Kết hôn 16 năm nhưng vẫn không có con, cặp vợ chồng người Bắc Ninh vào TP HCM điều trị vào năm 2012. Người vợ 35 tuổi có vòng kinh đều, xét nghiệm nội tiết và siêu âm phụ khoa bình thường. Kết quả kiểm tra tinh dịch đồ ở người chồng 39 tuổi cho thấy tinh trùng dị dạng bất thường. Thay vì có hình oval thì đầu tinh trùng của nam bệnh nhân có hình tròn, nhỏ, ít acrosome.
Bác sĩ Vương Đình Hoàng Dũng, Phó đơn vị Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện An Sinh [TP HCM] cho biết, tinh trùng có hình dạng đặc trưng đầu tròn do không có sự hình thành acrosome trong quá trình hình thành tinh trùng. Thiếu acrosome làm tinh trùng thất bại trong việc thâm nhập vào bào tương noãn để thụ tinh. Những trường hợp này không thể có con theo cách thông thường mà chỉ có thể nhờ thụ tinh trong ống nghiệm và tỷ lệ thành công cũng rất thấp.
Ở lần thụ tinh đầu tiên, sau khi chọc hút noãn và kết hợp với tinh trùng của người chồng tạo thành phôi và chuyển thành công vào buồng tử cung, người vợ mang thai nhưng thai chết lưu 8 tuần. Kiên trì làm tiếp lần hai, các bác sĩ dùng giải pháp hoạt hóa trứng, hỗ trợ cho tinh trùng phần men còn thiếu để thúc đẩy quá trình kết hợp với trứng. Kết quả thụ tinh từ 12 trứng cho ra 11 phôi. Trong đó 4 phôi được sử dụng để chuyển vào tử cung, 3 phôi được trữ dự phòng và 4 phôi đem hủy.
Siêu âm sau 3 tuần thử thai cho kết quả một thai phát triển bình thường. Bệnh nhân được mổ lấy thai vì thiếu ối ngày 6/6/2013, ở tuổi thai 36 tuần. Bé trai cân nặng 2,5 kg. Đến nay bé được hơn 15 tháng, phát triển tốt.
Thạc sĩ, bác sĩ Vương Thị Ngọc Lan, giảng viên Bộ môn Phụ sản ĐH Y dược [TP HCM] cho biết, tinh trùng đầu tròn [globozoospermia] là bất thường về hình dạng tinh trùng hiếm gặp ở nam giới, chiếm tỷ lệ thấp hơn 0,1%. Gần đây, các nhà khoa học trên thế giới đã phát hiện ra nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là đột biến gen DPY19L2. Bất thường này thường đi kèm với mức độ phân mảnh ADN tinh trùng nặng.
Tinh trùng này không có khả năng thụ tinh tự nhiên với noãn do thiếu cực đầu và men acrosin để giúp tinh trùng đi xuyên qua màng bào vệ noãn và thụ tinh noãn. Do đó, kỹ thuật đơn giản như bơm tinh trùng vào buồng tử cung hay thụ tinh trong ống nghiệm cổ điển cũng không có hiệu quả do tinh trùng không thể tự thụ tinh noãn.
Theo bác sĩ Lan, để điều trị trường hợp này cần thực hiện kỹ thuật kết hợp tiêm tinh trùng vào bào tương noãn [ICSI]. Tuy nhiên, dù đã tiêm tinh trùng đầu tròn trực tiếp vào noãn, tỷ lệ noãn thụ tinh vẫn thấp và tỷ lệ có thai thấp, đa số không có thai hoặc sẩy thai sớm.
Khoảng 5 năm trở lại đây, nhiều báo cáo trên thế giới cho thấy áp dụng ICSI kết hợp với kỹ thuật hỗ trợ hoạt hóa noãn bằng calcium ionophore, tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ có thai cải thiện đang kể và tỷ lệ sẩy thai giảm, khi điều trị cho các trường hợp thất bại với tinh trùng đầu tròn. Đây được xem là biện pháp điều trị hiệu quả cho các trường hợp tinh trùng đầu tròn. Kỹ thuật kết hợp này còn tăng hiệu quả điều trị cho các trường hợp bất thường tinh trùng nặng khác.
"Trường hợp thành công với điều trị cho tinh trùng đầu tròn và kết quả là em bé sinh ra khỏe mạnh đầu tiên ở Việt Nam vừa được công bố là một trường hợp đã áp dụng kỹ thuật ICSI phối hợp hỗ trợ hoạt hóa noãn bằng calcium ionophore", bác sĩ Lan phân tích.
