câu 1 [Trang 49 SGK ngữ văn 9 tập 2]
Chỉ ra các phép liên kết câu và liên kết đoạn văn trong những trường hợp sau đây:
a] Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân, nhằm mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước nhà. Về mọi mặt, trường học của chúng ta phải hơn trường học của thực dân và phong kiến.
Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ phải cố gắng hơn nữa để tiến bộ hơn nữa.
[Hồ Chí Minh, Về vấn đề giáo dục]
b] Văn nghệ đã làm cho tâm hồn họ thực được sống. Lời gửi của văn nghệ là sự sống.
Sự sống ấy tỏa đều cho mọi vẻ, mọi mặt của tâm hồn. Văn nghệ nói chuyện với tất cả tâm hồn của chúng ta, không riêng gì trí tuệ, nhất là trí thức.
[Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ]
c] Thật ra, thời gian không phải là một mà là hai: đó vừa là một định luật tự nhiên, khách quan, bao trùm thế giới, vừa là một khái niệm chủ quan của con người đơn độc. Bởi vì chỉ có con người mới có ý thức về thời gian. Con người là sinh vật duy nhất biết rằng mình sẽ chết, và biết rằng thời gian là liên tục.
[Thời gian là gì?, trong tạp chí Tia sáng]
d] Những người yếu đuối vẫn hay hiền lành. Muốn ác phải là kẻ mạnh.
[Nam Cao, Chí Phèo]
Trả lời:
Những phép liên kết câu và liên kết đoạn văn là:
a] – Liên kết câu: trường học – trường học [phép lặp];
– Liên kết đoạn: trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân và phong kiến – như thế [phép thế].
b] – Liên kết câu: Văn nghệ – văn nghệ [phép lặp];
– Liên kết đoạn: sự sống – Sự sống; văn nghệ – Văn nghệ [phép lặp].
c] Liên kết câu: thời gian – thời gian – thời gian; con người – con người – Con người [phép lặp].
d] Liên kết câu: yếu đuối – mạnh; hiền lành – ác [liên hệ trái nghĩa].
câu 2 [Trang 50 SGK ngữ văn 9 tập 2]
Tìm trong hai câu dưới đây những cặp từ ngữ trái nghĩa phân biệt đặc điểm của thời gian vật lí với đặc điểm của thời gian tâm lí, giúp cho hai câu ấy liên kết chặt chẽ với nhau.
Thời gian vật lí vô hình, giá lạnh, đi trên một con đường thẳng tắp, đều đặn như một cái máy [tuyệt hảo bởi vì không bao giờ hư], tạo tác và phá hủy mọi sinh vật, mọi hiện hữu. Trong khi đó, thời gian tâm lí lại hữu hình, nóng bỏng, quay theo một hình tròn, lúc nhanh lúc chậm với bao nhiêu kỉ niệm nhớ thương về dĩ vãng, cũng như bao nhiêu dự trù lo lắng cho tương lai.
[Thời gian là gì?, trong tạp chí Tia sáng]
Trả lời:
Các cặp từ ngữ trái nghĩa:
Thời gian vật lí Thời gian tâm lí
vô hình Hữu hình
giá lạnh nóng bỏng
thẳng tắp Hình tròn
đều đặn lúc nhanh lúc chậm
– Đoạn văn có chủ đề là phân biệt thời gian vật lí và thời gian tâm lí. Trong sự diễn đạt đặc điểm của hai loại thời gian, mối liên hệ giữa các cặp từ trái nghĩa tạo ra mối liên kết chặt chẽ giữa hai câu văn.
câu 3 [Trang 50 SGK ngữ văn 9 tập 2]
Hãy chỉ ra các lỗi về liên kết nội dung trong những đoạn trích sau và nêu cách sửa các lỗi ấy.
a] Cắm đi một mình trong đêm. Trận địa đại hội 2 ở phía bãi bồi bên một dòng sông. Hai bố con cùng viết đơn xin ra mặt trận. Mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối.
[Dẫn theo Trần Ngọc Thêm]
b] Năm 19 tuổi chị đẻ đứa con trai, sau đó chồng chị mắc bệnh, ốm liền trong hai năm rồi chết. Chị làm quần quật phụng dưỡng cha mẹ chồng, hầu hạ chồng, bú mớm cho con. Có những ngày ngắn ngủi cơn bệnh tạm lui, chồng chị yêu thương chị vô cùng.
[Dẫn theo Trần Ngọc Thêm]
Trả lời:
Các lỗi về liên kết nội dung:
a]: Theo sự diễn đạt này, các câu vi phạm liên kết nội dung: không cùng chung một chủ đề.
– Sửa: Cắm bơi một mình trong đêm. Trận địa đại đội 2 của anh ở phía bãi bồi bên một dòng sông. Anh chợt nhớ hồi đầu mùa lạc hai bố con anh cùng viết đơn xin ra mặt trận. Bây giờ thì mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối.
b]: Câu này vi phạm liên kết nội dung: trình tự các sự việc nêu trong các câu không hợp lí.
