Chụp lại hình ảnh,
Bạn có thể thuận mắt phải giống như thuận tay phải [Ảnh: iStock]
Tương đối ít người thuận tay trái, tại sao như vậy là câu hỏi khó. Tuy nhiên khoa học về sự thuận tay cho hay những điều thú vị về bạn, từ việc nó có thể thay đổi cách nghĩ của bạn đến việc là bạn có thể 'thuận tai trái'.
Kể từ lúc chúng ta cầm mẩu bút chì mầu và bắt đầu vẽ nghuệch ngoạc khi là trẻ con thì đã rõ ta thuận tay phải hay tay trái. Nhưng điều gì làm cho một tay chiếm ưu thế? Và vì sao những người tay trái là thiểu số?
Để biết thêm nữa, Adam Rutherford và tôi quyết định điều tra khoa học và lịch sử của việc thuận tay cho chuỗi bài "Những trường hợp lạ lùng của Rutherford và Fry" trên BBC Radio 4.
Chẳng mấy mà ta thấy rõ ràng câu hỏi trên còn nhiều vấn đề hơn ta nghĩ: thí dụ, tôi không bao giờ được biết rằng cơ thể chúng ta lại không cân xứng về nhiều mặt khác nữa. Lấy mắt làm ví dụ. Bạn có thể biết mình thuận mắt nào bằng thử nghiệm sau:
Đưa ngón tay cái ra xa trước mặt. Trước hết nhìn nó bằng cả hai mắt, rồi lần lượt bịt từng mắt một. Mắt khỏe là mắt ta thấy ngón cái gần nhất so với nhìn bằng hai mắt.
Cũng tương tự như vậy, bạn có thể thử tai mình: Bạn thường dùng tai nào nghe điện thoại? hoặc để nghe lén qua tường?
Thật buồn cười khi thấy những điều bất đối xứng hoạt động, tôi thường phát hiện ra mình cầm điện thoại tay trái và ép nó, khá gượng gạo, vào tai phải, trong lúc ghi chép bằng tay phải. Nếu để cho dễ làm thì cách làm trên là không thuận lợi. Tất cả chỉ là làm theo thuận sức tự nhiên của mình.
Xét tổng thể thì 40% chúng ta thuận tai trái, 30% mắt trái và 20% bàn chân trái.
Nhưng khi xét về tay thì chỉ 10% người là thuận tay trái.
Sao lại có thể như vậy? Vì sao người thuận tay trái lại là thiểu số?
Trước đây, học trò dùng tay trái bị coi là sai tiêu chuẩn, và lạ thay, những lời ám chỉ vẫn còn lưu lại trong ngôn ngữ. Từ "left" [trái] theo tiếng Anh, lấy từ "lyft" của Anglo-Saxon, nghĩa là "yếu". Ngược lại với từ đó là "dexter", tức khéo léo và đúng.
Vậy cái gì quyết định ta thuận tay nào? Theo quan điểm tiến hóa thì chuyên về dùng một tay hợp lý hơn. Khỉ tinh tinh có xu hướng chọn một tay cho những việc khác nhau.
Hãy xét việc bắt mối. Sau khi chọn một que tốt, con khỉ chọc vào tổ mối, cảm nhận xúc giác cho nó biết một loạt thông tin về chiều sâu, độ rộng, nhiều hay ít mối. Nó sẽ kéo nhẹ nhàng que để lộ ra các con mối đang cắn vào chiếc que xâm vào. Mối không để ý và bị con khỉ đói nhai ngấu nghiến. Do chỉ dùng chuyên một tay nên khỉ trở nên khéo léo thành thạo và bắt được nhiều mối.
Nhưng khi các chuyên gia về khỉ nghiên cứu hắc tinh tinh trong tự nhiên, họ thấy cách sử dụng tay của khỉ rất khác chúng ta. Cho mỗi một loại việc thì khoảng 50% khỉ dùng tay phải, 50% khỉ dùng tay trái. Vậy ở điểm nào trên sơ đồ cây tiến hóa của loài người sinh ra tỷ lệ 1/10 này?
