Phanh ABS ô tô hiện nay được trang bị trên hầu hết các dòng xe từ phân cấp trung bình đến phân cấp cao như một yếu tố để đánh giá mức độ an toàn của xế hộp. Vậy phanh ABS ô tô là gì? Cấu tạo, chức năng, cách sử dụng và vệ sinh phanh ABS thế nào? Hãy cũng Hà Thành Garage tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
1. Phanh ABS ô tô là gì?
1.1. Phanh ABS có tác dụng gì?
Phanh ABS ô tô [hệ thống chống bó cứng phanh ABS - Anti-Lock Brake System] là hệ thống phanh điều khiển điện tử, một bộ phận thuộc hệ thống an toàn trên xe ô tô, có tác dụng ngăn ngừa hãm cứng bánh xe trong những tình huống khẩn cấp cần giảm tốc.
Điều này không những giúp người lái kiểm soát hướng lái tốt hơn, ổn định căn bằng cho thân xe ô tô, mà còn giúp người lái tránh được những tình huống xấu trong quá trình vận hành như hiện tượng văng trượt khi xe mất khả năng bám đường khi phanh gấp.
Lấy một ví dụ minh họa cho thấy sự khác biệt giữa xe được trang bị hệ thống ABS và xe không được trang bị hệ thống ABS:
Hai chiếc xe này tham gia giao thông, cùng phải phanh gấp để tránh chướng ngại vật đang ở cự ly rất gần. Xe không được trang bị hệ thống ABS sẽ không kịp phản ứng với cú phanh gấp, không thể thắng kịp và va chạm thẳng vào chướng ngại vật. Trong khi đó, xe được trang bị hệ thống ABS đã kịp thời kiểm soát được tốc độ, kịp thời đánh lái tránh được vật cản và tiếp tục di chuyển bình thường.
Nhờ tính năng ưu biệt của mình mà hiện nay, hầu hết các dòng xe ô tô đều được trang bị hệ thống chống bó cứng ABS như một tiêu chí để đánh giá độ an toàn của một chiếc xe khi vận hành.
1.2. Cấu tạo
Hệ thống chống bó cứng ABS có cấu tạo gồm 4 bộ phận:
1. Cảm biến tốc độ [roto]
Cảm biến tốc độ có cấu tạo gồm một nam châm vĩnh cửu, cuộn dây và lõi từ, được lắp ở bánh trước và bánh sau hoặc bộ vi sai của xe. Có tác dụng nhận biết tốc độ các bánh xe để phát hiện hiện tượng bó cứng bánh xe và truyền tín hiệu về cho Bộ xử lý và điều khiển điện tử trung tâm [ECU].
2. Cảm biến giảm tốc
Cảm biến giảm tốc có chức năng giúp hệ thống ABS đo sự giảm tốc của bánh xe, từ đó có thể điều chỉnh áp suất dầu phanh hợp lý. Cảm biến giảm tốc thường có 2 loại là cảm biến đặt dọc và cảm biến đặt ngang. Cấu tạo gồm 2 cặp đèn - 01 đèn LED và 01 đèn Transistor, đĩa xẻ rãnh và mạch biến đổi tín hiệu.
3. Bộ chấp hành phanh ABS
Bộ chấp hành thủy lực ABS có cấu tạo gồm van điện tử, bình tích áp, motor điện và bơm dầu. Đảm nhận chức năng cung cấp mức áp suất dầu tối ưu nhất đến các xy lanh phanh bánh xe, giúp chống lại tình trạng bó cứng phanh theo lệnh từ bộ điều khiển ABS.
4. Bộ điều khiển ABS
Bộ điều khiển ABS là trung tâm điều khiển hệ thống phanh, nơi tiếp nhận và tính toán thông tin về tốc độ của các bánh xe được truyền về từ ECU. Từ đó, ra lệnh cho bộ chấp hành phanh thuỷ lực cung cấp áp suất dầu phù hợp để chống tình trạng phanh bị bó cứng.
1.3. Nguyên lý hoạt động
Khi xe vận hành, hệ thống chống bó cứng phanh ABS được kích hoạt. Cảm biến tốc độ lắp ở các bánh xe có tác dụng đo vận tốc bánh xe và truyền tín hiệu liên tục đến ECU.
Khi ECU phát hiện một hoặc nhiều bánh xe chạy với tốc độ chậm hơn quy định sẽ gửi tín hiệu đến bộ điều khiển ABS. Từ đây, bộ điều khiển ABS sẽ xử lý thông tin, tính toán tốc độ các bánh xe để ra lệnh cho bộ chấp hành ABS cung cấp mức dầu phanh phù hợp qua van thủy lực và bơm, và kích hoạt cơ chế phanh an toàn giữa đĩa và má phanh. Kết hợp làm giảm áp suất tác động giữa đĩa và má phanh, giúp bánh xe không bị bó cứng.
Hệ thống ABS kích hoạt cơ chế phanh an toàn bằng việc thực hiện ấn - nhả má phanh và đĩa phanh với tần suất 15 lần/s thay vì tác động một lần lực mạnh giữa hai bộ phận này khiến bánh xe có thể bị chết [hiện tượng thường gặp trên những xe không được trang bị hệ thống chống bó cứng phanh ABS].
Sau đó, hệ thống máy tính điều khiển sẽ dựa trên thông số cảm biến vận tốc và thao tác của người lái để điều chỉnh áp lực phanh tối ưu nhất, đảm bảo ổn định thân xe và kiểm soát quỹ đạo xe khi xe phanh gấp hoặc có hiện tượng bó cứng phanh.
