Liên quan tới việc tiêm vắc xin Covid-19, nhiều người đặt ra câu hỏi tại sao vắc xin Covid phải tiêm nhiều mũi, và việc tiêm đủ số mũi có ý nghĩa như thế nào trong việc phòng chống dịch bệnh. Vì thế, bài viết hôm nay chúng tôi sẽ đề cập đến vấn đề này.
1. Tại sao vắc xin Covid phải tiêm nhiều mũi
Nhiều loại vắc xin cần tiêm nhắc lại để tạo đủ miễn dịch, giúp cơ thể có khả năng phòng ngừa bệnh tật. Ngoài ra, sau một thời gian tiêm có thể số lượng kháng thể sẽ giảm xuống nên cần tiêm nhắc lại, trong đó có vắc xin Covid-19.
Vắc xin Covid-19 là gì?
Vắc xin Covid-19 là vắc xin tạo kháng thể giúp cơ thể nhận biết và chiến đấu lại virus SARS-CoV-2. Hiện nay, những loại vắc xin Covid trên thế giới đều được chứng minh đạt hiệu quả cao trong phòng, tránh dịch bệnh đồng thời giảm tỷ lệ tử vong do virus này gây ra.
Với tình hình dịch bệnh phức tạp như hiện nay, tiêm vắc xin là biện pháp hữu hiệu nhất để đưa nhân loại thoát khỏi đại dịch đồng thời đưa cuộc sống về lại trạng thái bình thường.
Tiêm vắc xin là biện pháp hữu hiệu để đưa cuộc sống về trạng thái bình thường
Tại sao vắc xin Covid phải tiêm nhiều mũi?
Theo nhiều chuyên gia nghiên cứu về dịch bệnh, mũi vắc xin Covid thứ hai làm giảm số lượng người mắc Covid một cách đáng kể. Liều thứ hai có khả năng tạo miễn dịch cộng đồng và bảo vệ con người trước những biến chứng nguy hiểm mà virus SARS-CoV-2 gây ra. Nếu bỏ qua liều thứ 2, không chỉ miễn dịch cá nhân bị ảnh hưởng mà miễn dịch cộng đồng cũng bị ảnh hưởng.
Đặc trưng phổ biến của virus là tìm vật chủ. Do đó, tiêm đầy đủ hai mũi vắc xin là cách tốt nhất để ngăn chặn những biến thể của Covid-19 xâm nhập vào cơ thể. Bạn hoàn toàn có thể tránh được nguy cơ tử vong nếu tiêm đủ hai mũi vắc xin.
Một nghiên cứu về khả năng mắc, tử vong vì Covid-19 nếu tiêm đầy đủ và chỉ tiêm một mũi đã cho kết quả rằng: Số người nhập viện khi tiêm đủ hai mũi vắc xin chỉ dưới 1%. Trong khi đó, người nhập viện khi chưa tiêm đủ chiếm hơn 3%. Ngoài ra, nếu tiêm đủ hai mũi, hiệu quả ngăn ngừa nguy cơ tử vong đạt tới 98%. Tỷ lệ này giảm còn 64% nếu bạn chỉ tiêm một lần.
Tại sao vắc xin Covid phải tiêm nhiều mũi là thắc mắc của nhiều người
2. Điều gì xảy ra nếu chỉ tiêm một mũi vắc xin Covid
Sau khi đã có câu trả lời cho vấn đề tại sao vắc xin Covid phải tiêm nhiều mũi, bạn cần lưu ý những điều có thể xảy ra nếu bạn chỉ tiêm một mũi. Theo khuyến cáo, để đạt được miễn dịch tối đa, bạn cần tiêm đủ phác đồ 2 mũi. Hiện nay, một số nước đã bắt đầu tiêm mũi thứ 3 để củng cố lại miễn dịch. Thế nhưng, thực tế tại nước ta hiện nay, số lượng người bỏ qua mũi tiêm thứ 2 khá nhiều. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến khả năng miễn dịch của cơ thể cũng như miễn dịch cộng đồng.
