Viêm gan B thời kỳ ủ bệnh thường không có dấu hiệu gì bởi virus cần thời gian để nhân lên trước khi gây tổn hại nặng đến gan. Xét nghiệm viêm gan B giúp phát hiện sớm ngay từ giai đoạn virus chưa gây bệnh, giúp giảm tổn thương gan cũng như điều trị bệnh đơn giản, nhanh chóng hơn.
1. Tìm hiểu các loại xét nghiệm viêm gan B hiện nay
Xét nghiệm viêm gan B dựa trên định lượng các marker viêm gan B bao gồm: HBsAg, HbeAg, Anti-HBs, Anti-HBe, Anti-HBc và Inti-HBc IgM.
Có nhiều loại xét nghiệm viêm gan B
1.1. Xét nghiệm Marker HBsAg
Xét nghiệm này có vai trò chẩn đoán chính xác viêm gan B. Đây là kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan B. Kết quả dương tính nghĩa là bạn đang mắc viêm gan B, kết quả âm tính nghĩa là bạn không bị nhiễm virus này.
Ngoài ra, xét nghiệm định lượng Marker HBsAg còn cho biết nồng độ kháng nguyên có trong cơ thể nhiều hay ít, phản ánh hiệu quả điều trị bệnh.
1.2. Xét nghiệm maker Anti-HBs
Anti-HBs là kháng thể chống lại HBsAg của virus viêm gan B. Kháng thể này phải trên 10 mUI/ml thì mới bảo vệ được cơ thể trước virus gây bệnh.
Khi xét nghiệm, kết quả cho thấy kháng thể này xuất hiện chứng tỏ cơ thể có miễn dịch với virus, có thể do mắc bệnh tự nhiên hoặc nhờ tiêm vắc xin.
1.3. Xét nghiệm marker HBeAg
Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy sự xuất hiện nhiều của kháng nguyên HBeAg tức là virus viêm gan B đang nhân lên rất mạnh.
Các trường hợp HBeAg âm tính cũng cần xem xét khả năng virus bị đột biến dựa trên xét nghiệm HBV DNA.
Kháng thể Anti-HBc chống lại virus viêm gan B tồn tại suốt đời trong máu
1.4. Xét nghiệm Anti-HBc
Tuy xuất hiện muộn hơn so với các kháng thể khác nhưng Anti-HBS sẽ tồn tại suốt đời, dùng để đánh giá bệnh nhân từng bị phơi nhiễm virus viêm gan B.
1.5. Xét nghiệm Anti-HBe
Đây cũng là 1 kháng thể cơ thể tạo ra khi nhận diện và tiêu diệt virus viêm gan B. Kết quả âm tính cho thấy cơ thể chưa có miễn dịch với virus, kết quả dương tính thể hiện bệnh nhân có miễn dịch 1 phần.
1.6. Xét nghiệm Anti-HBc IgM
Kháng thể đặc biệt này được cơ thể tạo ra trong giai đoạn viêm gan B cấp tính hoặc đợt cấp của viêm gan B mạn tính.
Có thể thấy, có rất nhiều loại xét nghiệm viêm gan B có thể đánh giá một người có miễn dịch với virus hay chưa, nếu có thì miễn dịch dạng nào và tình trạng tiến triển ra sao. Tùy vào từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ có những chỉ định xét nghiệm phù hợp.
2. Bác sĩ giải đáp: nên thực hiện xét nghiệm viêm gan B nào?
Dựa trên mục đích kiểm tra, bác sĩ sẽ xem xét hướng dẫn bạn nên thực hiện xét nghiệm nào, có thể kết hợp nhiều xét nghiệm khác nhau để có kết quả chính xác và đầy đủ nhất.
2.1. Xét nghiệm viêm gan B để sàng lọc
Xét nghiệm HBsAg là đơn giản và hiệu quả nhất để giúp phát hiện xem một người đã từng nhiễm virus viêm gan B hay chưa. Kết quả xét nghiệm âm tính nghĩa là bệnh nhân không mắc viêm gan B, ngược lại kết quả dương tính thì cần làm xét nghiệm bổ sung để chẩn đoán chính xác.