Một manh mối quan trọng đến từ răng của người Neanderthal. Hóa ra người Neanderthals là thông minh nhưng hậu đậu. Tổ tiên chúng ta dùng răng để kẹp giữ các mảng thịt, và cầm dao bằng tay thuận để cắt nhỏ thịt. Những hình rãnh rõ nét ở phía trước răng cửa của họ cho thấy họ dùng tay nào để cầm thịt, tay nào cầm dao. Điều khó tin nổi, khi ta so sánh số người Neanderthals thuận tay phải và thuận tay trái thì vẫn ra tỷ lệ 1/10 như ngày nay.
Chúng ta biết rằng việc dùng tay nào là có di truyền. Tuy nhiên, các chuyên gia di truyền vẫn còn đang xác định đoạn nào của DNA dính líu đến việc này, và có thể phải có tới 40 gien khác nhau tham gia. Và vì còn chưa xong nên câu trả lời cái gì quyết định tay phải hay trái và vì sao người tay trái là thiểu số vẫn là "không biết".
Nhưng người thuận tay trái có bị tác động gì trong cuộc sống không ngoài việc thấy kéo, fec mơ tuya và bút máy cho người tay phải có gây chút ít khó chịu?
Cho đến nay đang có một cuộc tranh luận dài về thuận tay trái thì ảnh hưởng thế nào đến não. Bán cầu não phải kiểm soát tay trái, và ngược lại. Và vì vậy thuận tay trái có tác động phụ đến cách sắp xếp trong bộ não.
"Những người thuận tay trái có nhiều thay đổi trong tổ chức của bộ não," Chris McManus, nhà tâm lý học ở University College London [UCL] và tác giả cuốn "Tay Phải, Tay Trái", giải thích.
"Linh cảm riêng của tôi là người thuận tay trái thì vừa tài năng hơn và vừa chịu khiếm khuyết. Nếu bạn thuận tay trái bạn sẽ thấy não bạn được tổ chức khác thường một chút và tự nhiên thấy mình có những kỹ năng mà người khác không có."
Tuy nhiên, không phải mọi người đều đồng ý. Dorothy Bishop là giáo sư tâm lý học thần kinh ở trường đại học Oxford và bà có một mối quan tâm riêng tư. "Bản thân tôi là thuận tay trái và tôi luôn không biết vì sao tôi khác người khác."
"Qua nhiều năm đã có nhiều kiểu tuyên bố rằng người thuận tay trái có liên quan đến những khuyết tật như chứng khó đọc và tự kỷ. Mặt khác, lại có nhiều thuộc tính tốt, người ta nói rằng những nhà kiến trúc sư và nhạc sĩ thường hay là người thuận tay trái."
Nhưng sau khi xem xét số liệu, Bishop thấy không thuyết phục. Rất nhiều những liên hệ này, bà nói, là kết quả của cái gọi là thiên vị trong báo cáo chọn lọc. Các nhà khoa học bổ sung câu hỏi về sự thuận tay vào nghiên cứu của họ, thí dụ, về mức độ sáng tạo, và phấn khích nếu họ thấy có sự liên quan phù hợp, nhưng lại không báo cáo khi các thí dụ cho thấy không có sự liên quan nào.
Chụp lại hình ảnh,
Trẻ con thể hiện rất nhanh chóng là nó thuận tay nào
Bà nói đúng là khi ta xem xét ở các điều kiện hiếm có, như Hội chứng Down, động kinh và tê liệt não, thì tỷ lệ thuận tay trái so với tay phải thiên về 50:50 hơn là 1:10.
Nhưng, Bishop nói, việc thuận tay trái có thể là mang tính triệu chứng hơn là nguyên nhân.
"Không phải bản thân việc thuận tay trái tạo ra rắc rối," bà giải thích, "dường như nó có thể là một triệu chứng của điều kiện cơ bản nào đó. Nhưng ở phần lớn người, nó không có một ý nghĩa gì cả đối với sự phát triển nhận thức trí tuệ."