Việc tiêm không đủ liều lượng hay không đúng lịch khiến bạn vẫn có nguy cơ mắc Covid-19 nếu tiếp xúc với F0 bởi hệ miễn dịch sẽ giảm đi rất nhiều, hoặc không đạt đến mức kháng thể để trung hòa được virus nếu chỉ tiêm một mũi. Tổ chức Y tế thế giới đã khẳng định việc giữ khoảng cách, đeo khẩu trang hay rửa tay, kháng khuẩn là vẫn chưa đủ. Chỉ tiêm vắc xin mới có thể giúp thế giới thoát khỏi đại dịch.
Hiện nay, SARS-CoV-2 đã xuất hiện nhiều biến thể nguy hiểm, tỷ lệ mắc và tử vong ngày càng cao. Do đó, việc tiêm vắc xin cần được thực hiện đầy đủ, nhất là khi tất cả các loại vắc xin Covid-19 [trừ vắc xin của Johnson & Johnson] đều có phác đồ tiêm đủ 2 mũi.
Trong trường hợp bạn đã bỏ lỡ lịch tiêm mũi 2, hãy đến trung tâm tiêm chủng gần nhất để hoàn thành mũi còn lại.
Tiêm đủ vắc xin giúp cơ thể đạt miễn dịch tối đa
3. Những lưu ý trước và sau khi tiêm vắc xin Covid-19
Dù chế độ ăn uống không ảnh hưởng nhiều nhưng việc ăn uống khoa học, hợp lý sẽ giúp vắc xin phát huy tối đa công dụng của mình. Do đó, ngoài việc tìm hiểu tại sao vắc xin Covid phải tiêm nhiều mũi, bạn nên chú ý đến chế độ ăn uống trước và sau khi tiêm.
Không uống rượu trước và sau khi tiêm
Sau khi tiêm, đa số sẽ gặp những tác dụng phụ như đau đầu, mỏi người, sốt, buồn nôn,… Khi uống rượu trong thời điểm này, cơ thể mất nước khiến những tác dụng phụ càng nghiêm trọng. Ngoài ra, nếu bạn uống rượu sau khi tiêm sẽ rất khó phân biệt phản ứng của rượu với phản ứng sau khi tiêm vắc xin của cơ thể.
Hệ miễn dịch của bạn cũng bị ảnh hưởng rất nhiều nếu uống rượu. Giấc ngủ cũng bị ảnh hưởng về cả chất lượng lẫn thời lượng. Chính những tác nhân này sẽ gây ra chứng rối loạn chức năng miễn dịch tối ưu.
Tuyệt đối không uống rượu trước và sau khi tiêm
Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, khoa học trước và sau khi tiêm
Trước cũng như sau khi tiêm, bạn nên bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể, đặc biệt là chất xơ có trong rau xanh, trái cây, các loại đậu, hạt. Một chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng sẽ hỗ trợ hệ miễn dịch và hỗ trợ kháng viêm. Bạn cũng nên hạn chế tối đa đường và chất béo bão hòa như thịt mỡ, sữa, đồ ngọt,…
Điều quan trọng là bạn phải uống đủ nước trước và sau khi tiêm đồng thời trước khi đi ngủ ít nhất 6 giờ, bạn không được uống caffeine.
Với những người có tiền sử ngất xỉu hoặc đã từng ngất xỉu ở lần tiêm trước thì nên uống nước và ăn nhẹ trước khi tiêu. Điều này sẽ giúp bạn bớt lo lắng đồng thời ổn định lượng đường trong máu.
Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể để vắc xin đạt hiệu quả tốt nhất
Một số người có thể buồn nôn sau khi tiêm. Do đó, bạn có thể chuẩn bị một số thức ăn nhạt và dễ tiêu như chuối, nước dừa, khoai tây,… và uống đủ nước để cơn buồn nôn giảm bớt. Nếu sau khi tiêm cảm thấy chán ăn, hãy chia bữa ăn thành những bữa nhỏ và chỉ ăn nhẹ. Đồng thời khi lựa chọn thực phẩm, chỉ nên chọn những thực phẩm tươi, nguyên chất, hạn chế thức ăn chế biến sẵn để đảm bảo dinh dưỡng.
