Tốt nhất, nên thông báo với bác sĩ nếu bạn đang nuôi con bằng sữa mẹ để có lời khuyên về sự lựa chọn hợp lý và an toàn nhất cho mẹ và trẻ.
Những thuốc nên và không nên sử dụng
Phụ nữ cho con bú có thể mắc bệnh cấp tính hoặc mạn tính, vì vậy, việc dùng thuốc đôi khi là cần thiết. Tuy nhiên cần lựa chọn thuốc cho đối tượng này sao cho đạt hiệu quả chữa bệnh mà không làm ảnh hưởng tới trẻ bú mẹ.
Phụ nữ đang cho con bú cần thận trọng khi dùng thuốc.
Thuốc giảm đau, hạ sốt: Thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol và ibuprofen được coi là tương đối “an toàn” ở liều điều trị do các thuốc này ít vào sữa mẹ. Nên hạn chế sử dụng các chế phẩm có chứa codein do tác dụng ức chế của chúng đối với hô hấp của trẻ, và aspirin do nguy cơ liên quan đến hội chứng Reye [gây sưng phù ở gan, não]. Đây là một hội chứng nguy hiểm có thể gây tử vong ở trẻ.
Kháng sinh: Mặc dù lượng thuốc đi vào sữa chiếm nồng độ nhỏ ở liều điều trị thì việc sử dụng kháng sinh ở phụ nữ cho con bú cũng có thể dẫn đến những vấn đề liên quan tới việc thay đổi hệ vi khuẩn đường ruột ở trẻ sơ sinh và dị ứng. Các loại thuốc kháng sinh như penicillin, cephalosporin, erythromycin và roxithromycin là những thuốc được lựa chọn ưu tiên khi cần thiết sử dụng ở phụ nữ cho con bú. Các kháng sinh như azithromycin, clarithromycin, spiramycin là lựa chọn thứ hai. Nên tránh lựa chọn kháng sinh nhóm tetracycline [doxycycline, minoxycline,…] và nhóm fluoroquinolones [levofloxacin, ofloxacin, ciprofloxacin, moxifloxacin,…] khi cho con bú vì có liên quan đến sự phát triển của xương hoặc gây ố vàng răng và viêm đại tràng giả mạc.
Thuốc điều trị viêm loét dạ dày: Các thuốc trung hòa acid dạ dày như phosphalugel [aluminium phosphate], maalox [aluminium hydroxide, magnesium hydroxide, simeticon] được lựa chọn trong thời gian cho con bú do thuốc bài tiết vào sữa mẹ ít và không hấp thu vào máu nên không gây tác dụng toàn thân. Nếu sử dụng kéo dài cần theo dõi nồng độ nhôm, magiê trong máu.
Nếu cần sử dụng các thuốc làm giảm tiết acid nhóm PPI [ức chế bơm proton] thì nên ưu tiên lựa chọn omeprazol do không ảnh hưởng đến trẻ khi sử dụng ở liều điều trị. Các thuốc khác trong nhóm như lansoprazol, rabeprazol, pantoprazol… nên cân nhắc lợi ích và nguy cơ khi sử dụng để quyết định ngừng cho con bú hoặc ngừng sử dụng thuốc.
Thuốc kháng histamin: Nên ưu tiên lựa chọn các thuốc chống dị ứng như loratadin, cetirizine, promethazine, dexchlorpheniramine và diphenhydramine, tuy nhiên cần thận trọng khi sử dụng và không khuyến cáo sử dụng lâu dài do có liên quan đến tác dụng an thần hoặc gây bồn chồn, khó chịu ở trẻ sơ sinh. Cần cân nhắc lợi ích và nguy cơ khi lựa chọn các chế phẩm này.
Thuốc điều trị đái tháo đường: Insulin, metformin và glipizide không đi vào sữa mẹ nên có thể được sử dụng để điều trị đái tháo đường ở phụ nữ đang cho con bú. Nếu sử dụng thuốc chứa glibenclamide cần theo dõi dấu hiệu hạ đường huyết ở trẻ [lơ mơ, khó chịu, ra mồ hôi lạnh, mệt mỏi, thở gấp…]. Các thuốc khác chưa có đầy đủ dữ kiện nên không khuyến cáo sử dụng.
Khuyến cáo của bác sĩ
Nên ưu tiên lựa chọn những loại thuốc thường được sử dụng cho trẻ nhỏ vì những loại thuốc này sẽ an toàn hơn.