– Sửa: Năm 19 tuổi chị đẻ đứa con trai, sau đó chồng mắc bệnh, ốm liền trong hai năm rồi chết. Suốt thời gian anh ốm, chị làm quần quật phụng dưỡng cha mẹ chồng, hầu hạ chồng, bú mớm cho con. Có những ngày ngắn ngủi cơn bệnh tạm lui, chồng chị yêu thương chị vô cùng.
câu 4 [Trang 51 SGK ngữ văn 9 tập 2]
Chỉ ra và nêu cách sửa các lỗi liên kết hình thức trong những đoạn trích dưới đây:
a] Với bộ răng khỏe cứng, loài nhện khổng lồ này có thể cắn thủng cả giày da. Mọi biện pháp chống lại nó vẫn chưa có kết quả vì chúng sống lâu dưới mặt đất. Hiện nay, người ta vẫn đang thử tìm cách bắt chúng để lấy nọc điều trị cho những người bị nó cắn.
[Báo]
b] Tại văn phòng, đồng chí Bộ trưởng đã gặp gỡ một số bà con nông dân để trao đổi ý kiến. Mỗi lúc bà con kéo đến hội trường một đông.
[Báo]
Trả lời:
Các lỗi liên kết hình thức:
a]: Lỗi thay thế, từ nó trong câu 2 không thể thay thế cho loài nhện. Chữa: thay nó bằng chúng.
b]: Lỗi dùng từ không thống nhất, từ hội trường không thể đồng nghĩa với từ văn phòng cho nên không thể thay thế được cho nhau. Chữa: bỏ từ hội trường trong câu 2 hoặc thay từ này bằng từ văn phòng.
A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
Nhắc lại kiến thức:
Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về cả nội dung và hình thức:
Về nội dung:
Các đoạn phải phục vụ chủ đề văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề đoạn văn[ liên kết chủ đề]Các đoạn văn và câu văn phải phục vụ sắp xếp theo một trình tự hợp lí [ liên kết logic]
Về hình thức:
Phép lặp từ ngữPhép đồng nghĩa trái nghĩa và liên tưởngPhép thế
Phép nối
B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Câu 1: trang 49 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Chỉ ra phép liên kết câu và liên kết đoạn văn trong những trường hợp sau đây:
a] Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân, nhằm mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước nhà. Về mọi mặt, trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân và phong kiến.
Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ phải cố gắng hơn nữa để tiến bộ hơn nữa.[Hồ Chí Minh, Về vấn đề giáo dục]b] Văn nghệ đã làm cho tâm hồn họ thực sự được sống. Lời gửi của văn nghệ là sự sống.Sự sống ấy toả đều cho mọi vẻ, mọi mặt của tâm hồn. Văn nghệ nói chuyện với tất cả tâm hồn chúng ta, không riêng gì trí tuệ, nhất là trí thức.[Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ]c] Thật ra, thời gian không phải là một mà là hai: đó vừa là một định luật tự nhiên, khách quan, bao trùm thế giới, vừa là một khái niệm chủ quan của con người đơn độc. Bởi vì chỉ có con người mới có ý thức về thời gian. Con người là sinh vật duy nhất biết rằng mình sẽ chết, và biết rằng thời gian là liên tục.[Thời gian là gì? trong Tạp chí Tia sáng]d] Những người yếu đuối vẫn hay hiền lành. Muốn ác phải là kẻ mạnh.
[Nam Cao, Chí Phèo]
Bài làm:Các phép liên kết câu và liên kết đoạn trong các trường hợp là:a] Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân, nhằm mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước nhà. Về mọi mặt, trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân và phong kiến.Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ phải cố gắng hơn nữa để tiến bộ hơn nữa.Liên kết câu: Phép lặp từ " trường học" Liên kết đoạn:Phép thế:" trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân và phong kiến" bằng" như thế"b] Văn nghệ đã làm cho tâm hồn họ thực sự được sống. Lời gửi của văn nghệ là sự sống.Sự sống ấy toả đều cho mọi vẻ, mọi mặt của tâm hồn. Văn nghệ nói chuyện với tất cả tâm hồn chúng ta, không riêng gì trí tuệ, nhất là trí thứcLiên kết câu: Phép lặp:"Văn nghệ" Liên kết đoạn: Phép lặp:" sự sống"c] Thật ra, thời gian không phải là một mà là hai: đó vừa là một định luật tự nhiên, khách quan, bao trùm thế giới, vừa là một khái niệm chủ quan của con người đơn độc. Bởi vì chỉ có con người mới có ý thức về thời gian. Con người là sinh vật duy nhất biết rằng mình sẽ chết, và biết rằng thời gian là liên tục. Liên kết câu: Phép lặp:" thời gian"," con người"d] Những người yếu đuối vẫn hay hiền lành. Muốn ác phải là kẻ mạnh.
Liên kết câu: Phép trái nghĩa:"yếu đuối" với" mạnh"; "hiền lành" với "ác"
Câu 2: trang 50 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Tìm trong hai câu dưới đây những cặp từ trái nghĩa phân biệt đặc điểm thời gian địa lí với đặc điểm của thời gian tâm lí với thời gian tâm lí, giúp cho hai câu ấy liên kết chặt chẽ với nhau.