Hi vọng qua những chia sẻ trên, bạn đã có câu trả lời chính xác cho vấn đề tại sao vắc xin Covid phải tiêm nhiều mũi. Việc tiêm đầy đủ hai mũi sẽ giảm nguy cơ mắc và tử vong do Covid-19 đồng thời là chìa khóa để khống chế dịch bệnh thành công. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về sức khỏe khác, bạn có thể liên hệ với Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC qua tổng đài 1900565656 để được tư vấn và giải đáp.
Tại sao vắc xin thường đòi hỏi phải tiêm nhiều liều?
Trả lời: Vắc xin thường đòi hỏi phải tiêm nhiều liều ví các lý do sau:
Đối với một số vắc xin, ví dụ như vắc xin bất hoạt, do một liều không tạo ra đủ miễn dịch, nên người ta phải tiêm thêm liều để kích cơ thể sinh miễn dịch nhiều hơn. Ngoài ra sau khi tiêm đủ các liều cơ bản, nồng độ kháng thể giảm xuống, nên người ta phải bổ sung thêm mũi tiêm nhắc lại, ví dụ như tiêm nhắc lại vắc xin bạch hầu-ho gà-uốn ván vào lúc trẻ được 18 tháng tuổi sau khi trẻ đã được tiêm đủ 3 mũi cơ bản lúc 4 tháng tuổi. Một số vắc xin sống, cần phải tiêm nhắc lại một mũi vắc xin nữa để tạo miễn dịch tối đa. Đặc biệt đối với vắc xin cúm mùa, vì vi rút cúm thường xuyên thay đổi tính kháng nguyên, nên vắc xin cúm mùa phải được tiêm hằng năm để bảo đảm sự tương đồng giữa chủng vi rút cúm có trong vắc xin và chủng vi rút cúm hiện đang lưu hành.
- Thứ năm, 08/07/2010 08:08 [GMT+7]
Gần đây, một số dịch bệnh ở trẻ em mặc dù đã được tiêm chủng vaccine, nhưng đang có biểu hiện gia tăng số ca mắc. Theo đánh giá của ngành y tế, do trẻ em còn thiếu các mũi tiêm nhắc lại nên hiệu quả phòng bệnh của các loại vaccine chưa cao.
| Mũi tiêm nhắc lại rất cần thiết với trẻ em. Ảnh: T.L. |
Để làm rõ hơn vấn đề này, PV Báo Lao Động đã có cuộc trao đổi với PGS-TS Đỗ Sỹ Hiển - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và tư vấn về sức khỏe cộng đồng.
Thưa ông, vì sao phải cần có các mũi tiêm vaccine nhắc lại? - Sở dĩ cần có các liều tiêm nhắc vì sau khi tiêm đủ liều một loại vaccine, cơ thể có được miễn dịch bảo vệ cần thiết, tuy nhiên thời gian bảo vệ của từng loại vaccine khác nhau. Độ bền vững của kháng thể phụ thuộc vào bản chất của vaccine, chủng dùng để sản xuất, công nghệ sản xuất, đáp ứng của cơ thể...
Nói chung miễn dịch được tạo ra bởi các loại vaccine sẽ giảm dần theo thời gian, đến một lúc nào đó cơ thể không đủ sức chống lại sự tấn công của mầm bệnh và do vậy việc tiêm các mũi nhắc lại để nâng cao hiệu giá kháng thể là rất cần thiết để bảo vệ cơ thể. Ở VN đã tiêm nhắc liều cho một số vaccine quan trọng như vaccine bại liệt cho trẻ em, vaccine uốn ván cho phụ nữ. Sau khi nhận đủ 3 liều vaccine bại liệt cơ bản, từ năm 1993-1998, hàng năm trẻ em dưới 5 tuổi còn được uống 2 liều vaccine bại liệt bổ sung. Vì thế chúng ta đã thanh toán được bại liệt vào năm 2000. Với vaccine uốn ván, phụ nữ có thai và phụ nữ tuổi 15-35, sau khi được tiêm 2 liều vaccine cơ bản, hàng năm còn được tiêm nhắc cho đủ 5 liều vaccine để có miễn dịch bền vững. Kết quả là VN loại trừ được bệnh uốn ván sơ sinh vào năm 2005. Tiến tới loại trừ bệnh sởi vào năm 2012, từ năm 1999 - 2002 - 2003 VN đã tổ chức nhiều chiến dịch tiêm vaccine sởi mũi 2 cho trẻ em từ 9 tháng tới 10 tuổi trong cả nước.Việc tiêm nhắc lại các loại vaccine dựa trên những căn cứ nào? - Do kháng thể được tạo nên bởi việc tiêm chủng các loại vaccine là rất khác nhau. Có những vaccine có thời gian bảo vệ ngắn như vaccine cúm chỉ có tác dụng trong 1 năm, vaccine tả: 2 năm, vaccine thương hàn, não mô cầu, phế cầu [với kháng nguyên không cộng hợp], vaccine viêm não Nhật Bản bất hoạt...: 3 năm.