Xét nghiệm HBsAg có vai trò sàng lọc bệnh
Nếu biết bệnh nhân đã từng nhiễm virus viêm gan B hay chưa, hiện tại đang ở giai đoạn nào của bệnh thì nên làm thêm xét nghiệm Anti-HBc.
2.2. Xét nghiệm viêm gan B để kiểm tra miễn dịch
Miễn dịch với virus viêm gan B có thể do nhiễm bệnh tự nhiên hoặc tiêm phòng vắc xin. Nếu cơ thể có đủ lượng kháng thể này thì có khả năng chống lại tác nhân nếu lây nhiễm, không bị nguy cơ khởi phát bệnh.
Xét nghiệm Anti-HBs sẽ cho biết tình trạng miễn dịch này:
-
Nếu kết quả Anti-HBs dương tính thì bệnh nhân có miễn dịch với virus viêm gan B và đủ điều kiện bảo vệ, không cần tiêm vắc xin bổ sung.
-
Nếu kết quả Anti-HBs âm tính, cơ thể chưa có miễn dịch với bệnh và cần tiêm vắc xin để tạo miễn dịch.
3. Xét nghiệm đánh giá tình trạng bệnh
Nếu xét nghiệm HBsAg dương tính, nghĩa là chẩn đoán bạn mắc viêm gan B thì cần thực hiện các xét nghiệm đánh giá chức năng gan và tình trạng bệnh bao gồm:
3.1. Xét nghiệm ADN HBV
Định lượng vật chất di truyền của virus viêm gan B trong máu người bệnh cho thấy số lượng virus trong cơ thể là nhiều hay ít. Từ đó đánh giá được tình trạng tiến triển bệnh và điều trị kiểm soát phù hợp.
Virus viêm gan B có thể làm suy giảm chức năng gan
3.2. Làm các xét nghiệm giúp đánh giá chức năng gan
Bao gồm các xét nghiệm huyết học, sinh hóa nhằm kiểm tra tác động của virus viêm gan B đến chức năng gan. Nếu có dấu hiệu tổn thương, suy giảm chức năng gan cần thực hiện điều trị can thiệp sớm, tránh tiến triển đến xơ gan, viêm gan hay ung thư gan.
3.3. Xét nghiệm theo dõi điều trị
Để theo dõi điều trị và đánh giá mức độ hồi phục bệnh viêm gan B, hai xét nghiệm Anti-HBe và HBeAg thường được chỉ định kết hợp để xác định 4 khả năng sau:
Trường hợp 1: Anti-HBe âm tính và HBeAg dương tính, cho thấy virus đang nhân bản nhanh chóng, bệnh tiến triển và lây lan mạnh.
Trường hợp 2: Anti-HBe dương tính và HBeAg âm tính, cho thấy virus đang ngừng lan rộng, khả năng lây lan giảm và có miễn dịch một phần. Cần kiểm tra nguy cơ đột biến kháng thuốc.
Trường hợp 3: Anti-HBe dương tính và HBeAg dương tính, cho thấy lượng kháng thể và kháng nguyên cân bằng hoặc do phức hợp miễn dịch. Những trường hợp này cần theo dõi thêm để đánh giá xu hướng bệnh đang tiến triển nặng lên hay hồi phục dần.
Trường hợp 4: Anti-HBe âm tính và HBeAg âm tính, cho thấy bệnh ở giai đoạn cửa sổ của quá trình chuyển đảo huyết thanh hoặc do biến thể Pre-C.
Viêm gan B cấp tính và mạn tính cần điều trị khác nhau
3.4. Xét nghiệm xác định viêm gan B mãn tính và cấp tính
Cặp xét nghiệm anti-HBc và Anti-Hbc IgM được dùng để xác định bệnh nhân mắc viêm gan B cấp tính hay mãn tính.
