng dâng cuồn cuộn Ba ba cá sấu với thuồng luồng Há miệng gào ầm cả bốn phương Thủy Tinh đắc chí cười ngạo nghễ
Mỵ Nương sợ hãi nép bên tường.
Sơn Tinh giương nỏ thần xốc tới Tên vút bay mây xám bỗng tan Mưa xối xả mưa liền tạnh ráo
Biển đang dâng sóng cũng dịu dần
Trẻ đùa nghịch trên đường nước tháo
Cá vượt rào, tôm nhảy quanh chân.
Nước mới rút phù sa trải lụa Tay Sơn Tinh gieo hạt đầu tiên Cây mọc lên sum xuê lá nụ Trái đua cành chim tới hót truyền Mỵ nương tựa mình cây e lệ
Cảm phục ai, lòng cũng mừng riêng.
Vua Hùng nói hai người tài giỏi Con gái yêu có một tính sao?
Đành phải chọn ai mang tới trước.
Voi chín ngà ngựa chín hồng mao, Gà chín cựa theo lời hẹn ước
Ta nhận cho làm lễ đón dâu.
Sáng hôm sau mặt trời mới ló Voi chín ngà đạp lối đi đầu Gà chín cựa đến thành đập cửa Sơn Tinh ngồi ngựa chín hồng mao Vua nhận lễ Mỵ Nương xấu hổ
Nhìn Sơn Tinh ý hợp tâm đầu.
Ngày vui của Sơn Tinh công chúa Là hội mừng của cả nước non Khèn thổi khắp đồng quê kẻ chợ Dân đua thuyền đánh vật tung còn Chim cũng vui líu lo mọi tổ
Trái thơm lừng cỏ ngạt ngào hương.
Thủy Tinh chậm chân gào uất hận Gọi sóng thần hô nước dâng cao Thúc thủy quái cá kình cá sấu Đuổi Sơn Tinh vừa vượt qua đèo Mỵ Nương ngoái theo dòng nước dữ
Xót thương oán hận lệ thầm gieo…
Thuỷ Tinh được thể vung gươm sáng Chỉ núi Tản Viên hò kéo mau Cả bọn thuồng luồng và rắn rết Phun độc vào trong nước đỏ ngàu Nước dềnh vênh bao vây núi Tản
Lưng núi nay còn vỏ hến hào.
Truyền thuyết Sơn Tinh Thủy Tinh [1976]
Tác giả: Huy Cận
Bài thơ Sơn Tinh, Thủy Tinh của Nguyễn Nhược Pháp
Trước Huy Cận, nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp cũng đã thổi hồn vào câu chuyện truyền thuyết nổi tiếng này bằng một bài thơ rất hay. Bài thơ Sơn Tinh, Thủy Tinh được ông viết năm 1933 miêu tả cuộc đối đầu giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh đầy hấp dẫn.
[/alert]
I
Ngày xưa, khi rừng mây u ám Sông núi còn vang um tiếng thần, Con vua Hùng Vương thứ mười tám, Mỵ Nương, xinh như tiên trên trần. Tóc xanh viền má hây hây đỏ, Miệng nàng hé thắm như san hô, Tay ngà trắng nõn, hai chân nhỏ: Mê nàng, bao nhiêu người làm thơ. Hùng Vương thường nhìn con yêu quá, Chắp tay ngẩng lên giời tạ ân; Rồi cười bảo xứng ngôi phò mã, Trừ có ai ngang vì thần nhân. Hay đâu thần tiên đi lấy vợ! Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lòng tơ vương, Không quản rừng cao, sông cách trở,
Cùng đến Phong Châu xin Mỵ Nương.
Sơn Tinh có một mắt ở trán, Thuỷ Tinh râu ria quăn xanh rì. Một thần phi bạch hổ trên cạn, Một thần cưỡi lưng rồng uy nghi. Hai thần bên cửa thành thi lễ, Hùng Vương âu yếm nhìn con yêu. Nhưng có một nàng mà hai rể, Vua cho rằng thế cũng hơi nhiều! Thuỷ Tinh khoe thần có phép lạ, Dứt lời, tay hất chòm râu xanh, Bắt quyết hò mây to nước cả, Dậm chân rung khắp làng gần quanh. Ào ào mưa đổ xuống như thác, Cây xiêu, cầu gẫy, nước hò reo, Lăn, cuốn, gầm, lay, tung sóng bạc, Bò, lợn, và cột nhà trôi theo. Mỵ Nương ôm Hùng Vương kinh hãi. Sơn Tinh cười, xin nàng đừng lo, Vung tay niệm chú. Núi từng dải, Nhà lớn, đồi con lổm cổm bò Chạy mưa. Vua tuỳ con kén chọn. Mỵ Nương khép nép như cành hoa: “Con đây phận đào tơ bé mọn, Nhân duyên cúi để quyền mẹ cha!” Vua nghĩ lâu hơn bàn việc nước, Rồi bảo mai lửa hồng nhuốm sương, Lễ vật thần nào mang đến trước,
Vui lòng vua gả nàng Mỵ Nương.