Thời gian vật lí vô hình, giá lạnh, đi trên một con đường thẳng tắp, đều đặn như một cái máy [tuyệt hảo bởi không bao giờ hư], tạo tác và phá huỷ mọi sinh vật, mọi hiện hữu. Trong khi đó, thời gian tâm lí lại hữu hình, nóng bỏng, quay theo một hình tròn, lúc nhanh lúc chậm với bao kỉ niệm nhớ thương về dĩ vãng, cũng như bao nhiêu dự trù lo lắng cho tương lai.
[Thời gian là gì?, trong Tạp chí Tia sáng]
Bài làm:Các cặp từ trái nghĩa của thời gian vật lí và thời gian tâm lí lần lượt là:Vô hình- hữu hìnhGía lạnh- nóng bỏngThẳng tắp- hình trònĐều đặn- lúc nhanh lúc chậm
Đoạn văn có chủ đề là phân biệt thời gian vật lí và thời gian tâm lí. Trong sự diễn đạt đặc điểm của hai loại thời gian, mối liên hệ giữa các cặp từ trái nghĩa tạo ra mối liên kết chặt chẽ giữa hai câu văn
Câu 3: trang 50 sgk Ngữ văn 9 tập 2Hãy chỉ ra các lỗi liên kết nội dung trong những đoạn trích sau và nêu cách sửa các lỗi ấy.a] Cắm bơi một mình trong đêm. Trận địa đại đội 2 ở phía bãi bồi bên một dòng sông. Hai bố con cùng viết đơn xin ra mặt trận. Mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối.[Dẫn theo Trần Ngọc Thêm]b] Năm 19 tuổi chị đẻ đứa con trai, sau đó chồng mắc bệnh, ốm liền trong hai năm rồi chết. Chị làm quần quật phụng dưỡng cha mẹ chồng, hầu hạ chồng, bú mớm cho con. Có những ngày ngắn ngủi cơn bệnh tạm lui, chồng chị yêu thương chị vô cùng.
[Dẫn theo Trần Ngọc Thêm]
Bài làm:
a] Các câu vi phạm liên kết nội dung: không cùng chung một chủ đề. Sửa:Cắm bơi một mình trong đêm. Trận địa đại đội 2 của anh ở phía bãi bồi bên một dòng sông. Anh chợt nhớ hồi đầu mùa lạc hai bố con anh cùng viết đơn xin ra mặt trận. Bây giờ thì mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối.b] Câu này vi phạm liên kết nội dung: trình tự các sự việc nêu trong các câu không hợp lí. Sửa: Có thể chữa lỗi liên kết này bằng cách thêm vào cho câu 2 thành phần trạng ngữ chỉ thời gian để làm rõ diễn biến trước – sau của sự việc:
Năm 19 tuổi chị đẻ đứa con trai, sau đó chồng mắc bệnh, ốm liền trong hai năm rồi chết. Suốt thời gian anh ốm, chị làm quần quật phụng dưỡng cha mẹ chồng, hầu hạ chồng, bú mớm cho con. Có những ngày ngắn ngủi cơn bệnh tạm lui, chồng chị yêu thương chị vô cùng.
Câu 4: trang 51 sgk Ngữ văn 9 tập 2Chỉ ra và nêu cách sửa các lỗi liên kết hình thức trong những đoạn trích sau đây.a] Với bộ răng khoẻ cứng, loài nhện khổng lồ này có thể cắn thủng cả giày da. Mọi biện pháp chống lại nó vẫn chưa có kết quả vì chúng sống sâu dưới mặt đất. Hiện nay, người ta vẫn đang thử tìm cách bắt chúng để lấy nọc điều trị cho những người bị nó cắn.[Báo]b] Tại văn phòng, đồng chí Bộ trưởng đã gặp gỡ một số bà con nông dân để trao đổi ý kiến. Mỗi lúc bà con kéo đến hội trường một đông.[Báo]Bài làm:a] Lỗi thay thế, từ "nó" trong câu 2 không thể thay thế cho loài nhện. Với bộ răng khoẻ cứng, loài nhện khổng lồ này có thể cắn thủng cả giày da. Mọi biện pháp chống lại chúng vẫn chưa có kết quả vì chúng sống sâu dưới mặt đất. Hiện nay, người ta vẫn đang thử tìm cách bắt chúng để lấy nọc điều trị cho những người bị nó cắn.Sửa: thay"nó "bằng "chúng"b] Lỗi dùng từ không thống nhất, từ" hội trường" không thể đồng nghĩa với từ "văn phòng" cho nên không thể thay thế được cho nhau.Tại văn phòng, đồng chí Bộ trưởng đã gặp gỡ một số bà con nông dân để trao đổi ý kiến. Mỗi lúc bà con kéo đến văn phòng một đông.
Sửa: bỏ từ "hội trường" trong câu 2 hoặc thay từ này bằng từ "văn phòng".