Nên dùng thuốc ngay sau khi cho trẻ bú hoặc cách ít nhất 2-4 giờ trước khi cho bú để hạn chế lượng thuốc vào trẻ.
Không sử dụng các dạng thuốc có tác dụng kéo dài do thuốc sẽ hiện diện trong máu và nguồn sữa của người mẹ rất lâu.
Nên dùng thuốc với liều thấp nhất có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất có thể.
Khi đang sử dụng thuốc, người mẹ nên chú ý đến những thay đổi về hành vi và thể trạng của trẻ như bỏ bú, ngầy ngật, sụt cân, tiêu chảy… Khi có những triệu chứng này, người nhà nên đưa trẻ đến khám bác sĩ để tìm nguyên nhân chính xác nhất.
Đọc kỹ tờ hướng dẫn sử dụng thuốc, nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ nếu đang nuôi con bằng sữa mẹ.
Nếu trong lúc mẹ đang cho con bú cần sự hỗ trợ của thuốc kháng sinh thì người mẹ phải sử dụng thuốc như thế nào để an toàn cho con bú? Hãy cùng Youmed tìm hiểu thật kỹ về vấn đề này để đảm bảo an toàn sức khỏe cho mẹ và bé nhé!
1. Mẹ có nên uống thuốc kháng sinh trong thời kỳ cho con bú?
- Đối với các thuốc dùng cho phụ nữ cho con bú sẽ có một số loại thuốc an toàn cho sức khỏe thai phụ lẫn em bé, tuy nhiên cũng có những thuốc sẽ gây ra những tác dụng phụ cho trẻ.
- Dùng kháng sinh trong thời kỳ cho con bú cần phải cân nhắc vì nguy cơ bé không bú mẹ hoặc khả năng ảnh hưởng của thuốc lên bé.
- Nguyên nhân chính là thuốc có thể thải qua việc tiết sữa của mẹ. Vì vậy, việc mẹ sử dụng thuốc kháng sinh cần hạn chế và khi sử dụng phải theo chỉ dẫn bác sĩ, chỉ dùng khi thật sự cần thiết.
2. Uống thuốc kháng sinh bao lâu sau thì cho con bú an toàn?
Các loại thuốc kháng sinh dành cho phụ nữ đang trong thời kỳ con bú thường được chia thành 2 loại:
- Thuốc có tác dụng ngắn
- Thuốc có tác dụng dài
2.1. Đối với thuốc có tác dụng ngắn
- Là những thuốc sẽ có tác dụng trong khoảng 30 – 40 phút ngay khi uống vào cơ thể và sẽ được đào thải hoàn toàn ra khỏi cơ thể sau khoảng 3 tiếng.
- Vì vậy, khi sử dụng các kháng sinh có tác dụng ngắn, sau 3 tiếng thì mẹ có thể cho con bú lại.
2.2. Đối với thuốc có tác dụng dài hơn 24 giờ
- Đây là những thuốc chỉ được chỉ định cho mẹ đang cho con bú trong trường hợp bắt buộc.
- Vì thời gian thải thuốc khá lâu, mẹ nên uống tại các thời điểm bé ngủ giấc ngủ dài hoặc uống vào ban đêm để đến cử bú tiếp theo thì hàm lượng thuốc trong sữa đã giảm.
2.3 Một số kháng sinh an toàn cho phụ nữ có thai
- Amoxicillin, Penicillin V
- Azithromycin, Erythromycin, Clarithromycin
- Cefaclor, Cefuroxim, Cephalexin
- Augmentin
- Trimethroprim
- Flucloxacillin
Kháng sinh Augmentin
3. Những lưu ý khi sử dụng thuốc kháng sinh trong quá trình cho con bú:
Để an toàn khi sử dụng thuốc kháng sinh cho phụ nữ đang cho con bú cần:
3.1. Cân nhắc thuốc bôi thay cho thuốc uống
Nếu mẹ nhiễm nấm hoặc các căn bệnh ngoài da cần thuốc kháng sinh, có thể thay thế thuốc kháng sinh uống trực tiếp bằng thuốc mỡ
3.2. Giãn cách thời gian sử dụng thuốc và cho con bú
Nên uống thuốc ngay sau khi cho con bú và kéo dài thời gian cho cử bú tiếp theo càng lâu càng tốt.