Những vaccine có thời gian bảo vệ trung bình khoảng 4- 5 năm như bạch hầu, ho gà, uốn ván [DPT], thuỷ đậu, Hib, uốn ván... Việc tiêm nhắc lại mỗi loại vaccine phụ thuộc vào các yếu tố như: Cơ chế miễn dịch, lứa tuổi nguy cơ, sự biến đổi chủng gây bệnh, dịch tễ học của bệnh cần phòng, chống, độ an toàn của vaccine, đáp ứng của cơ thể, điều kiện và tính hiệu quả của lịch tiêm nhắc... Chẳng hạn với vaccine DPT sau khi tiêm đủ 3 mũi vào tháng tuổi 2-3-4 có khả năng bảo vệ trẻ đến 4-5 tuổi, tuy nhiên lịch tiêm nhắc được khuyến cáo vào tháng tuổi 18-24 nhằm đảm bảo tính an toàn [vì tiêm nhắc quá muộn, tỉ lệ phản ứng không mong muốn sẽ cao hơn]. Với một số bệnh mặc dù thời gian bảo vệ của vaccine kéo dài nhưng sau nhiều năm đặc điểm dịch tễ học có nhiều thay đổi làm ảnh hưởng tới khả năng bảo vệ. Ví dụ bệnh sởi, ho gà, bạch hầu, viêm não Nhật Bản, thủy đậu... trước đây chỉ gặp ở trẻ em thì nay người trưởng thành cũng mắc bệnh. Một trong các nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên là khi mầm bệnh còn lưu hành rộng rãi, việc phơi nhiễm với mầm bệnh thường xuyên xảy ra. Khi sự lưu hành của mầm bệnh ở mức rất thấp, kháng thể bảo vệ sau tiêm chủng giảm đi nhanh chóng dẫn tới lứa tuổi mắc bệnh có sự thay đổi. Do vậy việc tiêm nhắc vaccine là rất cần thiết cho các lứa tuổi lớn hơn.Ở VN hiện nay, những loại vaccine nào cần phải tiêm nhắc lại và tiêm cho những đối tượng nào? - Hiện nay Nhà nước không thể bao cấp tiêm miễn phí tất cả các vaccine. Với các đối tượng nguy cơ cao hoặc sống ở các vùng lưu hành nặng của bệnh, trẻ em đến tuổi đi học... cần quan tâm đến việc tiêm nhắc vaccine. Ở VN, việc tiêm nhắc vaccine DPT là hết sức cần thiết nhưng chưa được thực hiện.
Do vậy việc tiêm nhắc vaccine này cho trẻ lúc 18 tháng tuổi trong lịch tiêm chủng mới bắt đầu từ năm 2010 là sự nỗ lực lớn của ngành y tế. Sắp tới, việc tổ chức chiến dịch tiêm mũi 2 vaccine sởi cho trẻ em dưới 6 tuổi trong cả nước. Hiện nay, có nhiều loại vaccine khác cũng được khuyến cáo tiêm nhắc.Tuy nhiên hiện nay có nhiều bậc cha mẹ còn chưa hiểu biết đầy đủ về lịch tiêm chủng, đặc biệt là sự cần thiết phải tiêm nhắc lại và tiêm khi nào. Vì thế đã ảnh hưởng tới tỉ lệ tiêm chủng, tới hiệu quả phòng bệnh của việc sử dụng vaccine.
Ngọc Phương thực hiện