Ngược lại, khi phát hiện một hay nhiều bánh xe có hiện tượng chạy quá nhanh so với tốc độ bình thường, bộ điều khiển ABS sẽ tự động truyền, tiếp nhận, xử lý thông tin và ra lệnh cho bộ chấp hành ABS điều chỉnh áp lực phanh để kiểm soát tốc độ, đảm bảo quá trình hãm phanh an toàn.
2. Phanh ABS ô tô sử dụng như thế nào?
2.1. Hệ thống phanh ABS kích hoạt tự động
Hệ thống phanh ABS sẽ tự động kích hoạt khi xe vận hành, nhờ vào các cảm biến tốc độ ở bánh xe thuộc hệ thống.
2.2. Đèn báo phanh ABS trên taplo sẽ báo sáng khi hệ thống này hoạt động
Khi hệ thống phanh ABS hoạt động bình thường, đèn báo sáng phanh ABS trên bảng taplo ô tô sẽ báo sáng. Đèn báo sáng ABS sẽ tự động bật khi xe vận hành và tự động tắt sau một khoảng thời gian ngắn xe dừng chạy.
Khi đèn báo hệ thống phanh ABS nhấp nháy hoặc báo sáng liên tục kể cả khi xe đã tắt thì đây là dấu hiệu phanh ABS ô tô đang bị lỗi. Với hiện tượng này, quý khách không cần quá lo lắng vì hệ thống phanh xe vẫn hoạt động bình thường, chỉ hệ thống ABS bị vô hiệu hóa. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn trong quá trình lái xe, phanh ABS vẫn đóng một vai trò quan trọng. Vì vậy, khi xe có dấu hiệu này, quý khách cần đưa xe đến các Garage để tiến hành kiểm tra và sữa chữa.
Ngoài ra, đèn phanh ABS báo sáng cũng là dấu hiệu nhận biết của một số hỏng hóc trên xe ô tô mà quý khách cần lưu ý.
2.3. Hệ thống phanh ABS hoạt động theo cơ chế nhấn - giữ phanh
Với cơ chế phòng tránh hiện tượng bó phanh ô tô, hệ thống ABS sẽ tự động điều khiển hệ thống phanh điều chỉnh áp lực phanh bằng việc nhấn - nhả va chạm giữa đĩa phanh và má phanh mà không cần đến thao tác nhấn - nhả phanh liên tục của người lái. Người lái chỉ cần thực hiện nhấn và giữ phanh.
2.4. Khi phanh ABS hoạt động, người lái sẽ có cảm giác xe bị rung
Xe hoạt động theo cơ chế nhấn - nhả đĩa phanh và má phanh liên tục, làm chuyển động của xe tại một thời điểm rất ngắn nhất định sẽ dừng lại và tiếp tục hoạt động một cách liên tục. Do vậy, khi hệ thống phanh ABS hoạt động sẽ gây cảm giác xe bị rung nhẹ cho người lái.
2.5. Hệ thống phanh ABS không có tác dụng giảm quãng đường phanh
Nhiều người lầm tưởng, hệ thống phanh ABS có tác dụng kiểm soát tốc độ xe nhanh chóng khi phanh nên giúp giảm quãng đường phanh. Tuy nhiên, thực tế không phải vậy. Lợi ích của phanh ABS là giúp xe kiểm soát được hướng lái và chống hiện tượng trượt khi phanh gấp. Đảm bảo an toàn cho người lái tránh khỏi những sự cố không mong muốn.
3. Hướng dẫn chăm sóc, vệ sinh cảm biến phanh ABS
Cảm biến tốc độ là bộ phận quan trọng trong hệ thống phanh ABS của ô tô vì đo đạc trực tiếp tốc độ của bánh xe, phản hồi thông tin về ECU để phát hiện hiện tượng bị bó cứng bánh xe. Do vậy, nếu bộ phận cảm biến này hoạt động sai sót thì hệ thống phanh ABS cũng đưa ra lệnh xử lý chống bó cứng phanh sai lệch.
Cảm biến tốc độ hệ thống phanh ABS được lắp đặt tại vị trí trước hoặc sau bánh xe nên trong quá trình vận hành rất dễ bám bẩn. Vì vậy, cần được vệ sinh và bảo dưỡng định kỳ. Tuy nhiên, cần đặc biệt lưu ý, khi vệ sinh cảm biến tốc độ phải sử dụng khăn khô sạch. Tuyệt đối không được sử dụng nước hoặc dung dịch vệ sinh để tẩy rửa.
ABS là hệ thống gì?
Phanh ABS [Anti - Lock Brake System] là hệ thống chống bó cứng phanh được trang bị xe ô tô, giúp bánh xe không bị bó cứng trong những trường hợp thắng khẩn cấp, chống việc bánh xe bị trượt dài trên mặt đường. Từ đó giúp người lái dễ dàng kiểm soát hướng lái và đảm bảo thân xe luôn ở trong tình trạng ổn định hơn.
ABS do ai phát minh?
ABS được phát minh bởi Gabriel Voisin vào cuối những năm 1920 để giải quyết một số vấn đề ở hệ thống phanh của máy bay nhưng lại được áp dụng rộng rãi đầu tiên trong ngành công nghiệp ôtô. Phải mất khoảng 50 năm kể từ khi ABS được phát minh đến khi sử dụng trên hệ thống phanh hiện đại.
ABS và CBS có gì khác nhau?
ABS và CBS đều là những hệ thống phanh xe hiện đại nhất với nhiều ưu điểm vượt trội. ABS có ưu điểm lớn nhất là khả năng chống bó cứng tốt, giúp cho bánh xe giữ được độ bám cứng khi xe phanh gấp. Trong khi đó, CBS lại được ghi điểm cộng bởi khả năng phân phối lực đều trên cả 2 bánh xe.