II
Bình minh má ửng đào phơn phớt, Ngọc đỏ rung trên đầu lá xanh. Ngọn liễu chim vàng ca thánh thót, Ngự giá Hùng Vương lên mặt thành. Mỵ Nương bên lầu son tựa cửa, Rèm ngọc lơ thơ phủ áo hồng. Cánh nhạn long lanh vờn ánh lửa,
Mê nàng, chim ngẩn lưng giời đông.
Rừng xanh thả mây đào man mác, Sơn Tinh ngồi bạch hổ đi đầu Mình phủ áo bào hồng ngọc dát, Tay ghì cương hổ, tay cầm lau. Theo sau năm chục con voi xám Hục hặc, lưng cong phủ gấm điều, Tải bạc, kim cương, vàng lấp loáng, Sừng tê, ngà voi và sừng hươu. Hùng Vương trên mặt thành liễu rủ, Hớn hở thần trông, thoáng nụ cười. Thần suốt đêm sao dài không ngủ,
Mày ngài, mắt phượng vẫn còn tươi.
Sơn Tinh đến lạy chào bên cửa, Vua thân ngự đón nàng Mỵ Nương. Lầu son nàng ngoái trông lần lữa, Mi xanh lệ ngọc mờ hơi sương. Quỳ lạy cha già lên kiệu bạc, Thương người, thương cảnh xót lòng đau. Nhìn quanh, khói toả buồn man mác, Nàng kêu: “Phụ vương ôi! Phong Châu!” Kiệu nhỏ đưa nàng đi thoăn thoắt, Hùng Vương mơ, vịn tay bờ thành. Trông bụi hồng tuôn xa, xa lắc,
Mắt nhoà lệ ngọc ngấn đầm quanh…
Thoảng gió vù vù như gió bể, Thuỷ Tinh ngồi trên lưng rồng vàng. Yên gấm tung dài bay đỏ choé, Mình khoác bào xanh da giời quang. Theo sau cua đỏ và tôm cá, Chia đội năm mươi hòm ngọc trai, Khập khiễng bò lê trên đất lạ, Trước thành tấp tểnh đi hàng hai. Hùng Vương mặt rồng chau ủ rũ, Chân trời còn phảng bóng người yêu, Thuỷ Tinh thúc rồng đau kêu rú, Vừ uất vì thương, vừa bởi kiêu. Co hết gân, nghiến răng, thần quát: “Giết! Giết Sơn Tinh hả hờn ta!” Tức thời nước sủi reo như thác,
Tôm cá quăng ngọc trai mà hoa.
III
Sơn Tinh đang kèm theo sau kiệu, Áo bào phơ phất nụ cười bay. [Vui nhỉ mê ai xinh, mới hiểu] Thần trông kiệu nhỏ, hồn thêm say. Choàng nghe sóng vỗ, reo như sấm, Bạch hổ dừng chân, lùi, vểnh tai. Mỵ Nương tung bức rèm đỏ thắm, Sơn Tinh trông thấy càng dương oai. Sóng cả gầm reo lăn như chớp, Thuỷ Tinh cưỡi lưng rồng hung hăng. Cá voi quác mồm to muốn đớp, Cá mập quẫy đuôi cuồng nhe răng. Càng cua lởm chởm giơ như mác; Tôm kềnh chạy quắp đuôi xôn xao. Sơn Tinh hiểu thần ghen, tức khắc Niệm chú, đất nẩy vù lên cao. Hoa tay thần vẫy hùm, voi, báo. Đuôi quắp, nhe nanh, giơ vuốt đồng, Đạp long đất núi, gầm xông xáo, Máu vọt phì reo muôn ngấn hồng. Mây đen hăm hở bay mù mịt, Sấm ran, sét động nổ loè xanh. Tôm cá xưa nay im thin thít, Mở quác mồm to kêu thất thanh. Mỵ Nương kinh hãi ngồi trong kiệu, Bỗng chợt nàng kêu mắt lệ nhoà. [Giọng kiêu hay buồn không ai hiểu,
Nhưng thật dễ thương]: “Ô! Vì ta!”
Thuỷ Tinh năm năm dâng nước bể, Đục núi hò reo đòi Mỵ Nương. Trần gian đâu có người dai thế,
Cũng bởi thần yêu nên khác thường!
Bài thơ Sơn Tinh Thủy Tinh [4 – 1933]
Tác giả: Nguyễn Nhược Pháp
[/alert]