Việc tranh luận bùng nổ dữ dội, và hãy còn nhiều điều cần khám phá về não người thuận tay trái. Một phần của rắc rối là khi các nhà thần kinh học nhìn vào các khía cạnh khác nhau của phản ứng thì nghiên cứu chụp cộng hưởng từ chỉ được thực hiện ở những người thuận tay phải để thử và giảm thiểu những thay đổi giữa các người tham gia khác nhau. Chỉ ở những nghiên cứu riêng biệt với người thuận tay trái thì họ mới được mời tham gia.
Do tôi hiện có bầu 7 tháng, thật là thú vị nghĩ rằng con tôi đã đã xác định nó sẽ thuận tay phải hay trái. Chúng tôi biết điều này vì Peter Hepper, ở trường đại học Queen ở Belfast, đã làm một số nghiên cứu siêu âm tuyệt vời xem xét các cử động của bé ở trong bụng mẹ.
Ông thấy 9/10 bào thai ưa mút ngón cái bên phải, thể hiện đúng mẫu hình ta thấy trong dân số nói chung. Và khi ông theo dõi những đứa trẻ này nhiều năm sau, những đứa trẻ mút ngón cái bên phải trong bụng mẹ sẽ trở thành thuận tay phải, đứa mút ngón bên trái, thuận tay trái.
Do vậy, mặc dù con tôi đã chọn tay nào là tay thuận, tôi sẽ không giữ bí mật cho đến khi nó quyết định cầm mẩu bút chì mầu và bắt đầu vẽ nguệch ngoạc.
Bài tiếng Anh đăng trên BBC Future
Không ít người cho rằng, người thuận tay trái chiếm số ít nên họ thông minh hơn.
- Đây là 9 biểu hiện của trẻ thông minh, con bạn sở hữu bao nhiêu dấu hiệu này?
- 6 thói quen này có thể “đánh cắp” trí thông minh của trẻ, điều thứ 4 nhiều cha mẹ mắc phải nhất
Tại sao lại có những người thuận tay trái?
Người ta ước tính rằng, 10-13,5% dân số trên thế giới không thuận tay phải, trong đó rất nhiều người cảm thấy không thoải mái khi sử dụng cả 2 tay nên phần lớn họ sẽ chọn thuận tay trái.
Nghiên cứu của Sebastian Ocklenburg, Judith Schmitz và Onur Gunturkun ở Đại học Ruhr Bochum, cùng với các đồng nghiệp khác ở Hà Lan và Nam Phi đã phát hiện ra rằng, hoạt động gen trong tủy sống không đối xứng có thể là nguyên nhân khiến một người thuận tay trái hoặc phải.
Trước đây người ta cho rằng, sự khác biệt về gen giữa bán cầu não trái và phải quyết định ai đó thuận tay trái hay phải. Nhưng một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Elife cho thấy, câu trả lời có liên quan tới tủy sống.
Người thuận tay phải hay trái đã được xác định trước khi chào đời. [Ảnh minh họa]
Họ cũng phát hiện ra việc một người thuận tay phải hay trái đã được xác định trước khi chào đời. Những cuộc siêu âm vào tuần thứ 13 của thai kỳ đã có thể thấy em bé có xu hướng mút tay.
Bé sơ sinh 4 ngày tuổi bị ve chó cắn trên đầu, bố mẹ có một hành động được bác sĩ hết lời khen ngợiĐọc ngay
Sự chuyển động của cánh tay và bàn tay do vỏ não chịu trách nhiệm, nó sẽ gửi tín hiệu đến tủy sống. Khi thai nhi phát triển trong bụng mẹ, lúc đến tuần thứ 15, vỏ não và tủy sống vẫn chưa được kết nối, nhưng việc thuận tay phải hay trái đã được xác định.
Nói cách khác, thai nhi đã có thể bắt đầu cử động và chọn lấy một ngón tay yêu thích để mút trước khi não bộ bắt đầu phát triển và điều khiển cơ thể.
Người thuận tay trái thông minh hơn người thuận tay phải?
Theo thống kê, những người thuận tay trái chiếm 1/5 tổng số người trên thế giới, thuộc nhóm thiểu số. Không ít người cho rằng phải chăng vì chiếm số ít nên họ thông minh hơn phần lớn mọi người? Trên thực tế điều này không chính xác. Các nhà khoa học cũng đã kết luận rằng, những người thuận tay trái và tay phải không có sự khác biệt lớn về IQ. Ngoại trừ những người có IQ cao bẩm sinh, phần lớn IQ của mọi người đều ở mức bình thường.