3.3. Kháng sinh chống chỉ định đối với phụ nữ đang cho con bú
Một số loại thuốc kháng sinh sẽ chống chỉ định đối tượng này, vậy nên cần liên lạc với bác sĩ để được sử dụng loại thuốc an toàn.
4. Các biểu hiện bất thường của bé khi mẹ dùng thuốc kháng sinh?
Khi sử dụng thuốc kháng sinh trong thời kì cho bé bú, các mẹ có thể quan sát những điểm bất thường ở trẻ khi mẹ dùng thuốc nhưng đang trong quá trình cho con bú như sau:
- Bé ngủ nhiều hơn bình thường
- Bé bị tiêu chảy [kháng sinh gây rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột của bé]
- Bé bị ọc sữa sau khi bú mẹ
- Bé lười bú, ngừng bú hoặc ít bú mẹ [các thuốc kháng sinh chứa mùi khá nặng, bé có thể cảm nhận được]
5. Mẹ nên làm gì khi bé có biểu hiện bất thường?
Trong thời gian mẹ sử dụng thuốc kháng sinh, nếu mẹ sử dụng các loại có liều lượng nặng, bé còn có thể bị phát ban, bị nôn hoặc tiêu chảy rất nguy hiểm, mẹ cần đưa bé đến ngay bệnh viện và ngưng cho bé sử dụng sữa.
Ngoài ra, sau khi uống thuốc kháng sinh muốn cho con bú và để lượng sữa của mẹ có thể phục hồi lại được như lúc ban đầu, các mẹ cần:
- Uống nhiều nước để giảm bớt nồng độ thuốc kháng sinh, thải bớt lượng thuốc ra đồng thời cũng làm giảm nguy cơ giảm tiết sữa.
- Dành thời gian nghỉ ngơi, tránh căng thẳng sẽ không làm ảnh hưởng đến lượng sữa cho bé bú mỗi ngày.
- Các mẹ nên báo với bác sĩ được đổi sang một nhóm thuốc khác – nhóm thuốc không có tác dụng phụ làm giảm tiết sữa.
6. Mẹ uống thuốc kháng sinh có bị mất sữa không?
- Mất sữa do uống thuốc kháng sinh là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mất sữa.
- Tất cả các loại thuốc kháng sinh đều ảnh hưởng đến cả mẹ và bé, gây ức chế tiết sữa và hoạt động của tuyến sữa, nhưng mức độ ảnh hưởng sẽ khác nhau tuỳ vào loại thuốc mà người mẹ sử dụng.
- Có nhiều mẹ dùng thuốc kháng sinh sẽ thấy sữa ít dần nhưng không mất hẳn, một số ít thì sau dùng thuốc sẽ mất sữa hoàn toàn.
- Vậy nên có thể giải thích được có loại kháng sinh gây mất sữa, có loại thì không. Tuy nhiên, để mất sữa hoàn toàn cần xem xét nhiều yếu tố khác nữa chứ không đơn thuần là do thuốc.
7. Các yếu tố quyết định ảnh hưởng của thuốc kháng sinh đến bé
Một số yếu tố cần lưu ý khi mẹ sử dụng thuốc kháng sinh khi đang cho bé bú:
7.1. Độ tuổi
Trẻ dưới 2 tháng tuổi sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi thuốc kháng sinh có trong sữa mẹ hơn.
7.2. Thành phần của sữa mẹ
Một số phân tử kháng sinh có khuynh hướng hòa tan trong sữa có hàm lượng protein lớn. Do đó, phụ nữ sinh non cần phải thận trọng hơn khi dùng thuốc kháng sinh vì sữa có hàm lượng cao hơn so với những phụ nữ sinh đủ tháng.
7.3. Thành phần hoạt tính trong thuốc
Một số thuốc kháng sinh sử dụng chất phóng xạ và được gọi là dược phẩm phóng xạ. Những hợp chất này có thể có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bé.
7.4. Dùng chung thuốc kháng sinh với loại thuốc khác
Một loại thuốc kháng sinh an toàn có thể trở thành các hợp chất gây hại cho bé khi được sử dụng cùng loại thuốc khác.
Bên trên là những thông tin tổng hợp về việc sử dụng thuốc kháng sinh cho phụ nữ cho con bú. Hãy luôn theo dõi sức khỏe mẹ và bé trong quá trình sử dụng thuốc và nếu có bất kì triệu chứng bất thường nào xuất hiện hãy báo cho bác sĩ để được hỗ trợ và xử trí kịp thời!