Những kết quả xét nghiệm này có vai trò rất quan trọng để định hướng điều trị, tiên lượng bệnh cũng như theo dõi hiệu quả trong quá trình điều trị bệnh. Vì thế hãy thực hiện nghiêm túc và tuân thủ hướng dẫn các xét nghiệm viêm gan B để kết quả chính xác, khách quan, phản ánh đúng tình trạng bệnh nhất.
Viêm gan B là một bệnh nhiễm trùng gan có khả năng đe dọa tính mạng do virus viêm gan B [HBV] gây ra. Nó có thể gây nhiễm trùng mãn tính và là nguyên nhân hàng đầu khiến người bệnh có nguy cơ tử vong cao do xơ gan và ung thư gan. Hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ sản xuất ra một số kháng thể đặc hiệu với các kháng nguyên là các thành phần của virus. Trong đó phải nói đến kháng thể HbcAb, là một kháng thể chống lại protein lõi của virus viêm gan B.
1. Virus viêm gan B là gì?
HBV [Hepatitis B Virus] thuộc nhóm Hepadnaviridae hay còn gọi là virus mang DNA hai sợi không khép kín có cấu trúc gồm một lớp vỏ bên ngoài bao quanh một lõi bên trong. Lớp vỏ ngoài chứa protein được gọi là kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B [HBsAg]. Lõi trong chứa kháng nguyên lõi [HBcAg].
Cơ thể đáp ứng đối với sự hiện diện của virus bằng cách sản xuất ra các kháng thể đặc hiệu kháng lại các kháng nguyên này. Vì vậy xét nghiệm chẩn đoán viêm gan B là xét nghiệm huyết thanh học tìm kiếm sự xuất hiện của 3 loại kháng nguyên [HBsAg, HBeAg, HBcAg]và 3 loại kháng thể [HbsAb, HBeAb, HBcAb] tương ứng trong máu.
Tùy theo thời gian xuất hiện của các kháng nguyên mà các kháng thể tương ứng sẽ xuất hiện ngược lại ở các thời điểm khác nhau.
Hình 1: Cấu trúc virus HBV
Khi virus xâm nhập vào cơ thể kháng nguyên HBsAg sẽ xuất hiện đầu tiên, cũng là yếu tố chỉ điểm sớm nhất cho tình trạng nhiễm HBV cấp.
Kháng nguyên HBcAg là kháng nguyên xuất hiện cuối cùng sau khi bị nhiễm virus. Nó không thể phát hiện được trong huyết thanh mà chỉ có thể được tìm thấy trong nhân của các thế bào gan. Xét nghiệm HBcAg chỉ được dùng trong nghiên cứu. Tương ứng như vậy kháng thể HBcAb là kháng thể xuất hiện sớm nhất trong huyết thanh về thời gian tiến triển của bệnh [từ 1 - 4 tuần sau khi nhiễm HBV].
Hình 2: Quá trình xuất hiện kháng nguyên và kháng thể theo thời gian nhiễm HBV
2. Kháng thể lõi viêm gan B [HBcAb]
Kháng thể HBcAb [hay còn gọi là HBcAc hay Anti - Hbc] xuất hiện trước kháng thể HBeAb và HbsAb.
Kháng thể này sẽ tồn tại trong nhiều năm và có khi tồn tại suốt đời. Nồng độ kháng thể này tăng lên trong giai đoạn mãn tính của bệnh.
Sự hiện diện đơn độc của kháng thể kháng Hbc mà không đi kèm với kháng thể kháng Hbs sẽ gợi ý một tình trạng nhiễm HBV mới. Do nồng độ kháng thể HBcAb tăng lên trong thời gian kháng nguyên bề mặt HBsAg mất đi và kháng thể HbsAb bắt đầu xuất hiện. Giai đoạn này còn được gọi là “giai đoạn cửa sổ đối với kháng nguyên lõi”. Vì vậy xét nghiệm HBcAb là xét nghiệm đáng tin cậy nhất để xác định tình trạng nhiễm HBV khi cả kháng nguyên và kháng thể bề mặt đều âm tính.
