So sánh người châu âu và châu á năm 2024
TTO - Trong cuốn sách Tương lai thuộc về châu Á, Parag Khanna đã phác ra chân dung người châu Á rất rõ ràng và rành mạch: hợp tác với họ hoặc bị bỏ lại đằng sau.Sự thay đổi chóng vánh và mạnh mẽ của thế giới trong bối cảnh toàn cầu hóa khiến chúng ta mù mờ khi lần giở lại nguồn cơn của trận lốc này. Lịch sử thống trị của Âu - Mỹ vài trăm năm qua vẫn khiến nhiều người nghĩ về toàn cầu hóa như sự di chuyển một chiều từ phương Tây đổ về hướng Đông. Còn tiến sĩ Parag Khanna lại thích đi ngược, ít nhất trong mắt người phương Tây là vậy. Cuốn sách Tương lai thuộc về châu Á của Parag Khanna là một nghiên cứu địa chính trị hiếm hoi được dịch và giới thiệu nghiêm túc tại Việt Nam ngay sau khi được phát hành lần đầu chỉ cách đây một năm. Lần trở lại sợi dây lịch sử, tham vọng châu Á hóa thế giới của phương Đông đã xuất hiện cách đây cả thế kỷ, nếu trừ đi những cuộc xâm lược của người Hung, Mông Cổ vào đất châu Âu trước đó vài trăm năm. Để tránh cái nhìn phiến diện "dĩ Âu vi trung" (lấy châu Âu làm trung tâm), cuốn sách của Parag Khanna đã thận trọng tiếp cận châu Á ở góc độ lịch sử, chính trị, kinh tế, văn hóa, tư tưởng... và chứng minh người châu Á không chạy theo các tiêu chuẩn phương Tây như mọi người vẫn thường áp đặt. Khi các nước châu Á nhìn vào thời kỳ thuộc địa, họ thấy một kỷ nguyên tự mãn chứ không phải tự ti và rút ra được bài học nếu họ xung đột với nhau, các thế lực bên ngoài sẽ thành "ngư ông đắc lợi". Các chính trị gia châu Á đổ đến Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Singapore) để học cách quản lý kỹ trị chứ không phải đến Anh - Mỹ để theo đuổi các giá trị dân chủ đang gây xáo trộn ở chính những đất nước sinh ra chúng. Người châu Á cũng liên tục thử nghiệm các chính sách bảo hộ kinh tế trong nước từ bài học vươn lên ngoạn mục của Nhật Bản, Hàn Quốc mặc cho những chỉ trích, trừng phạt từ thế giới phương Tây. Và ngày càng nhiều học giả Âu - Mỹ đến châu Á để học chứ không phải để dạy. Những vườn ươm sáng tạo nảy mầm khắp Trung Quốc, Singapore, Việt Nam, Nhật Bản... để thoát ra khỏi cái bóng Thung lũng Silicon nhỏ bé. Nếu thế kỷ 19 khắc họa quá trình châu Âu hóa thế giới và thế kỷ 20 là quá trình Mỹ hóa, vậy thế kỷ 21 là thời đại của châu Á hóa. Từ những danh mục đầu tư, các cuộc chiến tranh thương mại đến những bộ phim Hollywood và tuyển sinh đại học, không có khía cạnh nào của cuộc sống có thể miễn nhiễm với quá trình châu Á hóa. "Chúng ta biết đây sẽ là thế kỷ của châu Á. Giờ đây cuối cùng chúng ta đã có một bức tranh chính xác về dáng dấp của khu vực này" - Parag Khanna khẳng định. Văn phong trong nghiên cứu của Parag Khanna dường như hướng đến phương Tây, đặc biệt là Mỹ, thế nhưng nhìn chung cũng hướng về những người châu Á đánh giá thấp sự trỗi dậy của lục địa hoặc bị nuốt trọn bởi bức tranh toàn cảnh bao trùm. Như đại ý cuốn sách của tiến sĩ Parag Khanna, muốn hiểu thế giới, người châu Âu phải hiểu người châu Á; và người châu Á muốn không về nhì, phải hiểu được chính mình. Đúng theo nghĩa đen, người Châu Á, người Châu Âu thuộc những phương trời khác nhau nên lối sống, cách hành xử khác biệt, thậm chí đối nghịch nhau. Loạt hình ảnh đồ họa, tạm gọi là Đông Tây gặp gỡ dưới đây sẽ so sánh một cách hài hước, chiêm nghiệm nhất để làm nổi bật lên sự khác biệt trong lối sống của cư dân Châu Á và Châu Âu. 1-Cách thể hiện cảm xúc Tại bức ảnh màu xanh là đại diện cho hình ảnh người Châu Âu. Nếu như trong lòng họ nghĩ gì, đang buồn, vui hay phẫn nộ thì gương mặt có biểu cảm tương tự, chân thực, thẳng thắn. Ngược lại người Châu Á trong bức hình màu đỏ có cách thể hiện “khó lường”. Bởi gương mặt tươi cười mọi lúc nhưng trái với suy nghĩ trong đầu. Có thể họ đang bất mãn hay không hài lòng nhưng ngoài mặt vẫn tươi vui, bạn khó mà đoán biết. 2-Văn hóa xếp hàng Dưới tấm hình này bạn dễ nhận thấy, người