Từ năm 2011, Trung tâm nghiên cứu Di truyền và sức khỏe sinh sản thuộc Khoa Y, Đại học Quốc gia TP HCM đã thực hiện thành công đề tài về kết hợp ICSI với hỗ trợ hoạt hóa noãn đề cải thiện kết quả điều trị cho các trường hợp bất thường tinh trùng nặng. Đề tài đã được nghiệm thu, báo cáo và đánh giá cao tại nhiều hội nghị quốc tế và khu vực. Đơn vị hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện An Sinh là đơn vị phối hợp với Trung tâm để thực hiện đề tài này.
Hình dạng của tinh trùng bao gồm đầu, cổ, đoạn giữa và cấu trúc đuôi. Trong đó, hình dạng đầu rất quan trọng bởi vì có ảnh hưởng đến khả năng tinh trùng xâm nhập vào bề mặt bên ngoài của trứng và hoà tan chất liệu di truyền để thụ tinh. Khi đánh giá hình dạng, tinh trùng được quan sát dưới kính hiển vi và ước tính tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bất thường. Trong điều trị hiếm muộn, hình dạng tinh trùng được sử dụng để chỉ định IUI, IVF hay ICSI. Hãy cùng IVF VIỆT – BỈ tìm hiểu thêm về hình dạng tinh trùng ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe sinh sản nam giới qua bài viết dưới đây bạn nhé!
Hình dạng tinh trùng được đánh giá như thế nào?
Hình dạng tinh trùng được đánh giá bằng một trong hai bộ tiêu chuẩn. Tiêu chuẩn của Kruger rất nghiêm ngặt và coi những bất thường nhỏ là bất thường. Tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới [WHO] linh hoạt hơn và không phân loại nhiều tinh trùng bất thường.
Một số phòng xét nghiệm sử dụng tiêu chuẩn Kruger để đánh giá khả năng sinh sản của cá nhân dựa trên hình dạng tinh trùng, và kết quả cho biết:
– Khả năng sinh sản cao khi có trên 14% tinh trùng có hình dạng bình thường.
– Khả năng sinh sản giảm nhẹ khi từ 4% đến 14% tinh trùng có hình dạng bình thường.
– Khả năng sinh sản giảm mạnh khi dưới 3% tinh trùng có hình dạng bình thường.
Năm 2021, WHO xem xét rằng 4% trở lên tinh trùng có hình dạng bình thường là lý tưởng cho khả năng sinh sản.
Hình dạng tinh trùng như thế nào là bình thường?
Tinh trùng được xem là bình thường khi cả đầu và đuôi phải bình thường. Tất cả tinh trùng nghi ngờ đều được xem như bất thường.
– Đầu mịn nhẵn, hình bầu dục, dài 5-6 micromet và chiều ngang 2,5-3,5 micromet
– Vùng thể cực đầu rõ ràng bao phủ 40% đến 70% vùng đầu tinh trùng.
– Không thấy bất thường ở cổ, thân hoặc đuôi
Không có không bào lớn và không quá 2 không bào nhỏ chiếm lớn hơn 20% kích thước đầu của nó.
Tinh trùng có hình dạng bình thường có khả năng bơi tốt và bơi theo đường thẳng. Tinh trùng bình thường cũng sẽ chứa thông tin di truyền khỏe mạnh hơn so với tinh trùng có hình dạng bất thường.
Các dạng bất thường của tinh trùng
Tất cả nam giới, bất kể có khả năng sinh sản hay không, đều có tinh trùng có hình dạng bất thường trong một mức độ nhất định. Nguyên nhân của tinh trùng bất thường có thể bao gồm nhiệt độ tinh hoàn cao, tiếp xúc với hóa chất độc hại, nhiễm trùng hay có vấn đề về di truyền. Thuật ngữ y học cho việc tinh trùng có hình dạng bất thường ở một tỷ lệ cao được gọi là “Teratospermia”. Trong một số trường hợp, có thể thấy sự kết hợp giữa mật độ tinh trùng thấp hoặc khả năng di động tinh trùng thấp ở bệnh nhân mắc hội chứng này.
Tinh trùng đầu to: tinh trùng có đầu to hơn tinh trùng bình thường. Loại tinh trùng này thường chứa thêm các nhiễm sắc thể và gặp khó khăn trong việc thụ tinh với noãn. Tinh trùng đầu to có thể do đột biến đồng hợp tử của gen aurora kinase C gây ra. Loại bất thường về tinh trùng này có thể là do di truyền nên cha có thể truyền bệnh cho con trai của họ.