Các xét nghiệm kháng thể lõi viêm gan B là một phần của các xét nghiệm sàng lọc viêm gan B, bao gồm kháng nguyên bề mặt viêm gan B và kháng thể bề mặt viêm gan B . Ba xét nghiệm này có thể đánh giá tình trạng bệnh nhiễm trùng cấp tính và mãn tính.
3. Xét nghiệm HBcAb được tiến hành khi nào?
Bác sĩ có thể yêu cầu tiến hành xét nghiệm nếu người bệnh có các triệu chứng viêm gan như vàng da [chuyển sang màu vàng], sốt, mệt mỏi, phân nhạt, nước tiểu sẫm màu, buồn nôn, nôn mửa và chán ăn.
Nó có thể được sử dụng để sàng lọc viêm gan B vì bạn đang hiến máu hoặc muốn trở thành người hiến tạng. Viêm gan B có thể lây truyền qua đường máu hoặc ghép tạng, vì vậy người hiến được xét nghiệm để ngăn ngừa người nhiễm bệnh. Có thể đã có nhiễm trùng chỉ với các triệu chứng nhẹ, rất nhiều người không nhận ra họ đã có viêm gan B.
Những người có nguy cơ bị nhiễm viêm gan B cũng nên làm xét nghiệm này để được sàng lọc. Sàng lọc cũng thường được thực hiện cho phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh và người tiếp xúc trong gia đình của bệnh nhân viêm gan B, trong trường hợp tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể, và cho người nhiễm HIV.
Hình 3: Các triệu chứng của bệnh viêm gan B
4. Kết quả xét nghiệm HBcAb
HBcAb gồm 2 biến thể : HBc IgM, HBc IgG.
HBc IgM là kháng thể kháng lõi của HBV typ IgM, là dấu ấn của mới nhiễm HBV, xuất hiện sớm trong những tuần đầu khi có triệu chứng, tồn tại tới 32 tuần.
Có giá trị Chẩn đoán giai đoạn cấp của viêm gan B.
HBc IgG là kháng thể kháng lõi HBV typ IgG, là dấu ấn chứng tỏ đã phơi nhiễm vi rút, nhưng đã nhiễm lâu hơn.
Có giá trị chẩn đoán viêm gan B mạn tính.
Kháng thể HBcAb IgG được sản xuất sau đó trong quá trình lây nhiễm và có khả năng sẽ có xét nghiệm HBcAb IgG dương tính trong suốt quãng đời còn lại.
Bình thường bác sĩ thưởng yêu cầu một xét nghiệm tìm tổng HBcAb, bao gồm cả IgM và IgG. Xét nghiệm IgM có thể được yêu cầu để giúp xác định xem bạn có bị nhiễm trùng cấp tính hay không.
Một xét nghiệm HBcAb dương tính phải được kết hợp với kết quả của các xét nghiệm khác. Để đưa ra kết luận có bị nhiễm trùng cấp tính hoặc mãn tính, hoặc bạn có thể miễn dịch với viêm gan B do nhiễm trùng trong quá khứ. Trong mọi trường hợp, xét nghiệm HBcAb dương tính có nghĩa là máu hoặc nội tạng của bạn không được đưa cho người nhận.
Các kết quả xét nghiệm huyết thanh chẩn đoán viêm gan B có thể xuất hiện các trường hợp:
Bảng 1: Đánh giá phối hợp kết quả xét nghiệm huyết thanh học đối với viêm gan B
Hiện nay Trung tâm Xét nghiệm của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC đã và đang thực hiện các xét nghiệm phục vụ cho việc theo dõi và điều trị bệnh virus viêm gan B. Với hệ thống máy móc trang thiết bị hiện đại được hoạt động theo sự kiểm soát nghiêm ngặt của tiêu chuẩn quốc tế ISO 15189:2012 tất cả nhân viên của trung tâm luôn nỗ lực để mang lại cho khách hàng những kết quả chính xác và nhanh chóng nhất.
Gọi điện đến tổng đài 1900 56 56 56 để được phục vụ 24/24.