Châu Âu luôn nguyên tắc khi xếp hàng, đợi đến lượt, tôn trọng người đến trước. Đây cũng là sự lịch thiệp của họ đáng để học hỏi, khi mà người dân Châu Á còn cảnh chen lấn, xô đẩy, giành phần thắng về mình. Người Châu Á nhìn trong bức hình này có thể nói sở hữu tính cách nôn nóng, hấp tấp hơn. Họ khó mà biết cách chờ đợi và tạo được thói quen tự giác, nghiêm chỉnh khi ở đám đông. 3-Văn hóa giao tiếp tại nhà hàng, nơi công cộng Tại những chốn đông người nếu người Châu Á coi đó như “chốn không người” mặc sức la hét, âm thanh hết cỡ, vui đùa bất tận không để ý đến xung quanh. Thì ngược lại người Châu Âu tiết chế hơn, họ im lặng, nói nhỏ, tôn trọng không gian chung. Vì thế khi bạn có cơ hội định cư Châu Âu sẽ quan sát được tại các quán xá, nhà hàng ở Tây, dù lượng khách luôn đông đúc nhưng không ồn ào. Họ nói chuyện đủ để đối phương nghe rõ mà không làm ảnh hưởng đến xung quanh. 4-Đối xử với trẻ con Nếu như người Tây phương họ coi một đứa trẻ sinh ra bình đẳng như mọi thành viên trong gia đình để nuôi dạy. Thì ngược lại người Châu Á coi đứa bé như trung tâm của vũ trụ khi mà cha mẹ, ông bà, chú bác… tất cả xoay quanh chiều theo trẻ. Điều này dễ lý giải vì sao trẻ phương Tây thường tự lập hơn, có ý thức, sống có trách nhiệm hơn với gia đình, xã hội. Ngược lại trẻ Châu Á bị bao bọc quá nhiều nên đến khi trưởng thành vẫn nghĩ mình là “cái rốn của vũ trụ” khó mà tự lập. 5-Cách đi lại, di chuyển Những năm 1970, người phương Tây đã tân tiến hơn, sử dụng xe hơi để di chuyển trong khi người phương Đông đi lại thô sơ. Khi xã hội phát triển người Châu Âu chọn cách di chuyển thân thiện với môi trường, bảo vệ sức khỏe, bằng xe đạp thì người Châu Á nỗ lực di chuyển cùng kẹt xe, khói bụi với xe hơi. 6-Cách đi du lịch Nếu như người Tây phương coi chuyến đi du lịch là hành trình trải nghiệm, khám phá, tìm hiểu đó đây, mở rộng tầm mắt. Họ kết hợp du lịch để học hỏi, thì người Châu Á coi đó như tận hưởng nên điều họ quan tâm nhất chính là check in, ghi hình để làm kỷ niệm hay khoe trên trang cá nhân. 7-Biểu tượng về cái đẹp Với người dân Châu Âu, một làn da rám nắng, nâu bóng đại diện cho sự mạnh mẽ, khỏe khoắn. Ngược lại người phương Đông thích da trắng và tìm mọi cách chống nắng. Vì thế chuẩn mực về làn da, cái đẹp của người Châu Âu- Á về điều này hoàn toàn đối lập nhau. 8-Các mối quan hệ xã hội Nếu người phương Tây rõ ràng rành mạch trong các mối quan hệ. Thậm chí đơn giản, dễ hiểu để gọi tên các mối quan hệ đó. Thì với người Á Đông ngược lại sơ đồ quan hệ rất phức tạp, nhiều khi rối, khó phân định. 9-Cách giải quyết vấn đề Người phương Tây đi thẳng vào vấn đề, tìm ra nút thắt chuẩn xác để tháo gỡ. Ngược lại người Á Đông chọn đi đường vòng, mất thời gian, công sức để hòa giải nó, tránh làm mất lòng, tránh thiệt hại. 10-Cách trình bày quan điểm Tương tự như cách giải quyết vấn đề, người phương Tây đi thẳng vào vấn đề cần trình bày với suy nghĩ rõ ràng, thẳng thắn. Ngược lại người Châu Á luôn quanh co, đi đường vòng, mềm mỏng khôn khéo, “nói giảm nói tránh”, ẩn ý để đưa ra quan điểm cá nhân. 11-Quan niệm về giờ giấc Người Châu Âu đúng giờ như đã hẹn, họ không có khái niệm “giờ cao su” như dân Châu Á. Vì thế đến Châu Á tại bất cứ đâu bạn thấy việc họ đi trễ, muộn là bình thường. 12- Quan niệm về lãnh đạo Với người Châu Á, sếp là người cao hơn hẳn, vượt trội, thậm chí đáng sợ, xa cách. Tuy nhiên tại phương Tây, lãnh đạo là ông chủ thuê bạn làm việc, cần bạn, trả công cho bạn, đánh giá đúng năng lực của bạn nên tầm nhìn cũng ngang hàng, không đáng sợ. Như vậy nhìn chung người Châu Âu dám thể hiện bản thân, chứng minh năng lực và tự tin bất cứ đâu. Đồng thời họ có lối sống văn minh, trách nhiệm và ý thức dù bất cứ đâu. Trong khi người Châu Á thường thể hiện chưa tốt. Đây cũng là lý do mà nhiều người có xu hướng đầu tư để định cư trở thành công dân Châu Âu ngày một nhiều hơn. |