Trên thực tế, những người thuận tay trái có lợi thế về nghệ thuật hơn người thuận tay phải. [Ảnh minh họa]
Trên thực tế, những người thuận tay trái có lợi thế về nghệ thuật hơn người thuận tay phải. Hầu hết người bình thường đều bị chi phối bởi não trái và thuận tay phải. Não trái chịu trách nhiệm về tính logic, cho phép chúng ta suy nghĩ chính xác, xử lý mọi vấn đề một cách rõ ràng và chặt chẽ. Trong khi đó, não phải chịu trách nhiệm về sự tưởng tượng, sáng tạo, nghệ thuật.
Chính vì điều này mà những đứa trẻ thuận tay trái thường có não phải phát triển, chúng có xu hướng thông minh hơn người bình thường vì não bộ luôn lúc nào cũng thích mơ mộng, sáng tạo ra những thứ phi thường, độc đáo.
Ưu điểm của người thuận tay trái là gì?
So với người thuận tay phải, người thuận tay trái có một số ưu điểm nhất định.
- Trí nhớ tốt hơn
Những người thuận tay trái có thể chai [Corpus Callosem: Một vùng não có nhiệm vụ kết nối 2 bán cầu não] lớn hơn so với thông thường. Đây là khu vực có khả năng lưu trữ thông tin, nếu thể chai càng lớn nghĩa là trí nhớ càng tốt. Một đứa trẻ thuận tay trái thường có trí nhớ tốt hơn, một khi có trí nhớ tốt đương nhiên chúng sẽ học giỏi hơn bạn bè.
- Sáng tạo
Những đứa trẻ thuận tay trái thường có năng khiếu nghệ thuật tốt hơn số đông, chúng cũng rất sáng tạo, nhạy bén, luôn có nhiều ý tưởng đột phá.
- Giỏi toán
Một nghiên cứu dựa trên 2.300 sinh viên Ý của 3 trường đại học ở châu Âu cho thấy, những người thuận tay trái có khả năng giải quyết các vấn đề khó trong Toán học cao hơn người thuận tay phải.
Dù trẻ thuận tay nào đi chăng nữa, cha mẹ cũng không nên thay đổi thói quen này. [Ảnh minh họa]
Nghĩ rằng người thuận tay trái sẽ thông minh hơn, nhiều cha mẹ muốn sửa thói quen sử dụng tay cho con, nên hay không?
Câu trả lời là không. Dù trẻ thuận tay nào đi chăng nữa, cha mẹ cũng không nên thay đổi thói quen này. Vì cơ bản, não phải và não trái luôn bổ sung cho nhau, não phải dù có phát triển và mạnh mẽ đến đâu cũng chỉ có thể phát huy vai trò dựa trên sự phát triển cơ bản của não trái.
Những gì cha mẹ cần làm là không cố tình thay đổi thói quen thuận tay và não bộ của con mình, chẳng hạn như trẻ đang thuận tay phải lại ép chúng dùng tay trái. Thay vào đó, cha mẹ nên chọn những cách làm phù hợp hơn để trẻ có thể sử dụng cả não trái và não phải cùng lúc, khi 2 bán cầu não hợp tác với nhau, trẻ sẽ trở nên thông minh vượt trội.
Trong trường hợp trẻ thuận tay trái, cha mẹ có thể hướng dẫn con mình sử dụng luôn cả tay phải. Ví dụ như khi vẽ hoặc ăn, trẻ theo quán tính sẽ dùng tay trái, nhưng lúc này cha mẹ nên khuyến khích chúng thử sử dụng tay phải để tập cầm nắm. Hay như lúc đưa vật gì đó cho trẻ, cha mẹ có thể cố ý đưa cho trẻ cầm bằng tay phải.
Nguồn: Businessinsider, Theguardian, QQ, Kknew
Thân Thúy Hà lần đầu tiết lộ chuyện đi đẻ không như mơ trên đất Mỹ: Không có bảo hiểm, riêng tiền đo tim thai đã "ngốn" gần 200 triệu đồng