Tinh trùng đầu nhỏ, có ít hoặc không có acrosome: có thể bị khiếm khuyết acrosome [vùng cực đầu – một túi enzyme trong đầu tinh trùng dùng để xâm nhập vào noãn] hoặc bị suy giảm vật chất di truyền.
Tinh trùng có nhiều không bào: Không bào có thể thấy dưới kính hiển vi với độ phóng đại cao. Một số nghiên cứu cho thấy loại bất thường này có khả năng thụ tinh thấp, bên cạnh đó nghiên cứu khác lại không thấy có ảnh hưởng. Hiện tại vẫn chưa có bằng chứng cụ thể về mức độ gây hại nghiêm trọng từ bất thường này.
Tinh trùng đầu kim: một biến thể của tinh trùng đầu nhỏ, đầu tinh trùng có hình dạng như một cây kim và có ít hoặc không có DNA từ cha. Không có đầu thì việc thụ tinh tự nhiên là không thể và những người đàn ông này thường bị vô sinh nghiêm trọng do yếu tố nam. Sự xuất hiện của tinh trùng đầu kim có thể gợi ý đến tình trạng tiểu đường.
Globozoospermia: tinh trùng đầu tròn, có ít hoặc không có acrosome. Đây cũng là dạng bất thường nghiêm trọng thể hiện cấu trúc của tinh trùng thiếu các thành phần quan trọng cần thiết để kích hoạt noãn trong quá trình thụ tinh hoặc khi tinh trùng bắt đầu phân giải chất liệu DNA một cách quá sớm, trước khi tiếp xúc với noãn.
Ảnh hưởng của hình dạng tinh trùng đến khả năng sinh sản?
Mặc dù vấn đề phổ biến nhất gây vô sinh nam giới là số lượng tinh trùng ít, nhưng hình dạng của tinh trùng cũng đóng một vai trò quan trọng. Hình dạng tinh trùng có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh vì tinh trùng cần có đủ tiêu chuẩn để xâm nhập vào noãn. Nam giới có hình dạng tinh trùng bất thường vẫn có khả năng làm cha, nhưng có thể mất nhiều thời gian hơn và cần sự hỗ trợ từ chuyên gia hiếm muộn.
Các phương pháp như IUI/IVF/ICSI có thể giúp những người gặp vấn đề về hình dạng tinh trùng cải thiện cơ hội thụ tinh. Nghiên cứu cho thấy việc sử dụng chất chống oxy hóa trong thực phẩm bổ sung có thể cải thiện hình dạng tinh trùng.
Hình dạng tinh trùng chỉ là một trong nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới và còn có nhiều yếu tố khác cũng cần xem xét. Để cải thiện sức khỏe tinh trùng, nam giới có thể thay đổi chế độ ăn uống và lối sống của mình, bao gồm việc tập thể dục thường xuyên, giảm căng thẳng và ăn thực phẩm giàu chất chống oxi hóa. Nếu bạn có bất kì thắc mắc nào về sức khỏe sinh sản cũng như chất lượng tinh trùng có thể đến gặp bác sĩ để được thăm khám nam khoa và tư vấn cụ thể.
Acrosome của tinh trùng là gì?
Acrosome là một cái mũ úp lên đầu tinh trùng - bản chất nó là một enzym có tác dụng hút giống như nam châm. Nhờ có cái mũ này mà tinh trùng mới định hướng và biết trứng ở đâu để tiến về phía đó và bám vào khi gặp trứng để thụ tinh.
Tại sao tinh trùng càng ngày càng ít?
Các yếu tố môi trường có ảnh hưởng đến quá trình sản sinh tinh trùng và khả năng hoạt động của chúng. Số lượng tinh trùng ngày càng bị suy kiệt là do: Tiếp xúc với các chất độc hại như: dung môi hữu cơ, benzen, xylene, thuốc diệt cỏ, trừ sâu bọ,… Tiếp xúc với các tia bức xạ, kim loại nặng.
Tinh trùng đầu nhỏ có ảnh hưởng gì không?
Tinh trùng đầu nhỏ ít acrosome là tình trạng bất thường của tinh trùng. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng thụ thai của tinh trùng đồng nghĩa với sức khỏe sinh sản của nam giới giảm sút.
Đau tinh trùng có nhiều không bào là gì?
Nếu tinh trùng đầu có nhiều không bào chiếm 90% chứng tỏ khả năng thụ tinh của tinh trùng thấp. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa trên kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ lần đầu thì có thể chưa hoàn toàn chính xác và toàn diện.